December 26, 2012

Kayatmo ti mapan agpasiar idiay Batanes?




Umas-asideg ti Batanes iti mainland Luzon iti panangrugi itay Disiembre 14 ti commercial flight ti SkyJet Airlines nga agpa-Basco, Batanes.

Addaan ti SkyJet iti regular flight a mapan iti Basco ken agsubli iti Manila iti kada Lunes, Mierkoles ken Biernes manipud iti Terminal 4 ti Manila Domestic Airport. Agluas ti eroplano ti SkyJet iti 5:30 a.m. iti Manila sa sumangpet iti Basco iti agarup 6:40 a.m. sa agsubli iti Manila iti 7:10 a.m.

Kinuna ni Dr. Joel Mendoza, Chief Executive Officer ken Presidente ti Magnum Air (SkyJet) Inc. nga iti panangrugi ti commercial flight-da, karamanen ti SkyJet ti “elite group” dagiti airline iti Filipinas babaen ti panagaramatda kadagiti 94-seater a Bae 146 jet a partuat ti British Aerospace (BAe) Systems, agar-aramid met kadagiti eroplano nga us-usaren ti British Royal Family, British Airlines, Lufthansa ken dadduma pay nga airline company iti Europa.


(Naipablaak iti Bannawag, Enero 17, 2013 a bilang. Nabulod ti ladawan iti romulusrueda.com.)

Kuarta, ammotayo koma a paaduen, kuna ni Angara


Kiniddaw ti chairman ti House committee on higher education and technical education iti gobierno Aquino ti panangitandudona koma iti “financial literacy” kadagiti Filipino.

Minaig iti daytoy, kidkiddawen ni Aurora Rep. Sonny Angara ti pannakaanamong koma ti House Bill 490 nga am-ammo pay a kas “Financial Literacy Act of 2012” a mangkidkiddaw met iti pannakapatan-ay dagiti programa iti financial literacy kadagiti eskuela ti gobierno ken pribado.

“Kaaduanna a Filipino ti awan ti ammoda no kasano ti umno a panangiggemda iti maurnongda a kuarta. Ammoda a bilangen ti kuartada ngem dida ammo a paaduen pay,” kinuna ni Angara idinto a kinunana a napateg unay ti pannakayadal kadagiti Filipino no kasano nga imatonanda ti kuartada ken ammoda ti agikeddeng maipanggep iti panguartaan.

Maibatay iti kaudian a tinawen a “Fin-Q Survey” babaen ti Citi, maysa nga international financial services, naartapan ti Filipinas, iti umuna a gudnaway, ti passing grade a 50 iti“financial quotient” iti pannakairekord ti 53.6 points iti 2011.

Sakbayna, adda iti kutit ti Filipinas kadagiti kakaarrubana a pagilian iti Asia.

“Makaparegta ti resulta ti surbey ngem nasken a manayonan koma ti pay ti ammo dagiti Filipino iti pannakaimaton ti kuartada,” kinuna ni Angra.


(Naipablaak iti Bannawag, Enero 7, 2013 a bilang.)

Miting ti GMM: Enero 6


Impakaammo ni Hues Vivencio S. Baclig, presidente ti GUMIL Metro Manila, a maangay ti miting dagiti opisial ken kameng itoy Enero 6, 2013 (alas onse iti bigat) iti 795 Sergio H. Loyola corner Maceda, Sampaloc, Manila babaen ti panangsangaili da Vincent Berroy ken kaingungotna.

Mapagsasaritaan iti nasao a miting dagiti nadumaduma a proyekto ti gunglo ken ti itatabuno daytoy iti maika-46 a Nailian a Kombension ti GUMIL Filipinas itoy nga Abril iti Gonzaga, Cagayan.

Manamnama pay a mayalnag iti miting ti Sukogan, libro ti dandaniw iti Ilokano ni Vincent Berroy, ken nakairamanan ti sumagmamano a daniw ti kabsatna a ni Simeon Berroy, agdama nga opisial ti GUMIL Metro Manila. (Maria Rosa A. Cabie)


(Naipablaak iti Bannawag, Enero 7, 2013 a bilang.)

Kablaawandaka, Ms. Janine!




2012 MISS UNIVERSE FIRST RUNNER-UP. Ni Janine Mari Tugonon a nangibagi iti Filipinas ti nangyalat iti 2012 Miss Universe First Runner-up a naangay iti Estados Unidos sakbay a nagngudo ti 2-2012 ken nagsasalipan ti 89 a babbalasang manipud iti nadumaduma a pagilian iti lubong. Tubo iti Bataan, nagturpos iti BS Pharmacy manipud iti Unibersidad ti Santo Tomas. Ni Olivia Culpo, Miss USA ti nabalangatan a 2012 Miss Universe.


(Naipablaak iti Bannawag, Enero 7, 2013 a bilang.)

ENERO 7, 2013




SARITA
8 Yeye
   Juan Al. Asuncion

NOBELA
26 Apo Baboy Partylist (11)
     Jose A. Bragado
30 Daga a Nakayanakan (38)
    Juan Cabreros Laya
34 Operation Medalla Cartel (23)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.

DANIW
 4 Adtoy Baro a Saringit ti Panawen
    Jobert M. Pacnis
32 Baro a Kalendario
    Marichel E. Suguitan
48 Dandaniw a Para Ubbing

SALAYSAY
 6 Aramidem a Suerte Daytoy Tawen 2013
     Fernando B. Sanchez
12 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (69)
    Hues Joven F. Costales (Ret.)
16 Ania, Naabak ni Pacquiao Gapu iti Relihion?
    Neyo Mario E. Valdez

KOMIKS
19 Tres Muchos (83)
22 Aritosan (10)
24 Miks & Tiks

KOLUM
14 Okeyka, Apong!
18 Dear Doc
39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
40 Ading Kosinera
41 TIPS
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
46 No Tisting, Kdp.
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
10 Para Kadagiti Mannurat…
15 Tao, Lugar, Pasamak
28 Siled ti Kararag
29 Salaknibam ti Aglawlaw, Makasalimetmetka Pay
31 Txtm8
33 Managbabain Kadi ti Anakmo?
36 Di Kayat ti Anakmo ti Mapan Agbasa?
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy

December 20, 2012

Higante a Kayo ti Lawag



HIGANTE A KAYO TI LAWAG. Nakarungrungbo ti silnag ken ranga daytoy a higante a Christmas tree ken ti naitampok a sinanbituenna iti pannakagangatna a nangted iti rimat ken lawag iti paraangan ti pasdek ti Kapitolio ti Ilocos Norte iti Siudad ti Laoag, a literal a bimmassit gapu iti kaakaba ken katayag daytoy a tradisional a maarkosan a kayo ti Paskua a tinawen a maaramid ken maipatnga iti Kapitolio iti tunggal Disiembre. (Roy V. Aragon)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 31, 2012 a bilang.)

Filipinas, awanen iti listaan dagiti pakailaklakuan dagiti bogus a produkto ti US


Kalpasan ti 6 a tawen a kaadda ti Filipinas iti listaan dagiti pagilian a kakaruan a pakailaklakuan dagiti adu a bogus a produkto ti US, inikkaten ti US Trade Representatives (USTR) ti pagilian iti nasao a listaan.

Maibatay iti Out-of-Cycle Review of Notorious Markets a napetsaan iti Disiembre 13, 2012, awanen ti Filipinas iti watchlist kalpasan a nadalusan, no di man nakerrasan, kadagiti adu a pirata a produkto dagiti dadakkel a pagtagilakuan iti pagilian nangruna iti Quiapo Shopping District.

Malaksid iti Quiapo Shopping District, naitudo pay idi a pagrarairaan dagiti pirata a produkto dagiti pagtagilakuan iti Greenhills, Makati Cinema Square, Binondo, ken iti Baclaran.

Mainaig iti daytoy, impeksa ti Intellectual Property Office of the Philippines (IPOPHL), babaen ken ni Director General Ricardo Blancaflor, ti ragsakna iti pannakaikkaten ti pagilian iti nasao a watchlist.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 31, 2012 a bilang.)

Amanos, Mexico!



AMANOS, MEXICO! Kasla kastoy ti ibagbaga ni Nonito “The Filipino Flash” Donaire, Jr. kalpasan nga inudatalna ni Jorge Arce ti Mexico iti maikatlo a rikus iti panangdepensa daytoy iti titulona a WBO super bantamweight idi Disiembre 16 (oras iti Filipinas) iti Houston, Texas. Malaksid a dimmakkel ti gundaway ni Donaire a pakaipaayan ti pammadayaw a Fighter of the Year gapu ta daytoy ti maikapat a panangabakna iti uppat a labanna iti daytoy a tawen kadagiti dati ken agdama a kampeon iti boksing, pinaturogna ni Arce a kailian ken gayyem ni Juan Manuel Marquez a makalawas sakbayna, nangdaleb met ken ni Manny Pacquaio, ti ibilang dagiti Filipino a Pambansang Kamao.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 31, 2012 a bilang.)

Pammapatay iti eskuela iti Connecticut, dinto mapasamak iti Filipinas –PNP official


Ti kinapositibo iti panagkita dagiti Filipino iti biag iti laksid dagiti adu a pannubok ti maysa kadagiti rason no apay nga adayo a mapasamak iti Filipinas ti pammapatay a napasamak iti maysa nga eskuela iti Connecticut, USA idi Dis. 14, kas kinuna ti maysa nga opisial ti Philippine National Police.

Iti nasao a pammapatay, natay a napaltogan ti 20 nga ubbing nga agad-adal ken 6 a nataengan a pakairaman ti prinsipal ti Sandy Hook Elementary School. Kadagiti ubbing, 8 ti lallaki ken 12 ti babbai nga agtawen iti 6 ti kaubingan.

Naitudo a maysa nga Adam Lanza, agtawen iti 20, ti nangpaltog kadagiti biktima babaen ti high-powered rifle. Sa kalpasanna, pinatayna ti bagina. Sakbay ti iseserrek ni Lanza iti eskuela elementaria, pinaltogan ni Lanza ti inana a nakatayan met daytoy.

Kinuna ni Chief Supt. Raul Petrasanta, direktor ti PNP Firearms and Explosives Office (FEO) a nupay patienna a dinto mapasamak iti Filipinas ti kas iti napagteng iti Connecticut, itandudo ti PNP ti ad-adda pay a naig-iget a gun control, kas iti pannakaipataw ti nadagdagsen a pannusa kadagiti matiliwan nga addaan kadagiti saan a lisensiado nga armas.

