December 28, 2015

Ilokano Migrants Monument iti Laoag



ILOKANO MIGRANTS MONUMENT ITI LAOAG. Kas pammigbig iti dakkel a tulong dagiti kadaraan nga adda iti ballasiw-taaw iti pannakaitag-ay ti ekonomia iti bukodda a lugar ken iti entero a Filipinas babaen dagiti ipatpatulodda a doliar, naangay itay nabiit ti inaugorasion ti kaunaan nga Ilokano Migrants Monument iti baro a sirkulo a masarakan iti Airport Road iti Siudad ti Laoag. Naipatakder daytoy babaen ti panagtitinnulonhg dagiti nadumaduma nga ahensia ti gobierno iti panangidaulo ni Gob. Imee Marcos ti Ilocos Note. Agtayag ti kadakkelan nga eskultura iti walo a kadapan ken naaramid iti resin ken fiber glass. Maysa nga artist manipud iti Dingras, Ilocos Norte a ni Renato Ong iti nangaramid kadagiti eskultura. Segun iti rekord, ti Ilocos Norte pay laeng ti kaaduan kadagiti permanent ken temporary migrant workers iti pagilian ta agarup 61 porsiento a pamilia ditoy ti agaw-awat iti makunkuna a “foreign aid.” Sango, agpakanawan: Bise-Gobernador Angelo Barba, Laoag City Mayor Chevylle Fariñas, Susan Ople (OFW rights advocate), Gob. Imee Marcos, Rev. Fr. Ambrose Monroy. Likud, agpakanawan: Board Member Vicentito Lazo, Board Member Charles Tadena, Board Member Portia Salenda, Board Member Conrado Respicio (nailinged) ken POEA Administrator Hans Leo Cacdac. (Leilanie G. Adriano)


(Naipablaak iti Bannawag, Enero 4, 2016 a bilang.)

December 27, 2015

P500-M, maisangrat iti pannakaisubli dagiti korales

Iwayat ti Department of Environment and Natural Resources (DENR) iti daytoy a tawen ti nailian a programa iti coral restoration wenno pannakaisubli dagiti korales tapno ad-adda pay a mapapigsa ti sektor ti panagpatan-ay iti ikan.

Kinuna ni Sen. Loren Legarda a nailatangan daytoy a programa iti P500 a milion a pisos.

Inlawlawag ni Legarda a kas pagilian nga archipelago wenno buklen dagiti isla nga addaan iti 240-milion nga ektaria a paset a para kadagiti nabiag iti danum, masapul a prioridad ti gobierno ti pannakasalaknib dagiti marine ecosystems.

Impaganetget ni Legarda a dagiti korales ti pagtaengan dagiti ikan isu a rebbengna a maaywanan tapno agtultuloy ti panagadu dagiti ikan iti pagilian.


(Naipablaak iti Bannawag, Enero 4, 2016 a bilang.)

Danum ken koriente, usaren a nasayaat, kiniddaw ti CBCP

Tapno makatulong iti pananglaban iti panagbaliw ti klima (climate change), kiniddaw dagiti dadaulo ti Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP) kadagiti parokia nga isardengda ti irresponsable a panagusar iti koriente ken danum.

Kinuna ni Lingayen Dagupan Archbishop Socrates Villegas, presidente ti CBCP, a dawatenda kadagiti obispo ken padi kadagiti parokiada nga isardengda koma dagiti aramid a mangpakaro iti nakaro la ngaruden a situasion, kas iti kaadda dagiti di met kasapulan a lugan, ti irresponsable a panagusar iti koriente ken panagsayang iti danum, nga uray no mausar kadagiti programa a pagbiagan no makadangran met iti aglawlaw, kas iti panagusar kadagiti produkto manipud iti kabakiran.

Ginutigot pay ni Villegas dagiti sientista ken teknolohista kadagiti institusion nga imatonan dagiti Katoliko nga ipangrunada koma iti panagsukisok ken panagpatan-ay iti ad-adda a panagusar kadagiti alternatibo a paggapuan ti enerhia.


(Naipablaak iti Bannawag, Enero 4, 2016 a bilang.)

December 25, 2015

ENERO 4, 2016



SARITA
4 Ti Paskua ni Gladys
    Rolando A. Seguro, Jr.
18 Saning-i iti Kannag
    Melchor B. Gasmen

NOBELA
8 Operation: Drop Venus (47)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Siak ni Precious (45)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
6 Baro a Kapitulo
    Mighty C. Rasing
47 Daniw a Para Ubbing
     Delfin P. Dumayas

SALAYSAY
14 Magun-odtayo Met ti Naragsak ken Nabunga a Baro a Tawen
     Rev. Fr. Melchor B. Palomares
24 Agnes M., Asuncion: Pagwadan a Babai a Mannalon
     Virginia A. Duldulao, Ph.D.
28 Itiempom ti Agmula iti Sandia
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Kimar (6)
38 Gayang ni Lam-ang (116)
41 Miks & Tiks

KOLUM
 9 Okeyka, Apong
10 Saludsodem ken ni Apo Hues
17 Dear Doc
23 Haytek!
26 Padasem Daytoy, Kailian
30 Tips
31 Ading Kosinera
33 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 3 Tao, Lugar, Pasamak
13 Netizone
16 Biag ni Ilokano: Saan a Maaw-awan ti Arak
20 Idi Un-unana a Panawen
21 Siled ti Kararag
22 Ammom ti Agtaraken iti Billit?
32 Ammuem Pay Dagitoy
34 Ammom ti Agsursir?
43Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

December 22, 2015

Parada Dagiti Parol



PARADA DAGITI PAROL. Adu nga ubbing manipud kadagiti nadumaduma a pagadalan iti Siudad ti Laoag ken binayabay dagiti nagannak ken mangisursuro kadakuada ti nangpasangbay iti Paskua babaen ti naangay a Lantern Parade iti puseg ti siudad. Tapno ad-adda pay nga agbalin a naidumduma ti parada, nagaramat dagitoy nga ubbing iti indigenous ken recycled Christmas decor costume, lantern met ti dadduma ken sabsabali pay a creative materials a mangipakita iti kinangayed daytoy a selebrasion. Iti Aurora Park a nakaangayan ti programa, adda met naipaay a gunggona (sertipiko ken kuarta), babaen ti gobierno ti siudad, kadagiti kapipintasan a costume. (Rinetrato ni Leilanie G. Adriano)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 28, 2015 a bilang.)

Pondo para iti 4Ps, OK iti House panel

Inaprobaran ti House Committee on Appropriations itay lawasna ti probision iti pannakapondo ti gakat nga agpanggep a mamagbalin a permanente iti “Pantawid Pamilyang Pilipino Program” (4Ps) wenno iti conditional cash transfer (CCT) program.

Maam-ammonto a kas 4Ps Act (Linteg iti 4Ps), panggep ti gakat nga ipaayan ti tunggal kualipikado a benepisiario iti conditional cash transfer nga agdagup iti P500 iti binulan wenno P6,000 iti makatawen.

Maipaayan pay dagiti agad-adal nga annak ti benepisiario (di ad-adu ngem tallo nga annak) iti conditional cash grant para kadagiti magastosda iti panagadalna, kas sagudayen ti gakat.

Ipaayan ti gakat ti tunggal ubing nga agbasbasa iti elementaria wenno iti hayskul iti P300 iti binulan no la ketdi ta nairuarna amin nga asignaturana kalpasan ti maikadua a tawen a panagbalinna a benepisiario daytoy a programa.

Kinuna ni Marikina Rep. Marcelino Teodoro, maysa kadagiti autor ti gakat, a sipud narugian ti CCT program idi 2008, addan nakita a simmayaatan ti kasasaad dagiti benepisiario.

“Ti naited a cash grants, ninayonanna ti mapastrek dagiti nakurapay a pamilia, nga inggatangda met kadagiti kasapulanda, a nangpasayaat met iti negosio dagiti babassit a negosiante. Malaksid iti daytoy, pinasayaatna ti kasasaad ti salun-at ken panagbasa dagiti ubbing a pinaraburan ti 4Ps,” kinuna ni Teodoro.

(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 28, 2015 a bilang.)

Pasiente iti hypertension ken diabetes, libre ti agasda iti 2016, kuna ti DOH

Impakaammo ti Department of Health (DOH) a mangrugi iti daytoy Enero 2016, makaalan dagiti addaan iti hypertension ken diabetes iti libre nga agas a para maintenance manipud kadagiti regional rural health units (RHUs) ti DOH.

Kuna ni DOH Secretary Janette L. Garin a maala dagiti nasao nga agas apaman a makapagrehistro dagiti pasiente iti DOH Hypertension and Diabetes Club kadagiti RHUs dagiti Regional Offices a makasakup kadakuada.

Tapno agbalin a kameng ti DOH Hypertension and Diabetes Club, masapul nga agpakonsulta ti pasiente iti kaasitgan a health center wenno pasilidad a para iti primary health care tapno maiwayat ti assessment, screening ken pannakaiwardas.

Makaawat dagiti pasiente iti agas manipud iti DOH a kas iti Losartan, Amlodipine, Metroprolol para iti hypertension, ken Metformin para iti diabetes.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 28, 2015 a bilang.)

Bakuna kontra iti dengue, naaprobaran idiay Mexico

Naaprobaran idiay Mexico itay nabiit ti kaunaan iti lubong a bakuna kontra iti dengue.

Naawagan iti Dengvaxia vaccine, parpartuaten daytoy ti Sanofi, maysa a dakkel a kompania ti parmasia iti France. Dimmawat ti nasao a kompania iti regulatory approval iti 20 a pagilian iti Asia ken Latin America, ket ti Mexico ti immuna a nangaprobar.

Nailadawan ti Dengvaxia a kas inobasion iti dekada, kuna ni Mikel Arriola, pangulo ti health regulatory agency iti Mexico, a manamnama a pengdan ti bakuna ti agarup 8,000 a pannakayospital ken 104 a pannakatay gapu iti dengue iti nasao a pagilian iti tinawen.

(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 28, 2015 a bilang.)

December 20, 2015

DISIEMBRE 28, 2015



SARITA
4 Ti Regaloda ken ni Tatangda
     Juan Al. Asuncion
24 Pannubok
    Felicidad T. Unite

NOBELA
8 Operation: Drop Venus (46)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Siak ni Precious (44)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
6 Daytoy, O Jesusko, ti Petisionko ken ni Tatangmo
    Arnold C. Baxa
47 Dandaniw a Para Ubbing
     Jimmy R. Agustin/ Rolando A. Seguro, Jr.

