Bulan ti Lengguahe, nakiddaw a rambakan dagiti amin nga LGUs

Kiniddaw ti Department of Interior and Local Government (DILG) kadagiti amin a local government units (LGUs) ti panangpaliiwda iti Buwan ng Wikang Pambansa ti pagilian iti daytoy umay nga Agosto a kas pangitandudo iti panangipateg iti pagilian ken iti nabaknang a pakasaritaanna.

Ti tema ti pannakalagip ti Buwan ng Wikang Pambansa ita tawen: “Tatag ng Wikang Filipino, Lakas ng Pagka Pilipino.” Idauluan ti Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ti selebrasion nga agpanggep a mangpapigsa iti lengguahe a Filipino tapno ad-adda pay a sumiken ti langenlangen dagiti umili a Filipino.

Para iti Agosto 1 agingga iti 7, maisentro ti parambak iti “Pitumpu’t Limang Taon sa Pagsusulong ng Wikang Filipino sa Edukasyong Filipino”; para iti Agosto 8 agingga iti 14, “Filipino at Iba Pang mga Wika sa Pilipinas: Lakas ng K to 12 at Mother Tongue Based-Multilingual Education (MTB-MLE)”; para iti Agosto 15-21, “Wikang Filipino at Iba Pang Wika sa Rehiyon: Wika ng Bayan sa Kapayapaan”’ para iti Agosto 22-28, “Wikang Filipino, Wikang Panlahat para sa Matatag na Lipunang Filipino”; ken para iti Agosto 29-31, “Wika ay Kakambal ng Kapayapaan sa Pagtahak sa Tuwid na Daan.”

(Naipablaak iti Bannawag, Agosto 6, 2012 a bilang.)

Panawen ti Pinia

PANAWEN TI PINIA. Kaadu ita ti lako a pinia, a gagangay a maidasdasar a kas pagsinam-it kalpasan ti pannangan, ket adu ti magatang ita kadagiti tiendaan, a kas iti daytoy a “bagsakan” iti kabburas a pinia iti Vigan City Public Market. (Roy V. Aragon)

(Naipablaak iti Bannawag, Agosto 6, 2012 a bilang.)

PH, addan iti 30th Olympics

Pormal a nayaltas ti Filipinas a kas opisial a kameng ti London Olympic family iti pannakaisa ti bandera ti Filipinas iti Games Village iti London itay lawasna.

Agsasalip iti agtallo-a-lawas a salip iti sports a nangrugi itay Hulio 27 ti nasurok a 15,000 nga atleta manipud iti 204 a pagilian.

Mairaman kadagiti atleta a Filipino a mangipaneknek iti kabaelanda iti 30th Olympics da boksingero Mark Anthony Barriga, BMX rider Danny Caluag, long jumper Marestella Lopez, archers Mark Javier ken Rachel Cabral, swimmers Jessie Lacuna ken Jasmine Alkhaldi, judoka Tomohiko Hoshina, weightlifter Hidilyn Diaz, long distance runner Rene Herrera ken shooter Brian Rosario.

Maang-angay iti kada uppat a tawen, kaudian a naangay ti Olympics iti Beijing idi 2008.

((Naipablaak iti Bannawag, Agosto 6, 2012 a bilang.)

Marcelino C. Soria, 80

Pimmmusay idi Hulio 10, 2012 ni mannurat Marcelino C. Soria, 80, ti Magsingal, Ilocos Sur gapu iti nakana a sakit.


Inulilana ni Dr. Estrella Oliver-Soria, Asst. Superintendent ti Schools Division ti Ilocos Sur, a kaingungotna.


Retirado a Master Sargeant ti Philippine Army, naipaayan ni Soria iti military honors iti pumponna iti kamposanto ti Magsingal idi Hulio 21.


Malaksid iti Army, nagretiro pay ni Soria a Master Teacher iti Narvacan National Central School iti Narvacan, Ilocos Sur a nakayanakanna. Nagturpos iti Journalism iti Lyceum University iti Manila, naglatak ni Soria a kas mannurat iti Phil. Free Press Idi dekada ‘70. Sumagmamano kadagiti sinuratna ti rimmuar iti Bannawag.


Sakbay ti ipupusayna, aktibo ni Soria a Board Member ti GUMIL Ilocos Sur (GIS). Nagpapaay pay iti adu a tawen a kas kolumnista iti sumagmamano nga aglinawas a diario iti Amianan, nangruna iti The Ilocos Herald. (GIS)


(Naipablaak iti Bannawag, Agosto 6, 2012 a bilang.)

Bannawag -- Agosto 6, 2012

SARITA

4 Da Zen ken Eric

   Rudy Ram. Rumbaoa

NOBELA

28 Operation Medallion Cartel (1)

    Norberto D. Bumanglag, Jr.

32 Daga a Nakayanakan (16)

    Juan Cabreros Laya

DANIW

18 Turod ti Caroan

     Roselyn C. Campano

34 Ama Sagat

    Jonathan B. Torricer

48 Ditoy Pusok

    Fernando B. Alonzo

SALAYSAY

8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (47)

    Hues Joven F. Costales (Ret.)

