Komusta ti MTB-MLE?

Komusta ti MTB-MLE? 
Ni PRESCILLANO N. BERMUDEZ

ITI panaglukat dagiti pagadalan iti School Year 2012-2013 a damo a pannakaipakat ti pannakausar ti nakayanakan a pagsasao iti pannakaisuro dagiti agad-adal wenno ti mother tongue based-multilingual education (MTB-MLE), adu ti naragsakan, nangruna dagiti ubbing nga agad-adal ta nalakan a maawatanda ti isursuro ti maestrada. Mairaman ditan ti apokomi a kaserserrek a Grade I iti Juan C. Laya Memorial School ditoy San Manuel, Pangasinan nga ilimi a nagkuna idi dinamagmi no ania ti padasna iti umuna nga aldawna iti eskuela a kas Maikamaysa, “Naglaka met gayam ti ag-Grade 1.”

Nupay kasta, akuen met dagiti nakasarsaritami a titser ditoy ilimi nga agkarkarawada, no labsen ti agsao, no kasano ken no ania ti nasayaat nga aramidenda tapno pumudno ti tarigagay ti MTB-MLE a mangpasayud iti panagadal babaen ti pannakaaramat ti nakayanakan a dila.

No agparikut dagiti mangisursuro iti MTB-MLE kadagiti disso a pagnaedan dagiti Ilokano, nakarkaro pay ti panagparikut dagiti mangisursuro iti nakayanakan a pagsasao kadagiti disso nga aglalaok dagiti pupils-da. Daytoy ti natakuatanmi iti pannakipatpatangmi ken ni Mrs. Blanche G. Cayaban, Teacher III iti Rizaluna Elementary School iti Brgy. Rizaluna, Cordon, Isabela. Ilokano ti kaaduan nga agnanaed iti Cordon. Ngem gapu ta dumna daytoy pagserkan nga ili iti probinsia ti Isabela manipud Manila iti Nueva Vizcaya ken Ifugao, dagiti tribu a dumna iti Cordon, ageskuela dagiti annakda iti pagadalan primaria iti patad nga as-asideg ngem dagiti bukodda a pagadalan iti kabambantayan. Mairaman ditoy ti Rizaluna Elementary School. Nupay makapagsao dagiti katutubo iti Cordillera iti Ilokano, nabatad a saan a daytoy ti nakayanakanda a pagsasao. “Awan pagpilianmi – mairamanda iti panangisuromi iti nakayanakantayo a pagsasao,” kinuna ni Mrs. Cayaban.

Patienmi a maysa a pagparikutan dagiti mangisursuro ti limitado nga ammoda iti umno nga ispeling ken grammar ti lengguahe nga Ilokano a pinakaro pay dagiti nabatad a biddut a linaon dagiti MTB-MLE Grade 1 Learner’s Material (Units 1 & 2) Ilokano nga insagana a mismo ti Instructional Materials Council Secretariat (IMNCS) ti Department of Education.

Daytoy tallo a volume a workbook ti kangrunaan ita a maar-aramat iti pannakaisuro ti MTB-MLE iti Rehion I ken II.

Adtoy ti sumagmamano a biddut a nadlawmi kadagiti workbook:

Biddut nga ispeling. Kas koma iti balikas nga “agipurwak” nga “agipuruak” koma a kas maibatay iti Tarabay iti Ortograpia ti Pagsasao nga Ilokano nga inruar ti Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ken impablaak ti Bannawag.

Dimi met mautob no apay a ti balikas a “patugotan,” nagbalin a “patuggutan” (nadoble ti letra g) iti workbook.

Sabali laeng dagiti biddut iti panagusar kadagiti ligatura “a” ken “nga” ken iti panagusar kadagiti letra “o” ken “u” (a kas makita met laeng iti patuggutan).

Ken biddut pay ti panagaramat iti paudi wenno suffix. Iti Ilokano, a maigidiat iti maar-aramid iti Filipino, kanayon a maisilpo ti paudi iti stem word, kas koma “addaantayo,” saan ket nga “addaan tayo.”

Biddut, kunami ta saan a sinurot dagiti workbook dagiti pagannurotan iti ortograpia ken gramatika Ilokana a nabayagen a sursuroten dagiti mannurat nga Ilokano. No adda man pagannurotan a sinurot dagiti nangsurat kadagiti workbook, nasayaat koma no ipakitada met.

Adu pay dagiti biddut kadagiti workbook a nadlawmi ket nabatikami ngarud a nagngatangata no kasano a mailangoy dagiti titser ti MTB-MLE.

Ala, wen, adda naikahon a pakaammo iti maudi a bulong ti MTB-MLE Grade 1 Learner’s Material ILOKANO nga agkidkiddaw iti yaawag iti IMCS no adda saludsod ken makuna kadagiti linaon dagiti workbook. Ngem ania koma ti pagimbagan nga ibunga dagiti makuna iti linaon dagiti workbook – kas kadagiti sumagmamano a nadakamat iti ngato? Madaman a maar-aramat dagiti workbook a pannakabiblia ita dagiti mamaestra iti MTB-MLE!

Makapaladingit nga akuen ti kinapudno a maisungani iti nadarisay a panggep a pannakaisuro ti umno a pannakaisurat ken pannakaammo iti umno nga ortograpia ken gramatika Ilokana ti maisursuro ken maipaspasagepsep ita kadagiti agad-adal. Naliklikan koma daytoy no naipabasa koma nga immuna dagitoy kadagiti school head iti Region I ken Region II a pakaibilangan dagiti mabigbig ken matalek a mannurat nga Ilokano. –O


(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 11, 2013 a bilang.)