July 22, 2019

Nakaan-anep Dagitoy nga Inna nga Agbilag ken Aglako



NAKAAN-ANEP DAGITOY NGA INNA NGA AGIBILAG KEN AGLAKO iti daing iti igid ti National Highway nga agpa-Ilokos kangrunaanna iti paset ti Barangay Damortis, Sto. Tomas, La Union. Asideg ngamin daytoy iti Lingayen Gulf ken addaan iti napintas a pantalan (fish port) ken planta ti yelo a pagiponduan dagiti makalapan nga ikan. No adu ti makalapan, dagus met a madaing dagitoy sa mailako kadagiti aglabas iti daytoy a paset ti kalsada a mangmangted iti inaldaw a pamastrekan dagiti lumugar. Agbatay iti klase ti ikan a kas iti dalag-baybay, espada, sapsap, dilis, bangus, salmon kdp., mailaklako dagitoy iti P100-P300 ti kada katuon. (LEILANIE G. ADRIANO)


(Naipablaak iti Hulio 16-31, 2019 a bilang ti Bannawag. Para kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti kopia ti Bannawag, ag-email iti subscription.mb@gmail.com. Para iti digital a kopia, mapan iti MAGZTER wenno PRESS READER ket sapulen ti Bannawag. Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)

Epiko ti Cagayan, masurat koma manen, kuna ti NCCA

Irekomendar ti National Committee on Literary Arts ti National Commission on Culture on the Arts (NCCA) ti pannakasurat manen ti epiko ti Cagayan a “Biuag anna Malana.”

Kinuna ni Prof. Jimmy P. Domingo, Executive Council Member ti NCCA and Coordinator for Literary Arts for Northern Luzon, a ti laeng nayababa nga istoria ti epiko a nasurat iti Ingles a mabasa iti Cagayan Series Folktales ti kakaisuna ita a rekord maipanggep iti daytoy nga epiko. Impablaak ti am-ammo idi a Bureau of Public Schools ti nasao a libro idi 1950s.

Kinuna ni Domingo a gapu iti kaawanen dagiti mangis-istoria iti epiko (epic chanters), di met itan masinunuo no ania a lengguahe ti orihinal a naaramat iti nasao nga epiko. Kuna dagiti umili iti ili ti Rizal, Cagayan nga epiko dagiti Ibanag ti “Biuag anna Malana” ta napasamak ti pakasaritaan iti nasao nga ili— Malaueg— a nabaliwan ti naganna idi agangay iti Rizal manipud ken ni Jose Rizal a nailian a bannuar.

Iti sabali a bangir, kuna met dagiti taga-Enrile, Cagayan nga epiko dagiti Itawes daytoy ta nadakam at a taga-Cabug ti maysa kadagiti kangrunaan nga agbibiag iti epiko, ni Biuag. Cabug ti dati a nagan ti Enrile.

Maysa a kita ti tradisional a daniw ti epiko, nga iti biang ti “Biuag anna Malana,” naidaldallot met a kas iti “Biag ni Lam-ang” ken nagtitinnawidan dagiti kaputotan. Maiduma laeng ti “Biag ni Lam-ang” ta sakbay a pimmusay dagiti nangidaldallot iti sibubukel nga epiko, nairekord daytoy. (Rony Hopeman S. De Leon)


(Naipablaak iti Hulio 16-31, 2019 a bilang ti Bannawag. Para kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti kopia ti Bannawag, ag-email iti subscription.mb@gmail.com. Para iti digital a kopia, mapan iti MAGZTER wenno PRESS READER ket sapulen ti Bannawag. Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)

July 16, 2019

HULIO 16-31, 2019



SARITA
2 Isuda nga Aw-awaganda iti Bannuar
   Arnold P. Jose
8 Tarindanum
    Conrado C. Camacho
10 Timek iti Kaunggan
    Ariel S. Tabag

NOBELA
14 Awis ti Sierra (16)
    Virginia A. Duldulao
20 Angkel Dok (2)
    Dionisio S. Bulong
24 Pan de Amor (38)
    Cris J. Dacuycoy

DANIW
16 Saan Laeng Koma Nga Arbis
     Rene Boy Abiva
26 Iti Maminsan Pay a Panagsublim
     Leonardo Tejano
50 Sinapsapulka iti Awang
     Delfin P. Dumayas
63 Daniw a Para Ubbing
     Franklin D. Gorospe

SALAYSAY
28 Maipatpateg Dagiti Aso Ditoy Batac
     Leonora R. Melchor
52 Makaagas iti Kanser Daytoy a Ruot?
     Ruperto P. Manuel
54 Kasayaatan Pay Laeng ti Kostal
      Reynaldo E. Andres

KOMIKS
36 Miks & Tiks
38 Ickaryz (2)
     Hilario A. Espiritu, Jr.
43 Sweet Jazmine (146)
    Juan Al. Asuncion

KOLUM
4 Saludsodem ken ni Apo Hues
6 No Adda Sigsigloten, Adda Met Warwaren
17 Siled ti Kararag
18 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
19 Biag ni Ilokano
22 Okeyka, Apong
23 Dear Ikit
27 Dear Doc
31 Haytek!
35 Ading Kosinera
62 Tips

PAGLINGLINGAYAN
60 Showbiz
63 Agkatawa ti Mayat
64 Sinniriban
64 Sapukas-2
64 Sudoku

DADDUMA PAY
12 Adda Latta Naasi a Tattao
15 Netizone
30 Kasano a Mapagsidam ti Anakmo iti Nateng?
32 Tao, Lugar, Pasamak
34 Panangimaton iti Pagtaengan
48 Idi Un-unana a Panawen
49 Iti Pagadalan: Apay a Nasken Dagiti Nagannak ken ti Komunidad?
51 Ti Tarakenmo ken Sika
56 Ammuem Pay Dagitoy
57 Ti Gasatmo
58 Manipud iti Social Media


(Para kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti kopia ti Bannawag, ag-email iti subscription.mb@gmail.com. Para iti digital a kopia, mapan iti MAGZTER wenno PRESS READER ket sapulen ti Bannawag. Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)

July 10, 2019

Ar-arusip ken Guraman



AR-ARUSIP KEN GURAMAN. Naragsak ni Shirly Patubo, 53, iti Cabanbanan Norte, Gonzaga, Cagayan a nangiplastar kadagiti lakona a kinadilianan a kas iti ar-arusip ken guraman nga innala ni lakayna iti Tallag Beach, ti yan ti maysa kadagiti kadilian ti ili. Ilaklakona iti P100 kada kilo ti ar-arusip, P10 met ti sangaatay ti guraman. Nupay nalatak ti Tallag kadagiti agduduma a rock formation ken baybay a pagdidigosan, nabayagen a pagal-alaan daytoy dagiti taga-Gonzaga kadagiti ruot-baybay a makatulong kadagiti kas kenkuana ken ti pamiliana nga agnanaed iti asideg ti kadilian. (ROSELYN C. CAMPANO)


(Naipablaak manen iti Hulio 1-15, 2019 a bilang ti Bannawag. Para kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti kopia ti Bannawag, ag-email iti subscription.mb@gmail.com. Para iti digital a kopia, mapan iti MAGZTER wenno PRESS READER ket sapulen ti Bannawag. Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)

Filipinas, naparpartak ti panagdur-asna ngem dagiti kakaarrubana

Manamnama ti naparpartak a panagdur-as ti Filipinas ngem dagiti kakaarrubana a pagilian iti Asia a pakairamanan dagiti nabibileg ti ekonomiana a kas iti China ken Malaysia bayat ti nabatbati a kagudua ti termino ti administrasion ni Presidente Duterte.

Daytoy ti kinuna ti Department of Finance (DOH) kalpasan ti panangipakaammo ti World Bank a gapu kadagiti natibker a macroeconomic fundamentals ti gobierno ti Filipinas ken iti agtultuloy a pannakayimplimentar dagiti reporma iti buis ken panaggastos ti gobierno, manamnama met ti naparpartak nga irarang-ayna.

Kinuna ni Finance Undersecretary Gil Beltran a naibatay ti kinuna ti World Bank iti natibker a pannakilangen ti Filipinas kadagiti sabsabali a nasion.

Innayonna a manamnama nga agtalinaed ti Filipinas a makakayaw kadagiti foreign direct investments (FDIs) malaksid nga ikagkagumaananda ti ad-adda pay a nawaywaya a panagnegosio iti pagilian.

Dinakamat pay ni Beltran ti naaramidan ti pagilian mainaig iti panaggastos ken iti reporma iti buis a napigsa a mangsupsuportar iti programa ni Duterte a “Build, Build, Build” wenno iti modernisasion iti impraestruktura.

Kinuna ni Beltran a sirsirmataen ti World Bank a mapan a 6.4 a porsiento ti gross domestic product (GDP) ti Filipinas iti daytoy a tawen, maikadua iti 6.6 a porsiento ti Vietnam, ken nangatngato ngem iti China nga addaan iti 6.2 a porsiento, Indonesia (5.2 porsiento), ken Malaysia (4.6 porsiento). 


(Naipablaak manen iti Hulio 1-15, 2019 a bilang ti Bannawag. Para kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti kopia ti Bannawag, ag-email iti subscription.mb@gmail.com. Para iti digital a kopia, mapan iti MAGZTER wenno PRESS READER ket sapulen ti Bannawag. Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)

Antolohia ti dandaniw dagiti mannurat nga Ilokano iti Cagayan, maisagsagana

Maisagsaganan ti sumaruno a proyekto a libro ti GUMIL Cagayan, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Cagayan.

Kinuna ni Rolando A. Seguro Jr., presidente ti gunglo, a maysa nga antolohia ti dandaniw ti libro ken manamnama a mayalnag inton Abril 2020 iti nailian a kombension wenno Dap-ayan 2020 ti GUMIL Filipinas.

Napanaganan iti Anasaas ti antolohia ken agpaay nga editor da Roy V. Aragon, Ariel S. Tabag, ken Johmar R. Alvarez.

Daytoy ti maikatlo a libro ti GUMIL Cagayan. Agpada nga antolohia dagiti sarita dagiti immuna a dua, ti Segden a naipablaak idi 2012, ken ti Burayok a naipablaak iti 2019.

Mainaig itoy, maawis amin a mannurat nga agnanaed wenno tubo ti Cagayan a makipartisipar iti antolohia. Maisayangkat ti proyekto babaen ti sistema a tagnawa. Mangipatulod iti 3 agingga iti 5 daniw. Nawaya ti tema ken porma. Digital wenno softcopy ti idatag a manuskrito (MSWord document a letter size, Times New Roman wenno Arial a font). Mangipakuyog iti ababa a pakasaritaan ti biag ti autor.

Ipatulod dagiti daniw iti gumilcagayananthology2020@gmail.com. Deadline ti panagipatulod: Disiembre 31, 2019.

Para iti dadduma pay nga impormasion, ag-emal met laeng iti gumilcagayananthology2020@gmail.com. (RASJr)


(Naipablaak manen iti Hulio 1-15, 2019 a bilang ti Bannawag. Para kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti kopia ti Bannawag, ag-email iti subscription.mb@gmail.com. Para iti digital a kopia, mapan iti MAGZTER wenno PRESS READER ket sapulen ti Bannawag. Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)

July 2, 2019

Manipud Kadagiti Editor

MAIBILANG la ketdi daytoy iggemyo ita a bilang ti Bannawag (Hulio 1-15, 2019) a maysa kadagiti nakallalagip a bilang ti magasin; mabalin a maidilig iti umuna unay a bilang ti Bannawag a napetsaan iti Nobiembre 3, 1934, nasuroken a 84 a tawen ti napalabas.