12 Ania ti Pudno a Kasasaad ti Pagilian?

    Neyo Mario E. Valdez

16 Dinaklisan Festival ti Currimao

     Elizabeth M. Raquel

40 Pinagbalinna ti Turod a Plantasion ti Dragon Cactus

     Reynaldo E. Andres

KOMIKS

21 Tres Muchos (63)

24 Bannatiran (78)

26 Miks & Tiks

KOLUM

14 Dear Judge

20 Dear Doc

31 Okeyka, Apong

37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii

38 Ading Kosinera

39 TIPS

42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN

44 Showbiz

46 Accisore for da Dog, Kdp.

47 Sinniriban

47 Sapukas

47 Sudoku

47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY

 2 Ti Makunami

10 Wen, Ditay’ Koma Babauten Dagiti Ubbing

15 Tao, Lugar, Pasamak

19 Uray Nagannak, Makatulongda iti Pannakaimaton ti Pagadalan

30 Siled ti Kararag

33 Txtm8

35 Ti Gasatmo Ita a Lawas

36 Ammuem Pay Dagitoy

Tarabay iti Ortograpia ti Pagsasao nga Ilokano

Marugian iti Agosto 20, 2012 a Bilang!

Tarabay iti Ortograpia ti Pagsasao nga Ilokano

Wen, mangrugi iti Agosto 20, 2012 a bilang ti Bannawag, maiserye ti opisial nga Ortograpia Ilokana a kas impaulog ti Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) iti babaen ti liderato da Jose Laderas Santos, Pangulo a Komisioner, ken Atty. Concepcion H. Luis, Komisioner (a mangibagi iti lengguahe nga Ilokano).

Maibilang a maysa kadagiti kapapatgan a paset ti pakasaritaan ti lengguahe ken literatura nga Ilokano, nabukel ti opisial nga ortograpia ti pagsasao nga Ilokano babaen ti pannarabay ti KWF ken iti tulong dagiti sumaganad: Bannawag; Ilokandia Literary, Historical & Cultural Society; Mariano Marcos State University; Panrehiyong Sentro ng Wikang Filipino iti Siudad ti Batac; DepEd Currimao District, Ilocos Norte; DepEd Division of Ilocos Norte; Cagayan State University-Sanchez Mira, Cagayan; GUMIL Filipinas (kangrunaanna dagiti chapters-na a GUMIL Ilocos Norte ken GUMIL Cagayan); SPADE Foundation ken ti Gobierno Probinsial ti La Union.

Malaksid kadagitoy a grupo, institusion ken gobierno lokal, dakkel met ti naitulong dagitoy nga indibidual iti pannakaurnos ti ortograpia, a naibatay kangrunaanna iti ortograpia nga ar-aramaten ti Bannawag: Dr. Jim P. Domingo, Joel B. Manuel, Juan Al. Asuncion, Ariel S. Tabag, Sherma E. Benosa, Jose A. Bragado, Ricarte A. Agnes, Elizabeth M. Raquel ken Roy V. Aragon.

Tinudingan met ti KWF a kangrunaan a nangurnos iti ortograpia da Dr. Francisca S. Nicolas, PSWF Director, Ilocos Region; Cles B. Rambaud, Managing Editor ti Bannawag; sigud a Managing Editor ti Bannawag Juan S.P. Hidalgo, Jr. ken sigud nga Editor-in-Chief ti Bannawag Dionisio S. Bulong.

Manamnama met nga iruar iti mabiit ti KWF ti pampleto a nakailaonan ti sibubukel nga ortograpia iti paulo daytoy a “Tarabay iti Ortograpia ti Pagsasao nga Ilokano” tapno maibunong, kangrunaanna, kadagiti amin a pagadalan a pakausaran ti Ilokano a kas pangisuro kadagiti agad-adal, kas mayayon iti programa ti DepEd a Mother Tongue Based-Multilingual Education (MTB-MLE).

Iti pannakaipaulog ti opisial nga ortograpia ti lengguahe nga Ilokano, maibilangen ti Ilokano a kas maikadua a kabukbukodan a lengguahe iti Filipinas nga addaan iti opisial nga ortograpia; umuna ti Filipino.

Maipakaammo met kadagiti readers ti Bannawag nga us-usaren met itan ti Bannawag ti nasao nga ortograpia, a nakailanadan ti sumagmamano a panagbalbaliw iti pannakaisurat dagiti balikas nga Ilokano, tapno mayayon met iti ortograpia a maaramat kadagiti libro iti Ilokano nga usaren wenno usarento dagiti agad-adal, nangruna iti Kinder agingga iti Maikatlo a Tukad iti elementaria. --Editor

8,000 a puesto, mapunnuan iti 2013 midterm elections

Mapan a 8,000 a puesto ti nasken a mapunnuan iti eleksion a maangay inton Mayo 13, 2013, kas maibatay iti listaan ti Election Records and Statistics Department (ERSD) ti Commission on Elections (Comelec) agingga idi Hunio 21, 2012.