SALAYSAY
14 Asino ti Naparagsakmo Ita a Paskua?
     Fernando B. Sanchez
18 Ti Pudno Maipanggep iti Asukar
Virginia A. Duldulao, Ph.D.
40 Panguartaan Met ti Panaguring iti Taep
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
27 Kimar
30 Gayang ni Lam-ang (116)
33 Miks & Tiks

KOLUM
 9 Okeyka, Apong
10 Saludsodem ken ni Apo Hues
17 Dear Doc
22 TIPS
23 Haytek!
26 Ading Kosinera
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 3 Tao, Lugar, Pasamak
16 Idi Un-unana a Panawen
20 Siled ti Kararag
21 Kasano ti Kaadu ti Ipakan iti Aso?
35 Netizone
36 Ammuem Pay Dagitoy
38 Suruan Dagiti Ubbing a Mangbuggo Kadagiti Imada
39 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

December 16, 2015

Lantern Parade



LANTERN PARADE. Dagiti estudiante ti Saint Louis University iti panangiparadada kadagiti namaris ken naraniag a nagduduma a parol iti 7th Lantern Parade ti Unibersidad iti Session Road, Siudad ti Baguio idi rabii ti Martes, Disiembre 1. Nagbalinen ti Lantern Parade ti SLU a maysa kadagiti tagtagiurayen dagiti turista ken residente ti siudad a paset met ti panangrambak ti SLU iti founding anniversary daytoy (maika-107 itoy a tawen) ken kas panangsarabo ti Unibersidad iti Paskua. (Rizaldy Comanda)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 21, 2015 a bilang.)

PhilHealth, saan a maibusan iti pondo

Saan a kas a kadagiti sabsabali nga ahensia, kas iti Social Security System (SSS), a maibusan iti pondo ti PhilHealth, kas kuna ti CEO-President daytoy a ni Atty. Alexander Padilla.

Innayon ni Padilla a nupay dakdakkel ti maibaybayad a kas benepisio no maidilig iti koleksion— P100-bilion ti ibabayad ti ahensia kadagiti health services no maidilig iti iti P88 bilion a koleksion daytoy— saan a mabangkarote ti PhilHealth.

Kuna ni Padilla nga adda P106-bilion a reserba a pondo ti PhilHealth a pangal-alaanna iti pangsupusop iti kurang daytoy.

Nupay kastoy, inako ni Padilla a saan a maliklikan ti pannakaingato ti premium wenno kontribusion dagiti miembro no bilang madanon ti kasasaad a maibusen ti reserba a pondo.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 21, 2015 a bilang.)

Dua a libro iti Tagnawa Series ti GUMIL Filipinas para 2016, maisagsagana

Maisagsaganan dagiti libro a paset ti proyekto a panagipablaak ti GUMIL Filipinas, ti Tagnawa Series, nga imatonan ti Editorial Committee ti gunglo.

Buklen dagitoy ti antolohia ti ababa a sarita nga editen da Roy V. Aragon, direktor ti GF ken chairman ti nasao a komite, John B. Buhay, premiado a mannurat, ken Neyo Mario E. Valdez, PRO ti GF; ken ti antolohia dagiti daniw ni ayat nga editen da Cles B. Rambaud, editor ti Bannawag, ken Ariel S. Tabag, poetry editor ti Bannawag ken sekretario-heneral ti GF.

Manamnama a mairuar dagiti libro iti 2016.

Pagalagadan iti panagidatag:

1. Iti sarita, dua ti idatag; iti daniw, agingga iti lima. Nasaysayaat no di pay naipablaak ti idatag ngem mabalin met no naipablaaken iti magasin, wenno dadduma pay a babasaen wenno iti Internet. No naipablaaken, masapul nga adda notasion iti baba ti sinurat mainaig iti detalye ti pannakaipablaak daytoy. Maysa laeng ketdi a sarita ti maipablaak, ken segun iti pangngeddeng dagiti editor. Mabalin met nga agingga iti lima ti maipablaak iti daniw, segun kadagiti editor. Karbengan dagiti editor ti di mangipablaak kadagiti maidatag a sarita wenno daniw a di makapatar iti pagrukodanda, ken iti sabsabali pay a makaigapu.

2. Uray ania a sarita ti idatag, nawaya ti tema a suraten, ken iti tradisional man wenno eksperimental a wagas. Maipalagip a saan a pakpakatawa wenno makapakatawa a sarita ti idatag. Iti biang ti daniw, maipanggep iti ayat (romantiko wenno erotiko) ti idatag a daniw.

3. Mapakuyogan dagiti sinurat iti pakasaritaan ti biag ti autor (saan nga at-atiddog ngem maysa wenno dua a parapo), karaman dagiti contact information (adres, numero ti telepono/selpon, e-mail). Pakuyogan iti kaudian a retrato iti .jpeg a file format.

4. Ipatulod babaen ti e-mail dagiti sinurat a sarita iti rvaragon@gmail.com, ken daniw iti asseng.tabag@gmail.com.

5. Masapul a maawat dagiti sinurat iti di naladladaw ngem Disiembre 31, 2015.

6. Agdalan dagiti sinurat iti naiget a panagarisit dagiti editor. Mapakaammuan dagiti autor a mairaman iti libro makabulan kalpasan ti naituding a deadline.

7. Maipablaak dagiti libro iti wagas a tagnawa, wenno panidna, bayadanna. Masuktanto ketdi iti libro a ti bilangna, agbatay iti kaibatogan ti naitagnawa a gatad.

8. Karbengan dagiti editor nga editen dagiti sinurat a naidatag.

9. Para iti dadduma pay a detalye, makiuman kadagiti editor babaen dagiti e-mail address iti ngato.

December 14, 2015

DISIEMBRE 21 2015



SARITA
4 Ti Naimas a Luto ni Inangko ken Dagiti Babbai iti Biwong
   Rhea Rose D. Berroy

NOBELA
8 Operation: Drop Venus (45)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Siak ni Precious (43)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
6 No Ita a Disiembre Wenno iti Umay nga Enero
    Arnold C. Baxa
28 Ta Kunam, Mangabaruananta Manen
     Romel A. Pascua
47 Dandaniw a Para Ubbing
      Dexter M. Fabito/ Jobert M. Pacnis

SALAYSAY
14 Ni Apo Jesus ti Pudpudno a Silaw
      Rev. Fr. Melchor B. Palomares
16 Sagutam ti Bagim iti Naubing a Langa
      Virginia A. Duldulao, Ph.D.
24 Nana Seniang, “Tupig Queen” ti Currimao
      Leilanie G. Adriano
40 Adu ti Pagsayaatan nga Itden ti Takki ti Alinta
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
30 Gayang ni Lam-ang (115)
33 Miks & Tiks

KOLUM
 9 Okeyka, Apong
10 Saludsodem ken ni Apo Hues
18 Dear Doc
22 TIPS
23 Haytek!
26 Ading Kosinera
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 3 Tao, Lugar, Pasamak
19 Panagtaraken iti Aso iti Nailet a Pagnaedan
20 Idi Un-unana a Panawen
21 Siled ti Kararag
35 Netizone
36 Ammuem Pay Dagitoy
38 Agbuggotayo!
39 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

December 4, 2015

Korte Suprema, nangipaulog iti TRO kontra iti pagannurotan ti Comelec a ‘No Bio, No Boto’

Pinasardeng ti Korte Suprema ti Commission on Elections iti panamagbalinna nga imbalido iti rehistrasion dagiti botante a saan a nakapag-biometrics para iti eleksion inton 2016.

Impaulog ti Korte Suprema ti Temporary Restraining Order (TRO) iti order kontra iti pagannurotan ti Comelec a “No Bio, No Boto” kalpasan ti pannakakuestion ti nasao a pagannurotan a mailabsing daytoy iti Konstitusion ken pannakapukaw ti karbengan nga agbotos ti nasurok a 3 a million a botante a saan a nakapagpa-biometrics.

Kuna ni Theodore Te, pannakangiwat ti Korte Suprema, nga epektibo ti TRO agingga iti adda baro a pangngeddeng mainaig iti nasao nga isyu.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 14, 2015 a bilang.)

49 a tawen dagiti mannurat iti Kamanilaan, marambakan

Ladawan iti pannakarambak ti Maika-48 nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila.


Rambakan ti GUMIL Metro Manila, gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Kamanilaan ken kabangibangna a probinsia, ti maika-49 nga anibersario daytoy itoy a Disiembre 13, 2015 iti Golfhill Terraces Clubhouse, Old Balara, Quezon City.

Babaen ti tema a “Padaya Para iti Literatura,” naawis ni Edgar S. Godin, editor ti Bisaya Magazine (kabsat ti Bannawag), a kangrunaan nga agsarita.

Naawis pay nga agibasa iti daniw da Liwayway Editor Perry C. Mangilaya, Bisaya Literary Editor Richel Dorotan, Vincent Cab. Berroy, Linda T. Lingbaoan-Bulong, Marcelino D. Santos ken dadduma pay a mannurat iti nadumaduma a lengguahe.

Maangay pay iti nasao nga okasion ti pannakapadayaw dagiti nangabak iti Salip iti Sarita ken Daniw ti RFAAFIL (Reynald F. Antonio Awars for Ilokano Literature).

Malaksid kadagiti paripa ken sagut iti Paskua, mayalnag met dagiti libro a sinurat dagiti kameng ti GMM. Agsapatanto pay dagiti baro a kameng ti gunglo.

Tampok iti nasao a pasken ti pannakayalnag ti agmakatawen a selebrasion ti Maika-50 nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila.

Manamnama a dumar-ay iti daytoy a pasken dagiti pasado a presidente, pangamaen, ken dadduma pay a nagbalin a paset iti GMM.

Para iti dadduma pay a detalye, ag-text iti 0921 602 1938. (Anna Liza M. Gaspar)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 14, 2015 a bilang.)

December 2, 2015

Ramones ken Pacnis, Umuna a Gunggona iti Sarita ken Daniw ti 13th RFAAFIL



Ni Ronelyn B. Ramones ti Bacarra, Ilocos Norte ti nangabak iti Umuna a Gunggona iti Salip iti Sarita a Para Ubbing ti 13th Reynald F. Antonio Awards for Iluko Literature (RFAAFIL 2014-2015) babaen ti saritana a "Dagiti Papa ni Hannah." Nagturpos iti Midwifery iti Northwestern University. Nakaipablaaken iti sumagmamano a daniw ken saritana iti Bannawag. Daytoy ti maikadua a panangabakna iti pasalip ti RFAAFIL.

Ni met Jobert M. Pacnis ti Ballesteros, Cagayan ti nangyalat iti Umuna a Gunggona iti Salip iti Daniw a Para Ubbing babaen ti daniwna nga "Iit." Nalpasna ti BSECE idiay Cagayan State University, siudad ti Tuguegarao idi 2000. Nangisuro kadagiti dua a pribado a pagadalan iti ilida, ti NCCFI ken Quezon Colleges of the North. Adun dagiti pammadayaw a nagun-odna iti pasalip ti RFAAFIL.