Iti agdama, kuna ti PNP-FEO nga iti 1.1 a milion a nailista a lisensiado a paltog, kagudua ditoy ti saan a naipabaro ti lisensiada. Adda met di nakurkurang ngem 25,000 a naireport a saan a lisensiado a paltog iti pagilian.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 31, 2012 a bilang.)

DISIEMBRE 31, 2012



SARITA
4 “Merry Christmas, Mami, Dadi…”
    Efren A. Inocencio

NOBELA
24 Apo Baboy Partylist (10)
     Jose A. Bragado
28 Daga a Nakayanakan (37)
    Juan Cabreros Laya
32 Operation Medalla Cartel (22)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.

DANIW
7 2 a Soneto
     Honor Blanco Cabie
30 Komusta ti Paskuam, Kabagis?
     Emerson M. Somera
48 Espiritu ti Paskua
     Agustin DC. Rubin

SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (68)
    Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Ti Paskua ken ti Aldaw ni Rizal
     Neyo Mario E. Valdez
40 Uray Ania a Panawen ti Panagmulam iti Haybrid a Kamatis ti MMSU
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
17 Tres Muchos (82)
20 Aritosan (9)
22 Miks & Tiks

KOLUM
14 Okeyka, Apong!
16 Dear Doc
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
38 Ading Kosinera
39 TIPS
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
46 Tropelo, Kdp.
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 6 Para Kadagiti Mannurat…
10 Pagannurotan ti Salip iti Sarita ti AMMAFLA
15 Tao, Lugar, Pasamak
26 Siled ti Kararag
27 Wen, Awan ti Ubing ken Nataengan iti Pannakaipakat ti Disiplina
29 Txtm8
31 Wen, Mapagsidam Met ti Anakmo iti Nateng
34 Kayatmo nga Agbalin a Mannakigayyem ti Anakmo?
35 Ti Gasatmo Ita a Lawas
36 Ammuem Pay Dagitoy


December 17, 2012

Sin Tax Bill, naaprobaran


Kalpasan ti kalpasan ti 16 a tawen a pannakaipapaigidna iti Kamara, inanamongan ti bicameral conference itay Disiembre 11 ti pinal a bersion ti Sin Tax bill a manamnama a mangingato iti buis ti arak ken sigarilio.

Segun ken ni Sen. Franklin Drilon, masapul ti nayon a buis tapno marisut metten ti panagkasapulan iti dakkel a pundo a para iti salun-at.

Ni Drilon ti chairman ti Senate panel iti bicam a pakairamanan met dagiti senador a da Pia Cayetano, Sergio Osmeña III, Ralph Recto, Ferdinand ‘Bongbong’ Marcos Jr. ken Senate Minority Leader Alan Peter Cayetano.

Iti biang ti Kamara, saan a nakadar-ay ni Dip. Isidro Ungab, kas chairman, ket imbagian da diputado Jocelyn Limkachong, Eric Singson, Jannette Garin, Danilo Suarez, Luis Villafuerte, Arnulfo Fuentebella, Neptali Gonzales ken Henedina Abad.

Segun iti report ti bicam, makapataud ti nasao a sin tax bill iti P35.5-bilion iti umuna a tawen. Apaman a mapirmaan ni Presidente Benigno S. Aquino III, maparaburan met ti mapan a 5.2 a milion a pamilia a maiserrek iti Philippine Health Insurance Corporation (PhilHealth) iti 2013, ta mailasin ditoy ti pundo a P12.5 bilion para iti nasao a tawen, ken iti 2014, agbalin a P25-bilion ti pundo para iti daytoy. Aggapu amin dagitoy manipud iti buis a maukkon gapu iti baro a gakat.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 24, 2012 a bilang.)

Kombension ti GIN, nayalud-od iti Enero 19


Nayalud-od ti tinawen a kombension ti GUMIL Ilocos Norte, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Ilocos Norte, iti Enero 19, 2013 manipud iti dati a nayeskediul a pannakaangayna iti Dis. 22, 2012.

Kinuna ni Elizabeth M. Raquel a maangay met laeng ti kombension iti Division Office ti DepEd Ilocos Norte.
Iti nasao nga okasion a mapadayawanto dagiti mangabak iti pasalip ti gunglo iti panagsurat iti sarindaniw ken sarita a para ubbing. (Joel B. Manuel)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 24, 2012 a bilang.)

Iti Narvacan, I.S.: Napadayawan, mannurat iti Bannawag ken 10 pay a pagwadan nga annak ti ili


Pinadayawan ti ili a Narvacan, Ilocos Sur ti 11 a maipagpannakkel nga annakna a kas Outstanding Narvacaneos para itoy a tawen kas pangbigbig ti gobierno lokal iti balligi a nagun-odda iti tay-ak a pinilida ken iti dayaw a naipaayda iti Narvacan a tinaudanda.

Dagiti 2012 Outstanding Narvacaneos a napadayawan bayat ti panagpiesta ti ili itay nabiit:
Defense Secretary Voltaire Gazmin para iti tay-ak ti Military Service;

Jaime C. Laya, Ph.D., dati a Central Bank Governor, Education Secretary ken agpapaay iti agdama a chairman of the Board ti Philtrust Bank, Public Service;

Comelec Commissioner Armando Velasco, Law;

Dr. Josefino Comiso, agpapaay a senior scientist iti National Aeronautics Space Administration (NASA), Goddard Space Flight Center, Maryland, para iti tay-ak ti Science;

Eden Cachola-Bulong, mannurat iti Bannawag ken mangisursuro iti Journalism agingga iti panagretirona, Journalism;

Dr. Eunice Cabanilla Bucsit, nalatak a pediatrician, Medicine;

Dr. Perlita Quinto, Samuel Gomez, ken Dean Denis Cabotage, para iti tay-ak ti Edukasion;

Jemico Liberato Brioso, international cyclist ken 4th placer iti Tour of Germany, Sports; ken

Reden Aleson, mabigbig nga skilled worker iti pagilian iti panagab-abakna kadagiti Skills Olympics. (E.B. Contillo)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 24, 2012 a bilang.)

Mun. Health Center ti Sto. Domingo, I.S. nagbalin a 3-kadsaaran


Iti panangpadakkel ken panangkompleto ni Mayor Amado “Lito” Tadena iti Rural Health Center ti ilina a Sto. Domingo, Ilocos Sur, intultuloyna metten ti panangpatibkerna iti kampaniana maipanggep iti nasapa a panangipakita dagiti umili kadagiti nasakitda tapno maliklikan ti idedegdegda.

Kas kunana, “Dakdakkel a gastos ti kayat a sawen ti panangitungtungkua iti marikrikna; ket no nakurang ti gasat, kayatna met a sawen ti nasapa nga ipapatay.”

Saan ketdi a mapabasol ni Mayor Tadena ti kastoy nga ugali ti dadduma ta saan met a kompleto iti ramit ti health center wenno klinika ken gapu ta kasla ad-adda a maik-ikkan iti importansia ti “Saranay” a proyekto dagiti senior citizen wenno panangitedda iti tulongda iti pumusay a padada a senior citizen.

“Ti ngamin abuloy a maawatdanto inton matayda ti ad-adda nga isagsaganaanda iti kontribusion,” impalawag ni Mayor Tadena a dina mailinged ti reggetna nga agbaliw koman ti kastoy a kapanunotan dagiti dadduma a kakailianna.

Gapu met laeng iti daytoy, inaramidna a tallo a kadsaaran ti dati a bassit a municipal health center ti Sto. Domingo, pinaaddana dagiti kangrunaan a diagnostic equipment a para iti blood chemistry, ECG, X-ray, ultrasound, agraman pay ti indonar ti kabsatna a doktor nga electronic defibrillator a mausar para kadagiti pettat ti pannakaatakeda.

Babaen met iti bukod a pundo ti munisipio ken ti P3-milion nga intulong ni Congressman Ryan Singson iti umuna a distrito ti probinsia, nanayonan ti bilang dagiti ward ken katre a para kadagiti pasiente, kuarto para kadagiti dadduma a sakit a masapulna  ti espesialisasion wenno panangipangpangruna, kasapulan nga agas, nayon a dodoktor ken nars, ken dadduma pay a ramit a para iti nasapa a pannakaamiris ken pannakataming dagiti pasiente.

Kas maysa a nabayag a nagpresidente iti Glaxo Smith-Cleine, nalatak nga International Drug Company iti sangalubongan, nauneg dagiti padasna maipanggep iti healthcare.

Maysa ngarud kadagiti ipangpangruna ita ni Mayor Tadena ti dagus a pannakataripato dagiti masakit a kakailianna tapno saan laeng a maliklikan ti dakdakkel a mabusbos no kumaro ti sakitda no di pay ket tapno maliklikan ti kaadda dagiti mabalin a pumusay kadagiti tawen a kaproduktiboda ken dida pay pannakatun-oy kadagiti arapaapda para kadagiti pamiliada ken iti bukodda a biag.

“Ngarud, kayatko a nasalun-at dagiti kakailiak, ta pudno unay ‘tay pagsasao nga awan ngatan ti dakdakkel pay a kinabaknang nga ikut ti tao no di ti nasayaat a salun-atna,” kinuna ti mayor, nga ama mety ti baro programa iti salun-at iti Sto. Domingo. (C.M. Ilustre)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 24, 2012 a bilang.)

Nadaleb ni Pacquiao



NADALEB NI PACQUIAO. Nadaleb a naawanan puot ni Manny Pacquiao kalpasan a naipasubsob kenkuana ti kanawan ni Juan Manuel Marquez iti tartaraudi ti maikanem a rikus ti awan-titulona a labanda iti welterweight division idi Disiembre 9, 2012 (oras iti Filipinas) iti MGM Grand iti Las Vegas. Daytoy ti maikapat a panagsango da Pacquiao ken Marquez. Iti immuna, draw wenno tabla; iti maikadua, split decision a nangabakan ni Pacquiao; iti maikatlo, majority decision a nangabakan ni Pacquiao. (Rinetrato ni Chris Farina ti Top Rank)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 24, 2012 a bilang.)

December 14, 2012

DISIEMBRE 24, 2012




SARITA
4 Maysa a Paskua iti Sabali a Panawen
    Manuel S. Diaz

NOBELA
26 Apo Baboy Partylist (9)
     Jose A. Bragado
30 Daga a Nakayanakan (36)
    Juan Cabreros Laya
34 Operation Medalla Cartel (21)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.