Mairaman kadagitoy dagiti puesto iti nasional nga agpang a kas iti posision ti 12 a senador ken 57 a party-list representatives.

Para iti lokal a puesto, mapili ditoy ti 229 a diputado, 80 a gobernador, 80 a bise-gobernador, 766 a kameng ti Sangguniang Panlalawigan, 139 a mayor ti siudad, 139 a bise-mayor ti siudad, 1,532 a kameng ti Sangguniang Panglungsod, 1,496 a mayor ti ili, 1,496 a bise-mayor ti ili, ken 1,972 a kameng ti Sangguniang Bayan.

Maibatay iti Comelec Resolution 9385, naituding ti Enero 13, 2013 agingga iti Hunio 12, 2013 a kas election period. Naituding met ti Okt. 1-5 a panagidatag iti Certificates of Candidacy para iti amin nga elektibo a takem; Peb. 12, 2013-Mayo 11, 2013: campaign period para kadagiti kandidato a senador ken party-list representatives; ken Marso 29, 2013-Mayo 11: campaign period para kadagiti lokal a posision.

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 30, 2012 a bilang.)

Tsinelas a Magey

TSINELAS A MAGEY. Gapu iti kaadu ti mula a magey iti ili a Cervantes, Ilocos Sur napanunot ti lokal a gobierno a pagsanayen dagiti grupo dagiti babbai ditoy tapno malaksid iti tali, agaramidda metten iti tsinelas manipud iti sinulid wenno fiber manipud iti daytoy a mula. Adu itan ti dumaydayo iti nasao nga ili tapno gumatangda kadagiti napnuan maris a tsinelas nga aramid ti ili a Cervantes.(Ladawan: Dante Tacata/ Teksto: Mancielito S. Tacadena)

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 30, 2012 a bilang.)

Armas Dagiti Politiko iti Abra, Naisuko

ARMAS DAGITI POLITIKO ITI ABRA, NAISUKO. In-inspeksionen ni Police Director-General Nicanor Bartolome ti maysa kadagiti 40 a lisensiado a nangangato ti kalibrena a paltog ti 16 a politiko iti Abra tapno maidulinda pay laeng kas sungbat iti kampania ti polisia a pannakaangay ti naurnos ken natalinaay nga eleksion iti 2013. Naangay ti pannakaipaima dagiti nasao a paltog itay lawasna iti Camp Juan Villamor, Bangued, Abra. (Rizaldy Comanda)

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 30, 2012 a bilang.)

Ekonomia ti Region I, natalged latta --NEDA

Nagtalinaed a natalged ti kasasaad ti ekonomia ti Region I iti umuna nga uppat a bulan ti 2012, kas pasingkedan dagiti kangrunaan a pagilasinan a pakairamanan ti agrikultura.

Inrakurak ni Regional Director Juan B. Ngalob ti National Economic Development Authority (NEDA) Region I daytoy naimbag a damag iti presscon a naangay itay nabiit iti Justo O. Orros Conference Hall ti NEDA iti Siudad ti San Fernando, La Union.

Kinuna ni Ngalob iti reportna a dimmakkel ti produksion iti agrikultura iti agarup 18 a porsiento no maidilig iti situasion iti umuna a kuarter ti 2011. Ngamin, bimmuslon ti apit kadagiti kangrunaan a pamataudan iti taraon a kas iti pagay ken mais ken uray pay iti panagtaraken iti dingo ken manok.

Malaksid iti agrikultura, simmayaat met ti klima ti panagipuonan (investment climate) gapu ta immadu dagiti baro a negosio nga inrusat ti pribado a sektor, kinuna ni Ngalob.

Dimmar-ay met iti presscon a kas pannakangiwat dagiti imbagianda a nadumaduma a maseknan nga ahensia ti gobierno a nakabase iti Region I da Gloria C. Parong ti DA, Oscar Flores ti DepEd, Dr. Irinea Ubungen ti NCSB, Merly Membrere ti DTI, Engr. Josie Oamar ti DPWH, Dr.Edwin Monis ti DoH, ken Melicio Ubulas ti DSWD.

Ni Jennifer C. Role, deputy regional director ti Philippine Information Agency Region I, ti nangiturong iti presscon. (Djuna R. Alcantara)

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 30, 2012 a bilang.)

Forum maipanggep iti Lengguahe ken K to 12, maangay iti UP Baguio

Maiwayat ti Kapihan sa Wika at K-12 Konsultatibong Forum iti University of the Philippines Baguio itoy Hulio 30, 2012, 1-3 p.m.

Ipaay ti UPB Sentro ng Wikang Filipino, karaman iti nasao a forum da NCCA National Commission on Language & Translation Head Dr. Mario Miclat, Dr. Genevieve Asenjo, ken National Artist for Literature Virgilio S. Almario.

Silulukat ti nasao a forum kadagiti maseknan iti lengguahe ken K to 12 iti Rehion I, Rehion II ken CAR.

Para iti detalye, ag-e-mail iti junleylazaga@yahoo.com.ph.