Dagiti dadduma pay a nangabak iti Sarita a Para Ubbing:

Maika-2, Mary Antonette M. Ramos ti Quezon City babaen ti saritana a "Maria Clarita, Mario Clarito." Agtawen iti 22 ken estudiante iti University of the Philippines Diliman, Quezon City. Adda iti maikapat a tukad iti kursona a BA Malikhaing Pagsulat sa Filipino.

Awan mapadayawan iti maikatlo, maikapat ken maikalima a gunggona.

Duapulo ket lima amin dagiti naisalip a sarita ngem inkeddeng dagiti hurado a dua laeng dagiti mapadayawan.

Dagiti dadduma pay a nangabak iti Daniw a Para Ubbing:

Maika-2, Johmar R. Alvarez ti Ballesteros, Cagayan babaen ti daniwna a "Maiparit ti Agtsinelas." Agdama a mangisursuro iti Aparri West National High School – Aparri, Cagayan ken adviser ti The Beachcomber, ti opisial a pagiwarnak ti nasao a pagadalan. Premiado a mannaniw a pakaibilanganen ti pasalip ti RFAAFIL.

Maika-3, Benjamin P. Pacris ti Bantay, Ilocos Sur babaen ti daniwna a "No Siak Koma ni Lam-ang." Isu ti agdama a provincial manager ti Philippine Information Agency iti Ilocos Sur. Anchor ti PIA radio program “Niat Makunam Kailian” iti DWRS iti Heritage City ken moderator iti “Kapihan iti Amianan” Media  Forum. Premiado a mannaniw iti pasalip ti RFAAFIL.

Maika-4, Jobert M. Pacnis ti Ballesteros, Cagayan babaen ti daniwna a "Karayan." Isu met laeng ti nangabak iti umuna a gunggona.

Maika-5, Rolando A. Seguro, Jr. ti Lasam, Cagayan babaen ti daniwna nga "Intayon Idiay Kapilia." Agtrabtrabaho iti Rural Bank of Gattaran, Inc. - Allacapan Branch kas General Bookkeeper. Kaay-ayona ti agputar iti daniw, sarita ken liriko ti kanta..

Maika-6, Delfin P. Dumayas ti San Nicolas, Ilocos Norte babaen ti daniwna a "Bullalayaw." Nagdirektor iti GUMIL Filipinas. Adun ti naipablaak a sarita ken daniwna iti Bannawag. Nagsursurat pay ti drama iti radio. Damona ti mangabak iti pasalip ti RFAAFIL.

Uppat a pulo ket pito amin dagiti naisalip a daniw. Inkeddeng dagiti hurado manayonan iti maysa dagiti mapadayawan. Mayawat dagiti pammadayaw kadagiti nangabak iti Maika-49 nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila iti Golfhill Terraces Clubhouse, Manotok Drive, Old Balara, Quezon City inton Disiembre13, 2015. Mayawatto pay dagiti sertipiko dagiti nangabak iti 12th RFAAFIL Reader’s Choice Award.

Maidasar met dagiti nangabak a sarita ken daniw iti 13th RFAAFIL kadagiti agbasbasa nga ubbing tapno pilienda ti mapadayawan iti 13th RFAAFIL Reader’s Choice Award. Maysa a laptop ti premio iti magustuan dagiti ubbing a sarita idinto a cash prize ti maited iti mapilida a daniw. Maiwaragawagto ti pakaangayan ti awarding kadagiti mangabak iti 13th RFAAFIL Reader’s Choice.

Dagiti naghurado (iti sarita): Cles B. Rambaud, pangulo; kameng da Juan Al. Asuncion ken Ariel S. Tabag; (iti daniw): Daniel L. Nesperos, pangulo; kameng da Joel B. Manuel ken Eliseo B. Contillo.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 14, 2015 a bilang.)

DISIEMBRE 14, 2015



SARITA
4 Idiay Bakir Sentro
   Estela A. Bisquera-Guerrero
24 Don Luis Magallanes
    Benjamin F. Aurelio
     
NOBELA
8 Operation: Drop Venus (44)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Siak ni Precious (42)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
6 Kulluong
    Benjamin P. Pacris
47 Dandaniw a Para Ubbing
     Delfin P. Dumayas/Jobert M. Pacnis

SALAYSAY
14 Di Mapakawan Uray Mangabak iti Reeleksion
      Neyo Mario E. Valdez
18 Ilokano ti Mayor ti Milpitas
      Leilanie G. Adriano
40 Wen, Nalablabon ti Maapit Kadagitoy a Haybrid a Pagay
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
27 Kimar (4)
30 Gayang ni Lam-ang (114)
33 Miks & Tiks

KOLUM
 9 Okeyka, Apong
10 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Dear Doc
21 Haytek!
22 TIPS
26 Ading Kosinera
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 3 Tao, Lugar, Pasamak
16 Idi Un-unana a Panawen
17 Siled ti Kararag
20 No Kasta, Kayatmo Met ti Agtaraken iti Pusa?
23 “Ay, Wen Gayam!”
35 Netizone
36 Ammuem Pay Dagitoy
38 Awan Kas iti Nalaing a Mannursuro
39 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

November 30, 2015

Basi Revolt Mural



BASI REVOLT MURAL. Iti pormal a pannakaiparang iti publiko ti mural a nakaiparangan ti maysa a buya ti “Basi Revolt” – ti panagalsa dagiti Ilokano idi 1807 gapu iti pannakaipawil ti nawaya a panagaramidda iti bukodda a basi— a kuna ni Gob. Imee R. Marcos a nanginspirar tapno mabukel ti “maysa a naindaklan a nasion dagiti Ilokano.” Napauluan ti dakkel a ladawan iti “Mga Mandirigma ng Basi” a parnuay ni pintor Marc Cosico, maysa a resident teacher ti Philippine Highschool for the Arts iti Mt. Makiling, Laguna, pormal a naiparang daytoy iti publiko bayat ti panangrambak ni Gob. Marcos iti kasangayna idi Nobiembre 11 iti Piddig, Ilocos Norte— a nakairubuatan ti panagalsa. Inatendaran daytoy ni People’s Republic of China Consul Zhao Qiaoliang, estudiante, opisial ti gobierno, grupo dagiti mannalon, kdp. a sektor. Agpakanawan: People’s Republic of China Consul Zhao Qiaoliang; Batac City Mayor Jeffrey Nalupta; Vice-Governor Angelo Marcos Barba; Governor Imee Marcos; Piddig Mayor Eddie Guillen; ken Sarrat Mayor Edito Balintona. (Rinetrato ni Alaric A. Yanos)

(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 7, 2015 a bilang.)

Naregta Latta ti Komersio



NAREGTA latta ti komersio ti tatabakuen wenno muskada a para kada lilong ken lilang iti Public Market ti Bacarra, Ilocos Norte. Naapit dagitoy a napagango a bulong ti native (batek) a tabako iti bukod a mula dagiti mannalon iti Brgy. Sanguil. Makuna a tradisional ti panagmula kadagitoy a tabako, wenno kas iti nakairuamanda a nagawidda pay kadagiti aapongda, uray pay addan agsaksaknap a baro a sistema ti panagmula iti tabako babaen ti Tobacco Contract Growing System ti National Tobacco Administration ken dagiti pribado a kompania ti tabako. (Rinetrato ni Roberto R. Bonoan)

(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 7, 2015 a bilang.)

600-M nga ubbing, agpeggad gapu iti panagbaliw ti klima, kuna ti UNICEF

Mapan a 690 a milion manipud iti 2.3 a bilion nga ubbing iti sangalubongan nga agnanaed kadagiti lugar a dakkel ti posibilidadna a maapektaran iti panagbaliw ti klima ti manamnama nga agpeggad gapu iti ibabara ti lubong, kas kuna ti maysa a report ti UNICEF, ti ahensia ti United Nations a mangkitkita iti pagsayaatan dagiti ubbing.

Kuna ti UNICEF nga iti nasao a dagup dagiti ubbing, mapan a 530-milion nga ubbing ti agnanaed kadagiti lugar a nalaka a malayus, nangruna iti Asia, idinto a mapan a 160-milion nga ubbing ti agnanaed kadagiti lugar a posible nga agsagaba iti nakaro a tikag a kas iti Africa.

“Dagiti ubbing ti kakaruan a maapektaran gapu iti panagbaliw ti klima. Adu la ketdi kadakuada ti posible a matay ken agsagaba iti sakit gapu iti layus ken tikag,” kinuna ni Nicholas Rees, maysa a policy specialist iti UNICEF ken autor ti report ti UNICEF a napauluan iti “Unless We Act Now.”

Itoy a lawas, kadua da US President Barack Obama ken Xi Jinping ti China ti nasurok a 135 a lider dagiti pagilian para iti maysa nga internasional a komperensia nga agpanggep a mangileppas iti umuna a katulagan a mangleplep iti panagbaliw ti klima iti uneg ti 20 a tawen.

Kuna ti report ti UNICEF a gapu iti panagbaliw ti klima, posible a lalo nga agbalin a mammapatay dagiti sakit a kas iti malaria ken diarrhea. Ibunga met ti nakaro a pudot ti heatwave dagiti nakaro sakit iti kudil ken dehydration idinto nga agsagaba met ti sektor ti agrikultura. Gapu iti tikag, bumassit ti apit, ket ibungana met daytoy kinakurang ti taraon ti malnutrision ken undernutrition.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 7, 2015 a bilang.)

November 27, 2015

DISIEMBRE 7, 2015



SARITA
4 Balay ti Langit
     Don Pacis
18 La Golondrina
    Dionisio S. Bulong

NOBELA
8 Operation: Drop Venus (43)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Siak ni Precious (41)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
6 Disiembre
   Dumay Solinggay
47 Dandaniw a Para Ubbing
    Jimmy R. Agustin/Jobert M. Pacnis

SALAYSAY
14 Saranay ti Kasapulan Dagiti Lumad
      Neyo Mario E. Valdez
24 Ni Doming ti “Tuna King” ti Pasuquin
      Leilanie G. Adriano
40 Tapno Mayadayo Dagiti Mula a Bawang iti Peste ken Sakit
    Reynaldo E. Andres

KOMIKS
27 Kimar (3)
30 Gayang ni Lam-ang (113)
33 Miks & Tiks

KOLUM
 9 Okeyka, Apong
10 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Dear Doc
21 Haytek
22 TIPS
26 Ading Kosinera
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 3 Tao, Lugar, Pasamak
16 Idi Un-unana a Panawen
17 Siled ti Kararag
20 Ammom No Kasano ti Agpili iti Beterinario?
23 Tapno Makainut iti Igatang iti Taraon
35 Netizone
36 Ammuem Pay Dagitoy
39 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

November 18, 2015

"Unnok Boys"



“UNNOK BOYS.” Tunggal ngudo ti lawas nga awan klase ken kaugot ti karayan iti Caroan, Gonzaga, Cagayan, gunggundawayan dagitoy nga ubbing ti mapan agala iti unnok. Kutkotenda dagiti unnok iti darat iti lansad ti karayan sa ipisokda iti singgapong nga isut’ pangdalusan wenno panggisigisanda kadagiti maalada. Makaal-alada iti 3 agingga iti 5 a kilo nga ilakoda met iti P50 ti tunggal kilo. Ngarud, saanen a kasapulan pay a dumawatda iti alawansda a mapan agbasa ta umanayen a para iti makalawas ti mateggedanda nga agunnok iti dua aldaw. Agpapada nga agbasbasa dagitoy nga ubbing iti Caroan Elementary School, da (agpakanawan) Jimboy Paddayuman, Jayson Abinoja, Alfred Realica ken John Patrick Paddayuman. (Roselyn C. Campano)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 30, 2015 a bilang.)

