Bannawag -- Marso 12, 2012

SARITA
6 Teppang ti Karayan
Manuel S. Diaz

NOBELA
26 Ket Indanonmi ni Kasinsin Lucreng (5)
Estela Bisquera-Guerrero
30 El Guapito (59)
Dionisio S. Bulong
34 Dagiti Bituen iti Imatangda (20)
Jose A. Bragado

DANIW
4 Sabong ti Rabii
Francisco T. Ponce
7 Iti Laksid ti Kortina
Jake F. Ilac
32 Ti Nabasted
Jennifer A. Tagavilla

SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (26)
Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Hayskulka Pay Laeng, Nakkong, Masikogkan?
Neyo Mario E. Valdez
16 Sekretario Herminio “Sonny” B. Coloma, Jr.: Iti Nagan ni Presidente Aquino
Crisostomo M. Ilustre
40 Adu ti Maapit Kadagitoy Baro a Barayti ti Mais
Reynaldo E. Andres

KOMIKS
19 Tres Muchos (42)
22 Bannatiran (61)
24 Miks & Tiks

KOLUM
10 Kas Kuna ni Manang Imee
14 Dear Judge
18 Dear Doc
33 Okeyka, Apong
36 TIPS
39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian
44 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
45 No Smokeing, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
15 Tao Lugar Pasamak
29 “Dimonton Ul-uliten, Wen, Nakkong”
31 Txtm8
35 Siled ti Kararag
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy

Wen, Atanud, Napateg ti Nakayanakan a Pagsasao

Ni NEYO MARIO E. VALDEZ

Wayaanyo ti dalan ti bukodtayo a pagsasao ta kas kuna met laeng dagiti edukador, dakkel ti akem daytoy iti ad-adda pay nga ilalaing dagiti annaktayo nga agad-adal…

SAKBAY a simrek iti preschool ni Dudoy, ti maikadua iti tallo nga anakko, natarawitwit daytoy a kas met kadagiti padana nga ubbing. Ti la ania a masaludsodna, a kayatna nga ibaga, iti uray ania nga oras ken iti uray sadino a lugar. Napanunotko a tapno sumardeng daytoy, no kasapulan ti panagulimekna iti maysa a situasion, imbagak iti naminsan nga agsao laengen daytoy iti Ingles. Nupay kabaelanna met bassit ti agsao iti Ingles ta nasapa a nasuruak daytoy, dina nabaelan ti agsao iti kaykayatna iti imported a lengguahe. Nagulimek, ken saanen a nagbusi pay ti nasinggit a bosesna.

Mayat kunak idi, ta epektibo ti impakatko nga estratehia mapan a maysan a dekada iti napalabas. Ngem gayam, diak napampanunot a naipakatko gayam ti maysa a prinsipio iti panagisuro a kontra iti nasaysayud koma a panagadal ti ubing iti klasrum. Ngamin, ti panagisuro a panagaramat iti nakayanakan a pagsasao (Iluko wenno Ilokano kadatayo nga Ilokano) ket maysa gayam a nabileg a wagas tapno makaadal a nasayaat dagiti ubbing ken agganatda a sumrek ken agtalinaed iti pagadalan. Dayta ti naduktalan dagiti adun a panagadal iti akademia ken dadduma pay nga institusion nga adda pakaseknanda iti edukasion.

Nangnangruna ngarud ita nga ibilbilin ti Departmento ti Edukasion (DepEd) ti pannakaaramat ti nakayanakan a pagsasao, wenno mother tongue, a kas medium of instruction (MOI) kadagiti pagadalan manipud iti Kinder agingga iti Grado 3. Kadagiti ngarud adu a rason ti gobierno tapno maipakat ti K + 12, ti panangbaliwda iti MOI ken pilosopia iti panagisuro iti nakayanakan a pagsasao (first language wenno L1) ti kasayaatan unay nga imbagada.

Mangrugin nga ipakat ti DepEd ti programa daytoy a K + 12 (Kinder agingga iti Grado 12), wenno ti panagbalin nga inkapilitan ti Kinder a kas paset ti edukasion ken panangnayonda iti maysa a tawen iti elementaria ken maysa a tawen iti sekundaria. Daytoyen ti kadadakkelan a reporma iti sistema ti edukasion ti pagilian sipud pay naipakat ti libre a sekundaria kadagiti publiko a pagadalan, ta apektaranna ti ania man a plano para iti edukasion ti maysa nga indibidual.

International Mother Language Day
Ket idi Pebrero 21, maysa ti DepEd a nangrambak ti International Mother Language Day, wenno selebrasion a mangital-o ti multilingualism wenno panagduduma ngem panagkaykaysa ti kultura ken lengguahe iti maysa a lugar. Panggep ti tinawen a selebrasion ti pannakaparegta ti panagkaykaysa babaen ti panagkikinnaawatan, panangipalubos ti pagdudumaan ti tunggal maysa ken panagtutunos nga agpapatang. Paset metten ti selebrasion ti panangital-o metten ti gobierno iti mother tongue instruction iti pagadalan, sakbay nga ipakatda ti K + 12.

Nupay adun dagiti addang ti gobierno tapno maipangpangruna ti pannakausar ti nakayanakan a pagsasao kadagiti nadumaduma nga etniko ken rehion ti pagilian, ita laeng a mapatalgedan ti pudpudno a pannakaipakat daytoy iti sistema ti edukasion. Babaen daytoy ti kaaddan ti linteg a mangibilbilin iti pannakaaramat ti nakayanakan a pagsasao a kas MOI kadagiti nababbaba a tukad ti pagadalan. Daytoy ti Akta Republika Bilang 10157, wenno ti Kindergarten Education Act, a pinirmaan ni Presidente Benigno S. Aquino III id laeng Enero 20 iti daytoy a tawen.

Babaen ti linteg, inkapilitanen ti Kinder iti panagbasa dagiti ubbing; kayatna a sawen, saan a makastrek ti maysa nga ubing, mangrugi iti edad 5, ti Grado Uno no saan a lumasat nga umuna iti Kinder.

No idi damo ket agpatingga laeng iti panagsukisok ken panangpadas iti kinaepektibo ti mother-based language iti klasrum ti mangmangngegtayo iti DepEd, ita napasneken ti departamento a mangipakat iti daytoy. Sakbay ti nasao linteg, nangiruaren daytoy iti maysa a pammilin, ti DepEd Order No. 74 (Institutionalizing Mother Tongue-Based Multilingual Education wenno Mother Language Education [MLE]) idi 2009 nga agkuna nga inkapilitanen iti pannakaaramat ti nakayanakan a pagsasao a kas MOI manipud iti preschool agingga iti Grado 3. Agbalin laengen ti English ken Filipino a kas asignatura kadagitoy a klase. Para iti Grado 4, mabalin a mapaglaok ti medium of instruction depende iti asignatura nga ad-adalen dagiti ubbing, sa in-inut ngarud a maiserrek ti Filipino ken Ingles kadagiti nangatngato a tukad.

Adu ngaminen kadagiti panagsukisok ken panagadal ditoy Filipinas, ken uray pay iti sabsabali a pagilian, a mangibagbaga a nasaysayud ti panagadal dagiti ubbing no maaramat ti nakayanakanda a pagsasao, wenno lengguahe a maar-aramat iti pagtaenganda, iti panagisuro kadakuada iti naganus pay laeng a panunotda. Kadagiti kano ubbing a nagbalinen a nasiglat iti bukodda a pagsasao, ti addaan iti dakdakkel a kapasidad a makaadal iti maikadua a lengguahe (English wenno Filipino) ngem dagiti saan. Malaksid iti kinasiglatda a mangipeksa ti riknada, maaddaanda pay iti managamiris a panagpampanunot (critical and analytical thinking).