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 30, 2010 a bilang.)

Bannawag -- Hulio 30, 2012

SARITA

4 Surat a Para ken ni Roberto

   Arnold C. Baxa

16 Ina

     Eden L. Cachola-Bulong

NOBELA

26 Daga a Nakayanakan (15)

    Juan Cabreros Laya

30 Dagiti Bituen iti Imatangda (40)

    Jose A. Bragado

DANIW

32 Parbangon

     Marichel E. Suguitan

48 Ramut

     Rudy Ram. Rumbaoa

SALAYSAY

8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (46)

    Hues Joven F. Costales (Ret.)

12 Ni “Bong Revilla” ken Dagiti Nagan Dagiti Party-list

    Neyo Mario E. Valdez

38 Awan Bukelna Daytoy a Sua

     Cles B. Rambaud

40 Nasamay nga Abuno ti Takki ti Alinta

     Reynaldo E. Andres

KOMIKS

19 Tres Muchos (62)

22 Bannatiran (77)

24 Miks & Tiks

KOLUM

18 Dear Doc

29 Okeyka, Apong

35 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii

36 Ading Kosinera

37 TIPS

42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN

44 Showbiz

46 Thanks You… Kdp.

47 Sinniriban

47 Sapukas

47 Sudoku

47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY

 2 Ti Makunami

10 Wen, Maysa Met a Sakit ti Pannakailuod iti Sugal

14 Iramantayo Koma Dagiti Nagannak!

15 Tao, Lugar, Pasamak

28 Siled ti Kararag

31 Txtm8

33 Ti Gasatmo Ita a Lawas

34 Ammuem Pay Dagitoy

Ngem Nakasaganada Kadin?

Makapabang-ar iti rikna ti sinurat ni Apo Renato D. Segundo a maikkan koma iti ad-adu nga insentibo dagiti titser tapno ngumato ti kalidad ti edukasion. (Edukasion, Hulio 2). Naimbag kadi, apo, tapno lumawa met bassit ti aangsanmi a manursuro.

Nupay kasta, makunami a maysa laeng daytoy kadagiti kasapulanmi tapno makaitedkami iti nasaysayaat a kalidad ti adal a kalkalikagumantayo amin a sangapada. Iti bukodmi a panirigan, ti koma kangrunaan a maited kadakami ket dagiti adalan (pupils/students) a nakasagana ken talaga a kayatna ti agadal.

Wen, makunami daytoy ta maliplipatantayo nga usaren daytay Law of Readiness iti panangsagattayo kadagiti ubbing nga awatentayo nga agadal. Ti kangrunaan a pagibasarantayo iti sumrek nga agadal ket isu ti edad. Kas koma no lima ti maikeddeng a tawen ti agkindergarten, agkinder aminen nga agtawen iti lima. Agpapada ngata ngarud a nakasagana nga agkinder dagiti agtawen iti lima? Agpapadada ngata ngarud amin iti abilidad? Addanto dagiti nakasaganan nga agadal. Isuda dagitoy ti talaga a mabalinen nga isuro ket masurotandan dagiti leksion. Ngem addanto met dagiti saan pay a nakasagana. Saan pay laeng a kabaelan ti panunotda nga awaten dagiti isuro ti titserda. Addanto met dagiti papaanawa. Adda kanayon a paay-ayo. Adda pabambantayan. Adda pay daydi nakitami a mangkagat iti maestrana. Kadagiti kakastoy a kaso, kayarigan ti maysa a mannursuro daytay agdamdamili a pagdamilienda iti daga a saan a dadamilien.

Uray dagiti dumanon iti Maikalima, madlawmi nga adu ti saan a nakasagana nga ag-Maikalima. Padasenmi no kua ida nga isuro iti leksion dagiti nababbaba a grado ket makaawatda met. Di kadi kayatna ngarud a sawen a naan-annayas koma ti panagadal dagitoy no addada koma pay laeng iti nababbaba a grado a pakaibagayan ti kabaelanda?

Ala, bukodmi laeng daytoy a panirigan. Ngem obserbasionmi daytoy iti duapulo ket liman a tawen a panangisursuromi.

--EFREN A. INOCENCIO

   Master Teacher II

   DepEd I, Siudad ti Batac

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 30, 2012 a bilang.) 

Baro a libro, mayalnag iti Agosto 3

Pormal a mayalnag ti Alimpatok, ti antolohia dagiti erotiko a daniw nga Ilokano, iti daytoy nga Agosto 3, 2012 (saan a Hunio 29, kas immunan a naipakaammo) iti UP Baguio Library (2 p.m.), ken iti Mt. Cloud Bookshop (6 p.m.), agpada iti Baguio City.

Tampok iti nasao nga alnag ti panag-Poetry Reading ti sumagmamano nga autor a nairaman iti nasao a libro.

Inedit da Ariel S. Tabag, Roy V. Aragon ken Mighty C, Rasing, daytoy ti umuna a libro iti erotika Ilokana, ken nakaukkonan dagiti erotiko a daniw ti 33 a mannaniw nga Ilokano, iti Filipinas ken iti ballasiw-taaw.