Naasukaran a mainum, mabalin a maikadakkel ti buisna

Panggep dagiti agpampanday-linteg nga ikadakkel ti buis dagiti amin a mailaklako a mainum nga adda asukarna, saan laeng a tapno makaukkon ti gobierno iti nayon a P34.5-bilion no di pay ket tapno liklikanen dagiti umili ti aggatang apaman a ngumina dagitoy.

Panggep ti awan-pay-numerona a gakat nga inaprobaran ti House Committee on Ways and Measures nga idauluan ni Rep. Miro Quimbo ti Marikina ti mangitandudo iti nasalsalun-at a panagbiag dagiti umili malaksid iti nayon a buis a maukkonna a para iti gobierno.

Daytoy a gakat ti mangsukat iti House Bill 3365 nga indatag ni Nueva Ecija Rep. Estrellita Suansing.

Iti napabaro a gakat, mapagbalin a P10 ti buis ti tunggal litro a sugar sweetened beverages (SSBs).

Mairaman kadagiti SSBs dagitoy: softdrinks, non-alcoholic, flavored carbonated wenno non-carbonated beverages, fruit drinks, sweetened wenno diluted fruit juice, sports drinks, sweetened tea ken coffee, ken amin a non-alcoholic beverages a ready-to-drink ken napolbos nga addan ramenna a natural wenno artipisial nga asukar.

“Ti asukar ti kangrunaan a pakaigapuan dagiti nadumaduma a nakakaro a sakit ken uray pay ipapatay. Idinto nga aggangganar dagiti korporasion iti binilbilion iti daytoy nga industria, minilmilion met a Filipino ti agsagsagaba iti epektona. Rumbeng laeng ngarud a mapagbalin a linteg daytoy a gakat,” kinuna met ni Quezon City Rep. Alfred Vargas, maysa kadagiti kameng ti Kamara a nangikari iti suportana iti nasao a gakat.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 30, 2015 a bilang.)

Ballaag, naipaulog kontra di rehistrado a pagpakuttong a kape ken agas

Binallaagan ti Food and Drug Administration (FDA) ti publiko itay lawasna a dida koma gumatgatang iti saan a rehistrado a pagpakuttong a produkto a kape ken walo nga agas a mailaklako ita iti pagilian.

Innaganan ti FDA ti slimmimg coffee product a kas Bavarian Brew Slimming Coffee a partuat ti Diamond Laboratories iti Quezon City.

Kuna ti FDA iti ballaagna a mabalin a makadangran ti nadakamat a produkto iti asino man nga agaramat, ken direkta a panaglabsing iti Akta Republika Blng. 9711 wenno iti Food and Drug Administration Act of 2009 ti panaglako iti daytoy.

Kuna ti FDA a para iti Bavarian Brew Coffee ti registration number nga adda iti etiketa ti produkto a saan ket a para iti slimming coffee.

Imbilin ti FDA kadagiti field regulatory operations officers daytoy a “samsamenda ti nadakamat a produkto a makitada a mailaklako.”

Imballaag pay ti FDA a madusa amin nga establesimiento ken outlets nga aglaklako iti nasao a produkto.

Imballaag pay ti FDA iti publiko ti dida panagusar iti walo a saan a rehistrado nga agas a mabalin a makadangran kadagiti agus-usar.

Innaganan ti FDA dagiti agas a kas Liversinl capsule, Albendazole tablet, Huang Lian Su tablet, Clobetasol Propionate cream, Trochisci Piperazini Phospatis tablet, Zhang Yan Ming Pian tablet, Intasin capsule ken Superior Fu Fang Qian Chao pill.

Innayon ti FDA a dagiti konsiumer, masapul nga aggatangda laeng kadagiti agas manipud kadagiti establesimiento a lisensiado ti FDA.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 30, 2015 a bilang.)

November 17, 2015

NOBIEMBRE 30, 2015



 SARITA
4 Bakante a Lote
   Isaganie S. Bermosa

NOBELA
8 Operation: Drop Venus (41)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Siak ni Precious (38)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
6 Tallopulo
    Ronnie E. Aguinaldo
47 Dandaniw a Para Ubbing
     Leonora R. Corpuz/ Charmaine Joy P. Sebastian

SALAYSAY
14 Ania Ngamin, Aya, ti Credit Card?
      Virginia A. Duldulao, Ph.D.
20 Panguartaanda ti Sabutan iti Palanan
      Villamor Visaya, Jr.
38 Ni Efren ti ‘Laya King’ ti Hilo
     Leilanie G. Adriano
40 Nasamay nga Agas ti Manok ti Tubbog Dagitoy a Mula
    Reynaldo E. Andres

KOMIKS
24 Kimar (2)
27 Gayang ni Lam-ang (113)
30 Miks & Tiks

KOLUM
 9 Okeyka, Apong
10 Saludsodem ken ni Apo Hues
17 Dear Doc
22 TIPS
33 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
34 Ading Kosinera
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 3 Tao, Lugar, Pasamak
16 Siled ti Kararag
18 Idi Un-unana a Panawen
19 Agbaengbaeng ti Tarakenmo a Pusa?
23 Netizone
32 Ammuem Pay Dagitoy
35 Kaano nga Inka Aggroseria?
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

November 16, 2015

MR. & MISS BENGUET 2015



MR. & MISS BENGUET 2015. Dagiti kandidato/kandidata manipud kadagiti 13 nga ili ti probinsia ti Benguet iti bukodda nga aruaten bayat ti pannakalukat ti Adivay Festival 2015, kaduada ni Gobernador Nestor Fongwan (nakaiggem iti selpon). Naala ti ladawan iti Benguet Capitol ground. (Zaldy Comanda)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 23, 2015 a bilang.)

No saan nga umno ti proseso ti panagdur-as: 1-bilion a tattao, parigaten ti climate change inton 2030

No awan dagiti umno a pagannurotan tapno makontrol ti ikakaro ti panagbaliw ti klima a mabalin a mangigubuay iti nakaro a tikag, nakaro a layus wenno yaadalem ti taaw, posible nga umad-adu dagiti agrigat a tattao iti sangalubongan iti nasurok a 1 a bilion inton tawen 2030 wenno 15 a tawen pay manipud ita, kas kuna ti World Bank.

Iti maysa a report, kuna ti nasao a banko a narigat a magibusan ti kinakurapay—maysa kadagiti 17 a baro a panggep ti United Nations a napasingkedan iti daytoy Septiembre— no ti global warming ken dagiti epekto daytoy iti kinakurapay ket saan a nairaman kadagiti maiwaywayat nga addang iti panagdur-as.

Kuna ti report a maikkan koma iti naan-anay nga atension dagiti gannuat a mamagtalinaed iti sangalubongan a temperatura iti di nasursurok ngem 2 degrees Celsius kasta met a matarabay dagiti nakurapay iti ania man a negatibo a bales ti nasao a panagbaliw ti klima.

Kuna ni World Bank President Jim Yong Kim a dagiti nakurapay ti ad-adda a biktima ti climate change ket karit ngarud kadagiti maseknan a masalakniban dagiti ginasut a milion a tattao.

Kuna ti banko a ti pannakaigibus ti kinakurapay ken panangrisut iti climate change dagiti karit a sangsanguen ti agdama a henerasion.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 23, 2015 a bilang.)




Editor Godin ti Bisaya Magazine, kangrunaan nga agsarita iti GMM

Naawis ni Edgar S. Godin, editor ti Bisaya Magazine (kabsat ti Bannawag), a kangrunaan nga agsarita iti maika-49 nga anibersario ti GUMIL Metro Manila, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Kamanilaan, inton Disiembre 13, 2015 iti Golfhill Terraces Clubhouse, Old Balara, Quezon City.

Babaen ti tema a “Padaya Para iti Literatura,” naawis met nga agibasa iti daniw da Liwayway Editor Perry C. Mangilaya, Bisaya Literary Editor Richel Dorotan, Vincent Cab. Berroy, Linda T. Lingbaoan-Bulong, Marcelino D. Santos ken dadduma pay a mannurat iti sabsabali a lengguahe.

Maangay pay iti nasao a petsa ti awarding ti Salip iti Sarita ken Daniw ti RFAAFIL (Reynald F. Antonio Awars for Ilokano Literature).

Malaksid kadagiti paripa ken sagut iti Paskua, mayalnag met dagiti libro a sinurat dagiti kameng ti GMM. Agsapatanto pay dagiti baro a kameng ti gunglo.

Tampok iti nasao a pasken ti pannakayalnag ti agmakatawen a selebrasion ti Maika-50 nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila.

Manamnama a dumar-ay iti daytoy a pasken dagiti amin a nagbalin a paset iti GMM.

Para iti dadduma pay a detalye, ag-text iti 0921 602 1938. (Anna Liza M. Gaspar)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 23, 2015 a bilang.)

November 11, 2015

NOBIEMBRE 23, 2015



SARITA
4 Di Ipabus-oy iti Sabali
  Felimon C. Bautista

NOBELA
8 Operation: Drop Venus (40)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Siak ni Precious (37)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
6 Sakbay ti Kamaudianan ti Oktubre
    Junley L. Lazaga
47 Dandaniw a Para Ubbing
     Jimmy R. Agustin/Gynelle D. Follante

SALAYSAY
14 Apay Ngamin, Aya, nga Umutangka?
      Virginia A. Duldulao, Ph.D.
20 Ti Gayyemko a Mannurat a Naibotelia ti Espirituna
     Fernando B. Sanchez
40 Adda Laeng iti Asidegmo ti Agas a Sapsapulem
    Reynaldo E. Andres

KOMIKS
24 Kimar (1)
27 Gayang ni Lam-ang (112)
30 Miks & Tiks

KOLUM
 9 Okeyka, Apong
10 Saludsodem ken ni Apo Hues
17 Dear Doc
23 Haytek!
33 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
34 Ading Kosinera
35 TIPS
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 3 Tao, Lugar, Pasamak
18 Siled ti Kararag
19 Nasayaat Kadi ti Tsokolate iti Aso?
21 Netizone
22 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
36 Tapno Maliklikan Dagiti Aksidente iti Pagtaengan
37 Iti Pagadalan: Agpatanorka Kadagiti Bukodmo a Lider
38 Ti Gasatmo Ita a Lawas
39 Naandur Dagitoy a Barayti ti Pagay iti Climate Change
46 Dagiti Pabula ni Aesop

November 6, 2015

Kadangkadang!