Bumaba ti Dropout Rate
Ket gapu ta mapalubosan dagiti ubbing a mangaramat iti pagsasao a maar-aramat kadagiti pagtaenganda, nalaklakan no kua a maguyugoy dagiti ubbing nga agsao mainaig iti leksionda, wenno makapagsaoda iti kaykayatda nga awan ti panagaripapa, wenno panagbainda nga agaramat iti pagsasao, a kas koma iti Ingles, a dida met ammo nga usaren wenno bassit laeng iti ammoda.

Pudno laeng ngarud ti obserbasion ti sumagmamano nga edukador nga agbalinen a nariri wenno natagtagari dagiti klasrum no aramaten dagiti ubbing ti pagsasao a napuotanda a maar-aramat iti pagtaengan ken komunidadda. Aminto nga ubbing, kayatda iti makipartisipar iti klase nga agsao, ken no mapabus-oyan, mausarda ti galadda a natarawitwit. Awanton ti pagbutnganda nga agsao. Kasilpo ngarud daytoy ti maysa pay a panagadal a mangibagbaga a nababa ti bilang dagiti ubbing nga agsardeng nga agbasa (dropout rate) kadagiti pagadalan nga agar-aramaten iti mother-based language a kas MOI.

No adda man mangpasingked iti kinapudno daytoy nga obserbasion, daytoy ti padas ti gobierno a nangpadas ti MLE iti Lubuagan, Mountain Province. Segun kadagiti mangisursuro ditoy, nababa kano ti lebel ti maad-adal dagiti ubbing sakbay nga ipakatda ti eksperimento, a kasla awan kano pay ti biag ti klaseda ta kaaduan kadagiti adalanda ket nakamulengleng laeng ken saan a makasurot iti leksion. Mapan ngarud a kagudua iti klase ti agsardeng nga agbasa sakbay a malpas ti school year. Ngem idi maaramat ti bukodda a pagsasao iti klaseda, adu kano metten ti gimmanaygay nga agbasa, agiinnunada payen nga agitayag kadagiti imada tapno sumungbat wenno rumaman iti ania man nga aramid iti klasrum. Ngimmato payen ti markada kadagiti eksamenda. Malaksid a nagbalinen a zero ti dropout rate ti eskuela, dagiti pay ubbingdan ti nakagun-od iti kangatuan a marka para iti Cordillera Region iti achievement test kadagiti asignatura a karamanen iti English ken Filipino.

Saan ngarud a nasayaat nga ipilit nga ipaaramat kadagiti ubbing ti maysa a lengguahe a dida met ammo. Malaksid a mapengdan dagiti ubbing nga agsao iti kaykayatda, ad-adda laeng a mangkiro iti utekda ti panagadalda iti sabali a lengguahe, idinto a maaramatda koma ti ad-adu nga orasda a mangsagepsep ti ania man nga adal a maipaay kadakuada, kangrunaanna dagiti praktikal a banag wenno agbalinto a napateg iti biagda, a kas koma ti pananganagda iti aglawlawda.

Kasla Agibati iti Tsinelas
Maysa pay nga obserbasion dagiti mangisursuro a no kasta nga adda pagannurotan iti eskuela a mangiparit iti panagsao iti Ilokano (wenno ania man a lengguahe iti rehion) iti klase, wenno adda “English Only” a pagalagadan ti kampus, naulimek laeng dagiti ubbing. Idi addaak iti elementaria, naipakat met naminsan daytoy iti klasemi, ket agpayso, nakaul-ulimekkami gapu ta mamulta dagiti agsao iti Ilokano (wenno Tagalog), bilangen daytoy ti madutokan a monitor no mano a balikas ta adda katukadna a gated daytoy. No talk, no fine.

Nayarig ket ngarud ni Felicitas Pado, eksperto iti Reading ken Early Learning iti Unibersidad ti Filipinas (UP), ti nakayanakan a pagsasao dagiti ubbing a kas kadagiti tsinelasda nga ibatida iti ridaw ti pagadalanda, ta dida maaramat daytoy iti uneg ti klasrum, ket mausardanto laeng manen dayta inton rummuarda. Kasla ibagbagada man nga ikkatem dayta Ilokanom, ta English ti usarem ditoy.

Mabalin a nakasaganan ti DepEd para iti pannakaipakat ti K + 12 ken ti kasurotna nga MLE iti Kinder agingga iti Grado 3. Ngem maysa laeng ti pagam-amkan dagiti dadduma mainaig iti MLE, daytoy ti kalidad ti lengguahe, wenno correctness ti pannakaaramat ti mother tongue, kas pagarigan ti Iluko wenno Ilokano iti rehiontayo. Rumbeng kadi a maipasurot ti correct grammar usage iti Iluko, wenno adda kadi met masasao nga standard para iti daytoy? Ta no saan nga agtutunos dagiti edukador iti standard iti umisu a pannakaaramat ti mother tongue, adda la ketdi rumsua a parikut.

Addan iti Grado 6 ni Dudoy, ket ti ngarud batch-na nga agenrol iti Umuna a Tukad iti Sekundaria inton Hunio ti umuna a pakaipakatan iti K + 12. Kas ama, saanen a ti panagsaona iti Ingles ti pakaseknak, wenno ti panagulimekna no kasapulan, no di ket ti epekto daytoy baro a sistema iti panagbiagna. Abangan ang susunod na kabanata, kunada iti Tagalog, ngem padaanak laeng ti nasayaat a pagteng ta dayta ti ikarkari ti DepEd wenno ti gobiernotayo.—O

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 5, 2012

5 a Kangrunaan a Mannurat ti Iluko.com iti Tawen 2011

Napili da Allyssa Mae A. Tuazon, Feliciano U. Galimba, Jr., Ken Oagayen, Amado I. Yoro ken Alexander R. Barut a Kangrunaan a Mannurat ti Iluko.com iti Tawen 2011.

Napili dagitoy a mannurat babaen ti naynay a panagsursuratda iti www.Iluko.com ken iti feedback dagiti agbasbasa kadagiti gapuananda.

Agpapaay ni Allyssa Mae A. Tuazon a kas technical writer/researcheri iti maysa a multi-national engineering consulting company. Agnaed ita iti Cavite.

Tubo met iti Banayoyo, Ilocos Sur ni Feliciano Urbanes Galimba ken dati a mannurat iti Bannawag. Kameng ti GUMIL Metro Manila ken agpapaay a kas Administrator ti Local Government ti Barangay Greater Lagro, Novaliches, Quezon City, malaksid iti akemna a kas Publisher/Editor-in-Chief ti The Upland Ilocos Herald ken kas Editor-in-Chief ti The Greater Lagro Gazette.

Nabayag metten nga agsursurat ni Ken Oagayen iti Iluko.com ken dadduma pay a pagiwarnak. Agnaed ita iti Texas, USA.

Tubo met iti Sinait, Ilocos Sur ngem agnaeden iti Hawaii ni Amado Yoro, 2002 Pedro Bucaneg awardee.

Agnaed met iti Texas, U.S.A. ni Alexander Barut (i-Vintar, Ilocos Norte) a pangisursuruanna iti Physics.

Mabigbig ti Iluko.com a kangrunaan ken kalatakan nga Ilocano website a pagpalpallailangan dagiti Ilokano nga agnaeden kadagiti nadumaduma a paset ti lubong. Napundar ti Iluko.com a pakairuaran ti gapuanan dagiti amin nga agessem iti panagsurat.

Laonen ti Iluko.com dagiti nadumaduma a putar ni Ilokano a kas kadagiti burburtia, pakpakatawa, potahe, dap-ayan, blogs, ken dadduma pay a pakairamanan ti 24-hour Internet Radio Station a pakangngegan kadagiti agkakapintas a kanta manipud iti Kailokuan.

Mangngegan pay iti Iluko.com dagiti agkakalatak a radio programs ti KNDI iti Hawaii a kas iti “Kannawidan ken Kultura ni Ilokano” ni Gladys Menor, “Mr. Parbangon” ni Flor Martinez, ken “Lovingly Yours, Ate Vie” ni Venus Viloria.