Agpuskol iti 140 a panid ken agrukod iti 6 x 9, mabalin ti agorder iti babaen ti e-mail (saniata.publications@gmail.com), wenno iti selpon (0918-682-6330), ken mabalin met nga iti babaen ti pribado a mensahe iti Facebook, kalpasan a mai-like ti Facebook page ti nasao a libro.

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 23, 2012 a bilang.)

4 a siudad, 46 nga ili iti R-I naipaayan iti P58-M a pundo

Di nakurkurang ngem P58-milion ti pategna a Performance Challenge Fund (PCF) ti naited iti uppat a siudad ken 46 nga ili iti Kailokuan babaen ken ni Secretary of Interior and Local Government Jesse M. Robredo.

Ti pannakayawat ti pundo ti maysa kadagiti tampok ti “Tapatan on Disaster Preparedness and Climate Change Adaptation” nga inwayat ti DILG-Region I iti San Fernando City (La Union) itay nabiit.

Maibatay ken ni DILG Regional Director Corazon P. Guray, maikatlo a tawen itan a maipakpakat ti PCF. Maysa ti PCF a kas insentibo pinansial a para kadagiti LGUs a naipaayan iti Seal of Good Housekeeping (SGH) wenno napintas ti pannakapataray ti gobierno lokalda iti kasta, adda usarenda a pangpasayaat kadagiti programada iti turismo, local economic development, pannakakissay dagiti mapaspasamak a didigra gapu iti pungtot ti nakaparsuaan, ken iti umno a pannakaibelleng dagiti basura.

Dagiti uppat a siudad a naipaayan iti P3-milion a pundo: Laoag ken Batac iti Ilocos Norte, ken Urdaneta ken San Carlos iti Pangasinan.

Naipaayan met iti sag-P1-milion a pundo ti 6 nga ili iti Ilocos Norte, 10 iti Ilocos Sur, 6 iti La Union, ken 24 iti Pangasinan.

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 23, 2012 a bilang.)4 a siudad, 46 nga ili iti R-I naipaayan iti P58-M a pundo

Di nakurkurang ngem P58-milion ti pategna a Performance Challenge Fund (PCF) ti naited iti uppat a siudad ken 46 nga ili iti Kailokuan babaen ken ni Secretary of Interior and Local Government Jesse M. Robredo.

Ti pannakayawat ti pundo ti maysa kadagiti tampok ti “Tapatan on Disaster Preparedness and Climate Change Adaptation” nga inwayat ti DILG-Region I iti San Fernando City (La Union) itay nabiit.

Maibatay ken ni DILG Regional Director Corazon P. Guray, maikatlo a tawen itan a maipakpakat ti PCF. Maysa ti PCF a kas insentibo pinansial a para kadagiti LGUs a naipaayan iti Seal of Good Housekeeping (SGH) wenno napintas ti pannakapataray ti gobierno lokalda iti kasta, adda usarenda a pangpasayaat kadagiti programada iti turismo, local economic development, pannakakissay dagiti mapaspasamak a didigra gapu iti pungtot ti nakaparsuaan, ken iti umno a pannakaibelleng dagiti basura.

Dagiti uppat a siudad a naipaayan iti P3-milion a pundo: Laoag ken Batac iti Ilocos Norte, ken Urdaneta ken San Carlos iti Pangasinan.

Naipaayan met iti sag-P1-milion a pundo ti 6 nga ili iti Ilocos Norte, 10 iti Ilocos Sur, 6 iti La Union, ken 24 iti Pangasinan.

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 23, 2012 a bilang.)

Kastoy ti Agaramid iti Burnay

KASTOY TI AGARAMID ITI BURNAY. Ipakpakita ti maysa nga agdamdamili manipud iti Brgy. Pagburnayan iti Siudad ti Vigan no kasano ti mangsukog iti maysa a bassit a burnay (putik) babaen ti imana iti agpuspusipos a pagsukogan. Aglatlatak dagiti burnay nga aramidda iti daytoy a barangay gapu iti kinalagdada. Malaksid kadagiti maar-aramat a pagyanan ti suka, basi ken bugguong, adda payen dagiti ar-aramidenda ditoy a naipasadia a para pabuya laeng ken pangpapintas iti minuyongan. (Mancielito S. Tacadena)

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 23, 2012 a bilang.)

Diakon agkandidato, kuna ni Lara ti Cagayan

Daytoy ti sungbat ni sigud a Gobernador Edgar Ramones Lara ti Cagayan iti panangimtuod dagiti mangsupsuportar kenkuana no ania ti planona iti  masungad nga eleksion.

“Apay a saanakon nga agkandidato iti ania man a posision?” kinunana. “Saanen a maitutop ti klase ti politika nga ipingpingetko iti agdama a kababalin dagiti botante a nagirayen iti politika nga agsadag iti kuarta a kaaduanna payen ti mangilaklako iti butosda.”

