Panaglaga Kadagiti Balikas 2012

TAO, LUGAR, PASAMAK
Bannawag, Abril 9, 2012

Rinetrato da ROY V. ARAGON ken SADIRI ROY D. ARAGON

DAGITI KAMPEON A MANNANIW. Paset ti “Panaglaga Kadagiti Balikas 2012,” seminar iti panagsurat nga inangay ti GUMIL Cagayan, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Cagayan, iti Cagayan State University-Sanchez Mira idi Marso 17 ti pannakaangay ti “On-the-Spot Daniw Writing Contest.” Iti ladawan, iggem dagiti nangabak (nakatugaw) dagiti inyalatda a libro –“Nabalitokan a Tawid” (insagut ni Dr. Freddie Pa. Masuli, Director ti GUMIL Filipinas) ken cash a premio (insagut da Alex Vicente Yadao ti ALVIYA Literary Foundation ken Dionisio S. Bulong, dati nga Editor ti Bannawag)— da, agpakanawan: Umuna a Gunggona: Emily Asuncion; Maikadua: John Patrick F. Domingo; Maika-3: Felix Corpuz, Jr.; Maika-4: Gershon Decano; Maikap-5: Karol J. Cac ken Consolation Prize: Jobelle Molina. Adda iti likud dagiti dadduma a kameng ti GUMIL Cagayan ken letiurer (agpakanawan): Vilmer V. Viloria, Bise-Presidente, GUMIL Filipinas; Joel B. Manuel, Prinsipal, Banna National HS, lecturer (Mother Language-Based Education wenno MLE ken iti panangisagana iti lesson plan nga Ilokano ti usaren); Sadiri D. Aragon, Arthur P. Urata, Presidente, GUMIL Cagayan (lektiurer, panagsurat iti damag); Joel Bagasol, Head Teacher, Pamplona National School of Fisheries; Dr. Freddie P. Masuli; Jobert Pacnis; Rolando Seguro, Jr.; Johmar Alvarez, mangisursuro iti Aparri West National HS (lecturer, panagsurat iti daniw a para ubbing); Raquelito B. Cenal; Dionisio S. Bulong (lektiurer, nobela); Narglon Utanes; ken Derick Yabes.

SAGUT A LIBRO. Siraragsak nga aw-awaten da Dr. Lina M. Garan, CEO ti Cagayan State University-Sanchez Mira (maikatlo iti kanigid) ken Dr. Narcitas B. Ouano, Dekano, College of Teacher Education, CSU-Sanchez Mira (maikadua iti kanigid), dagiti libro iti Ilokano a sagut da Bannawag Editor Cles B. Rambaud ken GC Vice-President Freddie P. Masuli para iti biblioteka ti Cagayan State University. Impeksa ni Dr. Garan ti suportana iti pannakasaluad ken pannakaparang-ay ti Literatura Ilokana ken siraragsak a nangyam-ammo iti bagina a kas kaanakan daydi premiado a mannurat iti Bannawag ken nagtaktakem nga opisial ti GUMIL Filipinas, Renato Paat.

DAGITI KAMPEON ITI ISPELING. Ni First Prize Winner Candy Vitalis (maikapat iti kanawan), kaduana da Second Prize Winner Karen Albano (maikatlo iti kanigid) ken Third Prize Winner Carlos Garcia (maikatlo iti kanawan) iti panangabakda iti umno a pannakaisurat dagiti balikas nga Ilokano. Kaduada iti ladawan da (agpakanawan) Bannawag Editor Cles B. Rambaud a nangisagut kadagiti libro a premio ken naglektiur iti ortograpia Ilokana; Vilmer V. Viloria, Dionisio S. Bulong; Dr. Freddie P. Masuli; ken Arthur P. Urata.

DAGITI KAMPEON ITI PANAGSURAT ITI DAMAG. “Hm, naglalaingkayon, annakko!” kasla kunkuna ni GC President Arthur P. Urata bayat ti panangyawatna iti sagutna a cash prize kadagiti nangabak iti panagsurat iti damag, da Jenny Macugay ken Gleanne Corpuz.

“IMMAYKAMI NAKIPAGLAGA KADAGITI BALIKAS!” Dagiti nagseminar, lektiurer ken opisial-miembro ti GUMIL Cagayan a siraragsak a nagpaala iti pakalaglagipan a ladawan iti sango ti Administration Building ti Cagayan State University-Sanchez Mira kalpasan ti seminar. Sakbay daytoy a seminar, nangangay pay ti GUMIL Cagayan iti seminar iti MLE met laeng kadagiti ili ti Ballesteros (inesponsoran ni Board Member Jessie B. Usita) ken iti Gattaran (inesponsoran ti LGU Gattaran).