DANIW
32 Agriing ti Puso ket Agkanta Manen
     Djuna R. Alcantara
36 Kulluong iti Barukong
     Jobert M. Pacnis
48 Ita a Kasangaymo. Dawatek
     Arnold C. Baxa

SALAYSAY
7 Ania Ngata ti Ibagatayo ken ni Jesus Ita a Paskua?
   Fernando B. Sanchez
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (67)
    Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Geohazard Map, Kunam, Atanud?
     Neyo Mario E. Valdez
16 Napanak Met iti Dayaw 2012!
     Leonardo S. Fagaragan

KOMIKS
19 Tres Muchos (81)
22 Aritosan (8)
24 Miks & Tiks

KOLUM
14 Okeyka, Apong!
18 Dear Doc
39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
40 Ading Kosinera
41 TIPS
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
46 Beuty Parlor, Kdp.
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
10 Kasano a Mapairut ti Panagsisinninged Dagiti Annak?
15 Tao, Lugar, Pasamak
28 Siled ti Kararag
29 Ania ti Kayat a Sawen ti Insurat ni Ma’am iti Report Card?
31 Txtm8
33 Wen, Awan ti Ubing ken Nataengan iti Pannakaipakat ti Disiplina
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy

December 10, 2012

Naikulong a Higante



NAIKULONG A HIGANTE. Sitatangig pay laeng ti nakabambaneg a takder ti nalatak a lumlumned a naisina a kampanario ti Katedral ti St. William iti Siudad ti Laoag, iti laksid ti komersialisasion ken dagiti agdama a mall projects iti aglawlawna a kasla lallalo a nangisina ken nangikulong payen iti torre. (Roy V. Aragon)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 17, 2012 a bilang.)

Agannadkayo iti kosmetiko a pagpapudaw, kuna ti FDA

Imballaag ti Food and Drug Administration (FDA) ti panagan-annad dagiti umili iti panagusarda kadagiti kosmetiko a pagpudaw.

Mainaig daytoy a ballaag iti pannakanayon manen ti listaan dagiti maiparit a kosmetiko a pagpapudaw gapu iti imetda a mercury nga ad-adu nga amang ngem iti maipalubos.

Sakbayna, nangilista ti FDA iti 50 a brand dagiti kosmetiko a pagpapudaw; itay laeng lawasna, nagbalinen a 71 dagiti brand iti listaanna.

Iti ballaagna iti publiko, kuna ti FDA babaen iti Acting Director-na a ni Kenneth Hartigan-Go, a ti nangato a porsiento a mercury, mabalin nga ibunga ti pannakadadael ti kidney ken pannakadangran a mismo ti kudil a panggep a papudawen.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 17, 2012 a bilang.)

Tadek



NUPAY kaykayaten a kumpasan dagiti agtutubo iti agdama dagiti moderno a tokar a kas iti Gangnam Style, agtaltalinaed ti tadek a kas kangrunaan a sala kadagiti ili iti gingginget dagiti bantay iti Ilocos Sur a kas kadagitoy nga agtutubo manipud iti ili a Gregorio del Pilar. Babaen ti gangsa, mayat ti panaggigiddanda a mangilung-ay iti bagida. Paset daytoy ti pabuyada itay Disiembre 2 bayat ti pannakarambak ti maika-113 a panangilagipda iti Gubat iti Bessang Pass iti daytoy nga ili a nakapasagan ti ubing a heneral a ni Gregorio del Pilar. (Ladawan: Joey Culabat/ Teksto: Mancielito S. Tacadena)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 17, 2012 a bilang.)

Martin, 35

Pimmusay ni Lawrence Decena Martin, kameng ti GUMIL Isabela ken dati a mannurat iti Bannawag, iti tawenna a 35, idi Nobiembre 28 iti maipagarup nga atake iti puso.

Tubo ti Barangay Masaya Sur, San Agustin, Isabela, naipasngay ni Martin idi Enero 23, 1977 kada Salustiano Martin ken Anastacia Decena.

Sakbay a pimmusay, isu ti news editor ti Valley Times iti Ilagan City sipud pay idi Septiembre 2011.
Graduado ni Martin iti Bachelor of Science in Civil Engineering iti La Salette University ken Associate in Computer Science iti Vizcaya Institute of Computer Science. Nupay kasta, kinaykayatna ti nagsursurat ken nag-ilustrador.

Malaksid iti Bannawag, nagsursurat pay ni Martin iti Lailo Romances ken Dearest Romances idi dekada ‘90. (Villamor Visaya, Jr.)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 17, 2012 a bilang.)




December 9, 2012

Kasano a Mabayadan Dagiti Sinurat iti Bannawag?


Para Kadagiti Amin a Mannurat, Retratista ken Dibuhista iti Bannawag

Adtoy ti pakaammo manipud ken ni Gen. Proceso D. Almando (Ret.), VP-Administration Dept. ti Manila Bulletin Publishing Corp.:

MEMORANDUM
TO: ALL COLUMNISTS, CORRESPONDENTS, WRITERS, PHOTOGRAPHERS AND CARTOONISTS/ILLUSTRATORS and CONCERNED EDITORS

RE: PAYMENTS OF WRITE-UPS/WORKS THRU ATM BANK ACCOUNTS

Please be advised that effective January 2013, the company will no longer pay your published write-ups/works by means of check payments. Instead, your published write-ups/works will be paid thru your respective ATM bank accounts.

In view hereof, you are hereby instructed to open an ATM bank account on either the Land Bank of the Philippines or Philtrust Bank at any branch of your choice. Then, submit your ATM account number and the name of bank’s branch to Ms. Alicia M. Aldana, Assistant Treasurer, Treasury Department.

The last date for check payments shall be on December 31, 2012. This means that after this date, all payments due you shall be done by means of deposits to your ATM bank accounts.

Be guided accordingly.

Thank you very much.

(Sgd.) PROCESO D. ALMANDO
VP-Administration Department

(Kadagiti mannurat/retratista/dibuhista iti Bannawag, mabalinda nga ipatulod babaen ti e-mail ti Landbank wenno Philtrust Bank ATM Account Number ken Account Name-da iti bannawagmagazine.mb@gmail.com ngem nasken nga ilanadda iti Subject ti e-mail ti: ATTENTION: MS. ALICIA M. ALDANA, Asst. Treasurer, Treasury Dept. Kayatna met a sawen nga amin a mabayadan a sinurat ken retrato a maipablaak kadagiti amin a bilang ti Bannawag iti Disiembre 2012, sakupenen ti nasao a Memorandum.–Editor)

December 5, 2012

DISIEMBRE 17, 2012



SARITA
4 Ti Balay a Nagaponan ti Masakbayan
    Reynaldo A. Duque

NOBELA
24 Apo Baboy Partylist (8)
     Jose A. Bragado
28 Daga a Nakayanakan (35)
    Juan Cabreros Laya
32 Operation Medalla Cartel (20)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.

DANIW
 7 Ti Naudi
     Rosalie V. Calpito
30 Sagut
     Marichel E. Suguitan
48 Kapanagan
     Donel Pacis

SALAYSAY
 8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (66)
    Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Emosional Unay Dagiti Filipino?
     Neyo Mario E. Valdez
40 Agaramidtayo Met iti Organiko a Ganagan a CaPhos ken FAA
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
17 Tres Muchos (80)
20 Aritosan (7)
22 Miks & Tiks

KOLUM
14 Okeyka, Apong!
16 Dear Doc
36 Ading Kosinera
37 TIPS
39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
46 Solution is Hear, Kdp.
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
15 Tao, Lugar, Pasamak
26 Siled ti Kararag
27 Abusado nga Annak; Mailupitlupit a Nagannak
29 Txtm8
31 Komusta ti Anakko, Ma’am?
34 Hm, Amangan No ‘Ta Backpack ti Ayan ti Problema!
35 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy

December 3, 2012

Taga-Awaykami a Dumadamili




"TAGA-AWAYKAMI A DUMADAMILI..." Iplasplastar ni Manang Helen Damo, maysa a dumadamili iti Brgy. 24 Santa Monica (Nagrebcan), San Nicolas, Ilocos Norte, ti nagamulo a pila a padapan ti dinamilina a dalikan. Maysa a kangrunaan a pagsapulan dagiti taga-San Nicolas ti panagdamili iti banga, burnay, dalikan, lusob, paso, kdp. ket am-ammo ti ili a kas “Pottery Capital iti Ilocos Region.” (Roy V. Aragon)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 10, 2012 a bilang.)

December 2, 2012

PH, napimpintas a pagnegosioan ngem iti China ken India


Napimpintas ti agnegosio iti Filipinas ngem iti China ken India, kas maibatay iti kaudian a Forbes Best Countries for Business List.

Impakaammo ti Malakanyang daytoy itay lawasna idinto nga impadayawna ti kaudian a ranggo ti pagilian kadagiti kapipintas a pagilian a pagbangonan iti negosio idinto nga inkarina ti ad-adu pay a panangpasayaatna iti kasasaad ti pagilian tapno umad-adu dagiti umay agpuonan ditoy.

Kadagupan dagiti 141 a pagilian iti listaan ti Forbes, maika-87 ti Filipinas, un-unaanna ti China ken India, a maika-96 ken 97, kas panagsaganadda. Napagtalinaed ti Filipinas ti puestona kadagupan dagiti 130 a pagilian nga adda iti listaan ti Forbes itay napan a tawen.

Kinuna ni Deputy Presidential Spokesperson Abigail Valte a napintas a damag daytoy pannakapagtalinaed ti Filipinas iti puestona iti laksid nga ad-adu ita a pagilian ti nagpilian ti Forbes idinto a kinunana a nasken ti adu pay a panagbalbaliw tapno ad-adu pay ti maawis nga agnegosio iti pagilian.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 10, 2012 a bilang.)

Posthumous Award




POSTHUMOUS AWARD. Bayat ti pannakarambak ti maika-122 a kasangay daydi Presidente Elpidio Quirino, naipaay ti Pres. Elpidio Quirino Distinguish Medal of Public Service (posthumous award) iti mannursuro, kompositor ken mannurat a ni Natividad B. Buenavista. Karaman kadagiti putar ti sigud nga Asst. Schools Division Superintendent ti “Ilocos Sur Hymn,” “Region I March” ken “Elpidio Quirino March.” Inawat ti kabsatna a ni Judge Arturo Buenavista ti medalia  manipud kadagiti appoko daydi Apo Pidiong a da Cory ken Eduardo iti imatang dagiti opisial ti probinsia ken mangidaulo iti Knights of Columbus. (Ladawan: Dante Tacata/Teksto: Mancielito S. Tacadena)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 10, 2012 a bilang.)

Dua nga Ilokano a libro, napadayawan

Dagiti editor ti Nabalitokan a Tawid, agpakanawan:
Ariel S. Tabag, Juan Al. Asuncion ken Joel B. Manuel. 