Impalagip daytoy namitlo a daras a nagpaay a Diputado iti Maikadua a Distrito ti Cagayan nga idi simrek iti politika idi 1992, napateg unay ti pannakaibilang ti kapanunotan dagiti kaaduan nga umili. Kadagidi a panawen, kinunana, ipalawag laeng kadagiti umili dagiti plano ken kualipikasion ti maysa a kandidato. Kinunana pay a daytoy ti nagpangalanna iti panagballigina idi nagkankandidato nga agserbi iti turay.

“Ngem kadagiti napalabas nga eleksion,“ innayonna, “nagballigi dagiti kalabanko iti politika a mangdadael iti wagas a tinagtagibenko iti nabayag babaen ti panaggatangda iti butos. Nagraira daytoy nga aramid ta nangipatakderda payen kadagiti vote-buying stations iti tunggal barangay. Ken adda pay kabuyog ti panaggatang iti butos a pammutbuteng.

Dinakamat pay daytoy sigud a gobernador ti Cagayan nga iti sibubukel a pakasaritaan ti probinsia, ita laeng nasaksaksian ti atiddog a linia dagiti umili kadagitoy a paggatangan iti butos  uray pay no agmatuon. Adda  dagiti agaramat iti payong, saan laeng a pangsalaknibda ti bagida, no di pay ket panglingedda iti rupada. Ti ad-adda a nakadidillaw, no saan ketdi a nakakelkellaat, isu ti kaadda dagiti umili a de-adal agraman dagiti nagretiron a mangisursuro ken empleado nga adda iti linia tapno urayenda ti pannakabingayda.

Iti daytoy a kababalin dagiti botante, saanen a kasapulan pay nga ipalawag dagiti adut’ kuartana a politiko dagiti plano ken programada. Kangrunaanna, saanen a masapul pay nga amirisen ti kualipikasionda nga agserbi iti turay. Saandan nga agkampania. Gumatangda lattan iti butos.

“Iti pannakamirisko iti daytoy a galad dagiti botate,” kinuna ni Lara, “inkeddengkon a saanakon a agkandidato. Saan unay a nainkalintegan a gumatang ti maysa a kandidato iti butos tapno makapagserbi iti ili.” (JPD)

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 23, 2012 a bilang.)

Nangabak iti COVLLA, mapadayawan

Padayawan ti Constancia V. Lansangan Literary Awards (COVLLA) dagiti sumaganad a naisangsangayan a sinurat a naipablaak iti SALINONG Dagiti Mannurat Iti Iloko iti tawen 2011: Mini-daniw, First Prize, “Silaw” ni Danilo C. Caburian, Mannaniw iti Tawen; Runner-Up, “Maysa a Kalikagum” ni Rodel S. Rivera; 1^st Honorable Mention, “Bin-i” ni Elmer L. Lopez; 2^nd Honorable Mention, “Biag, Maysa A Burburtia” ni Rolando S. Gamoso; 3^rd Honorable Mention, “Mayo II” ni Sarilyn C. Agoo; Special Mention, “Kadagiti Mannaniw” ni Isaganie S. Bermosa.

Iti mini-sarita, First Prize, “”Mama, ni Apongko!”” ni Cecilio L. Castillo, Mannarita iti Tawen; Runner-Up, “Maysa a Tedted” ni Alipio C. Quezon; ken iti mini-salaysay, First Prize, “Taliaw iti Nagtubuan” ni Mancielito S. Tacadena, Mannalaysay iti Tawen; Runner-Up, “Kenka, Manong” ni Benny Car. Balais.

Iti met COVLLA Salip iti 2010, Mannaniw iti Tawen ni Jorge Garo Placido (“Sabong/Kulibangbang”), Runner-Up ni Carmen C. Cid (“Daytoy Biag”), 1^st Honorable Mention ni Danilo C. Caburian (“Saringit”), 2^nd Honorable Mention ni Onofrecia I. Ibarra (“Saligemgem”), 3^rd Honorable Mention ni Rodel S. Rivera (Verbis”) ken Special Mention ni Isaganie S. Bermosa (“Balikas”).

Iti mini-sarita, Mannarita iti Tawen ni Henry R. Tangalin (“Ti Oong”), Runner-Up ni Cecilio L. Castillo (“Ti Lubong ti Makinilia”) ken iti mini-salaysay, Mannalaysay iti Tawen ni Ricardo A. Quibilan (“Tinnudo, Pinnabasol, Hinnusga”); Runner-Up ni Marivic B. Rabut (“Ti Pagrebbengan Dagiti Nagannak…Dagiti Annak”).

Agawat latta ti SALINONG c/o Atty. Nole V. Lansangan, publisher-editor, Purok 1, Villa Cruz, San Mateo, 3318 Isabela, iti mini daniw (3-7 a linia), mini-sarita ken mini-salaysay (maysa a panid, single space) a maipablaak ken pakapilian ti Mannaniw, Mannarita ken Mannalaysay iti Tawen.

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 23, 2012 a bilang.)

Dengue, liklikan

Binallaagan ti Department of Health (DoH) ti publiko nga ipingpinget pay ti panagannadda tapno saan ida a kapten ti sakit a dengue.