Bannawag -- Abril 9, 2012

SARITA
6 Ariangga iti Kaadalman, Maysa a Biernes Santo
Reynaldo A. Duque

NOBELA
30 El Guapito (63)
Dionisio S. Bulong
34 Dagiti Bituen iti Imatangda (24)
Jose A. Bragado

DANIW
4 Jerusalem
Francisco T. Ponce
18 Iti Sirok ti Kaimito
Melogiane M. Salting
32 Penitensia
Benjamin P. Pacris

SALAYSAY
8 Nangina nga Aldaw?
Fr. Danny R. Article
12 Missile ti North Korea, Dumanon Agingga iti Filipinas?
Neyo Mario E. Valdez
16 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (30)
Hues Joven F. Costales (Ret.)
40 Naidumduma ti Ayamuom ti Kape ti Ilocos Sur
Reynaldo E. Andres

KOMIKS
21 Tres Muchos (46)
24 Bannatiran (62)
26 Miks & Tiks

KOLUM
10 Kas Kuna ni Manang Imee
14 Dear Judge
20 Dear Doc
33 Okeyka, Apong
36 TIPS
39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian
44 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
45 Nagagit, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
15 Tao Lugar Pasamak
18 “That’s Wrong, Ma’am!”
28 ‘Maykayon, Kaka, Ta Tumulongtayo!
29 Kasano nga Isuro ti Umno a Nutrision Kadagiti Ubbing?
31 Txtm8
35 Siled ti Kararag
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy

Baro a libro, mayalnag

Yalnag ti GUMIL Cagayan, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Cagayan, ti Segden, ti antolohia dagiti sarita dagiti mannurat iti probinsia, bayat ti Maika-44 a Nailian a Komperensia ti GUMIL Filipinas inton Abril 20-22, 2012 iti DMMSU, Bacnotan Campus, Bacnotan, La Union.

Nagtitinnulongan nga impablaak ti GUMIL Cagayan, GUMIL Filipinas (ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken iti ballasiw-taaw) ken ALVIYA Literary Foundation, daytoy ti umuna a libro dagiti mannurat nga Ilokano iti Cagayan.

Naurnong ditoy ti 33 a sarita dagiti 33 a mannurat a tubo ken naikamang iti Cagayan, karaman pay dagiti pimmusayen a mannurat a maibilang a muhon ti Literatura Ilokana iti Cagayan.
Nagpaay nga editor ti nasao a libro da Roy V. Aragon, Freddie Pa. Masuli, Jobert M. Pacnis ken Daniel L. Nesperos.

(Naipablaak iti Bannawag, Abril 2, 2012 a bilang.)

Agrikultura, ipangruna koma ti Filipinas –WB

Imbalakad ti World Bank iti Filipinas itay nabiit a rebbengna nga ipangruna ti gobierno ti agrikultura gapu iti nalawlawa nga oportunidadna iti daytoy ken tapno maipaayan iti trabaho ti adu nga umili.

Kinuna ni Rogier J.E. van den Brink, maysa kadagiti kangrunaan nga ekonomista ti World Bank, a dakdakkel ti maganar ti maysa a pagilian, kas iti napasamak iti China, no ad-adu ti addaan iti trabaho, kas koma iti benneg ti agrikultura, ta kabuyog daytoy ti pannakapapigsa met ti sektor ti panagpartuat (manufacturing).

Iti sabali a bangir, imbatad met ni Motoo Konishi, World Bank country director, a kasapulan nga igaed pay ti Filipinas ti panangbaliwna iti pagannurotanna iti ekonomia tapno mapapartak ti idudur-as ti pagilian.

Nadakamat met ni Kal Kendrick Chua, Philippines economist ti World Bank, a pattapattaenda ketdi nga uray kaskasano, adda met dur-asan ti ekonomia ti pagilian itoy a tawen.

(Naipablaak iti Bannawag, Abril 2, 2012 a bilang.)

Bagon ti Kattubo nga Unas

Bagon ti kattubbo nga unas a maibiahe iti CARSUMCO (Cagayan Robina Sugar Milling Corp.) iti Piat, Cagayan, iti ilalasatna iti Siudad ti Tuguegarao. Iti panawen ti panagtutubbo, pinulpullo a bagon ti unas ti agbiahe. Mapan a 7,500 ektaria ti mamulmulaan iti unas iti Cagayan, nangruna kadagiti ili ti Piat, Tuao, Solana, Enrile, Tuguegarao ken Amulung, ket asukar ti kangrunaan a produkto manipud unas babaen ti CARSUMCO, imbes a basi wenno tagapulot. (ROY V. ARAGON)

(Naipablaak iti Bannawag, Abril 2, 2012 a bilang.)

Benosa, umuna iti 4th Premio Duque

Inyalat ni Sherma E. Benosa, tubo iti Bambang, Nueva Vizcaya ngem agnaed iti Metro Manila, ti Umuna a Gunggona, iti Salip iti Sarita ti 4th Premio Reynaldo A. Duque.

Premiado a mannurat iti sarita ken agdama a mangal-ala iti masteral iti lengguahe iti Unibersidad ti Filipinas, pinangyalat ni Benosa ti saritana a “Ti Basi ni Tatang.” Umawat ni Benosa iti $200 ken sertipiko.

Inyalat met ni Federico T. Ilac Jr. ti Sinait, Ilocos Sur ngem agnaeden iti New Jersey ti Maika-2 a Gunggona ($150 ken sertipiko) babaen ti saritana a “Kumaw.”

Ni met Jovito F. Amorin iti Sta. Maria, Ilocos Sur ti nangyalat iti Maikatlo a Gunggona ($100 ken sertipiko) babaen ti saritana a “Ti Saludsod ni Nanang.”

Nagpaay a hurado da Bannawag Literary Editor Juan Al. Asuncion (chairman), Bannawag Editor Cles B. Rambaud (kameng), ken Bannawag Poetry Editor Ariel S. Tabag (kameng).