KADANGKADANG! Kunada a mapukpukawen dagiti nariingan nga ay-ayam. Ngem mabibiag pay laeng dagitoy babaen dagiti paay-ayam ken pasalip kadagiti okasion a maisaysayangkat nangruna iti Pinili, Ilocos Norte. Mabalin a dagiti pay nataengan ti makisalip iti daytoy tapno maammuan dagiti ubbing a dagitoy ti nagkuna nga ay-ayam ket rumbeng laeng a masaluadan ken mapadur-as a kas paset ti kultura dagiti Ilokano. (Aileen R. Rambaud)

Internasional a parambak iti literatura ti NBDB, maangay iti Davao



Rambakan ti National Book Development Board (NBDB) ti Philippine International Literary Festival (PILF) a kas tampok ti Philippine Book Development Month a maramrambakan iti Nobiembre. Panggep ti nasao a festival nga itandudo ti panagipablaak babaen ti panagpapatang maipanggep kadagiti isyu a mainaig iti panagipablaak, iti panagsurat ken iti panagbasa.

Nainaw iti 2010, nagbalinen ti parambak a kangrunaan a mamagtitipon kadagiti autor, ilustrador, publisher, ken managayat iti literatura iti Filipinas ken iti ballasiw-taaw. Kadagiti napalabas a tawen, sinangaili ti Festival dagiti mabigbigbig iti tay-ak ti literatura ken eksperto iti publikasion a kas kada Chris Abani, FH Batacan, Robin Hemley, Christopher Cheng, Juliet Grames, Noelle de Jesus, David Parker, Vikas Swarup, Tim Tomlinson, da Bienvenido Lumbera ken Virgilio S. Almario nga agpada a National Artist for Literature, ken da Junot Diaz ken Edward P. Jones nga agpada a winner iti Pulitzer Prize.

Itoy a tawen, napauluan ti Festival iti “Laláng (likhâ): Writing in Place, Creating Your Place” ken maangay itoy Nobiembre 20-21, 2015 iti Davao City. Maitampok ditoy dagiti Filipino a mannurat nga aggapu pay iti ballasiw-taaw a kas kada Mia Alvar.

Karaman kadagiti aktibidad ti Festival dagiti sesion iti plenario ken panagsasarita maipapan iti “Writing in Place.” Maitampok met iti nasao a pasken ti rehional a literatura ken ti panagkakayammet dagiti nagduduma a literatura iti pagilian.

Mapagsasaritaan pay dagiti isyu iti kaadda wenno kaawan dagiti agbasbasa iti literatura, lengguahe ken panagipablaak. Adda pay maangay nga artistiko a pabuya, eksibit iti literatura ken book fair.

Iti biang ti Kurditan (Literatura) Ilokano, naawis da Ariel S. Tabag ti Bannawag ken Junley L. Lazaga ti UP Baguio nga agsarita maipapan iti literatura dagiti Ilokano.

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 16, 2015 a bilang.)

China, parikutnan ti maysa laeng nga anak

Impakaammo ti Communist Party, ti mayoridad a partido ti gobierno ti China, itay lawasna a panggep ti gobierno nga iwaksin ti “one-child policy” daytoy. Sakbay ketdi a maipatungpal daytoy, nasken ti panangaprobar ti parliamento iti daytoy, a manamnama a maaramid bayat ti tinawen a sesion daytoy a maangay inton Marso.

No matuloy, maipaluboston kadagiti naasawaan iti nasao a pagilian a maaddaan iti dua nga annak, a saan ketdi a maysa laeng, kas sagudayen ti paglinteganda.

Idi 1979, naipaulog ti maysa a paglintegan iti China a maysa laeng ti maipalubos nga anak ti maysa nga agassawa tapno maliklikan ti adu unay a populasion ti pagilian.

Iti umuna a 20 a tawen a pannakaipakat ti linteg, nakissayan ti populasion ti China iti 100 milion. Ngem iti adu a kaso, tapno maragpat ti kayat ti gobierno a kaadu ti populasion, napasamak dagiti naipapilit nga aborsion, esterilisasion, ken pannakapapatay dagiti maladaga. Nadusa met dagiti agassawa a saan a nagplano iti pamilia.

Iti agdama, makitan ti imbunga ti nasao a “one-child policy” babaen ti nabuntog nga idudur-as ti pagilian ken iti kaadun dagiti lallakay ken babbaket idinto a bimmassit dagiti makabael nga agtrabaho nga umili.

Gapu met laeng iti daytoy, naammuan a mabalin a mabaliwanen ti “one-child policy” ti nasao a pagilian ket maipaluboston a maaddaan ti maysa a naasawaan iti agingga iti dua nga annak.

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 16, 2015 a bilang.)

November 5, 2015

NOBIEMBRE 16, 2015



SARITA
4 Ararawan
   Noli S. Dumlao

NOBELA
8 Operation: Drop Venus (39)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Siak ni Precious (36)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
6 Diakon Daniwan Dagiti Sabong
    Francisco T. Ponce
7 Dandaniw a Para Ubbing
   Leonora R. Melchor/Jimmy R. Agustin

SALAYSAY
14 Nakasaganatayo Kadin No Adda Napigsa a Ginggined?
      Virginia A. Duldulao, Ph.D.
20 Adda Kadi Pay “Solid North”?
     Neyo Mario E. Valdez
22 Ti Paraiso a Managan iti Batanes
      Leilanie G. Adriano
40 Adu ti Pakaaramatan Dagiti Ruot ti Baybay
    Reynaldo E. Andres

KOMIKS
25 Gayang ni Lam-ang (111)
28 Aritosan (162)
30 Miks & Tiks

KOLUM
 9 Okeyka, Apong
10 Saludsodem ken ni Apo Hues
17Dear Doc
33 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
34 Ading Kosinera
38 TIPS
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 3 Tao, Lugar, Pasamak
18 Siled ti Kararag
19 Husto Kadi Met Laeng ti Kaadu ti In-inumen ti Asom?
24 Netizone
32 Ammuem Pay Dagitoy
35 Apay a Napateg ti Panagaramid iti Iskediul?
36 Kasano a Mapasayaat ti Serbisio Dagiti Pagadalan?
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

October 31, 2015

Reyna ti Kawayan



REYNA TI KAWAYAN. Maysa a modelo a nagaruat iti makapataliaw a gown a nainaw manipud iti nalatak a Kawayan Festival ti Bangued, Abra ti nangtiliw iti imatang dagiti agbuybuya iti parada a naangay iti Crisologo Street iti Siudad ti Vigan idi rabii ti Oktubre 25 a pannakaangay ti nailian a salip a pakapilian ti mailaban iti world costume festival a maangay iti umay a tawen. Daytoy a pasken ti maysa kadagiti tampok ti pannakalukat ti 2015 Raniag: The Vigan Twilight Festival.  (Rinetrato ni Freddie G. Lazaro)

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 9, 2015 a bilang.)

Panaggatang iti botos, kada barangay itan – PPCRV

Dinillaw itay nabiit ti Parish Pastoral Council for Responsible Voting (PPCRV) ti maar-aramid itan a wagas ti panaggatang iti botos, innem a bulan sakbay ti eleksion inton Mayo 9, 2016.

Kuna ni PPCRV Chairperson Henrietta de Villa a no idi ket kada botante ti panaggatang iti botos, magatang itan ti botos ti sangabukel a barangay.

Segun ken ni De Villa, maysa a padi ti immasideg kenkuana a nangpaneknek iti daytoy— a sangaribu (Php1,000.00) ti presio ti tunggal bumario.

Kuna pay ni De Villa a daytoy a panaggatang iti botos ti kayat a paksiaten ti PPCRV babaen ti voter education program daytoy a “One Good Vote.”

Kiniddaw ni De Villa a magibusan koman daytoy panaglako/panaggatang iti botos wenno ti kasla pannakaibilbilang ti eleksion a kas maysa a negosio.

Segun ken ni De Villa, maikkan iti “One Good Vote” sticker dagiti lugar wenno pamilia a di umannugot iti vote buying ken vote selling.

Impalagip pay daytoy opisial ti PPCRV nga ibasar koma dagiti botante ti panagbotosda iti tallo a K: Karakter, Kabaelan (Kakayahan), ken Kinapudno (Katapatan).


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 9, 2015 a bilang.)

SHS early registration, inyalud-od ti DepEd

Inyalud-od ti Dept. of Education ti early registration para kadagiti sumrek iti Senior High School agingga iti Nobiemre 13, 2015 tapno maipanamnama a karamanda kadagiti nakaenrol iti SNS iti panaglukat dagiti klase inton Hunio 2016.

Makiddaw met kadagiti amin a class advisers dagiti agturpos iti Grade 10 itoy a tawen nga irehistroda dagiti estudianteda ken isubmitirda ti learners’ preferences dagitoy babaen ti SHS Registration Module in the Learner Information System (LIS) manipud iti Nob. 9 agingga iti 29, 2015.

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 9, 2015 a bilang.)

Dr. Dedicacion Agatep-Reyes, 92

Pimmusay ni Dr. Dedicacion Agatep-Reyes itay Oktubre 25, 2015. Rambakanna koma ti maika-92 a kasangayna inton Nobiembre 9. Kaingungot daydi Dr. Godofredo Reyes, na-gobernador ken nagdiputado iti Ilocos Sur, mabigbig met laeng a mangngagas ni Doktora Cion, awag dagiti kasingedna kenkuana a kas ken ni GSR.

Nalatak nga edukador, isu ti umuna a presidente ti University of Northern Philippines (1972-78), nagbise-mayor iti ilina a Sta Maria, I.S., nagbise-gobernador iti Ilocos Sur, ken nagpaay a Chairman ken Presidente ti St. Mary's College a pinundar daydi Doktor Reyes, agingga iti ipupusayna.

Malaglagipto ni Doktora Reyes a kas kangrunaan a timmulong ken ni GSR iti pannakatagibi ti GUMIL Filipinas iti 14 a tawen a panagpaay daydi GSR a presidente ti GF.

Dagiti agassawa ti nangsangsangaili kadagiti mannurat nga Ilokano iti tinawen a pannakaangay ti kombension ti GF iti uneg ti panagtakem ni Dr. Reyes a kas presidente.

Maysa kadagiti maipagpannakkel a patanor ti Sta. Maria, malaglagipto pay ni Doktora Reyes a kinatinnulong daydi Dr. Reyes a nangimanton iti uppat a sanga ti Clinica Reyes iti ilida ken iti Pangasinan ken iti Nueva Ecija.