Kinuna ni Health Assistant Secretary Dr. Eric Tayag, direktor ti DOH-National Epidemiology Center (NEC), a nagtalinaed a maysa nga ipangpangruna a proyekto ti DoH ti pannakaparmek ti dengue.

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 23, 2012 a bilang.)

Tech-voc unit ti DepEd

Tapno mabantayan ti pannakaiwayat ti K-to-12 Basic Education Reform Program, binukel ti Department of Education ti Technical Vocation Unit iti Bureau of Secondary Education.

Kuna ni Education Secretary Luistro nga akem ti Tech-Voc Unit a papigsaen dagiti Tech-Voc High Schools iti aspeto ti kurikulum, pannakasanay dagiti mangisursuro ken mangimaton, ken dagiti impraestruktura ken pasilidad.

Kinuna pay ni Luistro a kas mayannurot iti programa ti K to 12, maasa a nalaing ti kinasirib ken talento iti akademia, tech-voc, isport, ken musika ti tunggal estudiante tapno mapanday ti laingda kas maibatay iti international standard.

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 23, 2012 a bilang.)

Bannawag -- Hulio 23, 2012

SARITA

4 Iti Adayo a Lugar 

   Manuel S. Diaz

NOBELA

26 Daga a Nakayanakan (14)

    Juan Cabreros Laya

30 Dagiti Bituen iti Imatangda (39)

    Jose A. Bragado

DANIW

16 Tabtaba 

    Ryan A. Dulig

32 Nasapa Unay 

    Michael S. Naidas 

48 Madre Sanchez Mira: Dua a Kalikagum

   Derick Marcel F. Yabes

SALAYSAY

8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (45)

    Hues Joven F. Costales (Ret.)

12 Dolphy, National Artist?

    Neyo Mario E. Valdez

38 Agtarakenka Man Met iti Silkworm

     Armando D. Diga

40 Mabalin a Mamimpat nga Agmulaka iti Makatawen

     Reynaldo E. Andres

KOMIKS

19 Tres Muchos (61)

22 Bannatiran (76)

24 Miks & Tiks

KOLUM

18 Dear Doc

29 Okeyka, Apong 

35 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii

36 Ading Kosinera

37 TIPS

42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN

44 Showbiz

46 McDollibee, Kdp.

47 Sinniriban

47 Sapukas

47 Sudoku

47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY

 2 Ti Makunami

10 Kasapulan Kadi ti Kindergarten?

14 Sine Panitik, Ania Dayta?

15 Tao, Lugar, Pasamak

17 Selpon Laeng, Dimo Kuna

28 Siled ti Kararag

31 Txtm8

33 Ti Gasatmo Ita a Lawas

34 Ammuem Pay Dagitoy

Panagdammang iti Cagayan River

PANAGDAMMANG ITI CAGAYAN RIVER. Dagiti 
pasahero a nakapila a dumammang (bumallasiw) iti 
Cagayan River babaen ti bangka a libre nga ipaay ti 
DPWH kabayatan a matartarimaan ti Magapit 
Suspension Bridge iti Lal-lo, Cagayan. Naiserra 
idi Hunio 11 ti rangtay a mamagkamang iti Region 2 
iti Region 1 ken Apayao ket manamnama a maluktan 
manen daytoy kalpasan ti tallo wenno lima a bulan 
a pannakaiwayat ti retrofitting wenno 
pannakapalagdana, nga agpateg iti P100-milion. 
Aganay met a P10-milion ti nailatang para iti ferry 
system a libre a pannakaidammang dagiti pasahero 
ken light vehicles. (Roy V. Aragon)

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 16, 2012 a bilang.)

Filipinas, agbalinto a “tiger economy,” kas kuna ti eksperto

Mairaman met laengen ti Filipinas iti grupo dagiti “tiger economies” iti sangalubongan, segun iti maysa nga international expert.

Kuna ni Ruchir Sharma, hepe ti Emerging Markets Equity team iti Morgan Stanley Investment Management, iti librona a Breakout Nation: In Pursuit of the Next Economic Miracles a nakasagana ti Filipinas para iti dakkel a panagdur-as.

Kuna ni Sharma a mamati nga addaan ni Presidente Benigno Aquino III iti umdas a suporta, ken makaiwayat iti maiparbeng a panagbalbaliw tapno magun-od ti nasao a panagdur-as.

Mamati pay ti nasao nga autor a ti kaipapanan ti apeliedo nga Aquino para kadagiti tattao ket “kari iti panagbalbaliw.”

Karaman iti grupo ti tiger economies ti Japan, South Korea, Singapore, ken Hong Kong.

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 16, 2012 a bilang.) 

Nangina a presio ti bagas, agbayag agingga iti Oktubre

Gapu ta maibilang a kagawatna ti Hunio agingga iti Setiembre gapu ta awan ti adu nga apit a pagay, agtalinaed a nangina ti bagas kadagiti tiendaan agingga iti Oktubre itoy a tawen.