Mayawat dagiti premio a kuarta ken sertipiko bayat ti Maika-44 a Nailian a Komperensia ti GUMIL Filipinas, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano, a maangay iti DMMMSU, Bacnotan, La Union inton Abril 20-22, 2012.

Esponsoran ni Tessie R. Duque, kaingungot ni mannurat Reynaldo A. Duque, maisaysayangkat ti Premio Duque a pangparegta kadagiti mannurat a kameng ken manamnama nga agkameng iti GUMIL Metro Manila ken GUMIL Candon iti Candon City a puon ni Apo Duque.

Kabayatanna, ipakaammo ti PRAD Secretariat a maisagsaganan ti libro a pakaukkonan dagiti nangabak a sarita iti uppat nga edision ti nasao a pasalip. Manamnama a mayalnag daytoy inton Oktubre 2012. (PRAD Secretariat)

(Naipablaak iti Bannawag, Abril 2, 2012 a bilang.)

Bannawag -- Abril 2, 2012

SARITA
6 Perfect Attendance
Juan Al. Asuncion

NOBELA
28 El Guapito (62)
Dionisio S. Bulong
32 Dagiti Bituen iti Imatangda (23)
Jose A. Bragado

DANIW
4 Addaka iti Ridaw
Elizabeth M. Raquel
30 Venus
Roy V. Aragon

SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (29)
Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Ita, Ania Met Daytoy “Noynoying”?
Neyo Mario E. Valdez
16 Intayon Agpasiar Idiay Baluarte!
Mancielito S. Tacadena
38 Makainutka iti Green Charcoal ti Quinarayan
Eliseo B. Contillo
40 Naidumduma ti Wagasna a Nagmula iti Diket a Mais
Reynaldo E. Andres

KOMIKS
19 Tres Muchos (45)
22 Bannatiran (61)
24 Miks & Tiks

KOLUM
10 Kas Kuna ni Manang Imee
14 Dear Judge
26 Dear Doc
31 Okeyka, Apong
34 TIPS
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian
44 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
45 Don’t Closer to Me, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
15 Tao Lugar Pasamak
18 Makatulong Kadi ti Asaynment Kadagiti Agbasbasa?
27 Kabaelam Met ti Agbalin a Nasayaat a Nagannak
29 Txtm8
33 Siled ti Kararag
35 Ti Gasatmo Ita a Lawas
36 Ammuem Pay Dagitoy

Mainaig iti Libro a Samtoy

Iti maysa a napasnek a panagpaliiw, mabalin a maibilang ti kairuruar a libro a “Samtoy: Ang Aming Mga Kuwento” a maysa a napateg a panangpadas tapno maidaslag iti nalawlawa a paset ti kinarungbo ti Literatura Ilokana.

Para kadagiti Ilokano, ad-adda a marikna ken agbalin a naun-uneg ti kaipapanan ti maysa a sinurat no mabasa ken mayebkas iti bukodda a pagsasao. Adu ngamin kadagiti balikas iti Iluko wenno Ilokano ti awan ti maitutop a kaibatoganda iti sabali a pagsasao. Ngem saan met ngarud a mabalin nga isina wenno iputputong ti Literatura Ilokana, saan laeng nga iti dakdakkel a ladawan ti nailian a literatura, no di pay ket iti sangalubongan. Isu a maitutop laeng a taliawen dagiti talibagok dagitoy a sinurat uray no naipatarusda laeng iti sabali a pagsasao.

Babaen ti pannakaipatarus dagiti sarita iti sabali a pagsasao, maisaknap ti kinadaeg ti literatura dagiti Ilokano aglalo ta iti daytoy a gundaway, naipatungpal daytoy a panangiwayat babaen ti regget dagiti agtutubo a mannurat nga Ilokano. Gapu iti kinaganusda pay laeng ken kinaregtada gapu iti kinaagtutuboda, ad-adda a maipalawagda dagiti napaypayso a mapaspasamak kadagiti disso a nakayanakanda.

Mabasa iti daytoy a libro no kasano nga iladawan dagiti mannurat dagiti impormasion, kinapudno ken kasasaad ti lugarda; no kasano nga ipariknada dagiti ladawan ti biag, ken; ti panangiyam-ammoda iti aglawlaw ken dagiti paspasamak iti biag ni Ilokano. Babaen dagiti sarita, nalawag nga impaay dagiti mannurat dagiti tugot a mangiparikna ken dagiti singasing tapno maikalintegan ti kinarayray ti bukodda a puli.

Sakupen met dagiti sarita no kasano a risuten dagiti agak-akem dagiti parikut a mangipaduyakyak iti kinaasino dagiti Ilokano: ti panagpampanunotda, aramid ken kasano ti panangibilangda iti bukodda a bagi.

Iti daytoy a panangipalawag dagitoy agtutubo pay laeng a mannurat, impariknada kadagiti agbasbasa a no dadduma, agballigida ken no dadduma, pasetda met ti pannakapaay. Ditoy pay a mapneknekan a saan a maisupsupadi ti maysa nga Ilokano kadagiti dadduma a puli. Iti sabali a pannao, masapulan ken mapasingkedan met ti maysa nga agbasbasa ti bukodna a bagi ti kasasaad dagiti tattao kadagiti naipatarus a sarita.

Pinadas pay dagiti mannurat ti agaramat kadagiti makaawis a balikas tapno makaparnuayda kadagiti naisangsangayan a panagrikna ken padas dagiti agbasbasa.