Mabigbig pay ni Doktora Reyes gapu iti adu a pammadayaw a naipaay kenkuana manipud iti panagturpos a kas Summa Cum Laude iti Edukasion ken Magna Cum Laude iti Medisina iti UST, ken kas topnotcher iti Medical Board idi 1953. (Eliseo B. Contillo)

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 9, 2015 a bilang.)

October 30, 2015

NOBIEMBRE 9, 2015



SARITA
4 Baro a Gimong
    Rhea Rose D. Berroy

NOBELA
8 Operation: Drop Venus (38)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Siak ni Precious (35)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
6 Dimo Gamden ti Agpakada
    Reynaldo A. Duque
47 Dandaniw a Para Ubbing
     Gynelle D. Follante/Ronnie E. Aguinaldo

SALAYSAY
14 Ania Ngarud ti Aramidem No Adda El Nino?
      Virginia A. Duldulao, PhD
20 Adda Latta Met Dagiti Pasalsali
     Neyo Mario E. Valdez
38 Kasanon No Nayuper iti Danum ti Pinagayan?
      Villamor Visaya, Jr.
40 Kabaelam Met ti Agaramid iti MMSU Soil Booster
    Reynaldo E. Andres

KOMIKS
25 Gayang ni Lam-ang (109)
28 Aritosan (160)
30 Miks & Tiks

KOLUM
 9 Okeyka, Apong
10 Saludsodem ken ni Apo Hues
17 Dear Doc
23 TIPS
24 Haytek!
33 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
34 Ading Kosinera
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 3 Tao, Lugar, Pasamak
18 Siled ti Kararag
19 Ania Ngarud Ita ti Taraknem?
22 Netizone
32 Ammuem Pay Dagitoy
35 Agaramidka iti Bukodmo a Ganagan
36 Iraman iti Plano Dagiti Pasamak a Di Mapakpakadaan
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

October 24, 2015

Naidumduma ti Kinaimas ti Tupig ti Currimao



NAIDUMDUMA TI KINAIMAS TI TUPIG TI CURRIMAO. Maisasaang iti pugon dagiti maluto a tupig iti Barangay San Simeon, Currimao, Ilocos Norte. Pagdidinnamagan ti kinaimas ti tupig iti Currimao gapu ta kas kuna dagiti agar-aramid, namnamsek iti nagadgad a niog ti lutlutuenda a tupig— ket daytoy ti sekreto ti naidumduma a ramanna malaksid pay kadagiti ingredienteda a baro a bellaay ken bennal. Saan laeng nga iti Paskua nga adda tupig iti Currimao ta masansan nga iti uray ania nga oras, adda latta lako a tupig iti abay ti merkado publiko iti San Simeon, Currimao, I.N. (Aileen R. Rambaud)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 2, 2015 a bilang.)

October 22, 2015

Ad-adu a tignay kontra bullying, kalikaguman ti United Nations

Kidkiddawen ti United Nations (UN) ti ad-adu pay a tignay tapno mapukaw ti bullying ken cyber-bullying kadagiti ubbing.

Kuna ni UN Special Representative on Violence Against Children Marta Santos Pais nga ad-adu koma pay ti tignay a mangsalaknib kadagiti ubbing kontra iti bullying a mangbikbiktima ita iti minilion nga ubbing iti sangalubongan.

Kuna pay ni Pais a gapu iti panagbalbalin ti social media a kas paset ti biag dagiti ubbing, agbalbalinen a nayon a pakaseknan ti cyber-bullying a mangyasideg kadagiti ubbing iti peggad ti pannakaabuso iti wagas nga al-alisto ken nasaksaknap.

Kuna ni Pais nga ad-adda a maapektaran iti bullying dagiti ubbing nga addaan iti disabilidad ken dagiti sangsangpet iti baro a lugar a pagnaedanda ken dagiti agbakbakuit.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 2, 2015 a bilang.)

Dua a mannurat, nagipila iti kandidatura iti Cagayan

Agpakanawan: Para Bokal Arthur P. Urata, Sr., Para Bise-Gobernador (agpapaay ita a Board Member) Atty. Mila Catabay-Lauigan, Para Gobernador (agdama a Bise-Gobernador) Leonides ”Odi” Fausto, Para Bokal Atty. Jessie B. Usita ken Reeleksionista a Board Member Vilmer V. Viloria.


Nagipila iti kandidatura a para Sangguniang Panlalawigan (Bokal wenno Board Member) iti Maika-2 a Distrito ti Cagayan da Vilmer V. Viloria ti Allacapan, Cagayan, ken Arthur P. Urata, Sr. ti Ballesteros, Cagayan, agpada a mannurat ken opisial ti GUMIL Filipinas (ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken ballasiw-taaw) para iti nailian ken lokal nga eleksion inton Mayo 9, 2016.

Malaksid iti print media, agpada pay nga aktibo da Viloria ken Urata iti radio.

Awan liwatna kadagiti session ken committee hearings— Majority Floor Leader ti Sangguniang Panlalawigan iti 2001 agingga iti 2007, panggep ni Viloria a gun-oden ti maikalima a gundaway a panagserbi (nagtakem iti 1998-2007, sa iti 2013-2016).

Daytoy met ti umuna a gay-at ni Urata, retirado a Municipal Agrarian Reform Officer iti Department of Agrarian Reform (DAR).

Katiket da Viloria ken Urata a para Bokal ni Atty. Jessie B. Usita ti Abulug Cagayan (nagtakem a Board Member iti 2007-2013) iti salinong ti Nacionalista Party nga ibayog da Bise-Gobernador Leonides ”Odi” Fausto a para Gobernador, ken Board Member Atty. Mila Catabay-Lauigan a para Bise-Gobernador. (AST)

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 2, 2015 a bilang.)

Maika-49 nga anibersario ti GMM, maisagsagana

Ti pannakaangay ti maika-49 nga anibersario ti GUMIL Metro Manila, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Kamanilaan ken kabangibangna a probinsia, ti mapagsasaritaan iti miting ti gunglo inton Nobiembre 8, 2015 iti Maceda, Sampaloc, Manila iti panangsangaili ni mannurat ti Bannawag Rhea D. Berroy.

Maangay ti nasao nga anibersario inton Disiembre 13, 2015 iti Golfhills Terraces Clubhouse, Old Balara, Quezon City a pakayalnagan metten ti agmakatawen a pannnakarambak ti Nabalitokan nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila.

Iti pay nasao a pasken a manamnama a mayalnag dagiti baro a libro dagiti kameng ti GMM.

Para iti nayon nga impormasion, makiuman iti liderato ti GMM iti numero 0921 602 1938. (Anna Liza M. Gaspar)

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 2, 2015 a bilang.)

October 21, 2015

NOBIEMBRE 2, 2015



SARITA
4 Ti Magmagna a Kandela
   Rolando A. Seguro, Jr.

NOBELA
8 Operation: Drop Venus (37)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Siak ni Precious (34)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
6 Forest Park
   Cles B. Rambaud
32 Dipuntorum
     Ronnie E. Aguinaldo
38 Iti Laboratorio
     Rhea Rose D. Berroy
47 Dandaniw a Para Ubbing
    Jimmy R. Agustin/Johmar R. Alvarez

SALAYSAY
10 Kanser ti Suso: Malapdan ken Maagasan
      Virginia A. Duldulao, PhD
16 Ket Pinagungarda Dagiti Natay
     Fernando B. Sanchez
20 Nabileg Kadi ti Social Media iti Eleksion?
     Neyo Mario E. Valdez
24 Kasdiay Gayam ti Mayadayo
      Linda T. Lingbaoan
40 Tapno Di Aglungtot ti Ubbak ken Bulong ti Pagay
    Reynaldo E. Andres

KOMIKS
25 Gayang ni Lam-ang (108)
28 Aritosan (159)
30 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Dear Doc
22 TIPS
23 Haytek!
33 Okeyka, Apong
35 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
36 Ading Kosinera
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 3 Tao, Lugar, Pasamak
9 Neti Zone
18 Siled ti Kararag
19 Ti Timel Ken Dagiti Taraken
34 Ammuem Pay Dagitoy
37 Tapno Makissayan ti Wara iti Pagtaengan
39 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

October 17, 2015

Ubbingda Pay Ngem Masursuruandan nga Agmula



UBBINGDA PAY NGEM MASURSURUANDAN NGA AGMULA. Dagiti ubbing nga agad-adal iti Puritac-Dalayap Elementary School, Pinili, Ilocos Norte iti panagsursuroda nga agmula iti natnateng iti ikub ti pagadalanda iti babaen ti programa a “Gulayan sa Paaralan” ti Departamento ti Edukasion. Babaen itoy, maipasagepsep kadagiti ubbing ti kinapateg ti panagmulmula a kas pamataudan iti pagbiag ken iti kinapateg ti panagsida iti natnateng tapno mataginayon ti kinasalun-at ti bagi. (Aileen R. Rambaud)

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 26, 2015 a bilang.)

Makibiangkayo, kuna ti Comelec kadagiti botante

Inyalnag ti Commission on Elections (Comelec) itay Oktubre 12 ti kampania tapno gutigotenna dagiti botante a makibiang iti lokal ken nailian nga eleksion inton Mayo 9, 2016.

Nayam-ammo ti proyekto a “PILIPINAS 2016, Tamang Pagboto, Tamang Pagbilang” babaen dagiti opisial ti Comelec iti panangidaulo ni Chairman Juan Andres Bautista. Naigiddan ti pormal a pannakaipakaammo daytoy iti rugi ti panagipila iti kandidatura dagiti kandidato.

Inlawlawag ni Bautista a pagrebbengan ti tunggal umili ti makiraman iti panagbotos idinto a pagrebbengan ti Comelec a bilangen a husto dagiti botos.

Segun kadagiti opisial, usarenda dagiti nadumaduma a wagas ti social media tapno maitandudo ti nasao a proyekto.

Iti sabali a bangir, naisardeng ti panagparehistro dagiti botante iti Oktubre 12 agingga iti 16 gapu iti pannakakumikom ti Comelec iti rehistrasion dagiti kandidato. Nupay kasta, maituloy ti rehistrasion dagiti botante iti Oktubre 17 agingga iti Oktubre 31 a panaggibus daytoy.


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 26, 2015 a bilang.)

Agsagsaganan ti GF iti pannakaangay ti Dap-ayan 2016 iti Luna, Apayao

Ita pay, agsagsaganan ti GUMIL Filipinas iti panangangayna iti Dap-ayan 2016, ti kangrunaan a panagtataripnong dagiti mannurat nga Ilokano iti 2016, a maangay inton Abril 22-24, 2016 iti Apayao Agri-Tourism & Sports Complex, San Gregorio, Luna, Apayao iti panangsangaili ti GUMIL Apayao nga idauluan ni Apayao Board Member Remy Albano.

