 |
Kanigid: Ti akkub ti umuna a bilang ti Bannawag a napetsaan
iti Nobiembre 3, 1934. (rocesfamily.com). Kanawan: Ti akkub
ti Bannawag iti Nobiembre 1-15, 2019 a bilang. |
RAMBAKAN ti Bannawag ti maika-85 nga anibersariona babaen daytoy a bilang (Nobiembre 1-15, 2019). Akuenmi a saan koma a nadanon ti Bannawag daytoy a tawenna no saan a gapu iti suporta dagiti agbasbasa. Ti pannakakita dagiti mangimatmaton iti Manila Bulletin Publishing Corp., agdama a mangipabpablaak iti Bannawag, iti panangipatpateg dagiti agbasbasa nga Ilokano iti Bannawag—dagiti kunada a “buma-Bannawag”—ti maysa kadagiti kangrunaan a namkuatanda a mangituloy latta iti panangipablaakda iti Bannawag iti laksid ti kinabileg ti agdama a teknolohia ti komunikasion nga agpanggep a mangdalupo kadagiti maimaldit a babasaen.
Daytoy met laeng a panangipakita dagiti mangimatmaton iti MB iti ayatda kadagiti agbasbasa iti Bannawag ti nangkarit kadagiti editor ti Bannawag tapno ad-adda pay nga igaedda nga ipaay kadagiti agbasbasa iti Bannawag kadagiti dekalidad a sinurat, babaen met laeng ti tulong dagiti mannurat ti Bannawag nga agtultuloy met a mangas-asa iti plumada tapno maibagay iti kasapulan ti agdama a henerasion dagiti agbasbasa iti Bannawag.
Pudno a napauten ti kaadda ti Bannawag iti sidong dagiti Ilokano. Tawen 1934 idi naipasngay, pagyamanantayo ken ni Apo Magdaleno A. Abaya a nangpilpilit ken ni Don Ramon Roces, akinkukua iti Roces Publications, nga adda koma met magasin a para kadagiti Ilokano (kitaen ti panid 20). Ket idi naallukoyna ‘toy Kastila a nangibilang iti bagina a Filipino, dagus met nga inayaban ni Apo Abaya kadagiti gagayyemna a mannurat a da Mauro Peña (Ilocos Sur), Francisco Fuentecilla (Zambales), ken Benjamin Gray (Ilocos Sur) tapno pagtitinnulonganda nga iruar ti magasin. Napintas ti panangsarabo dagiti Ilokano iti Bannawag. Ngem idi bimtak ti Maika-2 a Gubat, naisardeng ti pannakaipablaak ti Bannawag. Sa laeng naisubli idi 1946 a nawayawayaanen ti pagilian. Ngem gapu ta adda idin idiay Mindanao ni Apo Abaya a kas mannursuro, sinublat ni Apo Gray ti kinaeditor; naala met ni Narciso Gapusan (Cauayan, Isabela) a kas managing editor; ken ni Anselmo Dacanay (La Union) a kas proofreader.
Tawen 1947 met idi agkameng iti Bannawag ni Juan Quimba (Nueva Vizcaya). Idi met 1949, nagpakada ni Gray tapno agtrabaho iti gobierno. Nakurang a tallo a tawen a nag-editor. Gapu itoy, sinublat ni Gapusan ti puestona. Idi met laeng panawen ni Gapusan a nagbalin a Liwayway Publications, Inc. ti Roces Publications. Umuna a Bannawag nga immaldit ti LPI ti Abril 24, 1950 a bilang. Ti met laeng pamilia Roces ti kangrunaan nga agtagikua iti LPI. Idi 1953, naala met ni Nicolas Guerzon (Candon, Ilocos Sur) a literary editor. Ngem dua a tawen laeng a nagpaay ni Guerzon; simmukat iti puestona ni Marcelino A. Foronda (Santa Maria, I.S.). Apagbiit laeng ni Foronda a kas literary editor ta naaprobaran ti aplikasionna a mapan agadal idiay Espania.
Iti panagpakada ni Foronda, naawis a mangsukat kenkuana ni Constante C. Casabar (Narvacan, I.S.). Kadagidi a panawen, ni pay laeng Gapusan ti editor.
Idi nagretiro ni Gapusan idi 1961 (ag-12 a tawen a nagpaay nga editor), sinublat ni Casabar ti puestona. Napetsaan iti Agosto 21, 1961 ti bilang ti Bannawag a nagparangan ti nagan ni Casabar a kas editor. Dagiti kakaduana: Gregorio C. Laconsay (Natividad, Pangasinan), manarawidwid nga editor; David D. Campañano (Burgos, Ilocos Norte), komiks; Guillermo R. Andaya (Bacarra, Ilocos Norte), pelikula; Juan A. Alegre (Banna, Ilocos Norte), damdamag; ken Juan S.P. Hidalgo, Jr. (Rosales, Pangasinan), dandaniw. Iti bilang ti Bannawag iti “Disyembre 10, 1962,” makita nga agpapaayen nga editor ti literatura ni Andaya; damag ken pelikula met ti iggem ni Juan A. Alegre.