Mabalin nga ibilang a maysa a wagas ti baro a panagtakuat ti panangbasa kadagiti naipatarus a sarita. Mabalin pay a kunaen nga agpaay dagiti sinurat a maysa a napateg a kasuratan wenno pammaneknek kadagiti nabayagen a natakuatan a banag ken paspasamak nga inrusrusat ken inar-arapaap dagiti Ilokano iti panagkita dagitoy nga agtutubo pay laeng a mannurat.

Iti panangbasa kadagiti sinurat, kasapulan ti naannad a panangamiris kadagiti kangrunaan nga elemento ti maysa a sarita. Babaen ti napasnek a panangbasa, maapiras dagiti napapateg a detalye ken ad-adda a maawatan ken masungbatan dagiti saludsod dagiti panagduadua.

Iti pananganag kadagiti detalye ken napnuan rikna a pangipalawag dagiti mannurat, ad-adda lumawag ti pangawattayo kadagiti kaipapanan dagiti mensahe a kayatda nga ipalawag.

Adda sumagmamano a pagkamtudan ken limitasion dagiti sarita ngem lagipentayo koma a kadawyan a panggep dagiti panangamiris iti literatura ti panangammo iti kinarikut ken pagkapsutan ti maysa a sinurat. Babaen ti nasidap a panangsaripatpat kadagitoy a panglakagan, ad-adda laeng a mapabileg ti panangraemtayo iti maysa a sinurat, ken mayonan pay ti panangipategtayo iti maysa a sarita. Iti ababa a pannao, mangipaay met ti panangamiris kadagiti pagkapsutan dagiti sarita ti ad-adu a pannakaawat ken linglingay dagiti agbasbasa.

Kanayon a maaw-awagan ti Amianan a lugar dagiti managdappat nga Ilokano. Kadawyan nga umakar-akar dagiti Ilokano kadagiti nagduduma a paset ti lubong tapno matungpal dagiti arapaapda iti nadur-as a panagbiag.

Iti panagbasa kadagiti sarita, makabirok iti baro a regta ken baro a pannakaawat kadagiti arapaap dagiti Ilokano.

Ken kas koma iti pangusat dagitoy managdappat nga Ilokano kadagiti baro a lukat a daga, iti pangipatakderda kadagiti pagtaenganda, panagmula ken panangnamnamada iti naan-anay a kabaelanda tapno agbiagda a narang-ay iti baro a lugar, kalikagummi nga agballigi koma dagiti gagem daytoy a libro.

Kayatmi man ngarud a buloden ti pakauna ni Ariel S. Tabag a nangipatarus kadagiti sarita iti libro a “nalawlawa ken ad-adda pay a namaris a ladawan ti agur-uray kadagiti mannurat ken mangipatarus iti Literatura Ilokana tapno maisaknap daytoy iti sangalubongan,” ket iti daytoy a gundaway nga idanonko ti di magatadan a panagraemko amin kadakuada.
--JIM P. DOMINGO
Tuguegarao, Cagayan

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 26 a bilang iti seksion a "Ti Makunami.")

Panaglayag

PANAGLAYAG. Manipud iti Claveria, Cagayan a nakasangalanna, naibiahe babaen ti dyipni ti kabarbaro a bilog a maipan sadiay Sta, Praxedes, Cagayan. Panagkalap ti maysa kadagiti kangrunaan a pagsapulan dagiti umili kadagitoy a dua nga ili a masarakan iti igid ti baybay iti amianan a laud a paset ti probinsia ti Cagayan. (Roy V. Aragon)

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 26, 2012 a bilang.)

Diborsio, saan a makalasat iti 15th Congress

Impasiguradon dagiti pangulo ti Kamara a di mapasamak iti maika-15 a Kongreso ti pannakaanamong ti gakat a “Filipino-style” a diborsio.

Kinuna da Speaker Feliciano “Sonny” Belmonte Jr. ken House Majority Leader ken Mandaluyong City Rep. Neptali “Boyet” Gonzales II nga idinto a kayatdan a maileppas ti debate iti kontrobersial a Reproductive Health (RH) bill, awan met iti listaanda ti pannakaanamong ti House Bill 1799 wenno ti “An Act Introducing Divorce in the Philippines.”

“Kayatmin a malpas ti RH bill. Ngem diak mamati a maanamongan iti Kamara ti gakat iti diborsio,” kinuna ni Belmonte.

Kinuna met ni Gonzales a no ilabanda ti pannakaanamong dagiti dua a gakat a konkontraen met ti Simbaan Katolika, amangan no maipagarup daytoy a “deklarasion ti gubat” kontra iti Simbaan Katolika.

Nupay kasta, kuna ni Gabriela party-list Rep. Luzviminda Ilagan, autor ti HB 1799, kaduana ni Gabriela Rep. Emerenciana de Jesus, nga ituloyda ti pannakaikampania ti gakat tapno maaprobaran daytoy.

Kinuna ni Rep. Ilagan a nasken a maaprobaran ti gakat iti diborsio tapno maikkan iti pagpilian dagiti naasawaan a Filipino a biktima ti saan a naragsak a kasamiento.

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 26, 2012 a bilang.)

37 a sarita, naisalip iti 1st ALVIYA

Tallopulo ket pito a sarita ti naawat ti ALVIYA Secretariat para iti Umuna a Pasalip ALVIYA iti Sarita nga esponsoran ni Alex Vicente Yadao ti New York, USA.