Iti met laeng Iluko.com ti pakangngegan iti Vhen Bautista Mini Concert, ken kadagiti nadumaduma a programa ni Richard Abadilla, agpapaay pay nga administrador ti nasao a website. (Andy Barroga)

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 5, 2012 a bilang.)

Pannakaingato ti presio ti irik, maad-adal

Panggep ti Department of Agriculture (DA) nga ingato ti presio ti irik tapno matulongan dagiti mannalon.

Kuna ni DA Secretary Proceso Alcala a tratarenda ti nasao a banag iti angayenda a miting, kaduada ti National Food Authority (NFA).

Daytoy a tignay ti DA ti sungbatna iti dawat dagiti mannalon a mapagbalin koma a a P20 ti tunggal kilo nga irik.

Namnamaen met ni Alcala a mairuar ti resulta ti mitingda itoy arinunos ti Pebrero.

Iti agdama, ipatpatungpal ti NFA ti P17 iti tunggal kilo nga irik ket no mapatgan ti kiddaw ti Kilusang Mayo Uno (KMU), Amihan, ken Anakpawis, rumrummuar a P3 ti ngumatuan ti presio.

Immunan a nakaawat ni Alcala iti report nga adda sumagmamano a negosiante a manggunggundaway ken aggatgatang iti irik iti presio a P10 agingga iti P12 laeng tunggal kilo nga aw-awaten met dagiti mannalon gapu iti kinaawan ti sabali nga aggatang.

Mainaig itoy, dinawat ti Sekretario kadagiti mannalon nga ipakaammoda a dagus dagiti lugar nga awanan iti NFA station tapno mapapartak ti panangtulong ti turay kadakuada.

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 5, 2012 a bilang.)

Trabaho para kadagiti agturpos, nasken a masigurado, kuna ni Recto

Kayat ni Sen. Ralph Recto a siripen ti Kongreso dagiti job plans wenno dagiti plano iti trabaho ti gobierno gapu kadagiti aggigidiat a report maipanggep iti pudno a panagkasapulan kadagiti trabaho.

Segun ken ni Recto, kasapulan ti maysa a komprehensibo a plano a mabalin payen a serken ti Kongreso, tapno urnosenna no kasapulan, nangruna ket tumapogen ti Marso, ti panawen a panagturpos iti kolehio dagiti ginasut a ribu nga agtutubo ngem awan met ti sigurado a mastrekanda a trabaho.

Kinuna ni Recto nga umabot iti 700,000 dagiti agturpos a mainayon iti 564,000 a nakapagturpos nga awanan met iti trabaho, segun iti estatistika a nairuar itay Enero 2012.

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 5, 2012 a bilang.)

Protesta Kontra Ingingina ti Gasolina

PROTESTA KONTRA INGINGINA TI GASOLINA. Dagiti kameng ti militante a grupo a Bayan iti panag-rally-da iti Petron Gas Station iti nagsulian ti Taft Avenue ken Pedro Gil Street iti Manila itay Peb. 21. Protprotestaen ti grupo ti mapaspasangasangan a maikapito a daras nga ingingina ti gasolina ken dadduma pay a produkto manipud iti lana itoy a tawen. Impatangken met ti Malakanyang a dina ikkaten ti value-added tax (VAT) iti lana ta di met direkta nga apektaran ti nasao a VAT dagiti nakurapay. (Linus G. Escandor II)

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 5, 2012 a bilang.)

Baro nga opisial ti Ilocos Surian iti 2012-14, napili

Nailayon ni Danny Villaruz a presidente ti Ilocos Surian Association of Hawaii (ISAH) iti eleksion ti gunglo idi Pebrero 7, 2012 a naangay iti Susannah Wesley Community Center.

Kadua ni Villaruz a nabotosan da Maria Etrata, umuna a bise; Estrella Pada Taong, maikadua a bise; Loida Alimboyoguen Yamamoto, recording secretary; Davelyn Ancheta Quijano, Corresponding secretary; Rose Sabangan, tesorera; Tessie Aganon, katulongan a tesorera; Lynne Gutierrez, auditor; Alice Castaneda, katulongan nga auditor; ken da Bernadette Fajardo ken Antonio Ipalari, PROs.

Sarhento de armas: Art Abinsay, Gus Concepcion, Cesar Fajardo, Al Sabangan, Paul Taong.

Mamagbaga: Felipe P. Abinsay, Jr., Ben Cabreros, Romy Cachola, Pio Enrico, Louie Funtanilla, Ted Saribay, Charlie Y. Sonido, MD, Carlito Soria, Ignacio Torres, MD, Amado I. Yoro.

Buklen ti ISAH dagitoy nga organisasion: Annak ti Sinait Iti Hawaii (Antonio Ipalari), Sinait National High School Alumni Association of Hawaii (Davelyn Quijano), Cabugao Sons & Daughters Association of Hawaii (Mercedes Sonico), San Juan Lapog Assn of Hawaii (Alice Castaneda), Magsingal Assn of Hawaii (Basilio Tolentino), Vigan Association of Hawaii (Tessie Aganon), Santanians of Hawaii (Pio Enrico), Santiagenians of Hawaii (Emi Etrata), Candonians of Hawaii (Dr. Ignacio Torres), Annak Ti Caoayan 2002 (Jenny Quezon), Narvacaneos of Hawaii (Louie Funtanilla), ken Sta. Marians of Hawaii (Iluminada Directo).

Maangay ti panagsapata dagiti nadakamat nga opisial inton Agosto 2012. (Amado I. Yoro)

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 5, 2012 a bilang.)

Baro a libro dagiti mannurat nga Ilokano

Rimmuaren iti imprenta ti sabali pay a libro dagiti sarita dagiti mannurat nga Ilokano nga itoy a gundaway, naipatarus dagitoy iti Filipino.

Buklen ti nasao a libro, ti Samtoy, Dagiti Saritami Ditoy, Ang Aming Mga Kuwento, ti sangapulo ket tallo a sarita ken naipablaak babaen ti tulong (partial grant) ti National Commission for Culture and the Arts (NCCA).

Impatarus ni Ariel S. Tabag, Showbiz ken Poetry Editor ti Bannawag, nairaman iti libro dagiti sarita dagiti agkabannuag a mannurat a pakairamanan da Juan Al. Asuncion (literary editor ti Bannawag), Arnold Pascual Jose, Aileen R. Rambaud, Joel B. Manuel, Daniel L. Nesperos, Noli S. Dumlao, Danilo B. Antalan, Roy V. Aragon, Sherma E. Benosa, Prodie Gar. Padios, Neyo E. Valdez, Mighty C. Rasing, ken ti nagipatarus.

Nailungalong ti nasao a proyekto a kas pangipatawayan dagiti mannurat nga Ilokano iti sangkailian a Filipino kadagiti gapuananda.

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 5, 2012 a bilang.)