Nangabak ti dua nga Ilokano a libro, ti Karapote: Antolohia ti 13 a Nasuerte a Sarita iti Ilokano ken ti Nabalitokan a Tawid: Antolohia Dagiti Napili a Sarita Dagiti Ilokano iti 2011 National Book Awards iti tay-ak ti Short Fiction, Ilokano ken Anthology, Ilokano, kas panagsaganadda, iti naangay a seremonia ti pammadayaw idi Nobiembre 17 iti National Museum, Manila.

Buklen ti sangapulo ket tallo a napili a sarita ni Bannawag Poetry Editor Ariel S. Tabag ti Karapote idinto ta nakatiponan dagiti sangapulo ket siam a napili a sarita dagiti Ilokano ti Nabalitokan a Tawid a nagpaayan nga editor da Bannawag Literary Editor Juan Al. Asuncion, Tabag, ken mannurat iti Bannawag Joel B. Manuel.

Imatonan ti National Book Development Board (NBDB) ken ti Manila Critics Circle (MCC), sigud a dagiti laeng naipablaak a libro iti Filipino ken English ti mapadpadayawan iti nasao nga award. Narugian a napadayawan dagiti kapipintasan a libro a nasurat kadagiti 12 kangrunaan a rehional a lengguahe iti Filipinas iti 2010 National Book Awards; nangrugi iti Cebuano (awan ti napili), sa iti 2011, naisublat met dagiti libro nga Ilokano; sabalinto manen dagiti libro iti sabali a rehional a lengguahe iti 2012 NBA. Iti sabali a pannao, no di mabaliwan ti pagalagadan, urayen manen dagiti mannurat nga Ilokano ti nasurok a 10 a tawen sa manen mabalin nga adda mapadayawan ti NBDB ken MCC a kapipintasan a libro iti Ilokano.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 10, 2012 a bilang.)

November 30, 2012

Disiembre 10, 2012




SARITA
4 Anniniwan ti Angin
    Don Pacis

NOBELA
24 Apo Baboy Partylist (7)
     Jose A. Bragado
28 Daga a Nakayanakan (34)
    Juan Cabreros Laya
32 Operation Medalla Cartel (19)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.

DANIW
 7 Maisublik La Koma ti Panawen
    Rachelle G. Garvida
30 Agsasaraktayto Manen
     Rolando U. Seguro, Jr.
48 Nayallatiw a Semilia
     Amado I. Yoro

SALAYSAY
 8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (65)
    Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Makapasangit Dagiti “Pyramid” iti Filipinas
     Neyo Mario E. Valdez
40 Kasla Mula ti Anghel ti Silit’ Sairo
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
17 Tres Muchos (80)
20 Aritosan (6)
22 Miks & Tiks

KOLUM
14 Okeyka, Apong!
16 Dear Doc
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
38 Ading Kosinera
39 TIPS
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
46 We Downloads Songs, Kdp.
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
10 “Agsursuratka Met?”
15 Tao, Lugar, Pasamak
26 Siled ti Kararag
27 Ay, Anakko, Dika Umul-uli iti Kayo!
29 Txtm8
31 Liningta a Saba Wenno French Fries?
34 Kayatmo nga Ipateg Koma ti Anakmo ti Panagbasabasa?
35 Ti Gasatmo Ita a Lawas
36 Ammuem Pay Dagitoy

November 24, 2012

Panagpadawi iti Pangaldaw



PANAGPADAWI ITI PANGALDAW. Naanus daytoy a mangngalap nga agliwliwliw iti baybay uray iti agtindek bayat a kaugotna iti Saoang, San Juan (Lapog), Ilocos Sur. (Roy V. Aragon)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 3, 2012 a bilang.)

Libro dagiti dandaniw a para ubbing, mayalnag


Mayalnag ti Bullalayaw, antolohia dagiti daniw a para ubbing ti Grupo Bullalayaw inton Dis. 8, 2012, 7:30-10 a.m. iti Ballesteros West Central School, Centro West, Ballesteros, Cagayan iti panangsangaili da Mario A. Rosario ken Dr. Silvino B. Siddayao, prinsipal ken district supervisor, kas panagsaganadda.

Nainaw ti nasao a proyekto iti panggep dagiti mannurat a Cagayano a makitinnulong iti panagrangpaya ti K to 12 Curriculum kangrunaanna iti MTB-MLE a programa ti Department of Education (DepEd), malaksid iti agtultuloy a pannakaparangpaya ti Literatura Ilokana ken ti pannakapatibker ti pannakausar ti nariingan a pagsasao kadagiti umun-una a grado iti pagadalan elementaria.

Buklen ti Grupo Bullalayaw dagiti kangrunaan a mannaniw iti Cagayan ken iti kabangibangna a Kalinga, a kaaduan kadagitoy ti kameng ti GUMIL Cagayan.

Nagpaay nga editor da Johmar R. Alvarez, Roy V. Aragon, Dexter M. Fabito, Freddie Pa. Masuli ken Ariel S. Tabag. Immaldit met ti Saniata Publications.

Paset ti nasao a panagyalnag iti Christmas Program ti GUMIL Cagayan nga idauluan da GC President Arthur Urata ken GF Vice President Vilmer Viloria a maangay inton Disiembre 7-8 iti Usita’s Beach Resthouse, Cabuloan East, Ballesteros, Cagayan iti panangsangaili ti pamilia da Board Member Jessie ken Lanie Usita ken iti pannakitinnulong da Engr. Rolando G. Torida ti DPWH ken Alex V. Yadao ti ALVIYA Literary Foundation.

Kadagiti interesado a tumabuno iti panagyalnag wenno gumatang iti kopia, mabalin a kontaken dagiti sumaganad a numero para iti reserbasion: 0948-986-4481 (F.P. Masuli), 0918-682-6330 (A.S. Tabag), 0906-967-0519 (D.M. Fabito), 0917-618-1377 (J.R. Alvarez) ken 0917-649-7154 (R.V. Aragon). (Freddie Pa. Masuli)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 3, 2012 a bilang.)

GF, agawaten iti nominasion para iti Pedro Bucaneg, Florentino ken Valdez award


Agawaten ti GUMIL Filipinas, babaen ti Awards Committee daytoy, kadagiti nominasion para iti 2013 Pedro Bucaneg Award, 2013 Leona Florentino Award, ken 2013 Cornelio Valdez Award.

Ti Pedro Bucaneg Award ti kangatuan a pammadayaw a maipaay ti GF, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken iti ballasiw-taaw, iti asino man a mannurat nga Ilokano a nakaipaay, babaen, kangrunaana, iti bagi ti sinuratna, iti di magatadan a tulong iti pannakaparangpaya ken pannakasaluad ti Literatura Ilokano.

Ti met Florentino Award ti bersion ti Bucaneg Award a para kadagiti mannurat nga Ilokana.

Maipaay met ti Cornelio Valdez Award iti asino man a kameng ti GF kadagiti kamengna “a nakaipaay iti naisangsangayan a gapuanan para iti isasantak ti gunglo.”

Dagiti laeng chapter ti GF wenno dagiti naipaayanen kadagiti naagapad a pammadayaw ti mabalin nga aginominar.

Deadline iti panagipatulod iti nominasion: Pebrero 28, 2013.

Para iti kompleto a pagannurotan, ag-e-mail iti Chair ti Awards Committee iti: clesbrambaud@gmail.com.
Mapadayawan dagiti mapili a mannurat bayat ti Maika-45 a Kombension Nasional ti GF iti Kalgaw 2013.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 3, 2012 a bilang.)

BANNAWAG -- Disiembre 3, 2012




SARITA
4 “Siak ti OIC Prinsipala!”
    Efren A. Inocencio

NOBELA
24 Apo Baboy Partylist (6)
     Jose A. Bragado
28 Daga a Nakayanakan (33)
    Juan Cabreros Laya
32 Operation Medalla Cartel (18)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.

DANIW
 7 Panagur-uray
    Pearl Lovedyn A. Dacuag
30 Umas-asidegen ti Baybay
     Jobert M. Pacnis
48 Rinibu nga Addang
     Noli S. Dumlao

SALAYSAY
 8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (64)
    Hues Joven F. Costales (Ret.)
10 Ti Babai iti Nagsulian ti Central Avenue ken First Street
     Arnold C. Baxa
12 Agkandidato Isu nga Ita Laeng nga Agparang?
     Neyo Mario E. Valdez
40 Agaramidka iti Bukodmo a LABS
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
17 Tres Muchos (79)
20 Aritosan (5)
22 Miks & Tiks

KOLUM
14 Okeyka, Apong!
16 Dear Doc
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
38 Ading Kosinera
39 TIPS
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
46 No Leftern, Kdp.
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
15 Tao, Lugar, Pasamak
26 Siled ti Kararag
27 “Ma’am, Masakit ti Anakko…”
29 Txtm8
31 Kaano a Di Nasayaat ti Pannakibarbarkada?
34 Rumbeng Kadi a Tulongan Dagiti Nagannak Dagiti annakda Iti Asaynmentda?
35 Ti Gasatmo Ita a Lawas
36 Ammuem Pay Dagitoy

November 18, 2012

Ay, Nagadun a Leddeg




AY, NAGADUN A LEDDEG! Napan dinayo dagitoy a taga-Balingit, Pamplona, Cagayan ti nagala iti leddeg iti kataltalonan ti Barangay Nagattatan, kabangibangda a barangay, tapno adda sidaen ti pamiliada. Kaadu ti maala isu nga iti nakurang a kaguduat’ oras, nakaala ti maysa kadakuada iti nasurok a sangasalup. Malaksid a nasustansia ti leddeg, nakainutda payen iti kuarta ta libre daytoy. Naimas ti leddeg a magisar ken magettaan. (Dexter Marin Fabito)

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 26, 2012 a bilang.)

643 a nurse, maiwaras iti probinsia


Panggep ti Department of Health (DoH) ti mangibaon iti 643 a rehistrado a nurse iti daytoy umay a tawen iti Rehion 2 a kas paset ti maiwaywayat a Registered Nurses for Health Enhancement and Local Service Project (RNHeals).

Kinuna ni Ruth Padilla, consultant iti DoH, a maiwaras dagiti nurse kadagitoy a probinsia: 203 iti Cagayan, 255 iti Isabela, 101 iti Nueva Vizcaya, 42 iti Quirino ken 42 iti Batanes Island.

Innayon ni Padilla nga agaw-awatdan kadagiti aplikasion para iti screening, evaluation ken posible a pannakaiwaras dagiti kualipikado a nurse.

Kinuna pay ni Padilla nga agserbi dagiti 643 a rehistrado a nurse kadagiti Centers for Health Development (CHD), kadagiti ospital ti departamento, ken kadagiti rural health unit.