Mainaig itoy, daytoy a taripnong ti kangrunaan a mapagsasaritan iti maikatlo a regular a board meeting ti GUMIL Filipinas (GUMIL) inton Nobiembre 15, 2015 (saan a Nobiembre 22, kas immuna a naipakaammo).

Maangay ti board meeting iti SP Kiosk, Cagayan Provincial Capitol, Tuguegarao City iti panangsangaili ni Cagayan Board Member Vilmer V. Viloria ken ti GUMIL Cagayan nga idauluan ni Dr. Freddie Pa. Masuli, kas impakaammo ni Arthur P. Urata, Sr., presidente ti GUMIL.

Kinuna ni Arthur P. Urata, Sr., presidente ti GF, a nasken a maurnos amin a banag a mainaig iti nailian a kombension ti GF iti kabiitan a tiempo tapno maserbian met a nasayaat ti GF dagiti kamengna, nangruna dagiti aggapu iti ballasiw-taaw.

Malaksid kadagiti opisial ken mammagbaga, manamnama ti yaatendar dagiti presidente dagiti GUMIL chapters iti nasao a miting.

Para iti idadar-ay, makiuman iti asino man kada Dr. Masuli (0998 559 1712), BM Viloria (0915 984 2149) ken GF Pres. Urata (0927 792 7913). (NME Valdez)


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 26, 2015 a bilang.)

October 16, 2015

OKTUBRE 26, 2015



SARITA
4 Bannuar Syndrome
   Aileen B. Serrano

NOBELA
8 Operation: Drop Venus (36)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Siak ni Precious (33)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
10 Kiring
      Delfin P. Dumayas
47 Dandaniw a Para Ubbing
      Jimmy R. Agustin/ Ariel S. Tabag

SALAYSAY
16 Napateg ti Tunggal Tedted (3)
      Virginia A. Duldulao, Ph.D.
20 Malaglagipko da Angkay ken Angket
     Linda T. Lingbaoan
40 Ammuem No Ania a Pagay ti Rumbeng iti Talonmo
    Reynaldo E. Andres

KOMIKS
25 Gayang ni Lam-ang (107)
28 Aritosan (158)
30 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Dear Doc
22 TIPS
23 Haytek!
33 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
34 Ading Kosinera
36 Okeyka, Apong
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 3  Tao, Lugar, Pasamak
9 Neti Zone
18 Siled ti Kararag
19 Timel Laeng, Dimo Kunkuna
24 Salip iti Sarita ti 18th AMMAFLA
32 Ammuem Pay Dagitoy
35 Dadduma Pay a Tips iti Panangikabassit iti Basura
37 No Apay a Napateg ti Musika iti Biagtayo
38 Ti Gasatmo Ita a Lawas
39 Agmulaka iti Azolla
46 Idi Un-unana a

October 11, 2015

Ganesha Mahotsov 2015



GANESHA MAHOTSOV 2015. Rinambakan dagiti kameng ti Indian Students Organization (ISO) iti University of Northern Philippines, Vigan City, ti umuna a “Ganesha Mahotsov 2015” a kas panagdayaw dagiti Hindu iti didiosenda a ni Loerd Ganesh (Ganpati) itay Septiembre 17-21, 2015. Naangay ti parambak iti Founder’s Plaza ti pagadalan a nakaikabilan ti damili nga estatua a naarkosan iti sabsabong, bulbulong ken dadduma pay. Kalpasanna, naaramid ti inaldaw a panagkararag (Puja) tapno dawatenda ti  pigsa ken panagtaeng ti didiosenda iti uneg ti imahen ket naidaton ti insenso, makmakan ken dadduma pay a banag a makaay-ayo iti didiosen. Segun kadagiti Hindu, pagayatan ni Brahma (creator) a masapul nga agdawat iti pammendision ni Ganesha sakbay a mairugi ti maysa a proyekto wenno napapateg nga aramid. Ta no saan, agbalin nga awan mamaay dayta a ganuat. Nagngudo ti parambak iti pannakaipaanud ti estatua iti Mindoro Beach, Vigan City a kas simbolo ti siklo ti pannakaparsua a ti tao a naaramid iti pitak ken agsubli met laeng iti pitak/daga. (Teksto: Alma Campos-Somera/ Rinetrato ni Jay Chauhan)


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 19, 2015 a bilang.)

Kabaelak Pay!



KABAELAK PAY! Dina kayat ti paduduolan, kaykayat ni Apong Baket ti agsapul iti bukodna a pagbiag, kas iti panangasikasona iti aglawlaw ti Ballesteros District Hospital, Ballesteros, Cagayan. Ken kas kadagiti dadduma a nataengan, sapulen kano ti bagina ti panagkuditkudit tapno di daras nga agrakaya. (Jobert M. Pacnis)

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 19, 2015 a bilang.)

October 10, 2015

DepEd, intudingna ti Oct. 2015 a kas SHS Early Registration Month

Intuding ti Departamento ti Edukasion ti Oktubre 19-23 a kas Senior High School Early Registration para iti School Year 2016-2017.

Panggep ti Early Registration nga ipanamnama ti pannakastrek amin a nakalpas iti Junior High School (JHS) wenno Grade 10 iti SY 2015-2016 iti SHS program.

Bayat ti Early Registration, idatag dagiti estudiante iti Grade 10 iti SY 2015-2016 kadagiti class advisers-da iti nakompleto nga SHS Preference Slip a nakailanadan dagiti pilida a pagadalan ken programa (kayatda nga adalen). Kalpasanna, irehistro met dagiti class advisers dagiti estudianteda babaen ti Learner Information System (LIS).

Dagiti met nagturpos iti hayskul sakbay ti pannakaipakat ti K to 12 Program, dagiti PEPT and A&E Test Passers, ken dadduma pay nga estudiante iti ruar ti formal system nga interesado a sumrek iti SHS, mabalinda ti agparehistro kadagiti pagadalan a mangididiaya iti SHS babaen ti panangusarda iti SHS Registration Form. (DepEd Regional Office No. 02)


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 19, 2015 a bilang.)

Panagparehistro dagiti botante, agingga iti Okt. 31, kuna ti Comelec

Agingga laeng iti Oktubre 31 ti panagparehistro dagiti botante ket saanen a mayalud-od pay, kas kuna ti Commission on Elections (Comelec).

Kuna ti nasao a komision a kalpasan ti nasao a deadline, iturongna metten ti imatangna kadagiti dadduma a pagrebbengan daytoy para iti automated nga eleksion inton Mayo 2016.

Pinalagipan ni Comelec Chairman Andres Bautista ti publiko a saanda koman nga urayen ti maudi a minuto sa mapanda kadagiti opisina ti Comelec tapno agparehistro wenno maalaan iti biometrics data.

Nangrugi ti panagrehistro dagiti botante idi Mayo 6 itoy a tawen. Ngem kas kuna ti Comelec, mapan nga agarup uppat a milion ti saan pay a nangidatag iti biometrics data-da.

Segun iti Comelev, saan a mapalubosan nga agbotos dagiti awanan iti biometrics data.

Manamnama nga agarup 53-milion a rehistrado a botante ti agbotos iti eleksion inton Mayo 2016.


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 19, 2015 a bilang.)

October 8, 2015

OKTUBRE 19, 2015



SARITA
4 Darat
   Fernando B. Sanchez
   
NOBELA
12 Operation: Drop Venus (35)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
16 Siak ni Precious (32)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
9 Apros
   Roy V. Aragon
47 Dandaniw a Para Ubbing
    Jimmy R. Agustin/Elmer L. Lopez

SALAYSAY
10 Napateg ti Tunggal Tedted (2)
      Virginia A. Duldulao, Ph.D.
18 Napanak Met iti Kasangay Daydi FM
      Jose A. Bragado
20 “Necropolitics”: Ibotostayo Ida Gapu iti Lagiptayo Kadagiti Pimmusay
     Neyo Mario E. Valdez
38 Naimas ti Miki ni Miles
     Rogelio E. Valdez, Jr.
40 Rey Andres Article
    Reynaldo E. Andres

KOMIKS
25 Gayang ni Lam-ang (106)
28 Aritosan (157)
30 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Dear Doc
19 Okeyka, Apong
23 TIPS
33 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
34 Ading Kosinera
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 4 Tao, Lugar, Pasamak
17 Neti Zone
22 Tapno Mapaksiat Dagiti Uleg: Agtaraken iti Pusa
24 Siled ti Kararag
32 Ammuem Pay Dagitoy
35 Tapno Maikabassit ti Basura
36 Ti Panangimaton, Saan nga Agpannuray iti Sentido Komun
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Idi Un-unana a Panawen

October 4, 2015

Sinanglaw ti Candon



SINANGLAW TI CANDON. Bigbigat pay laeng ngem agpipilan dagitoy a kostumer iti maysa a pagsinanglawan iti San Antonio, Candon City tapno maramananda ti pagdidinnamagan ti kinaimasna a sinanglaw iti siudad. Iti P35 laeng iti kada malukong, mapnekkan iti napudot ken nakaramraman a napaalseman bassit a kaldo ti nalauya a naguneg ken laslasag ken kudil ti ulo ti baka, a matempla iti sadiwa a pinespes/papait sa mawarakiwakan iti nair-irap a lasona. Nasken a masapaka tapno saanka a maibusan iti daytoy a nalatak a pagsinanglawan ta awan pay alas dies iti bigat, naipuni aminen ti nailuto a sinanglaw a para iti dayta nga aldaw. Ti sinanglaw ti maysa kadagiti kalatakan a delicacy iti Ilocos Sur a kadua ti empanada, ukoy ken longganisa ti Vigan. (Teksto: Roy V. Aragon/ Retrato: Cles B. Rambaud)

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 12, 2015 a bilang.)

Nakaro nga El Niño, paspasarenen ti pagilian

Impakaammo ti Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA) itay lawasna a nangrugin ti nakaro nga El Niño iti pagilian.

Kinuna ni Anthony Joseph Lucero, climate monitoring section head ti PAGASA, a naaboten ti pagrukodan tapno maideklarar ti iseserrek ti nakaro nga El Niño kalpasan ti tallo a bulan a pannakapalpaliiwna.

Kas kinuna ni Lucero, nakitan ti pagilasinan ti nakaro nga El Niño idi Hulio. Nupay kasta, intultuloyda a pinalpaliiw daytoy a kasasaad ti panawen iti tallo a bulan sakbay nga impakaammoda ti kaadda daytoy.

Kuna ti PAGASA nga idateng daytoy nga El Niño ti temperatura a nangatngato iti 1.5 degrees Celsius ngem iti temperatura a mangidateng iti gagangay a tikag.