Bannawag -- Marso 5, 2012

SARITA
6 Ni Tubal ken Dagiti 100 nga Urbon ni Buntikiaw
Rufino Re. Boadilla

NOBELA
28 Ket Indanonmi ni Kasinsin Lucreng (4)
Estela Bisquera-Guerrero
32 El Guapito (58)
Dionisio S. Bulong
36 Dagiti Bituen iti Imatangda (19)
Jose A. Bragado

DANIW
4 Panangilasat iti Daniw
Junley L. Lazaga
14 Ni Lirio nga Agukrad
Pearl Lovedyn A. Dacuag
18 Ti Kinabirhen ti Sabong
Amado I. Yoro
30 Darang
Alberto Ugalino
34 Iti Panagulimekmo
Linda Lingbaoan

SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (25)
Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Wen, Atanud, Napateg ti Nakayanakan a Pagsasao
Neyo Mario E. Valdez
16 2012 Philippine Visual Arts Festival: The Rizal Experience: Kasano a Pagbaliwen ti Arte ti Biag ti Tao?
Cles B. Rambaud

KOMIKS
21 Tres Muchos (41)
24 Bannatiran (60)
26 Miks & Tiks

KOLUM
10 Kas Kuna ni Manang Imee
20 Dear Doc
35 Okeyka, Apong
38 TIPS
41 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian
44 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
45 “No Arak, Layos…”
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
15 Tao Lugar Pasamak
19 ‘Maykad’toy, Fren, Ta Suruanka Man
33 Txtm8
37 Siled ti Kararag
39 Ti Gasatmo Ita a Lawas
40 Ammuem Pay Dagitoy

Pannakakabil ti ubing tapno madisiplinaan, di mabalin, kuna ti gakat

Walopulo ket lima a porsiento dagiti agtutubo a Filipino ti nangako a pisikal a nadusada iti pagtaenganda, idinto a 82 porsiento ti nakabil iti nadumaduma a paset ti bagi, kas kuna ti organisasion a Save the Children.

Segun iti panagadal ti University of the Philippines-Center for Investigative and Development Studies (UP-CIDS) a gagangay ti corporal punishment iti Filipinas. Iti panagsukisok ti UP-CIDS kadagiti padas dagiti ubbing iti pannakaabuso, natakuatan a kaaduan kadagitoy ti impalay dagiti nagannakda kas paset ti panagdisiplinada. Karaman ditoy ti sipat iti patong, panangkabil (karaman ditoy ti panagusar iti pagbaut, sinturon, sagad, sobra a sipat, tungpa, ken panangsinit iti plantsa), panangunget wenno panangdusa uray no awan met ti inar-aramid a madi ti ubing, panangpabain iti publiko, panangbugkaw ken panangrasaw iti ubing.

Mainaig ti panagadal nga inwayat ti UP-CIDS kadagiti imbestigasion nga insayangkat met ti tallo a non-government organizations a mangikalkalikagum iti Anti-Corporal Punishment Act of 2009 wenno House Bill 6699.

Idadauluan ti Philippine Legislators’ Committee on Population and Development, Plan International, ken Child Fund Philippines for Child Rights Network ti pannakaaprobar koma ti gakat nga immabot iti maikatlo a pannakaibasa idi 2009.

Mangnamnama dagiti mangpabpabor iti nasao a gakat a mapagbalin a linteg daytoy tapno maliklikan ti maawagan iti “corporal punishment” wenno pisikal a pannakakabil dagiti agtutubo a kas pangdisiplina kadakuada.

Kuna ni Joan E. Durrant, maysa a child-clinical psychologist a taga-Canada, a naynay a mainanaig ti balikas a “disiplina” iti pannusa, a ti pudno a kaipapananna ket panangisuro.

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 27, 2012 a bilang.)

GF Special Meeting: Marso 4

Angayen ti GUMIL Filipinas ti Special Board Meeting ti gunglo inton Marso 4, 10:00 A.M. iti pagtaengan da Mr. & Mrs. Dionisio S. Bulong iti No. 14, Ayungin St., Cadaing Village, Talipapa, Novaliches, Quezon City tapno mapagsasaritaan ti pannakaisagana ti GF National Conference.

Napusgan ti GUMIL La Union (GLU) a kas host chapter itoy a komperensia a maangay iti Don Mariano Marcos Memorial State University (DMMMSU) iti Bacnotan, La Union inton Abril 20-22, 2012 babaen ti tulong ti National Commission for Culture and the Arts (NCCA), kas financial partner. “Ni Mannurat a Kas Mannursuro” ti tema ti komperensia.

Kangrunaan a mapagpapatangan iti special meeting ti pakabuklan ti programa para iti komperensia, kas kinuna ni GF Pres. Vivencio S. Baclig.

Impakaammo met ni GF SecGen Djuna R. Alcantara a sakbay ti komperensia, maangayto ti sumaruno a Quarterly Board Meeting ti GF iti Siudad ti San Fernando, La Union inton Marso 25, 2012.

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 27, 2012 a bilang.)

35 a Sarita, naisalip iti 14th AMMAFLA

Tallopulo ket lima a sarita ti naisalip iti Salip iti Sarita ti Maika-14 nga AMMA Foundation Literary Awards, kas impakaammo ti AMMAFLA Secretariat.

Dagiti naisalip a sarita agraman parbo a nagan dagiti autor:

“Puso ti Maysa a Maestra” ni Dwayn Mien, “Agtutubo, Agmurmuraykan” ni Stranger, “Dengue” ni Lina Mhok, “Ni Angelo” ni Camiguin Boy, “Ti Panagrusing ni Ayat” ni Devoted Heart;

“Talon” ni Mannalon, “Legal Wife” ni Lee T. Victoria, “Ti Maudi a Sigit” ni Milwealth, “Imon” ni Roblen Ponce, “Ni Nana Solenn” ni ohyeskaljangwu;

“Dagiti Imbati ni Proceso L. Villanueva a Lagip” ni Napisang a Plaka, “Dagiti Agsalsala a Kulalanti” ni Namnama Castillo, “Borobor” ni Sir Mata, “Bileg ti Kararag: Naliklikak ni Patay Sadiay Myanmar” ni Molave M. Avalse, “Sugal” ni Angeleigh;

“Kanonto ti Sangpetmo, Apong Lakay?’ ni Flora T. Mayo, “Dagiti Balitokko” ni Ronelyn Ramones Castillo, “Rabak ti Biag” ni Dayag T. Ammianan, “Lunod” ni Summer Love, “Pirak ken Patay” ni Azirk Yam,
“Naglunit a Silap ti Lua” ni Sage, “Daydi Bunga” ni Rycelle, “Wen, Kabsat, Pudno” ni Trixie Jhayne, “Karit ni Patay” ni MJEA, “Pannakaamiris” ni ADZ;

“Biag Babaen ti Biag ti Maysa a Nawara a Familia” ni Txirk Xhann, “Darepdep ti Naglabas” ni Sweet Girl, “Pamilia, Tawid, Naglaksidan!” ni Senyora, “Nasudi nga Ayat” ni True Beauty, “Klaymeyt Tsej” ni Lysa;

“Diary” ni Rejul_27, “Sakripisyo ni Tatang, Ingkam Sukatan” ni Arkessa, “Suminan ni Manong” ni Janaug, “Kalpasan ti Panagsagaba” ni Baltzar, R.A., ken “Dagiti Pait ni Arapaap” ni Pink Devil.

Imatonan da Alfredo ken Cherry Quibol, Francisco ken Aurora Ponce, ken da Amado ken Gloria Yoro ti AMMAFLA. Agpaay ti pasalip kadagiti agdadamo a mannurat iti Iluko a “kas pangaron iti reggetda a mangpatadem pay iti plumada.”

Agdagup met iti P25,500.00 ti premio a pagbibingayan dagiti mangabak. Nangrugi ti salip idi Mayo 23, 2011 ken naggibus itay Enero 31, 2012. Mapadayawan dagiti mangabak bayat ti Komperensia Nasional ti GUMIL Filipinas a maangay iti DMMMS-North La Union Campus, Bacnotan, La Union inton Abril 20-22.

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 27, 2012 a bilang.)