Kinuna ni National Food Authority (NFA) Administrator Special Assistant Atty. Gilbert Lauenco a nupay nangina ti bagas kadagiti tiendaan, nagtalinaed met nga umdas ti suplay daytoy agingga iti agtapos ti Setiembre, malaksid laeng no adda napigsa a bagyo a mabalin a mangdadael kadagiti pinagayan.

Malaksid kadagiti nakapempen a bagas iti bodega ti NFA a manamnama nga agbayag iti 80 aldaw, kinuna ni Lauenco nga umdas met dagiti NFA rice nga ideldeliber ti NFA kadagiti autorisado a dealer.

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 16, 2012 a bilang.)

400,000 a kayo, naimula iti Nueva Vizcaya

Nagmula ti Environment and Natural Resources Office (ENRO) iti 406,207 patubo a kayo iti Nueva Vizcaya a kas sungbat iti clean and green program ti Department of Environment and Natural Resources (DENR).

Kinuna ni ENRO Chief Francisco Tolentino a maparaburan iti nasao a proyekto ti 22 a barangay iti nasao a probinsia, a malaksid iti tulong a pinansial, masursuruan pay dagiti umili iti umno a panangaywan kadagiti kayo ken kadagiti linteg a para iti pannakasaluad ti nakaparsuaan.

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 16, 2012 a bilang.)

Panagdaliasat iti Buagao Bridge

KALKALANGTAYEN dagiti agdaliasat iti Buagao Bridge 
ti maysa a footbridge a temporario nga impasdek dagiti 
agindeg kalpasan a na-washed-out ti karayan a detour 
ti agdama a matartarimaan a rangtay iti Brgy. Abaca, 
Bangui, Ilocos Norte. Malaksid iti Magapit Bridge ken 
Lucban Bridge a madama met laeng a matartarimaan 
iti deppaarna iti Cagayan a rota ti merkado publiko, 
ad-adda manen nga immilet ti trapiko ken adu a 
produkto dagiti mannalon, negosiante ken biahero ti 
naperhuisio gapu iti daytoy. Iti agdama, adda impatakder 
ti DPWH a bailey bridge tapno makalasat dagiti biahero 
ngem limitado laeng daytoy agingga iti 10 tonelada. 
(Leilanie G. Adriano)

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 16, 2012 a bilang.)

Kampania Vs. “Skin Whiteners,” napapigsa

Naayatka iti pagpapudaw iti kudil? A no mabalin, kayatmo a ti kudilmo, kas koma iti napudaw a kudil ti paboritom nga artista?

Agannadka. Ta amangan no ti us-usarem a pagpapudaw wenno “skin whitener” ket mairaman kadagiti produkto a kakastoy nga addaan iti nangato a ramen a mercury a makadangran iti salun-at.

Kuna ti Food and Drug Administration (FDA) nga adda dagiti “skin whitener” nga immunan nga imbilinna ti saan koma a pannakailaklako dagitoy iti publiko ngem natakuatan nga adda pay laeng dagitoy iti sumagmamano a pagtagilakuan iti pagilian.

Gapu itoy, pinapigsa ti FDA ti kampania kontra kadagitoy naagapad a produkto a pagpudaw iti kudil.

(Naipablaak iti Bannawag, Hulio 16, 2012 a bilang.)

Bannawag -- Hulio 16, 2012

SARITA

4 Dagiti Nangabak

   Danilo B. Antalan

NOBELA

28 Daga a Nakayanakan (13)

    Juan Cabreros Laya

32 Dagiti Bituen iti Imatangda (38)

    Jose A. Bragado

DANIW

18 Suray

     Alegria Tan Visaya

48 Panagilista

     Daniel L. Nesperos

SALAYSAY

8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (44)

    Hues Joven F. Costales (Ret.)

12 Kaano a Mapasardeng ti Panaglagtolagto Dagiti Politiko?

   Neyo Mario E. Valdez

16 Tapno Maliklikam ti Aksidente iti Panagmaneho

    Eliseo B. Contillo

40 Ad-adu ti Maganansiana iti Karabasa Noodles

     Reynaldo E. Andres

KOMIKS

21 Tres Muchos (60)

24 Bannatiran (75)

26 Miks & Tiks

KOLUM

14 Dear Judge

20 Dear Doc

31 Okeyka, Apong

34 TIPS

37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii

38 Ading Kosinera

42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN

44 Showbiz

46 Bangbang, Kdp.

47 Sinniriban

47 Sapukas

47 Sudoku

47 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY

 2 Ti Makunami

10 Maysa a Bilion a Kayo?

15 Tao, Lugar, Pasamak

19 Dimo Itulok a ni Junior, Agbalin nga Agmamanok!

30 Siled ti Kararag

33 Txtm8

35 Ti Gasatmo Ita a Lawas

36 Ammuem Pay Dagitoy

39 Asino ti Agkuna a Di Mabalin iti Napudot a Lugar ti Rambutan?

(Kadagiti interesado nga ag-subscribe, ag-e-mail iti mbmagz@gmail.com)