Kuna ti ahensia a gapu met iti daytoy, mabalin a mapasaran ti nakaro a tikag ti 58 porsiento ti pagilian sakbay nga agtapos ti tawen ket posible a ngumato pay iti 85 porsiento inton makalas-ud ti umay a tawen.

Inlawlawag ti PAGASA a ti nakaro nga El Niño a mapasaran ita ti pagilian ket kapadana ti El Niño a nangigubuag iti nakaro a tikag a napasaran ti pagilian idi 1997 agingga iti 1998, a karaman iti uppat a kakaruanen a tikag iti pakasaritaan ti pagilian.

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 12, 2015 a bilang.)


Dap-ayan 2016 ti GF, mapagsasaritaan

Ti Dap-ayan 2016 ti kangrunaan a mapagsasaritan iti maikatlo a regular a board meeting ti GUMIL Filipinas (GUMIL), ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano, inton Nobiembre 22, 2015.

Maangay ti board meeting iti SP Kiosk, Cagayan Provincial Capitol, Tuguegarao City iti panangsangaili ni Cagayan Board Member Vilmer V. Viloria ken ti GUMIL Cagayan nga idauluan ni Dr. Freddie Pa. Masuli, kas impakaammo ni Arthur P. Urata, Sr., presidente ti GUMIL.

Sangailien met ti GUMIL Apayao babaen ti panangidaulo ni Apayao Board Member Remy Albano ti Dap-ayan 2016: Maika-48 a Nailian a Kombension ti GF inton Abril 22-24, 2016 iti Apayao Agri-Tourism & Sports Complex, San Gregorio, Luna, Apayao.

Malaksid kadagiti opisial ken mammagbaga, manamnama ti yaatendar dagiti presidente dagiti GUMIL chapters iti nasao a miting.

Para iti idadar-ay, makiuman iti asino man kada Dr. Masuli (0998 559 1712), BM Viloria (0915 984 2149) ken GF Pres. Urata (0927 792 7913). (NME Valdez)

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 12, 2015 a bilang.)

September 30, 2015

OKTUBRE 12, 2015



SARITA
4 Diro
   Juan Al. Asuncion
   
NOBELA
12 Operation: Drop Venus (34)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
16 Siak ni Precious (31)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
9 Ta Saanmo a Maawatan ni Ayat
    Arnold C. Baxa
47 Dandaniw a Para Ubbing
    Johmar R. Alvarez/Ronnie E. Aguinaldo

SALAYSAY
10 Napateg ti Tunggal Tedted
      Virginia A. Duldulao, Ph.D.
20 Ania ti Ammom Maipanggep ken ni Heneral Luna?
     Neyo Mario E. Valdez
40 Ad-adu ti Maapit a Balatong Babaen ti Relay Cropping
    Reynaldo E. Andres

KOMIKS
27 Gayang ni Lam-ang (105)
30 Aritosan (156)
32 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Dear Doc
22 TIPS
23 Haytek!
26 Okeyka, Apong
35 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
36 Ading Kosinera
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 4 Tao, Lugar, Pasamak
17 Neti Zone
18 Siled ti Kararag
19 Kabuteng ti Uleg ti Napthalene Balls
34 Ammuem Pay Dagitoy
37 Panaglaba No Agtudtudo
38 Saan nga Ang-angaw ti Climate Change
39 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Idi Un-unana a Panawen

September 29, 2015

No adda agdindinamag a Palawan Underground River: Adda Met Marag Underground River

Ni ROLANDO A. SEGURO, JR.


MABALIN a nangnangngegmo la ketdi metten ti Palawan Underground River ken ti is-istoriaenda a kinangayed daytoy. Isu a no adda la koma kuartam, kayatmo la ketdi koma met a mapan pasiaren, saan?

Ngem nasayaat siguro no sakbay a mapanka idiay Palawan ken pangur-urnongam iti pageroplano wenno pagbapormo a mapan sadiay, awisenka man a mangbisita iti Manacota Cave and Underground River ti Marag, Luna, Apayao.

Agarup tallo gasut a metro ngata ti kaatiddog daytoy. Umusokka iti nasipnget ken panglawaen a kueba (agluganka iti bilog wenno bangka), isu a kasapulan nga agbalonka iti flashlight wenno emergency light tapno makitam ti kinangayed ti uneg daytoy. Sumilap ken rumimatrimat dagiti masilawan a nadumaduma ti sukogna a batbato (stalagmites ken stalactites) ket dimo la ketdi mapupuotan nga idaydayaw ti Apo gapu iti panangparnuayna iti daytoy a nakapimpintas a buya ti nakaparsuaan. Adda met dagiti pasetna a medio nakipet (dandani apagisu laeng a lumsotan ti bilog) ken adda dagiti nagrungarong a batbato a mabalin a pakaitim-ogan no agtakderka isu a masapul a nakatugawka iti pagluganam a bilog nga agpasurong iti medio naapres wenno napigsa ti agusna a danum.

Ngem saan laeng nga iti uneg ti kueba ti pakabsogan dagiti matam.  Ta apaman a mausokmo ti awan sangana a kueba, maibaskag iti imatangmo dagiti nawawasnay ken nararangpaya a kayo (a kimpetan dagiti nadumaduma a klase ti orkidia) a nanglinong iti medio nalawa ken pagatsiket a nakalitlit-aw ken nakalamlamiis ti danumna a karayan a mabalin a pagdigosan. Iti surongenna bassit, adda adalem a pasetna nga umabot kano iti 40 a kadapan a pagtaptappuakan ti danum nga aggapu iti dakkel a dissuor a sa laeng makapanka iti sirokna ken makitam ti napintas a pakabuklanna no uliem ti nangato a bato wenno rock formation a nanglinged iti daytoy. Sumirsirip ketdi ti dadduma a paset ti gayadan ti dissuor ta adda giwang iti baba ti bato a nanglinged iti daytoy.

Agumaka met nga ag-picture, agdigos ken aglang-ay dita ngem dika la agiserserrek iti makan ta maiparit. Masapul ngamin a masaluadan ti kinadalus iti uneg.

Kasano ti mapan idiay? No addakan iti Marag, agderetsoka laeng iti Tourist Information Center iti abay ti Gymnasium-da. Dita nga ag-register-ka, ket dagitinton tourist guide (dagiti met laeng lumugar a kaaduanna ti lallaki) ti makaammo a mangitunda kenka kadagiti tourist spots a kayatmo a papanan.

Idi arinunos ti Hunio a naudi nga ipapanko a kaduak dagiti sumagmamano a taga-DepEd, awan pay laeng ti binayadanmi nga entrance fee (kuna ti babai iti information center a madama pay laeng ti deliberasion maipapan iti sistema ti panagsingirdanto kadagiti turista) malaksid iti tangdan dagiti uppat a tourist guide (tallo gasut ti maysa) a nangitunda kadakami iti uneg ti Underground River. Beinte pisos met ti plete ti maysa iti kakaisuna idi a bilog a pagluganan a sumrek ken rummuar iti kueba.

Manipud met iti kaasitgan a kalsada, mabalinmo nga isalog ti luganmo ket surotem ti agpasurong nga ababaw ngem nabato a karayan (kapintasan ti mapan no kalgaw) agingga iti pagpatinggaan ti lugan. Nasurok a maysa kilometro ngata dayta. Sa magnakanton a mangtaraigid nga agpasurong iti maysa kilometro ngata pay a likkolikko a nalames a karayan a pasaray ballasiwem ti pagattumeng agingga iti pagatsiket a danumna. Ngem aluadam laeng ta nagalis dagiti dadduma a dadakkel a bato a mabaddekam.  Dimo met ketdi marikna ti bannogmo ta adu dagiti makapasalibukag a buya ti nakaparsuaan a makitam iti dalan ken iti aglawlaw.

Ket mapa-wow!-ka la ketdi apaman a madanonmo ti wangawangan ken makastrekka iti mangrugin nga aglatak a Manacota Cave and Underground River ti Marag.

Ti wangawangan ti Marag Underground River. Aglugan iti bilog dagiti sumrek ken rummuar iti underground river.

Sumagmamano a turista iti uneg ti underground river.

Manipud iti kaasitgan a kalsada, mabalin nga isalog ti lugan ket agpasurong iti ababaw ngem nabato a karayan.

Pagnaen a taraigiden ti agmaysa pay a kilometro sa madanon ti wangawangan ti underground river. 

Kakastoy ti bilog a pagluganan a sumrek ken rummuar iti underground river.




MASARAKAN ti Marag Valley 12 a kilometro manipud iti sentro ti ili mangsakup iti daytoy, ti Luna, Apayao, wenno 18.5 a kilometro manipud iti National Highway (iti Libertad, Abulug, ili ti Cagayan nga ad-adda nga am-ammo iti awagna a Junction Luna, ti pagserkan). Mapan a tallopulo a minuto agingga iti maysa oras a tarayen ti lugan, makadanonkan sadiay (sigud a maymaysa ngem gapu iti kalawana, pinagbalinda a tallo a barangay: Marag, Cagandungan ken Calabigan).

Ngem masapul a napigsa ti luganmo a kumalipkip kadagiti kabambantayan-kabakiran a lasatem (narugian met ketdin ti pannakaipalawa-pannakakongkreto ti kalsadana). Pagsayaatanna ta iti dalanmo pay laeng a mapan, mangrugin nga ag-adventure-ka ken mabsog dagita matam.

Malaksid iti Manacota Cave and Underground River, mabalinmo pay a pasiaren ti Siamsiambiri Falls, Marag Shrine, Marag Rock Formations ken Hanging Bridge.

Segun ken ni Apo Rolly Uddipa a Punong Barangay ita ti Marag, idi laeng 2013 a naluktan kadagiti turista ti Marag ta inyumanda pay nga immuna kadagiti eksperto no natalged met laeng a pagpasiaran dagiti kueba, dissuor, rock formations ken dadduma pay a disso, nupay kadakuada a lumugar nabayagen nga ayuyangda dagita.

Idi damo, bassit laeng a turista ti mapan umar-arog.  Nalabit adda pay laeng amak dagiti tattao ta idi ngamin dekada 80 agingga iti umuna a tawtawen ti dekada 90 a kapigsa ti binnegbeg dagiti kameng ti NPA ken dagiti puersa ti gobierno, dita kano a lugar ti ayan ti kadakkelan  a kuta dagiti rebelde nga aw-awaganda idi iti Blue Haven. Kadagita met a tawtawen, inawaganda ti Marag a “No Man’s Land” ta dandani nagbakuit amin a lumugar gapu iti panagbalin dayta a disso a pagbabakalan wenno battleground.

Ngem kadagitoy a tiempo a nagdinamagen ti kinapintas ti Marag, nadumaduman a puli dagiti mapmapan tapno mapanda pasiaren dagiti ikutna nga agkakangayed a buya ti nakaparsuaan. –O


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 5, 2015 a bilang.)