Bannawag -- Pebrero 27, 2012

SARITA
6 Ni Sarhento Tomas Tabucol ken Dagiti Mapukpukaw nga Ubbing
Mighty C. Rasing

NOBELA
26 Ket Indanonmi ni Kasinsin Lucreng (3)
Estela Bisquera-Guerrero
30 El Guapito (57)
Dionisio S. Bulong
34 Dagiti Bituen iti Imatangda (18)
Jose A. Bragado

DANIW
4 Ayannan Daydi Sika?
Arnold C. Baxa
14 Adda Ibagak Kenka
Cecilia Pacis-Aribuabo
16 Naa! Ti Tumaraddek a Panawen
Onofrecia I. Ibarra
28 Surat iti Sarming
Corazon F. Quiamas
32 Dua a Daniw
Jonathan B. Torricer

SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (24)
Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Isport, Kunada Ke' Riribuk Me’!
Neyo Mario E. Valdez
40 Adut’ Maapit iti Batanes Jumbo a Lasona
Reynaldo E. Andres

KOMIKS
19 Tres Muchos (40)
22 Bannatiran (59)
24 Miks & Tiks

KOLUM
10 Kas Kuna ni Manang Imee
18 Dear Doc
33 Okeyka, Apong
36 TIPS
39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian
44 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
45 Weat Paint, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
15 No Adda Sursuro, Ad-adut’ Maadal
17 Tao Lugar Pasamak
31 Txtm8
35 Siled ti Kararag
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy

Singir iti koriente, awan pay lakaanna

Saan a maipanamnama ti administrasion Aquino kadagiti umili nga agus-usar iti koriente ti pannakapalag-anda koma iti nangina unay a singir iti koriente.

Nupay kasta, kinuna ni Energy Secretary Rene D. Almendras a mabalin a mapasamak ti kastoy sakbay nga agpaso ti termino ni Presidente Aquino inton 2016.

“Ti ammok, kinuna ti Presidente, nga awan ti intedna nga eksakto a petsa a pannakaaramidna iti daytoy. Ngem iti panawen ti panagtakemna, nasken nga adda maaramidanna. Isu a mangnamnamakami a sakbay daytoy ti 2016,” kinuna ti energy secretary.

Innayon ti sekretario a ti laeng sigurado a solusion ti nangina a singir iti koriente, isu ti kaadda ti nayon a pamataudan iti koriente, a nasken a mapasamak uray iti nagbaetan laeng koma ti 2014 ken 2015.

Kinunana a no adda umdas a suplay ti koriente, manamnama a ti panagpipinnababa iti presio dagiti agparpartuat iti koriente ti mangipababa ti singir iti koriente.

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 20, 2012 a bilang.)

Salip iti Desinio ti Medalion ti Bucaneg, Florentino Awardees

Adda kadi pampanunotem a napintas a desinio ti Medalion a mayukkor kadagiti mapadayawan a Bucaneg ken Florentino Awardees ti GF itoy a tawen?

Silulukat ti salip kadagiti amin a kameng ti GUMIL Filipinas (mangipatulod iti pammaneknek ti Secretary-General). Agpada ti desinio ti Medalion a para iti dua nga awards. Maysa laeng a desinio ti isalip ti kada kameng, wenno mabalin met ti grupo. Nasken a maawat ti GF Awards Committee ti isalip a desinio iti di naladladaw ngem Peb. 29. Ipatulod ti desinio agraman ti palawag no apay a kasta ti isalip a desinio iti gf_awards2012@yahoo.com wenno iti GF Awards, c/o Bannawag, Manila Bulletin Publishing Corp., Muralla cor. Recoletos Sts., Intramuros, Manila.

Maysa laeng ti mangabak nga umawat iti P1,500.00.

Esponsoran ni Mrs. Nenita F. Baclig, kaingungot ni ret. Judge Vivencio S. Baclig, presidente ti GUMIL Filipinas, ti nasao a salip.

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 20, 2012 a bilang.)

10-M a turista, manamnama iti tawen 2016

Babaen ti National Tourism Development Plan (2011-2016) a nakailanadan ti slogan nga “It’s more fun in the Philippines,” mangnamnama ti gobierno nga iti tawen 2016, mapanton a 10 a milion a turista ti sumarungkar iti Filipinas iti uneg ti nasao a tawen.

Maibatay iti estatistika ti Dept. of Tourism, mapan a 3,522,887 a turista wenno bisita ti dimteng iti Filipinas manipud idi Enero agingga idi Nobiembre, 2011, ad-adu ngem iti 3,520,471 a turista a simmarungkar iti pagilian iti sibubukel a 2010.

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 20, 2012 a bilang.)

Baro a Libro Maipanggep ken ni Dr. Godofredo S. Reyes

Ti akkub ti baro a libro a maipanggep ken ni Dr. Reyes. Baba: Ni Dr. Paul Blanco Zafaralla, autor ti libro.


Rimmuaren iti imprenta ti libro a Godofredo S. Reyes, MD, FPCS, RPCS, FICS, D.Hum. (HC): Pride of Ilocandia. Daytoy agpuskol iti 500-a-panid a libro, hardbound, ti opisial a biograpia ti mabigbig a doktor, Ama ti Medicare Law, delegado iti Constitutional Convention, Laureado a Mannaniw ti Ilokandia, malaksid kadagiti adu pay a pakabigbiganna. Nailaon pay iti agrukod iti 8-1/2” x 11” a libro ti ag-62-a-panid a napili a ladladawan (dekolor ken puraw-ken-nangisit) a pakataldiapan iti namaris a biag ti doktor a tubo iti Sta. Maria, Ilocos Sur, nga am-ammo pay kadagiti readers ti Bannawag a kas doktor dagiti marigrigat babaen daydi nalatak a kolumna a “Ti Salun-atyo.”

Ni Dr. Paul Blanco Zafaralla, mannurat met iti laeng iti Bannawag a tubo iti Pinili, Ilocos Norte, mabigbig nga art critic, autor dagiti libro, ken propesor iti humanities, art education, Philippine Literature ken World Literature iti Pamantasan ng Cabuyao, City of Cabuyao, ti nangsurat iti libro.

Mayalnag ti libro iti dua nga agsina a pasken. Umuna, iti St. Mary’s College, Sta. Maria, Ilocos Sur, itoy a Peb. 14, iti alas 9 iti bigat. Maigiddan daytoy iti maika-64 nga anibersario ti SMC a binangon ni Dr. Reyes, idi agtawen iti 30 ken agpapaay idi a Mayor ti Sta. Maria, kaduana ti sumagmamano a kakailianna.

Maangay ti maikadua a pannakayalnag ti libro iti BTVWWII Museum, Veterans Federation of the Philippines Compound, Taguig City, itoy a Peb. 15, iti alas 2 iti malem. Agpaay ni Col. Emmanuel V. de Ocampo, VFP President, a kas naisangayan a sangaili.

Adtoy ti makuna ti sumagmamano a mararaem a tattao maipanggep ken ni Dr. Reyes a nailanad iti nasao a libro:

National Scientist Ricardo M. Lantican: “Maiparang ni Dr. Godofredo S. Reyes itoy a libro a kas makipagili nga addaan iti adu a talento. Maysa a mararaem ken mabigbig a doktor ti medisina ken agpampanday-linteg idinto a kas pintor, inlanadna dagiti pampanunot ken riknana iti tradision ni Amorsolo. Uray pay idi maluomanen iti edad, intultuloyna latta ti panagpaayna kadagiti padana a beterano….”

Dati a Presidente ti Unibersidad ti Filipinas Emerlinda R. Roman: “Dagiti gapuanan ni Dr. Reyes, ipakitana ti ayat ken panangikumitna iti bagina nga agserbi—dagiti talugading a patiek a nakayanakanna ken ad-adda pay a nagpatak babaen ti adal a natawingna iti UP…. Pakaidayawantayo ti panagbalinna a pasettayo.”

Iti met surat ni UP Regent Gari M. Tiongco ken ni Dr. Reyes a nangipakaammuanna a maysa isuna kadagiti pito a napili a pakaipaayan ti 2009 Lifetime Achievement Award manipud iti UP Alumni Association: “Bigbigenmi dagiti gapuananyo iti napiliyo a tay-ak ken ti lideratoyo kadagiti gannuat a nakatulong iti pagsayaatan dagiti Filipino ken iti dakdakkel a gimong.” –O

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 20, 2012 a bilang.)