Nabiit laeng a nagpaay nga editor ni Casabar—apagsurok nga 4 a tawen—ta napanna sinurot ni baketna idiay Amerika. Iti bilang ti Bannawag a “Nobyembre 8, 1965,” makita iti editorial box ti Bannawag a simmukaten ni Laconsay nga editor. Naala met a baro a kameng ni Jose A. Bragado (Santa, Ilocos Sur).
Iti di met nagbayag, naawis ni Alegre nga agtrabaho iti Opisina ti Presidente iti Malakanyang. Gapu itoy, idi Oktubre 1966, naawis ni Dionisio S. Bulong (Sta, Teresita, Cagayan) a proofreader, sa kalpasanna ni Herminiano Calica (La Union). Malagip met nga idi 1966 a ti Liwayway Publications, Inc., nagbalinen a Liwayway Publishing, Inc. a ni Gen. Hanz Menzi ti presidente.
Idi 1971 a pannakaala ni Hidalgo a circulation manager ti baro nga LPI, naawis ni Ruperto Ferido (Salcedo, I.S.), maysa a mannursuro iti kolehio, a kameng ti Bannawag. Ngem apagbiit laeng a nagkameng ni Ferido ta intuloyna ti nangisuro.
Iti Agosto 13, 1973 a bilang ti Bannawag, makita a nagbaliwen ti editorial box ti Bannawag ta naital-o ni Laconsay nga assistant editorial director. Mapan a nakurang a 8 a tawen a nag-editor ni Laconsay. Simmukat ni Campañano nga editor; associate editor ni Bulong; kamkameng da Hidalgo, Bragado, Calica, ken Casimiro Is. De Guzman (Urdaneta, Pangasinan).
Idi agtengnga ti 1978, nagretiro ni Campañano (nagpaay nga editor iti dandani lima a tawen). Simmublat ni Bulong a kas editor; Hidalgo, managing editor; Bragado, literary editor; De Guzman, news editor. Naala met ni Clesencio B. Rambaud (Pinili, Ilocos Norte) a proofreader.
Idi 1983, naglusulos ni De Guzman ket naala ni Hermilinda T. Lingbaoan (Peñarrubia, Abra) a proofreader; nagbalin ni Rambaud a news editor.
Idi 1988, nakastrek ni Lingbaoan nga editor iti UP Press, ket idi Enero 16, 1989, naala ni Prudencio G. Padios (Sta. Teresita, Cagayan) a proofreader.
Tawen 1997 idi aglusulos ni Bragado a kameng ti Bannawag. Naital-o ni Rambaud a literary editor; Padios, news editor; ken naala ni Eliseo B. Contillo (Narvacan, Ilocos Sur) a proofreader.
Iti simmaruno a tawen, 1998, nagretiro met ni Hidalgo a kameng ti Bannawag. Ket idi Hulio 1998, naala a baro a kameng ni Juan Al. Asuncion (Sarrat, Ilocos Norte.)
Nagretiro ni Bulong nga editor ti Bannawag idi Abril 2005 (dandani 27 a tawen a nag-editor) ken naglusulos met ni Contillo iti dayta a tawen tapno agnaeden iti sidong ti pamiliana iti Narvacan. Iti daytoy met a tawen a simmublat ti Manila Bulletin Publishing Corp. a publisher ti Bannawag. Simmukat ni Rambaud nga editor; kakaduana da Padios, literary editor; ken Asuncion.
Nagpa-Canada met ni Padios idi Oktubre 2006. Gapu iti daytoy, naawis ni Ariel S. Tabag (Sta. Teresita, Cagayan) a kas kameng ti Bannawag. Nagbalin a literary editor ni Asuncion; poetry ken entertainment editor met ni Tabag—akem nga iggemda agingga iti agdama.
Wen, 85 a tawenen a kaludludon dagiti Ilokano ti Bannawag. Iti kapaut dayta a tawen, matda nga agyamyaman dagiti editor ti Bannawag kadagiti amin a mangtartarabay iti daytoy a magasin—dagiti kaamaan a nagtitinnawidandan ti kinabuma-Bannawagda ken uray pay dagiti nabiit pay a nakatakuat iti kinapateg ti panangsappuyotda iti daytoy a babasaen, ken dagiti mannurat a gapu kadakuada, adda idanon ti Bannawag kadagiti pagtaengan ni Ilokano a manglinglingay, mangnayon iti ammo, mamagbalin kadakuada a managutob, ken manggutigot ken mangkarit kadakuada a mangpasayaat pay iti biagda ken iti lugar a pagnaedanda.—O
(Naipablaak iti Nobiembre 1-15, 2019 a bilang. Para kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti kopia ti Bannawag, ag-email iti subscription.mb@gmail.com. Para iti digital a kopia, mapan iti MAGZTER wenno PRESS READER ket sapulen ti Bannawag. Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)