Daytoy a proyekto ket pangsungbat ti DoH iti panagkurkuran kadagiti nurse tapno maipaayan ti publiko iti nasayaat a serbisio a para iti salun-at.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 26, 2012 a bilang.)

Coloma, sangaili dagiti Rotarian ken agiwarwarnak


Ni Presidential Communications Officer Herminio “Sonny” B. Coloma, Jr. ti nagbalin a kangrunaan a sangaili ti Rotary District 3790 Area 2 iti kaudian a mitingda iti Stadia Convention, Dagupan City.

Kiniddaw ni Coloma ti pannakikammayet  ken pannakitinnulong dagiti umili kadagiti gannuat ti gobierno  gapu ta makatulong daytoy iti dakkel iti nadalus ken nalinteg a panangituray a kas iti ilunglungalong ni Presidente Noynoy Aquino.

Dagiti dadaulo iti daytoy a pasken: Assistant Governor Alfredo T. Caguioa; Tony Manuel, Presidente ti Rotary Club Downtown Dagupan; George Perrera ti Dagupan East; Ernie Llanillo, Central Pangasinan; Melody Padilla, Uptown Dagupan; Bing Van Tooren, Central Pangasinan ken Belen Montesa, Uptown Dagupan.

Mairaman kadagiti nakipartisipar a lokal a gunglo ti Lingayen, Lingayen Gulf, San Fabian, Santa Barbara, Binmaley, Malasiqui, Mangaldan, Calasiao, San Carlos ken Urdaneta City.

Iti  isu met laeng nga aldaw, sinangaili ni Lyceum Northwestern University President Gonzalo Duque ni Coloma nga isu ti nangipatugaw kadagiti kabarbaro a kameng ti PEN wenno Poets, Essayists and Novelists, Pangasinan Chapter a pakairamanan da Sonny Villafania, Jun Velasco, Cezar Carpio, Al Mendoza ken Norma Llongoren.

Sigud a kolumnista iti Business World ni Coloma ken presidente ti Asian Institute of Management ken nagserserbi pay a District Governor ti Rotary iti Manila. (Cris M. Ilustre)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 26, 2012 a bilang.)

“Wirawir ti Paskua,” rambakan ti GLU iti Dis. 2


Rambakan ti GUMIL La Union (GLU) ti maika-4 a “Wirawir ti Paskua” inton Disiembre 2, 2012 iti Function Hall ti Philippine Red Cross (PRC) La Union-San Fernando City Chapter a masarakan iti Widdoes St., Siudad ti San Fernando.

Itoy a panagtitipon ti pamilia GLU, mapadayawanto dagiti kameng ken development partner-na a dakkel ti naitulongda iti panagballigi dagiti proyekto ti gunglo iti napalabas a dua a tawen.

Pasetto ti ragragsak dagiti sumaganad: parlor games, paripa, dinnaniwan ken kinnantaan, ken dadduma pay. Ti GLU Youth Club ti napusgan a mangasikaso kadagitoy a paset ti programa.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 26, 2012 a bilang.)

4th Pasnaan, agawaten iti manuskrito


Ipakaammo dagiti mangimaton iti Pasnaan, ti workshop iti panagsurat a para kadagiti agdadamo a mannurat nga Ilokano, nga agawaten kadagiti manuskrito para iti 4th Pasnaan Ilokano Writers Workshop a manamnama a maangay iti nasapa a paset ti 2013.

Sangapulo a fellow ti mapili ken maikkan iti gundaway a ma-workshop dagiti sinuratda: 2 a fellow iti sarita, 3 iti daniw, 1 iti sarita a para ubbing, 1 iti daniw a para ubbing, 1 iti sarilaysay (creative non-fiction), 1 iti bukanegan, ken 1 iti pangorona a daniw.

Maibilang nga agdadamo ti autor no saan pay a nakaipablaak iti Bannawag iti nasursurok ngem tallo a sinurat iti benneg a pakipasetanna.

Dagiti pagalagadan:

1. Nasken nga orihinal, di naipatarus manipud iti sabali a lengguahe, ken saan pay a naipablaak ti idatag a manuskrito.

2. Nawaya ti autor a mangpili iti topiko ti sinuratna.

3. Maimakinilia wenno mai-computer dagiti manuskrito para iti sarita ken sarilaysay a maidatag iti doble espasio a letter-size a coupon bond iti ania man kadagitoy a font: 12 points Roman Times Antiqua, wenno 12 points Book Antiqua. Single space laeng ti pannakaimakinilia dagiti maidatag a daniw, daniw a para ubbing, bukanegan, ken pangorona a daniw.

4. Sagdudua a gapuanan ti nasken nga idatag ti autor iti benneg ti sarita, sarilaysay, sarita a para ubbing, bukanegan, ken pangorona a daniw. Maysa laeng ketdi ti ma-workshop. Iti met benneg ti daniw, nasken a mangidatag ti autor iti uppat a gapuananna. Dua met kadagitoy ti ma-workshop.

5. Kaatiddog ti maidatag a gapuanan: Iti benneg ti sarita, 10-20 panid. Iti sarilaysay, masapul a personal essay ti maidatag nga agatiddog iti 6-10 a panid. Ti bukanegan, 6-10 panid. Iti sarita a para ubbing, 2-4 a panid. Iti daniw a para ubbing, agatiddog iti tallo nga estansa a tunggal estansa, addaan iti uppat a linia; ken addaan iti rukod ken rima dagiti linia. Saan a makedngan ti kaatiddog ti daniw ken ti daniw a pangorona.

6. Ti laeng parbo a nagan ti autor ti agparang iti manuskrito.

7. Ipatulod ti manuskrito iti daytoy nga email address: pasnaan.secretariat@gmail.com iti di naladladaw ngem Enero 31, 2013. Dua a file ti maipatulod: ti manuskrito ken ti dokumento a naglaon iti paulo ti manuskrito, parbo ken pudno a nagan ti autor, kompleto nga adres ti pagtaengan, pagtrabahuan wenno pagbasbasaan, agraman numero ti telepono wenno selpon, ken ababa a pakasaritaan ti autor.

Mapakaammuan dagiti autor dagiti mapili a gapuanan babaen ti e-mail ken/wenno awag iti telepono/selpon. (Pasnaan Secretariat)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 26, 2012 a bilang.)

November 15, 2012

BANNAWAG -- Nobiembre 26, 2012




SARITA
4 Sagad
  Ariel S. Tabag

NOBELA
26 Apo Baboy Partylist (5)
     Jose A. Bragado
30 Daga a Nakayanakan (32)
    Juan Cabreros Laya
34 Operation Medalla Cartel (17)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.

DANIW
 7 Suknal
    Ryan A. Dulig
28 Panaglaba
    Ronelyn B. Ramones
48 2 a Soneto
    Honor Blanco Cabie

SALAYSAY
 8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (63)
    Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Aniat’ Dakesna No Ngumina ti Sigarilio?
     Neyo Mario E. Valdez
16 Dangal ng Bayan Awardee ni Ma’am
     Virgilio D. Domaloy

KOMIKS
19 Tres Muchos (80)
22 Aritosan (4)
24 Miks & Tiks

KOLUM
14 Okeyka, Apong!
18 Dear Doc
39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
40 Ading Kosinera
41 TIPS
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
46 Pls. Keep Silence Gentlemen’s
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
10 Mannurat iti Bannawag, pinadayawan ti UFCH
15 Tao, Lugar, Pasamak
29 Facebook Laeng, Dimo Kunkuna
31 Txtm8
32 Siled ti Kararag
33 Parikutmo ti Pannangan ti Anakmo?
36 Ania, Dika Agtalek ken ni Ma’am, Manang?
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy

Facebook Laeng, Dimo Kunkuna


Ni EDIVIR F. CASTILLO

Dimo ibaskag amin a kasal-itam iti Internet ta amangan no maaramatto dagitoy kontra kenka…

FACEBOOK? Twitter? Dua laeng dagitoy kadagiti adu a makunkuna a social networking sites. Babaen dagitoy, mabalin ti makilangen kadagiti sabsabali a tattao a pakaammuan kadagiti nagduduma nga impormasion, personal a mensahe, ladawan ken uray pay video.

Makalinglingay ti panagaramat kadagiti social networking sites isu a di mabilang ti kaadu dagiti agar-aramat. Gapu met iti daytoy, saan a maaluadan no dadduma nga adda maiposposte a nasken koma a sumagmamano kadatayo laeng koma ti makaammo ngem maammuan metten ti sangalubongan.

Kinapudnona, paneknekan dagiti pasamak nga awan ti mailimed iti Internet; mabalin nga addanto panawen a mastrek ti asino man ti account-mo ket amin a palimedmo, maibulgar.

Iti ngamin panaglatak dagitoy a social networking sites, immadu met dagiti hackers wenno saan nga autorisado a panagaramat dagiti sabali a tattao iti personal nga account dagiti agar-aramat, saan a maikanatad a mensahe nga iposte dagiti spammers, panangparnuay iti virus a mangdadael kadagiti linaon ti kompiuter, identify thieves ken dadduma pay a maibilang a kriminal nga aramid.

Iti pannakaibaskag kadagiti personal a palimed kadagiti social networking sites, kasapulan ngarud  nga annadan ken salakniban ti bukod a bagi. Manen, laglagipen a no ania ti naiserrek iti Internet, agtalinaedto lattan iti Internet.

Iti panagaramat kadagiti social networking sites, siguraduen nga awan ti peggad nga itdenna iti agdama ken iti masakbayan.
Iti ngamin Internet, awan ti makunkuna a pribado nga impormasion. Mabalin a maagaw, makopia wenno mai-save iti sabali a kompiuter amin a maiposte ti maysa nga agar-aramat iti Internet sa maiwaraston kadagiti sabsabali a tattao.

Saan ngarud nga ipalubos a maiserrek iti kompiuter dagiti pasamak, aktibidad ken ladawan a mabalin a mangipakaammo kadagiti personal a detalye. No makita pay ketdin dagitoy iti kompiuter, dagdagusen metten nga i-delete.

Maibalbalakad pay nga isina ti account ti pamilia ken dagiti trabaho iti panagaramat iti social networking site tapno masalakniban ti kaamaan. Mangiserrek iti maysa nga account para iti propesional ken publiko a biag, ken maysa iti personal a pakaseknan a mainaig laeng iti pamilia  ken kadagiti nasinged a gagayyem.  Saan pay a pagparangen dagiti nagan ti asawa, annak, kakabagian tapno masalaknibanda pay.

No iposte ti aldaw ti panagkasangay, saan nga iposposte ti tawen a pannakayanak. Ti laeng bulan ken petsa ti ikabil ta nalaklakan a maammuan ti identidad ti agar-aramat no iraman pay nga iposte daytoy.

Kanayon pay ketdi nga i-check dagiti defaults, panagsukat dagiti settings ti kompiuter ken dagiti networking sites ken siguraduen a dida iruar dagiti pribado nga impormasion.

Ipalawag kadagiti kameng ti pamilia a kasayaatan pay laeng ti pannakikomunikasion babaen ti pribado a mensahe wenno e-mail. Kadawyan ngamin nga adu  kadagiti nabiit pay laeng nga agar-aramat kadagiti social media ti saan a makaammo iti nagdudumaan ti publiko ken pribado a komunikasion iti online.

Saan nga agkitakit a mang-delete kadagiti personal a mensahe a kas iti panagpungpungtot wenno pannakiap-apa iti Internet. Nasaysayaat payen a tawagan iti telepono ti kayat a kasarita ngem ti panangiposte kadagiti makapasugkar a balikas babaen ti social media.

Pilien a nasayaat dagiti akseptaren a gagayyem iti social network. Adda dagitay mangted iti saan a pudno nga impormasion tapno makaallukoyda laeng a manggun-od kadagiti personal nga impormasion.

Iti panagsaknap ti social networking, napukpukaw metten ti kinapribado ti tunggal tao. Iti gagartayo a mangibinglay kadagiti impormasion, ditay’ mapupuotan a naidaslagtayo gayamen dagiti kasal-itantayo ken dadduma pay a banag a mamagpeggad iti kinatalged ken seguridadtayo.

Addan iti biagtayo dagitoy a social networking sites. Kas iti amin a banag, napeggad ti aglablabes a panangaramat kadagitoy. Awan kas iti agannad.—O


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 26, 2012 a bilang.)

November 12, 2012

Agamang



AGAMANG. Daytoy ti us-usaren dagiti  mannalon a pagidulinan iti apit nga irik manipud iti upland municipalities iti Ilocos Sur. Segun kadagiti agindeg, kuadrado ti sukog dagiti immuna nga agamang sa nabaliwan iti nagbukel ngem gapu ta masansan a serken ti bao dagitoy tapno kanenda dagiti naipempen nga irik, napanunotdan a kasla sukog imbudo daytoy tapno saanen a makalay-at ti bao. No napintas ti kamadana, mapan a 100 a sako ti malaon ti maysa nga agamang. (Mancielito S. Tacadena)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 19, 2012 a bilang.)

Awan markana a produkto, diyo gatangen


Namallaag ti Food and Drugs Administration (FDA) iti publiko nga agannadda iti igagatangda kadagiti taraon ken dida koma gatangen dagiti produkto nga awanan iti marka (label) tapno makasigurado a natalged dagitoy.

Impaulog ni FDA Deputy Director Nazarita Tacandong ti ballaag mainaig iti umadani a Paskua nga adu ti aggatang kadagiti produkto a para iti Noche Buena.

Segun ken ni Tacandong, saan a rebbeng a gatangen dagiti taraon nga awanan iti marka, kas koma kadagiti delata.

Kuna ni Tacandong a delikado ti delata nga awanan iti marka wenno label gapu ta di ammo no ania ti nagyan daytoy.

Innayon pay daytoy a liklikan koma met ti publiko ti gumatang kadagiti produkto a nagpason ti “expiration date” dagitoy uray no addaan daytoy iti marka wenno label. No ngamin nagpason ti expiration date ti taraon, mabalin a saanen a natalged pay nga ipauneg.

Kasta met dagiti delata a nagkuppit wenno simmalto wenno bimsog ti kalubna, saanen a rebbengna a gatangen pay ta dakkel ti posibilidadna nga adda bassit nga abut daytoy a di makita ken mabalin a sinerrek ti mikrobio; ngarud, makadangran iti salun-at.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 19, 2012 a bilang.)

Dua a libro ti GIS, maisagsagana


Dua a libro iti literatura ti isagsagana ita ti GUMIL Ilocos Sur (GIS) a manamnama a yalnagna inton 2014 a panangrambak ti gunglo iti nabalitokan nga anibersariona.

Kinuna ni Jerry B. A. Malamion, sekretario ti GIS, a maawagan dagitoy iti Lakasa, antolohia dagiti naisangayan a sarita dagiti mannurat a patanor ti Ilocos Sur, ken Kinanalmeng, antolohia dagiti napili a putar dagiti mararaem a mannaniw ti probinsia.

Napusgan da Arsenio B. Cortez, Benjamin P. Pacris, ken Dr. Ed H. Angco a kas editor dagiti dua a libro.
Mairaman iti listaan dagiti mannurat iti sarita a mayantolohia dagiti premiado a gapuanan da Jose A. Bragado, Reynaldo Duque, Fredelito Lazo, Danilo Antalan, Pelagio Alcantara, Antonio Encarnacion, Agustin D.C. Rubin, Crisostomo Ilustre, Bernardo Tabbada, Abraham Pasion, Solomon Benitez, Federico Ilac, Jr., Guillermo Concepcion, Jaime Raras, Jovito Amorin, Lorenzo Tabin, Benjamin Pacris, Arsenio Cortez, Virgilio Naungayan, Dr. Onofrecia Ibarra, Rodolfo Tabaco, Martin Rochina, Salvador Espejo, Danilo Bautista, Amor Cabaccang, kdp.

Iti libro ti dandaniw, umuna iti listaan da Dr. Godofredo Reyes, Leona Florentino, Leon Pichay, Dr. Marcelino Foronda, kdp. (Mercedes Tabbada-Llanes)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 19, 2012 a bilang.)

November 8, 2012

BANNAWAG -- Nobiembre 19, 2012




SARITA
4 Katukad ti Maysa a Saem
  Manuel S. Diaz

NOBELA
24 Apo Baboy Partylist (4)
     Jose A. Bragado
28 Daga a Nakayanakan (31)
    Juan Cabreros Laya
32 Operation Medalla Cartel (16)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.

DANIW
 7 Sudi ni Lipat
     Roland Al. Bueno, Sr.
30 Balungao
     Mila Delia C. Guran
48 Naimas Latta ti Idasarmo
     Jake F. Ilac

SALAYSAY
 8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (62)
    Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Kuankuansit Dagiti Party-List?
     Neyo Mario E. Valdez
40 Nasamay Daytoy nga Agas ti Tao, Mula ken Ayup
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
17 Tres Muchos (79)
20 Aritosan (3)
22 Miks & Tiks

KOLUM
14 Okeyka, Apong!
16 Dear Doc
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
38 Ading Kosinera
39 TIPS
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
46 Export in Gas & Diesel, Kdp.
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
10 Paginnawem ni Baby, Pagdalusem ni Boy
15 Tao, Lugar, Pasamak
26 Siled ti Kararag
27 Inagawen ti Kompiuter ti Anakmo?
29 Textm8
31 Apay a Napateg nga Agsasango a Mangan Dagiti Kameng ti Pamilia?
34 Bullying, Kunam?: Biktima Met Uray da Ma’am ken Sir
35 Ti Gasatmo Ita a Lawas
36 Ammuem Pay Dagitoy

November 3, 2012

Kaatiddogan a Zipline iti Amianan



KAATIDDOGAN A ZIPLINE ITI AMIANAN. Maysa ita kadagiti baro a pangawis ti Ilocos Sur kadagiti turista ti zipline iti Narvacan Tourism Complex a masarakan iti nagbaetan ti bantay ken baybay iti Brgy. Bulanos, Narvacan. Agatiddog iti 520 a metro, daytoy ti kaatiddogan iti Amianan a Luzon. Malaksid iti zipline, mabalin pay a padasen ti rock climbing ken kayaking no maisar-ong iti lugar. (Mancielito S. Tacadena)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 12, 2012 a bilang.)

Most Outstanding HVC Farmer iti Region I daytoy a mannalon



Napili a kas Most Outstanding High Value Crop Farmer iti Rehion I ni Marcelo de Peralta manipud iti Banayoyo, Ilocos Sur bayat ti Gawad Saka Regional Awarding Ceremony a naangay iti NSCC Plaza, Caoayan, Ilocos Sur itoy nga ili idi Oktubre 30.

Kangrunaan a nakapilian ni de Peralta ti panagusarna iti papait ti nuang ken baka a kas organiko a pestisidio a pangpaksiatna kadagiti insekto dagiti nadumaduma a mulana a nateng, mangga ken saba. Ti payen pamiliana ti mismo a mangiproseso iti apitda a saba tapno agbalin a babana chips.

Kadua ni De Peralta a napadayawan dagitoy a mannalon:

Ricarte Corpuz ti Siudad ti Laoag, Most Outstanding Hybrid Rice Farmer;

Dominador Orpilla ti San Gabriel, La Union, Most Outstanding Integrated Rice-Based Farming Systems;

Francisco Alex Dani Pasion ti Marcos, Ilocos Norte, Most Outstanding Large Animal Raiser;

Ronnel Pascual ti Vintar, Ilocos Norte, Most Outstanding Small Animal Raiser;

Pedro Bartolome ti Siudad ti Laoag, Most Outstanding Corn Farmer, ken Emerson Tabios ti San Nicolas, Ilocos Norte kas Most Outstanding Young Farmer.

Dadduma pay a napadayawan:

Bacarra Zanjera Irrigators Multi-Purpose Cooperative a kas Most Outstanding Small Farmers/Fisherfolk Organization;

Sekder Tan Ilalo Farmers Cooperative (STIFAR) ti Siudad ti San Carlos a kas Most Outstanding Barangay Food Terminal;

Angelita Wagayen ti Siudad ti Candon, Most Outstanding Rural Woman Suksukit Rural Improvement Club ti Suksukit, Sto. Domingo, naipaayan iti citation;

Norma Lagmay ti Ilocos Norte, Most Outstanding Provincial Agriculturist;

Cornelio Balbesino ti Dingras, Ilocos Norte, Most Outstanding Municipal Agriculturist; ken

Emely Lucero ti Siudad ti Urdaneta, Most Outstanding Agricultural Extention Worker

Ni Assistant Sec. Edilberto De Luna ti nangyawat iti tropeo kadagiti napadayawan a mangibagi iti Rehion I iti nailian nga agpang ti salip a pakapilian dagiti kalalaingan a mannalon iti pagilian. (Mancielito S. Tacadena)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 12, 2012 a bilang.)

GF Kombension 2013, mapagpapatangan


Kangrunaan a mapagsasaritaan ti pannakaisagana ti sumaruno a kombension nasional ti GUMIL Filipinas, ti Gunglo Dagiti Mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken iti Ballasiw-Taaw iti panagtataripnong dagiti opisialna inton Nob. 18, 2012 iti Brgy. Saoang, San Juan, Ilocos Sur, kas impakaammo ni RTC Judge Vivencio S. Baclig (Ret.), presidente ti gunglo.

Iti nasao a miting, idatag ti GUMIL Cagayan (GC) ti singasingna a mangsangaili iti daytoy a pasken ti GF iti umay a kalgaw.

Impalagip ni Pres. Baclig a malaksid kadagiti opisial ti GF, maawis met dagiti presidente dagiti amin a GF chapters, agraman dagiti advisers ti Board. (Djuna R. Alcantara)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 12, 2012 a bilang.)

Miting ti GUMIL Metro Manila: Nob. 10

Maangay ti miting ti GUMIL Metro Manila, ti Gunglo Dagiti Mannurat nga Ilokano iti Kamanilaan, itoy Nobiembre 10 babaen ti panagsangaili da agkaingungot a Martin ken Teresita Rochina iti Lot 5, Block 75, Blue Boz St., Rizal, Makati City, kas impakaammo ni RTC Judge Vivencio S. Baclig (Ret.), presidente ti gunglo.

Mapagpapatangan iti nasao a miting ti pannakarmabak ti maika-47 nga anibersario ti GMM inton Disiembre. (Sherilyn Viloria)


(Naipablaak iti Nobiembre 12, 2012 a bilang ti Bannawag.)

October 31, 2012

BANNAWAG -- Nobiembre 12, 2012



SARITA
4 Dagiti Agbambaniaga iti Kangitingitan Dagiti Rabii
  Reynaldo A. Duque

NOBELA
24 Apo Baboy Partylist (3)
     Jose A. Bragado
28 Daga a Nakayanakan (30)
    Juan Cabreros Laya 
32 Operation Medalla Cartel (15)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.

DANIW
 7 Tugot ken Inana 
     Freddie P. Masuli
30 Nanang
     Cecilia Pacis Aribuabo
48 Tallo a Daniw 
     Jonathan B. Torricer 

SALAYSAY
 8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (61)
    Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Padasem Bareng Mapagsikognaka ti Fertility Spring Idiay Lubuagan
     Dionisio S. Bulong, Vilmer V. Viloria, ken Ramonchito Soriano
40 Wen, Kaka, Pagpasalun-at Met ti IMO Kadagiti Ayup
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
17 Tres Muchos (78)
20 Aritosan (2)
22 Miks & Tiks

KOLUM
14 Okeyka, Apong!
16 Dear Doc
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
38 Ading Kosinera
39 TIPS
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
46 Safety to the Next Follow, Kdp.
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
10 Agtutubo nga Ilokano Daytoy Napadayawan a Negosiante iti U.S.
15 Tao, Lugar, Pasamak
26 Siled ti Kararag
27 Inagawen ti Kompiuter ti Anakmo?
29 Textm8
31 Panagkusit iti Exam, Kasano a Malapdan?
34 Ay, Diak Kayaten a Kakuartuan Dayta!
35 Ti Gasatmo Ita a Lawas
42 Ammuem Pay Dagitoy



October 27, 2012

Payyo iti Ilocos Sur




PAYYO ITI ILOCOS SUR. Wen, saan laeng nga iti Ifugao ti pakasarakan iti payyo wenno rice terraces a namulaan iti pagay. Adda met iti Brgy. Lubnac, Suyo, Ilocos Sur. Maysa daytoy kadagiti ipagpampannakkel dagiti umili ditoy. Gagangay a pagay ti maimula no iti tiempo ti tudtudo, tabako met iti kalgaw a mamagbalin kadagitoy a talon a naberde iti sibubukel a tawen. (Ladawan: Dante Tacata/ Teksto: Mancielito S. Tacadena)  


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 5, 2012 a bilang.)
 

Bawang, lasona, sukat ti tabako


Ginutigot ni Senador Mirriam Defensor-Santiago dagiti tobacco farmers nga agmulada laengen iti sabali tapno manayonan ti mapattapatta a P3,000 a maganar dagitoy iti tunggal tawen.

Kas kuna ni Santiago, nasaysayaat no lasona, bawang ken kamatis a nalaklaka a taraknen no idilig iti tabako ti imula laengen dagiti mannalon iti tabako, ta inaldaw met a maus-usar iti panagluto dagiti nakadamat a nateng.

Kuna ni Santiago a segun iti panagadal ni Prof. Solita Monsod iti UP, P3,000 laeng ti tinawen a magangganansia dagiti tobacco farmers. Innayon ni Santiago a nangidatag iti gakat a ti 15% iti maganar (iti Sin Tax Bill), mapan kadagiti mannalon a masursuruan nga agmula iti sabali kas iti bawang, lasona ken kamatis. Innayon pay ti senador a dakkel met ti maganansia iti taban (bell pepper), tarong ken paria, kas maibatay iti panagadal ni Monsod.

Inlawlawag pay ni Santiago a ti 85% iti maganar iti ”sin tax,” segun iti gakatna, mapan iti Philippine Health Insurance Corporation (PhilHealth), karaman dagiti mannalon.

Kunana a no bilang makapastrek ti gobierno iti P60-bilion iti tunggal tawen, mapan ti 85% porsiento iti universal health care, kas pangarigan, amin a Filipino ket mapagbalin a kameng ti PhilHealth; iti kasta, awanen ti gastuen dagiti pamilia a Filipino.

Kuna ni Santiago a napaneknekan iti nasao a panagadal a saan a pudno nga awanen ti ganaren dagiti mannalon iti tabako no bilang kumapsut ti industria iti tabako.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 5, 2012 a bilang.)


Kappo, Kappokayo Dita!




KAPPO, KAPPOKAYO DITA! Dua a nagaget a babbalasitang a naayat a mangtultulong kadagiti nagannak kadakuada babaen ti panaglakoda iti tahong (kaaduanna a kappo ti awagna iti Ilokos) no kasta nga awan klaseda, iti merkado publiko ti ili ti Iguig, Cagayan. (Roy V. Aragon)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 5, 2012 a bilang.)

Robot a titser, posible


Posible a maaddaan ti Filipinas kadagiti robot a titser.

Daytoy ti pammati ti Departamento ti Edukasion (DepEd) kalpasan a nakitulag iti Korean Ministry of Education, Science and Technology (MEST) nga aramidenda nga information and communication technology (ICT)-based classroom ti maysa a pagadalan iti Parañaque City.

Kas kuna ti DepEd, agserbi a pilot school ti Parañaque National High School (PNHS) ti maysa a  21st century school iti Filipinas.

Kinuna ni Education Secretary Armin Luistro a tangay addatayon iti Information Age ket no umdas ti ammo iti ICT, kasta met nga ad-adda a maisagana dagiti estudiante para iti masakbayan.

Iti tulag, aramiden ti DepEd ti curriculum design, dagiti masakupan ti teaching-learning ICT ken daytoy pay nga ICT management system idinto a dagiti kompiuter, dekoriente a blackboard ken ti ramit iti web, ipaay ti MEST.

Naammuan a no nasayaat ti resulta ti proyekto, maiwayat met daytoy kadagiti sabsabali pay nga eskuela iti pagilian.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 5, 2012 a bilang.) 

October 26, 2012

Bannawag -- Nobiembre 5, 2012




SARITA
4 Inang Baket
  Mighty C. Rasing

NOBELA
16 Operation Medalla Cartel (14)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
34 Daga a Nakayanakan (29)
    Juan Cabreros Laya
38 Apo Baboy Partylist (2)
     Jose A. Bragado

DANIW
48 Kandela
    Junley L. Lazaga

SALAYSAY
 8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (60)
    Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Apay a Nasken nga Ikararagan Dagiti Pimmusay?
     Fernando B. Sanchez

KOMIKS
27 Tres Muchos (77)
30 Aritosan (1)
32 Miks & Tiks

KOLUM
14 Okeyka, Apong!
19 Dear Doc
20 Padasem Daytoy, Kailian
37 TIPS
40 Ading Kosinera
43 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
46 Deffective, Kdp.
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 7 Dios ti Agngina! (2)
10 Kayatmo a Makasursuro ti Anakmo nga Agbasa?
15 Tao, Lugar, Pasamak
18 Siled ti Kararag
35 Txtm8
36 Nasingsinged ti Anakmo iti Gayyemna Ngem Sika a Tatang Wenno Nanangna?
41 Ti Gasatmo Ita a Lawas
42 Ammuem Pay Dagitoy

October 24, 2012

Iti Maika-78 nga Anibersario ti Bannawag: Dios ti Agngina!




SAAN a panangbagkat iti bukod a tugaw ngem iti laksid dagiti adu a tubeng iti panagdur-asna koma, ti pay laeng lengguahetayo nga Ilokano ti addaan iti maysa kadagiti kadur-asan a literatura iti pagilian. Ken saan manen a panangbagkat iti bukod a tugaw no ibagatayo a dakkel ti naitulong ti Bannawag iti dayta a panagdur-as. Ket pagyamanantayo met daytoy iti panangsapsappuyot dagiti readers iti daytoy a magasin.

Nairanta laeng idi a para kadagiti Ilokano iti Amianan a Laud a Luzon, kasla nagkayamkam nga apuy iti kapan-awan iti kangitingit ti kalgaw ti panagramaram ti Bannawag. Nagkayamkam iti Cordillera, iti Tanap ti Cagayan, iti akin-amianan a paset ti Tengnga a Luzon, iti Metro Manila, Mindoro ken Mindanao, agraman sumagmamano a pagilian iti Southeast Asia, iti Hawaii, ken kadagiti pagilian a ‘yan ita dagiti Ilokano a pakairamanan payen ti Russia.
Dimteng ti Bannawag iti biag dagiti Ilokano idi 1934 babaen ti panangisingasing daydi Apo Magdaleno A. Abaya (Candon, I.S.). Agpapaay idi ni Abaya a kameng ti editorial ti Graphic magazine, maysa kadagiti linawas a magasin iti Ingles nga ipabpablaak ti Ramon Roces Publications nga adda ti opisinana iti Soler, Sta. Cruz, Manila. Ngem nagkedkedan daydi Don Ramon Roces, akinkukua ken publisher ti Graphic ken dadduma pay a magasin a kas iti Liwayway, Bisaya ken Hiligaynon, ti singasing ni Abaya ta kas kunana, iti kinakirmet dagiti Ilokano, ad-adu pay dagiti napatpateg a banag a gatangenna ngem ti maysa a magasin.
Ngem di naupay ni Abaya a nangidardarirag ken ni Don Ramon iti daytoy agingga iti inted ti naud-udi ti pammalubosna— iti kondision a pamadasan laeng dagiti umuna a bilang; a kalpasan ti maysa wenno dua a bulan nga awan ngatuan ti malakuan a kopia, isardengdanton.
Anian a ragsak ni Abaya ket dagus a nagsapul iti kakaduana a mangimaton iti magasin. Iti kamaudiananna, naallukoyna da Mauro Peña (Sarrat, Ilocos Norte) nga agbalin nga assistant editor; Francisco Fuentecilla (Zambales) a kas news editor; ken Benjamin Gray (Candon, I.S.) a kas proofreader. Ket naipasngay ti Bannawag.

Naaddaan ti umuna a bilang ti Bannawag iti 10,000 a kopia a napetsaan iti Nobiembre 3, 1934 a mailako iti 10 a sentimo ti kada kopia. Naklaat ni Don Ramon ta arigna apagkimat ti pannakailako ti Bannawag iti tunggal lawas nga iruruarna. Ngarud, nagtultuloyen ti pannakaipabpablaak ti Bannawag.

Ngem dimteng ti Maika-2 a Gubat iti Filipinas idi Disiembre 8, 1941. Kapilitan a naiserra pay laeng ti Ramon Roces Publications ket naisardeng met ti pannakaipablaak dagiti magasinna agraman ti Bannawag. Nagawid met dagiti kameng ti Bannawag kadagiti bukodda a probinsia.

Kalpasan ti gubat, idi 1945, pinaayaban ni Don Ramon ni Magdaleno Abaya tapno ituloyda nga ipablaak ti Bannawag. Ngem naala met idin a mangisuro iti Philippine Women’s University ket dina mapanawan ti panagisurona. Naidiaya ngarud ti takem ken ni Benjamin Gray, ti immuna a nagpaay a proofreader, ket idi Agosto 9, 1946, isun ti baro nga editor ti Bannawag. Bayat ti gubat, daksanggasat ta natay met ni Mauro Peña, ti kaunaan idi a nagpaay nga associate editor. Ni met Fuentecilla, agpapaay met idin nga advertising manager ti Women’s World, sabali pay a magasin iti Ingles ti Ramon Roces Publications.

Tapno mabukel ti baro nga editorial staff, inallukoy ni Gray ni Atty. Narciso F. Gapusan (Cauayan, Isabela) nga agpaay a managing editor, ni Anselmo Dacanay (La Union) a kas proofreader, ken ni Juan B. Quimba (Solano, Nueva Vizcaya) a kas news ken poetry editor.
Idi naglusulos ni Gray a kas editor idi Agosto 8, 1949 tapno agtrabaho iti maysa a korporasion ti gobierno, nadutokan ni Gapusan a baro nga editor; nagbalin met ni Quimba a news editor; ken naala ni David D. Campañano (Burgos, Ilocos Norte) a movie ken comics editor. Kinaykayat met ni Dacanay ti nagtalinaed a proofreader.

Iti panawen ni Gapusan a kas editor, addaan laeng ti Bannawag iti uppat a kameng. Ngem gapu ta adu ti agkidkiddaw a readers nga agipablaak koma ti Bannawag iti ad-adu a nobela ken sarita, kiniddaw ni Gapusan ti pannakanayon ti bilang ti staff a mangiggem iti benneg ti literatura. Isu nga idi 1953, nadutokan ni Nicolas Guerzon (Candon, Ilocos Sur) a kas literary editor.

Nagtalinaed ni Guerzon iti puestona iti uneg ti dua a tawen. Simmukat kenkuana ni Marcelino A. Foronda, Jr. (Santa Maria, Ilocos Sur) a kadagita a panawen, nalataken kadagiti readers ti Bannawag gapu kadagiti sinuratna. Kas literary editor, ginuyugoy ni Foronda dagiti mannurat nga Ilokano nga agsuratda koma iti ad-adu a sarita ken nobela iti Ilokano a saan ketdi nga iti Ingles. Ngem napilitan a naglusulos ni Foronda iti trabahona idi Hunio 4, 1956 tapno ituloyna ti panagbasana idiay Espania. Simmukat ngarud kenkuana ni Constante C. Casabar (Narvacan, Ilocos Sur) a kas literary editor.

Kalpasan ti 12 a tawen, naglusulos ni Gapusan a kas editor. Agpapaay met idin ni Casabar a managing editor ket isun ti nangala iti puesto ni Gapusan. Adda met idin iti Bannawag ni Gregorio C. Laconsay (Natividad, Pangasinan) ket isu ti nagbalin a managing editor. Dagiti dadduma pay a kameng idi ti Bannawag: Campañano, comics editor; Guillermo R. Andaya (Bacarra, Ilocos Norte), literary editor; Juan A. Alegre (Banna, Ilocos Norte), news editor; ken Juan S.P. Hidalgo, Jr. (Rosales, Pangasinan), poetry editor ken proofreader.

Pinanawan ni Casabar ti puestona idi Oktubre 15, 1965 tapno mapanen agnaed idiay Canada, kaduana ti pamiliana. Nadutokan ni Laconsay nga editor; ni met Andaya ti managing editor. Nadutokan met ni Hidalgo a literary editor idinto a nagtalinaed ni Campañano a comics editor ken ni Alegre a movie editor. Naala met ni Jose A. Bragado (Santa, Ilocos Sur) nga agpaay a proofreader.

Tawen 1966 idi gatangen ni Brig. Gen. Hanz M. Menzi ti Ramon Roces Publications a mangipabpablaak iti Bannawag ken pagpapaayan idi ni Gregorio C. Laconsay a kas editor. Nabaliwan ti nagan ti publikasion ket nagbalin a Liwayway Publishing, Inc. (LPI). Iti daytoy met laeng a tawen a naglusulos ni Juan A. Alegre a kas movie editor ti Bannawag tapno agtrabaho iti Opisina ti Presidente (ti Filipinas). Naala ngarud ni Dionisio S. Bulong (Sta. Teresita, Cagayan) a kas proofreader. Sumagmamano a bulan kalpasanna, naglusulos met ni Guillermo R. Andaya a kas managing editor tapno agsagana iti bar examination (nagretiro a Presiding Judge iti Branch 53, Regional Trial Court, Lucena City). Naala ngarud met ni Herminiano Calica (Aringay, La Union) a kas kameng ti editorial staff.

Nareorganisa ti editorial staff ti magasin idi madutokan ni Juan S.P. Hidalgo, Jr. (literary editor) a kas circulation manager ti LPI a nakaigapuan met ti pannakaala ni Adamson University Prof. Ruperto Ferido (Salcedo, Ilocos Sur) a kas proofreader. Ngem di nagbayag ni Ferido iti Bannawag; nagari ti ayatna iti panagisuro ket nagsubli iti Adamson. Maysa met laeng a mannursuro ti nangsukat kenkuana, ni Casimiro Is. De Guzman (Urdaneta, Pangasinan).
Idi madutokan ti editor ti Bannawag a ni Gregorio C. Laconsay a kas assistant editorial director  ti LPI idi 1973, simmukat kenkuana ni David D. Campañano a kas editor. Nadutokan ni Bulong nga associate editor. Nakasubli met idin ni Hidalgo iti editorial ket nadutokan a literary editor (dati a puestona sakbay a nagpaay a circulation manager), napagbalin met a news editor ni Jose A. Bragado; proofreader met ni De Guzman. Iti dayta met laeng a tawen, nayakar ti opisina ken planta ti LPI iti Pasong Tamo, Makati City. Saanen a simmurot ni Calica ta kinaykayatna ti nagtrabaho iti Department of Public Information (Philippine Information Agency itan).

Nagretiro met ni Campañano a kas editor ti Bannawag idi 1978. Simmukat ngarud ni Bulong a kas editor; nadutokan ni Hidalgo a kas associate editor; literary editor met ni Bragado; news ken comics editor ni De Guzman ken naala ni Clesencio B. Rambaud (Pinili, Ilocos Norte) a kas proofreader.

Idi 1983, naglusulos ni De Guzman tapno makadennana ti pamiliana iti Urdaneta, Pangasinan. Ket iti umuna met a gundaway iti pakasaritaan ti magasin, nangayab iti babai a mannurat nga agpaay a kameng ti Bannawag— ni Hermilinda T. Lingbaoan (Peñarrubia, Abra). Naglusulos ni Lingbaoan idi 1988 tapno agtrabaho iti University of the Philippines Press ket naayaban met ni Prudencio G. Padios (Sta. Teresita, Cagayan) a sukatna.

Naglusulos met ni Bragado idi 1997 tapno tumulong a mangimaton iti negosio ti pamiliada. Nareorganisa manen ti editorial staff ket nadutokan ni Rambaud a kas literary editor; ni Padios a kas news & comics editor; ken naala met ni Eliseo B. Contillo (Narvacan, I.S.) a kas proofreader.

Iti sumuno a tawen, nagretiro met ni Hidalgo a kas associate editor. Nadutokan ni Rambaud a sukatna; naital-o met ni Padios a kas literary editor; ni Contillo a kas news & comics editor; ken naala ni Juan Al. Asuncion (Sarrat, Ilocos Norte) a kas proofreader.

Idi 2005, nayalis ti opisina ti Bannawag iti Manila Bulletin Publishing Corp. a nangimaton metten iti magasin ken kadagiti kakabsat daytoy a magasin ken pagiwarnak (Liwayway, Bisaya, Hiligaynon ken Balita). Iti dayta met a tawen a nagretiro ni Bulong a kas editor ti magasin. Kinaykayat metten ni Contillo ti nagawid iti ilina tapno makadennana ti pamiliana.
Iti kaadda ti Bannawag iti salinong ti Manila Bulletin, nadutokan da Rambaud, Padios ken Asuncion a mangedit iti magasin kas associate editor (managing editor idi agangay), literary editor, ken entertainment editor, kas panagsasaganadda. Ngem nagpa-Canada ni Padios idi 2006 ket naayaban ni Ariel S. Tabag (Sta. Teresita, Cagayan) a mangpunno iti pagkurangan ti bilang dagiti kameng ti magasin. Nadutokan ni Tabag nga entertainment editor (nainayon ti akemna a poetry editor idi agangay).

Iti kaadda ti Bannawag iti Manila Bulletin, nagbalin a dekolor ken naikadakkel ti rukodna. Ngem napatpateg ngem iti pisikal a nagbaliwanna ti panagtalinaedna a magasin a maipagpannakkel ti puli a nangsapsappuyot kenkuana sipud naipasngay daytoy 78 a tawenen ti napalabas.--Cles B. Rambaud, Bannawag Editor


(Naipablaak iti Bannawag, OKtubre 29 ken Nobiembre 5, 2012 a bilang.)