Tawayam Man Daytoy “For Adults Only” ni Maestro Alex, ‘Bagis!

WEN, isu dayta ti baro nga album dagiti kankanta nga Ilokano, ‘bagis.
Ti singer?
Ni Maestro Alexander Reyes Barut— Maestro Alex, for short.
Saan a gapu ta “short” kano.
Ketdi, tapno natartarus.

* * *

Maestro ngamin ti propesion ni Maestro Alex, ‘bagis.
Tubo iti Vintar, Ilocos Norte ken nadumaduma a pagadalan iti nasao a probinsia ti nagisuruanna.
Nagbalin pay ketdi a provincial statistician. Agingga nga indanon ti kina-statistician-na iti National Statistics Office.
Idinto a ti kinamaestrona, isu ti nangidanon kenkuana idiay Jefferson High School, Jefferson, Texas, USA a pangisursuruanna iti agdama.

* * *

Idinto a ti kinamannakigayyemna, isu ti nangidanon kenkuana iti Facebook nga isu met ti nakatakuatan dagiti gagayyemna iti talentona iti panagdaniw (mannaniw met isuna iti Bannawag), ken iti panagkanta.
Agingga nga adda nangikari a mangaramid iti lyrics.
Adda nangikari a mangaramid iti melodia.
Adda nangikari a maki-duet (saan met siguro nga awan talekda iti pintas ti timekna).
Adda nangikari nga agbalin nga arranger.
Adda nangikari a mangiprodius.
Ket nabukel, ‘bagis, daytoy “For Adults Only” ni Maestro Alex.

* * *

Iti ababa a pannao, ad-adda a panaggagayyem dagiti Ilokano artists ken musicians ti nagpuonan daytoy nga album, ‘bagis.
Asino met dagitoy a gagayyem ni Maestro Alex?
Dagiti musikero/singer nga Ilokano a kas kada Vhen Bautista, Noraline Domingo, Jerameel Perucho Contreras ken Allen Israel Pascua.
Dagiti mannurat nga Ilokano a kas kada Roy V. Aragon, Jonathan Torricer, Joel B. Manuel, Rudy Ram. Rumbaoa, Derick Marcel F. Yabes, Bert Ugalino,Vilmer Viloria, Remy Piano, Alvin John Dalere, Florencio Bangasan, ken Ariel S. Tabag.
Malagipmo dagita a nagan, aya, ‘bagis? Wen, a, ta mannurat iti Bannawag ti kaaduan kadakuada.
Kuna ngarud ni Maestro Alex, ‘bagis, a dakkel kano ti benepisio ti mannakigayyem.
Mamatiak kenkuana, ‘bagis.

* * *

Buklen ti 19 a kanta, manamnama a mayalnag ti album itoy umuna a kagudua ti tawen.
Nupay kasta, nangiruaren ni Maestro Alex kadagiti “pangramanan” iti YouTube ken iti Facebook.
Ken uray iti radio.
Kuna da Maestro Alex ken Idol Vhen, nga itoy a Pebrero, “tune to watch” kadagiti radio iti Hawaii daytoy “Apay” a maysa kadagiti kanta iti album.
Ania magagarankan a mangtaway iti “For Adults Only,” ‘bagis?
Makigayyemka ngaruden ken ni Maestro Alex iti Facebook. (ANGELO 'ELOY' PADUA)

(Ti Rosa Records, Philippines iti babaen ti Aweng Records Music Production & Distribution, USA,ti prodiuser ti “For Adults Only” nga album. No kayatyo ti maaddaan iti kopia, i-friend ti Alex Reyes Barut iti Facebook sa agorder babaen ti personal a mensahe.—AST )

Ni Maestro Alex bayat ti panaginanana kalpasan ti panagirekordna iti kanta.


(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 20, 2012 a bilang.)

BANNAWAG -- Pebrero 20, 2012

SARITA
6 Babe
Roy V. Aragon

NOBELA
26 Ket Indanonmi ni Kasinsin Lucreng (2)
Estela Bisquera-Guerrero
30 El Guapito (56)
Dionisio S. Bulong
34 Dagiti Bituen iti Imatangda (17)
Jose A. Bragado

DANIW
4 Panangtubngar iti Lamiis ti Pebrero
Mighty C. Rasing
28 Nalamiis ti Rabii
Marianito F. Raquel

SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (23)
Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Ania, Aya, ti Linteg iti Bank Secrecy?
Neyo Mario E. Valdez
16 Adda Problemam, Kabsat nga OFW?
Clotilde Cariño Alzate
40 Nasamay nga Abuno ti Tayum
Reynaldo E. Andres

KOMIKS
19 Tres Muchos (39)
22 Bannatiran (58)
24 Miks & Tiks

KOLUM
10 Kas Kuna ni Manang Imee
14 Dear Judge
18 Dear Doc
33 Okeyka, Apong
36 TIPS
39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian
44 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
45 If the Rock is Gone, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
15 Wen, Makaagas Met ti Atsuete!
17 Tao Lugar Pasamak
29 Ay, Nagadun Dagiti Parikut Kadagiti Away!
31 Txtm8
35 Siled ti Kararag
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy

Gapu iti Ginggined

GAPU ITI GINGGINED. Kastoy ti nagbalinan ti maysa a paset ti kalsada iti ili ti Guihulngan, Negros Oriental kalpasan ti panangdayyeg ti 6.9-magnitude a ginggined iti nasao a probinsia sakbay ti pangngaldaw ti Pebrero 6 a nakatayan ti nasurok nga 40 a katao, kangrunaanna gapu iti pannakagaburda iti panaggidday ti daga a nagdissuan, no di man iti asideg, dagiti balayda. (Cheryl Baldicantos)

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 20, 2012 a bilang.)

Kampeon ni Donaire!

KAMPEON NI DONAIRE! Maysa a solido a left punch ni Nonito “The Filipino Flash” Donaire, Jr. (kanawan) ti nangdayyeg ken ni Wilfredo Vasquez, Jr. iti maikalima a round ti 12-round a World Boxing Organization (WBO) super bantamweight title fight a naangay iti Alamodome iti San Antonio, Texas, United States idi Pebrero 4 (Peb. 5 iti Filipinas) ken nangabakan ni Donaire. Itoy a panangabak ni Donaire, nakayalaten iti uppat a kampeonato iti uppat a dibision: flyweight ti International Boxing Federation, interim super flyweight ti WBC, bantamweight ti WBO, ken ti kaudian, ti super bantamweight ti WBO. (AP)

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 20, 2012 a bilang.)

Titser iti Grado 1, Umuna a Tukad ti HS, agsanay itoy a kalgaw

Aglasat ti rinibu a mannursuro iti Grade 1 ken First Year high school kadagiti amin a para publiko a pagadalan iti panagsanay itoy a kalgaw tapno makapagsaganada iti pannakaipakat ti baro a kurikulum a mausar a kas paset ti Enhanced K to 12 Basic Education Program, kas impakaammo ti Department of Education (DepEd).

Inlawlawag ni Education Secretary Armin Luistro nga iti pannakaisuro ti nabiit pay a nadesinio a kurikulum a para iti Grade 1 ken first year high school a marugian itoy school year 2012-2013, masapul a maibagnos dagiti titser para iti nasayud a pannakaipakat ti nasao a programa.

Kuna ti Sekretario nga agsanay dagiti titser iti di nasursurok ngem dua a lawas, ken di met nababbaba ngem lima nga aldaw.

Malaksid iti pannakayam-ammo ti baro a kurikulum kadagiti titser, mapalagipan met dagiti titser no kasano a kasinninged dagiti ubbing a mangrugi iti pormal a panagadal.

Maibatay met laeng iti Sekretario, saan a narigat ti panagsanay gapu ta nangdesinioda iti hybrid ken digital a panagsanay.