Wen, ta no daydi bilang a napetsaan iti Nobiembre 3, 1934 ti nangipasngay iti magasin a naawagan idi agangay iti “Biblia ti Kailokuan” ken nangpadaras iti irarang-ay ti literatura dagiti Ilokano, daytoy met a bilang ita ti Bannawag ti mangirubuat kadagiti bilang ti magasin a rummuar mamindua itan iti makabulan.

Gagangay nga adda panagbalbaliw a mapaspasamak kadagiti magasin a pakairamanan ti Bannawag tapno maibagay dagitoy iti kasapulan ti panawen. No namin-ano metten a naiwayat dagiti panagbalbaliw iti Bannawag, pakairamananen ti ortograpia ti lengguahe nga ar-aramatenna. Ngem no adda ngatan maysa kadagiti kadakkelan a madlaw unay a panagbalbaliw a napasamak ita iti Bannawag, isu daytoy mamindua itan iti makabulan nga idadatengna iti pagtaengan ni Ilokano.

Saan a di narigat a pangngeddeng daytoy iti biang dagiti mangimatmaton iti magasin nangruna no panunoten a nairuamen kadagiti agbasbasa iti Bannawag ti linawas nga iruruarna. Ngem dagiti pagteng ita iti lubong ti komunikasion a mabalin a maibilang idi nga imposible, nasuroken a 80 a tawen ti napalabas, mapaspasamakdan. Ket dagitoy, dupirenda ti wagas ti panagiwarnak a nakairuamantayon.

Iti laksid ketdi dagiti adu a pakarikutan ita iti panamagtalinaed kadagiti maimaldit a babasaen, ipanamnama dagiti mangimatmaton iti Manila Bulletin Publishing Corp., mangipabpablaak iti Bannawag, ti naan-anay a suportada iti agtultuloy a pannakaidanon ti Bannawag iti pagtaengan dagiti Ilokano a kas met iti panangidanonna iti pagtaengan dagiti Bisaya iti Bisaya, kabsat a magasin ti Bannawag, ken iti Liwayway iti pagtaengan dagiti mangipatpateg met iti nasao a magasin. Dagitoy a magasin, iti panangiladawan ti maysa nga opisial ti Manila Bulletin, ti “kararua ti puli,” a rumbeng unay a masaluadan ken mapadur-as.

Mapaneknekan daytoy a suportada iti pannakaitultuloy ti pannakaipablaak dagitoy a magasin a pakairamananen ti Bannawag, pannakanayon ti panidda, ken iti manamnama a malaksid iti maiggamantayo a maimaldit a kopia dagitoy a magasin, mapapigsa met ti kaaddada iti internet babaen ti mapataudto a bukodda a website. Babaen daytoy, madanonda dagiti readers nga addan iti nadumaduma a paset ti lubong, nga iti agdama, adda rigrigatna a maidanon kadakuada ti kopiada gapu iti kinangina unayen ti pagbayad kadagiti maipatulod a kopia iti ganggannaet.

Pudno, di maliklikan dagiti panagbalbaliw. Ket dagitoy a panagbalbaliw, sineknanna ti Bannawag. Ngem no adda man di agbaliw iti Bannawag, isu ti panagtalinaedna, saan laeng a kas maysa kadagiti kangrunaan a mangsalsaluad iti kinasagrado ti lengguahe nga Ilokano, no di pay ket ti panangitultuloyna a mangidanon iti linglingay, impormasion, ken inspirasion kadakayo nga agbasbasa babaen dagiti sinurat dagiti maibilang ita a kangrunaan a mannurat nga Ilokano ken dagiti maibilang metten a klasiko a sinurat iti Ilokano.

Iti daytoy a pannakairubuat ti mamindua-iti-makabulan nga iruruar ti Bannawag, inkeddeng met dagiti editor ti magasin a masarabo daytoy a pagteng iti pannakayakkub ti maysa nga anak ti Kailokuan, ni Ensign Dionne Mae Apolog Umalla, a nangyeg iti dayaw iti bukodna a puli babaen ti panangidaulona iti Mabalasik Class of 2019 ti Philippine Military Academy. Patienmi ngamin nga isimbolo daytoy masirib nga agtutubo ti “baro a Bannawag” a namnamsek iti kired,  “awan pagpatinggaan ti arapaapna ken di agbuteng a mangasak kadagiti dana a di pay nausatan.”

CLES B. RAMBAUD | JUAN AL. ASUNCION | ARIEL S. TABAG


(Para kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti kopia ti Bannawag, ag-email iti subscription.mb@gmail.com. Para iti digital a kopia, mapan iti MAGZTER wenno PRESS READER ket sapulen ti Bannawag. Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)

July 1, 2019

HULIO 1-15, 2019



SARITA
8 Taraon Dagiti Didiosen
    Juan S.P. Hidalgo, Jr.
10 Sampedro
    Juan Al. Asuncion

NOBELA
4 Angkel Dok (1)
   Dionisio S. Bulong
12 Awis ti Sierra (15)
    Virginia A. Duldulao
14 Pan de Amor (37)
    Cris J. Dacuycoy

DANIW
11 Ilawlawagko Kenka ti Sumagmamano a Bambanag
     Ariel S. Tabag
26 Uban
     Ria Rebolledo
31 Ukom
     Roy V. Aragon
33 Dunggir
     Daniel L. Nesperos
59 Dios ti Agbati
     Cles B. Rambaud
67 Daniw a Para Ubbing
     Adoracion B. Madarang/
     Jobert M. Pacnis

SALAYSAY
18 Balediktorian ni Dionne Mae!
     Eliseo B. Contillo
22 Ulientayo Man Dagiti Bantay Babaen ti Bisikleta
     Bonifacio V. Ramos
28 Awan ti Sadut a Puli
     Neyo Mario E. Valdez
36 Ania ti Kayat a Sawen ti Puraw a Dutdot?
     Linda T. Lingbaoan
54 Adut’ Pakausaran ti Bulong ti Sibuyas
      Reynaldo E. Andres
56 Maramanan Itan Dagiti Taga-Dubai ti Mangga ti Isabela
     Villamor C. Visaya, Jr.

KOMIKS
38 Ickaryz (1)
     Hilario A. Espiritu, Jr.
43 Sweet Jazmine (145)
    Juan Al. Asuncion
48 Miks & Tiks

KOLUM
 6 No Adda Sigsigloten, Adda Met Warwaren
16 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
17 Biag ni Ilokano
21 Siled ti Kararag
25 Dear Ikit
27 Saludsodem ken ni Apo Hues
30 Okeyka, Apong
51 Ading Kosinera
53 Haytek!
57 Dear Doc
58 Padasem Daytoy, Kailian
66 Tips

PAGLINGLINGAYAN
64 Showbiz
66 Agkatawa ti Mayat
68 Sinniriban
68 Sapukas-2
68 Sudoku

DADDUMA PAY
3 Manipud Kadagiti Editor
15 Netizone
32 Panangimaton iti Pagtaengan
34 Tao, Lugar, Pasamak
50 Idi Un-unana a Panawen
52 Ti Tarakenmo ken Sika
60 Ammuem Pay Dagitoy
61 Ti Gasatmo Ita a Lawas
62 Manipud iti Social Media


(Para kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti kopia ti Bannawag, ag-email iti subscription.mb@gmail.com. Para iti digital a kopia, mapan iti MAGZTER wenno PRESS READER ket sapulen ti Bannawag. Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)