Dagiti sarita a naisalip agraman parbo a nagan dagiti autor:

Dagiti Giteb iti Barukong ni Pree T. Boy; Anak ti Marag ni Illong A. Manilenio; Gapu't Diablo nga Imbalatko, Ginunggonaannak Nagadu ti Apo ni Sagat M. Avalse; Leksion niToe Knee;

Edmund ni R. R. Castillo; Rangtay ni Charize Charleen; Sangol ni Agusan Del Norte; Saan Pay a Naladaw ti Amin ni Sweet_Mom; Inlaksid ti Bukod a Kadarana ni Ribera;

Daydi Bunga ni Celle; Ay Kabsatko ni God's Army; Essem ken Ayat ni Frances Jewel Rose; Gasat ni Tatang ni Eve; Karit ni Patay ni Neetsie; Biag Babaen ti Biag Iti maysa a Nawara a Pamilia ni Lheo_Xhan;

Naglunit a Silap ti Lua ni Arielle; Paset ti Biag ni Emma ni mx Pink 27; Diak Man Ninamnama ni Maria Therese Galicanao; Pannakaamiris ni AQR; Nagbaliwen ti Panawen ni Jackie Bagbaga; Bileg ta Ayatmo ni TM;

Suminan ni Manong ni Janaug; Kalpasan ti Panagsagaba ni Batzar, R.A.; Rangtay ni Arapaap; Dagiti Agkaskasera, Ti Kari ken Daton ni AllosBulosan, Jr.; Bayad ti Dayaw ni Angeleigh; Ti Pungdol iti Biag ni Baniaga Vida ni Vida Vera;

Iti Likudan ti Witiwit ni Camiguin Boy; Dagiti Nangabak ni Finish Line; Idi Agresidente ni Oppong iti White Plains Subd. ni Time bandit; Dagiti Sabong ni Reyna Padaya ni Anib T. Isaias; Parola ni AwanParbo A. Naganna; Ti Balediktorian ni Mina Bel; Ingel ti Dara ti Talunasan ni An-anabo T Ylokos; Zenaida ni Fred campos; Ti Pangngeddeng ni Tatang ni apagdarikmat nga. Anges; ken, Linas ti Adayo a Taeng ni Miles Away.

Manipud kadagiti naisalip, mapili ti tallo a kapipintasan a pakaipaayan ti P15,000.00 para iti Umuna a Gunggona, P12,000.00 iti Maika-2; ken P10,000.00 iti Maika-3. Yawatto a mismo ni ALVIYA President Alex V. Yadao dagiti premio kadagiti mangabak iti Dap-ayan 2012, ti tinawen a kombension ti GUMIL Filipinas a maangay inton Abril 20-22 sadiay DMMSU, Sapilang, Bacnotan, La Union. (Freddie Pa. Masuli)

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 26, 2012 a bilang.)

Bannawag -- Marso 26, 2012

SARITA
6 Arimukamok
Manuel S. Diaz

NOBELA
24 Ket Indanonmi ni Kasinsin Lucreng (7)
Estela Bisquera-Guerrero
28 El Guapito (61)
Dionisio S. Bulong
32 Dagiti Bituen iti Imatangda (22)
Jose A. Bragado

DANIW
4 Iti Ayat ken iti Biag
Rosalie V. Calpito
26 Tallo a Panangyarig
Ariel S. Tabag
30 Saan Pay a Nalaylay ti Amin
Rosalie A. Barnachea

SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (28)
Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Asino ti Bimmaknang Gapu iti Panagminas?
Neyo Mario E. Valdez
40 Gapu iti EMRC: Pinapintas ti Garami ti Dagana
Reynaldo E. Andres

KOMIKS
17 Tres Muchos (44)
20 Bannatiran (60)
24 Miks & Tiks

KOLUM
10 Kas Kuna ni Manang Imee
14 Dear Judge
16 Dear Doc
31 Okeyka, Apong
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
38 TIPS
42 Padasem Daytoy, Kailian
44 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
45 Facebool, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
15 Tao Lugar Pasamak
27 Raementayo Koma ti Panagsusupadi iti Kultura
29 Txtm8
33 Siled ti Kararag
34 Agsalaka Man nga Awan Musika
35 Ti Gasatmo Ita a Lawas
36 Ammuem Pay Dagitoy
39 Hay, Dalara!

Saan a Maibagay

Napintas man daytoy ganuat ni Gob. Imee R. Marcos ti Ilocos Norte a pannakaipaskil dagiti billboards a mangipakaammo iti kaadda dagiti napipintas a pagpasiaran iti Ilocos Norte.(Makitanto kadagiti LRT stations iti Kamanilaan). Isuna laeng ta saanda koman nga ikabkabil pay 'tay sinanbigote numan pay trademark ni bannuar a Juan Luna daytoy. Saan a maibagay daytoy numona ket naguguapo/napipintas met dagiti Ilokano a modelo.
--Antonio Orteza
Ballesteros, Cagayan

(Naipablaak iti Bannawag, "Ti Makunami," iti Marso 19, 2012 a bilang.)

Bulan Dagiti Babbai

Saantayo koma a liplipatan ti bulan ti Marso a kas Bulan Dagiti Babbai (Women’s Month) kas sagudayen ti Proklamasion Blng. 224 s. 1988 a nangideklara iti umuna a lawas ti Marso iti tunggal tawen a kas Lawas Dagiti Babbai (Women’s Week) ken ti Marso 8 a kas Women’s Rights and International Peace Day; iti Proklamasion Blng. 227 s. 1988 a mangibilbilin iti pannakapaliiw ti Bulan ti Marso a kas Women’s Role in History Month; ken iti Akta Republika (RA) 6949 s. 1990 a nangideklara iti Marso 8 iti tinawen a kas National Women’s Day.

Sapay koma ta gundawayan daytoy dagiti maseknan nga ahensia ti gobierno, organisasion sibiko, wenno dagiti lider dagiti barangay a mangiwayat kadagiti aktibidad a mangpabileg kadagiti babbai a kas kabinnadang iti pannakaparang-ay ti pamilia, ti komunidad, ken ti pagilian.
--Lorainne S. Mabanag
Vintar, Ilocos Norte

(Naipablaak iti Bannawag, "Ti Makunami," iti Marso 19, 2012 a bilang.)

Pantranco, Pantrancokayo Dita!

"PANTRANCO, PANTRANCOKAYO DITA!" Tagilako a kaisangsang-at nga ikan a dorado wenno mahi-mahi (Coryphaena hippurus), a maaw-awagan pay iti "Pantranco" (gapu iti kasla bus a langa/sukogna) iti Claveria, Cagayan. Nakalap dagitoy ken naisanglad iti Taggat Lagoon iti Claveria. (Roy V. Aragon)

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 19, 2012 a bilang.)

Sabali a trabaho, maidiaya kadagiti nursing graduates

Insingasing ti Department of Labor and Employment (DoLE) kadagiti nagturpos iti nursing a padasenda ti sabali a trabaho iti industria ti healthcare a kasapulan iti Filipinas ken iti sabali a pagilian.

Kinuna ni Labor Secretary Rosalinda Baldoz a saan man a klinikal, adda dagiti ididiaya dagiti kompania iti healthcare a trabaho a mainaig met laeng iti salun-at a kas alternatibo a karera kadagiti lisensiado a nars, nagturpos iti nursing, ken dadduma pay nga agbirbirok iti trabaho nga addaan iti background iti healthcare.

Dinakamat ni Baldoz ti report manipud iti Bureau of Local Employment (BLE), a ti healthcare information outsourcing sector iti industria ti business process outsourcing (BPO) ti maibilbilang ita a maysa kadagiti dumurdur-as a sektor a mangididiaya iti nasurok a 100,000 a trabaho a mainaig iti salun-at kadagiti nagturpos iti nursing.

Kuna ni Baldoz a dagiti healthcare outsourcing careers a kas kadagiti medical transcriptionists, medical secretaries, medical coders ken billers, medical assistants, medical representatives, ken medical butlers ti maibilang nga alternatibo a trabaho kadagiti nagturpos iti nursing.

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 19, 2012 a bilang.)

Pre-registration dagiti delegado iti Komperensia Nasional ti GUMIL

Maipaganetget kadagiti amin a chapter presidents ti GUMIL Filipinas (GF) a nasken nga ipatulodda a nasapa ti listaan dagiti delegadoda iti GF Komperensia Nasional ken Literary-Seminar Workshop a maangay inton Abril 20-22, 2012 iti Don Mariano Marcos Memorial State University (DMMMSU-NLUC) iti Bacnotan, La Union.

Paset daytoy ti baro a systems installation ti GF a napagnanamingan iti special a board meeting a naangay itay Marso 4 iti pagtaengan da Mr. ken Mrs. Dionisio Bulong iti Cadaing Village, Novaliches, Q.C.

Mainaig itoy, inkeddeng ti GF Board nga idauluan ni retirado a Hues Vivencio S. Baclig, a kas presidente ken presiding officer iti miting, ti registration fees: P350.00 para kadagiti estudiante ken senior citizens ken P550.00 kadagiti saan a masakupan daytoy nagduma a dua a kategoria dagiti delegado.

Malaksid iti registration fee, adda membership fee wenno annual dues a P200.00 kadagiti siguden a kameng ti GF.

Masapul a maawat ti GF Conference Secretariat ti listaan dagiti chapter delegates iti di naladladaw ngem Marso 24, 2012. Kadagiti awan pay pagkamenganna a GF chapter, mabalinda ti makiuman iti kaasitgan a chapter ti GF wenno iti GF Secretary-General. Iturong ti listaan/panangipakaammo iti idadar-ay ken ni GF Secretary General Djuna Alcantara iti telepono (072) 6072501, C.P. No. 09493431766 wenno ag-email iti gumilfilipinas_2005@yahoo.com.ph. No koreo ti usaren, iturong iti No. 4, Acacia St., Namnama Village, San Fernando City, La Union. Mabalin pay nga iturong iti GUMIL Filipinas website wenno iti GF facebook.

Kasapulan ti GF Secretariat daytoy a pre-registration dagiti delegado para iti reservation ken accommodation.

Kabayatanna, maangay ti sumaruno a GUMIL Filipinas Regular Board Meeting inton Marso 25, 2012 iti Philippine Ports Authority Beach Resort, Siudad ti San Fernando, La Union.

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 19, 2012 a bilang.)

Fernandez, baro a presidente ti GO

Gapu iti adu a pakakumikomanda, naglusulos da agassawa a Sandy ken Josie Lasquero a kas Presidente ken Sekretaria ti GUMIL Oahu, kas panagsaganadda.

Gapu iti dayta, naangay ti espesial nga eleksion ti gunglo iti pagtaengan da Mr. ken Mrs. Eddie Bueno iti Waipahu idi Peb. 12, 2012, tapno maalianaran dagiti nabakantean a takem.

Adtoy ti baro a grupo dagiti opisial a mangtimon iti gunglo manipud iti Pebrero 12, 2012 agingga iti Agosto 16, 2013:

President: Rizal Fernandez; Internal Vice President: Eddie Bueno; External Vice President: Charmane Belleza; Recording Secretary: Nena Bueno; Corresponding Secretary: Etta Mendoza;

Treasurer: Mila Fernandez; Asst. Treasurer: Emelyn Damo; Public Relations Officer: Ave Felicitas, Jr.; Auditor: Jun Bermisa; Marshalls: Angel Mendoza ken Paul Taong; Immediate Past President: Gladys Mae Menor;

Board of Directors: Elizabeth Alimbuyuguen, Maggie Domingo, Larry Fiesta, Divina Menor, Estrella Pada-Taong ken Amado Yoro; Advisers: Ric Agnes, Rafael Alimbuyuguen, Andy Barroga, Jun Bumanglag, Tessie Felicitas, Flor Martinez ken Cles Rambaud.; Legal Adviser: Judge Artemio Baxa.

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 19, 2012 a bilang.)

MARSO 19, 2012

SARITA
6 Dalara
Jimmy C. Vivit

NOBELA
26 Ket Indanonmi ni Kasinsin Lucreng (6)
Estela Bisquera-Guerrero
30 El Guapito (60)
Dionisio S. Bulong
34 Dagiti Bituen iti Imatangda (21)
Jose A. Bragado

DANIW
4 Panagpaadu
Godofredo S. Reyes
28 Kaha
Derick Marcel F. Yabes

SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (27)
Hues Joven F. Costales (Ret.)
12 Ania, Saan a Managbasa Dagiti Filipino?
Neyo Mario E. Valdez
16 Aniat’ Usar ti Daniw, Aya?
Jim P. Domingo
40 Tapno Masaluadan Dagiti Apit a Bawang
Reynaldo E. Andres

KOMIKS
19 Tres Muchos (43)
22 Bannatiran (62)
24 Miks & Tiks

KOLUM
10 Kas Kuna ni Manang Imee
18 Dear Doc
33 Okeyka, Apong
36 TIPS
39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
42 Padasem Daytoy, Kailian
44 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
45 Paper View, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
14 Dagiti Dua a Naari a Manok
15 Tao Lugar Pasamak
29 Ubingka Pay, Nakkong, a Maaddaan iti Ubing
31 Txtm8
32 Ala, Kumantaka Latta, Komari!
35 Siled ti Kararag
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy

Umuna a Gunggona

UMUNA A GUNGGONA. Ti karosa ti Cebuana Lhuillier a nagluganan dagiti kandidata iti Miss Earth ti napili a nangabak iti Umuna a Gunggona kadagiti amin a 22 a karosa a nakipartisipar iti grand floats parade ti 17th Panagbenga Festival iti Siudad ti Baguio idi Domingo, Peb. 26. Naipaay ti Maikadua a Gunggona iti float ti Department of Tourism; Maikatlo ti Manila Northluzon Tollways Corporation (MNTC). (Zaldy Comanda)

(Naipablaak iti Bannawag, Enero 12, 2012 a bilang.)

5.3-milion a Pinoy, maaddaan iti trabaho, kuna ti TESDA

Umabot iti 5.3-milion a Filipino ti manamnama a maaddaan iti trabaho kalpasan ti administrasion ni Aquino inton 2016, segun iti Technical Education and Skills Development Authority (TESDA).

Kuna ni TESDA Director General Joel Villanueva nga iti panaggibus ti termino ni Presidente Aquino iti 2016, kayatda a malaglagipto dagiti tao ti TESDA iti pannakapataud ti 5.3-milion a TESDA-certified workers wenno TESDA specialists nga addaan iti trabaho ken gumangganar iti adda met kawadwadanna nga isublida met iti gobierno babaen ti pananggastosda itoy ken iti panangurnongda.

Inako ni Villanueva a narigat ngem ikagumaananda a maabot ti kasta a bilang ti mangmangged ken mapapigsa ti kabaelanda babaen ti tulong iti dekalidad nga edukasion teknikal ken panangpadur-as iti kabaelanda tapno makabirok iti trabaho dagiti benepisiario iti panagsanay, panangipaay kadakuada iti dekalidad a biag ken kasasaad iti panagbiag kadagiti komunidad.

Tapno magun-od daytoy, binilin ni Villanueva ti amin nga opisina ti TESDA tapno mangiwayat kadagiti addang, kas iti panangpaadu iti enrolment, napasnek a panagsanay ken panangited iti sertipikasion iti kinaespesialista.

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 19, 2012 a bilang.)

Dallot ken Komedia, Panggep a Parimaten Daytoy a Pagadalan

Maliplipatanen ti dallot ken komedia. Ngem iti biang ti Banna National High School (BNHS) iti Banna, Ilocos Norte, nasken a maisubli koma manen dagitoy iti imatang dagiti umili ta paset dagitoy ti namaris a pakasaritaan ti puli ni Ilokano malaksid a mabalin met a pagbalinen dagitoy a paset ti biag ti agdama a kaputotan.

Mainaig itoy, maysa a panagsanay iti dallot ken Komedia Ilokana ti insayangkat ti BNNHS nga idauluan ni mannurat iti Bannawag Joel B. Manuel, prinsipal ti nasao a pagadalan, iti pannarabay ti National Commission on Culture and the Arts (NCCA) idi Marso 1 agingga iti 4.

Napanaganan ti panagsanay iti “BUYANIW: Ilokano Performance Arts Training in Dallot and Komedia,” mismo a ti Pangulo ti Arts Section ti NCCA, ni Ferdinand P. Isleta, a patneng met nga Ilokano, ti naawis a kangrunaan a nagsarita ken nangsanay.

Kas Head ti Arts Section NCCA), naigamer ni Isleta, tubo iti Dingras, Ilocos Norte, kadagiti nadumaduma a proyekto ti NCCA sipud pay idi 1993, a kas Project Coordinator wenno kas Director iti adun a national ken regional visual and performing arts congress, exhibition ken festival. Nagpaay pay nga opisial a delegado kadagiti internasional a panagtitipon a kas iti UNDP Culture & Administration Human Resource Development Program a naangay iti South Korea, iti 13th ken 14th Meeting ti ASEAN Technical Working Group for Visual and Performing Arts a naangay iti Indonesia; iti 33rd Meeting ti ASEAN Committee on Culture and Information a naangay iti Singapore ken iti 34th ASEAN-COCI a naangay iti Manila. Nagakem pay a Head ti Philippine Delegation iti ASEAN Youth Art Camp 2001 iti Malaysia ken iti ASEAN Youth Art Camp 2002 iti Myanmar. Naipaayan iti scholarship idi 2008 babaen ti Arts Council ti Korea a kas maysa kadagiti partisipante iti “Cultural Administration Training Program for Young Professionals”. Idi 1990, imbagianna ti Filipinas a kas maysa kadagiti kameng ti Lyceum Dance Troupe a nakipartisipar iti La Farandole de Nice Dance Festival a naangay iti Nice, France.

Kadua ni Isleta a nangsanay da Elizabeth Madarang Raquel, public schools district supervisor ti Currimao District ken maysa a coordinator iti NCCA-Committee on Literary Arts; Guillermo I. Concepcion, mabigbig a mannaniw, piksionista ken agkomkomedia; Mario P. Tejada, Sangguniang Bayan secretary ti Piddig, mannurat ken dumadallot; ken Cles B. Rambaud, Managing Editor ti Bannawag.

Nagserbi met a kas project director ni Rolando D. Tubera, mannursuro iti BNHS ken premiado met a mannurat iti Ilokano. Timmulong amin dagiti mannursuro iti nasao a pagadalan a kas project assistants.

Nasanay ti aganay a 30 nga agad-adal iti BNHS iti panagakem, panagyayug iti dallot ken komedia ken naisuro met kadakuada dagiti masapul a gamigam, aruaten, musika ti dallot ken komedia.

Adda pay paset ti panagsanay a panangamiris dagiti agad-adal iti iskrip. Kas pangipakatan met dagitoy iti naadalda iti nasao a panagsanay, addanto maangay a panagpabuya dagitoy iti arinunos ti Marso.

Maipabuya a panagdaniw ti kayat a sawen ti buyaniw, ket mausar daytoy a termino a pangsakup kadagiti isu amin a maipabuya a daniw a kas koma iti dallot, komedia, bukanegan, sarindaniw ken danirock (daniw a maakompaniaran iti rock a musika).

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 12, 2012 a bilang.)

3rd Cordillera Creative Writing Workshop, Maangay iti Mayo 23-25

Maiwayat ti 3rd Cordillera Creative Writing Workshop inton Mayo 23-25, 2012 babaen ti panagtinnulong ti University of the Philippines-Baguio ken National Commission for Culture and the Arts.

Silulukat ti workshop kadagiti amin a mannurat,16 anios agpangato. Idatag iti orihinal ken di pay naipablaak a sinurat nga uray ania kadagiti sumaganad: tallo a daniw; maysa a sarita; maysa a creative nonfiction wenno salaysay, a naisurat iti uray ania man kadagiti lengguahe iti Amianan (ken dagiti dialektoda): Ibaloy, Kankanaey, Ifugao, Kalinga, Bontoc, Kalanguya, Karao, Isnag, Tinguian, Pangasinan, Ilokano, ken dadduma pay.

Masapul a mapakuyogan ti/dagiti sinurat iti patarus daytoy/dagitoy iti Filipino wenno Ingles, ken ti ababa a pakasaritaan ti biag ti autor (curriculum vitae), a maidatag kas word document attachment babaen ti email iti cordilleracww@yahoo.com ken anaraar_arasaas@yahoo.com.

Masapul a maawat dagiti sinurat iti di naladladaw ngem Abril 15, 2012. Mapakaammuan dagiti mannurat a mairaman ti sinuratda a ma-workshop inton Abril 20, 2012.

Para iti ad-adu pay nga impormasion, kontaken ti UP Baguio College of Arts and Communication iti telefax (074) 4448393, wenno babaen ti e-mail iti cordilleracww@yahoo.com or anaraar_arasaas@yahoo.com.

(Naipablaak iti Bannawag, Marso 12 a bilang.)