Natalek ni Luistro a saan a marigatan dagiti titser iti pannakaipakat ti baro a kurikulum gapu ta nagsanay metten dagitoy iti Early Childhood Education.

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 13, 2012 a bilang.)

Komperensia ti GF, maangay iti Abril 20-22

Angayen ti GUMIL Filipinas, ti kangrunaan a gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti sangalubongan, iti pannakitinnulong ti National Commission for Culture and the Arts, ti GUMIL Filipinas National Conference and Literary Seminar-Workshop inton Abril 20-22, 2012 iti DMMMS-North La Union Campus, Bacnotan, La Union iti tema a “Ni Mannurat a kas Mannursuro,” kas naammuan iti naudi a miting ti Hunta Direktiba ti gunglo itay nabiit.

Maawagan pay iti Dap-ayan 2012, daytoy ti maika-44 a nailian a panagtataripnong dagiti mannurat nga Ilokano, kameng ken saan ti GF, iti Filipinas ken iti abrod.

Mainaig itoy, ipalagip ti GF Awards Committee a Pebrero 29, 2012 ti deadline ti panagawat kadagiti nominasion para iti Pedro Bucaneg Award, Leona Florentino Award, ken Cornelio Valdez Award.

Kasta met nga ipalagip ti Mrs. GUMIL Filipinas Popularity Contest 2012 AdHoc Committee kadagiti amin a GUMIL chapter a masapul ti panangipatakder ti tunggal chapter iti pakisalipna. Maangay ti umuna ken maudi a canvassing iti umuna a rabii ti komperensia.

Para iti dadduma pay a damag maipanggep iti GUMIL Filipinas ken iti nasao a komperensia, bisitaen ti www.gumilfilipinas.com, ti opisial a website ti gunglo; wenno no adda saludsod, ag-e-mail iti djuna_alcantara@yahoo.com. (GF Secretariat)

PANNAKAPIRMA TI MOA TI NCCA-GUMIL FILIPINAS. Pirpirmaan ni Retirado a Hues Vivencio S. Baclig, presidente ti GUMIL Filipinas, iti imatang da Mylene N. Urriza ti Plan, Policy Formulation and Programming Division ti National Commission for Culture and the Arts (NCCA), Djuna R. Alcantara, GF Sekretaria-Heneral, ken dadduma pay a personalidad ti Memorandum of Agreement (MOA) iti nagbaetan ti NCCA ken ti Gunglo dagiti Mannurat nga Ilokano iti Filipinas (GF) kabayatan ti National Orientation on the Mechanics of Grant Releases a naangay iti NCCA, Intramuros, Manila itay Enero 31. Maipapan daytoy a MOA iti NCCA Grant a P100,000.00 para iti pannakaangay ti GUMIL National Conference and Literary Seminar-Workshop iti Don Mariano Marcos Memorial State University (DMMMSU) iti Sapilang, Bacnotan, La Union inton Abril 20-22, 2012. Saan a nairaman iti ladawan ni Adelina Suemith, acting executive director ti NCCA, a nagpirma met iti MOA.

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 13, 2012 a bilang.)

Taboan 2012: Dar-ayan ti Tallo a “Gameng ti Pagilian”

TALLO kadagiti National Artists for Literature ti Filipinas ti mangparungbo iti maangay itoy a tawen a Taboan, ti tinawen a komperensia dagiti mannurat nga idadauluan ti National Commission for Culture and the Arts (NCCA).

Kaduaen da Gameng ti Pagilian (National Artists) F. Sionil Jose (Ilokano a tubo iti Pangasinan ken Ilocos Sur), Virgilio Almario, ken Bienvenido Lumbera dagiti mannaniw, playwrights, piksionista ken nobelista manipud kadagiti nadumaduma a paset ti pagilian nga agtitipon iti Fontana Leisure Park, Clark, Pampanga manipud itoy a Pebrero 9 agingga iti 2012 para iti panagsisinnukat iti kapampanunotan maipanggep iti literatura malaksid a pakaangayan pay ti book bazaar, ken, iti umuna a gundaway iti pakasaritaan ti Taboan, ti pannakaangay ti maysa a food-and-culture tour.

Ni Almario ti mangwarwar iti tema ti komperensia a “Rizal and the Filipino Imagination”a pangamirisanna ken ni Rizal a kas mannurat ken cultural icon ken no kasano nga inimpluensiaanna dagiti mannurat ken artists a Filipino.

Tamingen met da Jose ken Lumbera ti patangan no kasano a ti literatura manipud iti Tengnga a Luzon, yanninawna ti koneksion ti heograpia ken produksion agrikultural ti rehion iti atiddog ken namaris a historia daytoy.

Iti tallo-nga-aldaw a komperensia, pagpapatanganto dagiti mannurat, ubbing ken nataengan, manipud kadagiti nadumaduma a paset ti pagilian, dagiti nadumaduma a topiko a pakairamanan ti no ania dagiti ar-aramiden ken pampanunoten dagiti mannurat nga agtawen iti nababbaba ngem 35 ken no kasano ti panangkitada iti bagida a maibiang ken ni Rizal ken iti pagilian; kritisismo iti literatura ken dagiti istandard iti literatura, piksion historikal (wenno literatura ken ti lagip ti sangkailian), dagiti literatura manipud kadagiti rehion, panangisuro iti literatura, ti panagsurat a kas propesion, ti literatura ken ti baro a media, tradisional a teksto iti kontemporario a panawen, ken dadduma pay.

Malaksid itoy a kangrunaan a pasken iti Pampanga, adda pay dagiti pasken a mainaig met laeng iti Taboan a maangay kadagiti nadumaduma a paset ti pagilian.

• Panagbenga: Baguio Poetry Reading for Arts Month 2012
• Ilocano Oral Reading Competition iti Ilocos Norte
• Edith/Kerima: A Tribute-Exhibit of the Lives & Works of Two Icons of Philippine Literature iti UP Diliman
• Maysa a pasken a pagtinnulongan nga isayangkat ti Taboan 2012 ken ti Ateneo de Manila University
• Pintakasi kan Literaturang Bikolnon: An Ikaduwang Kabtang (Peb. 16-17)
• Katig han Sinirangan Bisayas: Peb. 3
• Taboan 2012 Satellite Activity iti Tagbilaran, Bohol, Peb. 24
• Performance Poetry iti Bacolod City, Peb. 23-24
• A Performance Poetry of Traditional Poetry iti Central ken Northern Mindanao
• Consechas: A Harvest of Poems and Stories from Western Mindanao, Peb. 18-19

Ti Taboan ti maysa kadagiti pito a kangrunaan a proyekto ti NCCA para iti Philippine Arts Festival (PAF) a maang-angay iti kada Pebrero a kas pangrambak iti National Arts Month a kas mayayon iti Presidential Proclamation No. 683 a napirmaan idi 1991.

Maysa a daan a balikas a Cebuano ti “taboan” a kayatna a sawen, “dapon” wenno “tiendaan.” Iti pannakaaramatna iti literatura, maysa daytoy a “pagdadaponan” wenno “pagsisinnukatan iti kapampanunotan.”

Iti agdama, ipanguluan da Felipe de Leon Jr. ken Adelina Suemith ti NCCA kas chairman ken OIC-executive director, kas panagsaganadda. –O

Dagiti ladawan, agpababa: National Artists Virgilio Almario, Bienvenido Lumbera, ken Francisco Sionil Jose.

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 13, 2012 a bilang.)

ALVIYA 2012

Palagip kadagiti amin a mannurat

Umuna a Pasalip ti ALVIYA iti Sarita, aggibus iti Peb. 29


Ipakaammo ti Secretariat ti ALVIYA Literary Foundation nga aggibus ti umuna a Pasalip ALVIYA iti Peb 29, 2012.

Esponsoran daytoy ni Alex V. Yadao, Founder/President ti ALVIYA Literary Foundation a tubo iti Libertad, Abulug, Cagayan nga agnanaed ita iti New York.

Imatonan met ni Freddie P. Masuli, iti pannakitinnulong ti GUMIL Cagayan, daytoy a salip.

Dagiti pagannurotan:

1. Naluktan ti salip idi Oktubre 29, 2011 a pannakayalnag ti ALVIYA Literary Foundation. Aggibus ti pasalip iti Pebrero 29, 2012.

2. Silulukat ti salip kadagiti amin a mannurat nga Ilokano ken uray pay kadagiti saan nga Ilokano ngem makasurat iti pagsasao nga Ilokano (Iluko wenno Iloko).

3. Nawaya ti makisalip a mangpili iti tema a kayatna a suraten ngem nasayaat unay no maipanggep iti panagkalkallautang wenno pannakigasanggasat (diaspora) ni Ilokano iti sabali a lugar/pagilian. Saan ketdi nga agtalimudok iti daytoy a tema dagiti kriteria iti panagpili kadagiti mangabak iti daytoy a tema ti diaspora. Kayatna a sawen nga awan ti bonus a puntos a maited kadagiti sarita nga addaan iti kastoy a tema.

4. Agatiddog ti pakisalip iti 10-25 panid iti short bond paper, naikompiuter (agusar iti Times New Roman, Font Size 12) iti doble espasio ken addaan iti maysa a pulgada a kalawa iti amin nga igid ti bond paper.

5. Maysa laeng a sarita ti mapalubosan nga isalip ti kada mannurat a makisalip.

6. Nasken a bukod a putar ti autor ti maisalip, saan pay a naipablaak iti ania man a magasin, saan pay a nangabak iti ania man a kita ti pasalip, ken saan a naipatarus manipud iti ania man a lengguahe.

7. Ti laeng parbo a nagan ti autor ti agparang iti manuskrito a maisalip. Pakuyogan ketdi ti entry iti narikpan a sobre a nakailanadan dagitoy: paulo ti sarita, parbo ken pudno a nagan, ababa a kabibiag ti autor, ken cell phone number. Saanen nga ipatulod iti e-mail ti soft copy ti impormasion a mainaig iti autor (ti linaon ti narikpan a sobre).

8. Nasken a maipatulod ti sarita iti dua a porma: a.) hard copy/printed copy, uppat a nalawag a kopia a maipatulod itoy nga adres: PASALIP ALVIYA, c/o Freddie P. Masuli, Cagayan State University, Sanchez Mira, 3518 Cagayan; ken b.) soft copy a maipatulod babaen ti e-mail iti daytoy nga e-mail account: alviya.foundation@gmail.com.

9. Nasken a maawat ti Secretariat dagiti dua a porma ti pakisalip (hard copy ken soft copy) iti di naladladaw ngem alas 11:59 ti rabii ti Pebrero 29, 2011 (oras iti Filipinas).

10. Agtalinaed ti ania man a pangngeddeng dagiti hurado ken maisubli ti gunggona ti mangabak no maduktalan kalpasanna a sinalungasingna ti Pagannurotan Bilang 6. Awanto metten ti karbengan ti autor a makisalip kadagiti sabsabali pay a pasalip ti ALVIYA.

11. Agbalin a makipagtagikua ti ALVIYA Foundation kadagiti mangabak a sarita. Ngarud, kas iti autor, maaddaan ti agpasalip iti karbengan a mangipablaak kadagitoy mangabak a sarita iti ania man a wagas a kayatna karamanen ti elektroniko ken tradisional a wagas ti panagipablaak. Dagiti gunggona : First Prize, P15,000.00; Second Prize, P12,000.00 ken Third Prize, P10,000.00. Addanto met sertipiko dagiti amin a mangabak.

12. Maiwaragawag dagiti mangabak a sarita iti umuna nga aldaw ti Abril babaen ti Internet ken mayawat dagiti premio kadagiti autor bayat ti GUMIL Filipinas National Convention iti Kalgaw 2012.

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 13, 2012 a bilang.)

Ti Makunami -- Pebrero 13, 2012

“Dibidi-dibidi!”

Kasano ngata nga agpayso a matungday ti panaglako kadagiti pirata a pelikula iti VCD wenno iti DVD? Iti biang ni Mayor Alfredo Lim ti Manila, mabalin a makunana nga awanen dagiti aglaklako iti pirata a DVD iti sakupna kalpasan ti nainget a kampaniana kontra iti panaglako iti DVD. Binagbagon, no ar-arigen, dagiti pirata a DVD a pinarimrim-itna iti Liwasang Bonifacio nga ayan ti rebulto ni Bonifacio a tinakawda ti pistolana.

Ala, wen, mabalin nga agpayso nga awandan iti Manila (no ammona la koma nga adda manen dagiti aglaklako iti Recto) ngem napandan sa met kadagiti sabsabali pay a paset ti Kamanilaan ta agkaiwara met dagiti aglako kadagiti pirata a DVD iti Novaliches.

Patienmi ketdi a dinto mapugipog ti panagpartuat ken panaglako iti pirata a DVD agingga a di kabaelan dagiti umili ti gumatang iti orihinal a DVD. Kaniak laengen a biang, pagan-anok koma ti gumatang iti pirata a DVD no kabaelak met ti presio ti orihinal?

Iti sabali a pannao, no kayat ti gobierno nga aggibusen ti aldaw ti pirata a DVD, agaramid koma iti pamuspusan tapno maipalaka ti presio ti orihinal a DVD, wenno padur-asenna ti biag dagiti umili ket iti kasta kabaelandanton ti gumatang iti orihinal a DVD.

Ta pudno a nangina ti orihinal a DVD. No dinto pay kabaelan ni Secretary Ronaldo Llamas, ti political adviser ni Presidente Noynoy Aquino, ti gumatang iti orihinal a DVD, isu a gimmatang met kadagiti pirata a DVD nga agpateg iti P2,000, siakto la ketdin a ti laengen sangkabassit a pensionko a kas retirado a polis ti mabalinko nga ipangpangas? Kas man la mangmangngegko a kunkuna ni Secretary Llamas kadagiti babaknang a makabael a gumatang iti orihinal a DVD: “Apay, dakayo la kadin ti adda karbenganna nga agbuya iti DVD?”

--LEONARDO S. FAGARAGAN
Caloocan City

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 13, 2012 a bilang.)

BANNAWAG -- Pebrero 13, 2012

SARITA
6 Dagiti Tugot iti Darapidap Beach
Alma P. Martinez

NOBELA
26 Ket Indanonmi ni Kasinsin Lucreng (1)
Estela Bisquera-Guerrero
30 El Guapito (55)
Dionisio S. Bulong
34 Dagiti Bituen iti Imatangda (16)
Jose A. Bragado

DANIW
4 Essem
Reynaldo A. Duque
14 Awan Kingki a Maitan-aw
Angeluz Graciano Biz
28 Ditoy Pusok
Fernando C. Alonzo

SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (22)
Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Wen, Adu ti Kriminal iti Internet
Neyo Mario E. Valdez
15 I Love You, Manong, Kunam?
Fernando B. Sanchez
40 Kastoy ti Umno a Panagabuno iti Mula a Mais
Reynaldo E. Andres

KOMIKS
19 Tres Muchos (38)
22 Bannatiran (57)
24 Miks & Tiks

KOLUM
10 Kas Kuna ni Manang Imee
14 Dear Judge
18 Dear Doc
33 Okeyka, Apong
36 TIPS
39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian
44 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
45 Europian Cuisen, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
16 No Ania ti Mangaywan, Kasta Met ti Pagadalan
17 Tao Lugar Pasamak
29 Taboan 2012: Dar-ayan ti Tallo a “Gameng ti Pagilian”
31 Txtm8
35 Siled ti Kararag
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy