SARITA
4 Idiay Dakkel a Balay
Ronnie E. Aguinaldo
Iti ipapanna iti “dakkel a daga,” idiay ayan ti “dakkel a balay,” adda naammuanna… wenno naammuanda amin…
NOBELA
16 Dagiti Bituen iti Imatangda (6)
Jose A. Bragado
Adu ti mabalinna a pagpilian nga asawaen ditoy Hawaii. Ngem dina isukat ni Pacing…
34 El Guapito (45)
Dionisio S. Bulong
Ni Kid Melino a kasla artista ti kinaguapona ti sumaruno a makalaban ni El Guapito. Ket nagdanag da Dilmer ken Aldong…
DANIW
6 Piesta Idiay Plasa
Mighty C. Rasing
Nasipnget ti rabii ngem nalawag ti plasa
Nakasaganan dagiti tugaw ken lamisaan
Agrikrikusen ti tsubibo. Agik-ikkis
dagiti ubbing nga agpangato,
agpababa. Marayray-awda.
Agrikusrikus met dagiti pitias ti ABC— dagiti ubbing, agsusugal
ngem maipalubos, ta piesta ngarud.
Ngem agur-uray dagiti agtutubo ken nataengan
Iti umay agpabuya ken agtokar.
Sumsumreken dagiti tattao iti plaza
Agtutugaw dagiti dadduma, ngem dagiti agtutubo
Adda pay laeng iti igid, agiinnestoria—
Maipapan iti manamnama
nga artista nga umay ditoy plaza.
“Ni Sarah Geronimo,” kunada. “Saan,” kuna met ti maysa
“Busy kano; launching ti baro a teleseryena.”
Ngem iti entablado, adda dua
a gitara— baho ti maysa. Adda met tambor
ngem natalna. Awan pay dagiti agtokar,
awan pay dagiti agkanta. Ngem dagiti agtutubo ken nataengan
agur-urayda.
Kalpasan ti programa, immuli iti entablado ti agtokar a banda—
Naggapuda kano pay idiay Manila, “Magandang gabi!”
Kunada. “Kami po ay kakanta!”
Nagpatengnga dagiti agtutubo tapno
agdengngegda ken agsala.
Nagpaigid, nagulimek dagiti lallakay ken babbaket,
agur-urayda
iti pabuya a maawatanda.
18 Linnaaw
Minervina J. Jimenez
20 Akikid a Katre
Narglon C. Utanes
22 Labutab
Jonathan B. Torricer
24 Biag ni Lam-ang (5)
Bersion ni Leopoldo Y. Yabes
SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (13)
Hues Joven F. Costales (Ret.)
Intarayda Wenno Nakitaray?
Iti salami idi iti Regional Trial Court, Branch 45, Urdaneta City, Pangasinan, adda dua nga akusado a naidarum iti panangitaray iti maysa a babai ken iti pannakarames ti nasao a babai (Abduction with Rape). Ket ti dusada no nagbasolda: bitay. Wenno gapu ta naawan metten ti dusa a bitay, pannakaibalud iti tungpal-biag.
No pudno a naaramidda dayta a krimen, rumbeng laeng ngarud a madusada iti kastat’ kadagsenna.
Ngem nagbasolda kadi?
12 Ania Dagiti Karbengan Dagiti Annak iti Ruar?
Neyo Mario E. Valdez
Malukib daytoy a saludsod gapu iti pannakapapatay ni Ramgen Revilla…
40 Ay, Nasam-it ti Rambutan ti Kailokuan!
Reynaldo E. Andres
Iti laeng Katagalogan nga agbiag ken mapagburasan iti adu ti rambutan. Mamatikayo met…
KOMIKS
26 Miks & Tiks
28 Dagiti Bannatiran iti Bantay Maoac-oacar (47)
30 Tres Muchos (28)
KOLUM
10 Kas Kuna ni Manang Imee
Dios unay ti agngina iti panangited ti Bannawag kaniak iti gundaway a makipaset iti daytoy numero uno a magasintayo nga Ilokano.
Mangrugi ita, linawasen a maki-chika daytoy numo kadakayo babaen daytoy a kolum.
14 Dear Judge
Dear Judge,
Nakautang kaniak ti maysa a kompadrek iti limapulo a ribu a pisos (P50,000.00). Maibatay iti promissory note a pinirmaanna, addan anak ti utangna a dua ribu a pisos (P2,000.00). Nangted iti tallopulo a ribu a pisos (P30,000.00) ket ti kinunana, ibayadna ti sibubukel a kantidad iti inutangna kaniak, sananto kano kayadan ti anak ti utangna kalpasanna. Mabalinna kadi nga ipapilit ti kasta a kayatna? –George
(Mabasayo ti sungbat ni retirado a Judge Baclig iti Bannawag.)
19 Dear Doc
Adtoy ti maudi a paset ti sungbat iti surat ni Ms. Worried Mother ti Santiago City, maysa nga ina nga addaan iti dua nga annak a lallaki. Adda atapna a nailuoden iti kompiuter dagiti annakna ket damdamagenna no ania ti aramidenna tapno malapdanna ti ikakaro daytoy a problema kadagiti annakna.
33 Okeyka, Apong
TULOY daytoy ti napalabas a bilang a nangtamingantayo no kasano a masiguradotayo a natalged ti nateng a sidsidatayo—wenno saan a napaspasuyotan daytoy iti pestisidio.
Dinakamattayo dagiti nadumaduma a kabukbukodantayo a nateng a saan a mapaspasuyotan. Kasta met dagiti nasayaksak laeng ti panagdakkelna babaen ti tulong dagiti pestisidio. No awan ti pestisidio, dida makalasat iti yaatakar dagiti peste ken sakit.
Ania ti aramidentayo kadagiti nateng a maibilang iti maikadua a kategoria (dagiti crucifer) — dagiti napatanor babaen ti panagpasuyot iti kemikal?
(Basaen ti tuloyna iti Bannawag.)
36 TIPS
Agannadka Kadagiti “Free Screen Saver.” Adtoy ti maysa a balakad para kadagiti agus-usar iti Internet: Laglagipem nga itoy a biag, awan ti libre. Isu a no agin-Internetka ket adda rummuar nga anunsio (“pop-up ad”) a mangibagbaga iti “free screen saver”), agannadka. Kasla di met makadangran iti kompiutermo daytoy, saan? Ngem iti kanito a kimmagatka, dimo ammo ngem nagbayadkan—ta kontaminarenna ti kompiutermo babaen ti pannakaiserrek dita ti spyware. No addan daytoy, kasla balay a nakalukaten dagiti ridawna ti kompiutermo tunggal ag-Internetka. Malaksid nga adu ti agkolekta iti impormasion maipanggep kenka, paginadenna pay ti kompiutermo. (SHEILY SABADO, Lathrop, California)
39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
Ti Marcos for Peace Movement (1)
Kadagupan amin a puli nga agnaed ditoy Hawaii, kapid, babaen ti sensus itay napalabas a tawen, dagiti Filipino ti maikadua a kaaduan. Nasuroken a tallo gasut a ribu ti bilangda, 85% kadagitoy ti Ilokano.
Idi maipaing ditoy daydi Presidente Ferdinand E. Marcos idi 1986, indirdir-i dagiti di makaammo ken makaawat iti pudno a kinatao daydi Apo Marcos ti “No Aloha for Marcos!”. Ngem iti biang dagiti Filipino, nangruna dagiti Ilokano, nabara ti panangsaraboda kenkuana ken ti bunggoyna. Iti laksid dagiti amin a pannakaparpardaya ken pannakairurumenna, impakita dagitoy nga Ilokano ti panagayatda kenkuana. Iti apagdarikmat, nabuangay ti “Marcos Loyalist.” Nagtalinaed dagiti loyalista wenno dagiti napudno kenkuana a nangipamatmat iti panagtamed ken panang-idoloda kenkuana uray payen kalpasan ti ipupusayna idi 1989.
Gapu ta awan pammalubos ti “gobierno” daydi Presidente Corazon Aquino a mayawid ti bangkay daydi Apo Marcos iti Filipinas, adda abong-abong (mausoleo, kuna dagiti dadduma) a naipatakder idiay Valley of the Temples, maysa a pribado a kamposanto ditoy Hawaii, a nakaipaingan ti bangkayna.
Idiay kamposanto, Kapid, intuloy dagiti Ilokano iti Hawaii ti panagayatda iti daydi Apo Marcos─agbantayda iti rabii. Iti aldaw, adu ti mapan sumuknal iti nakaimassayaganna. Adu pay dagiti Ilokano manipud iti California ken dadduma nga estado ti mapan mangkita kenkuana. Dagiti met aggapu iti Filipinas, bisita wenno imigrante, ti kamposanto ti maysa kadagiti umuna a pasiarenda.
Idi mayawid ti bangkay daydi Apo Marcos dita Ilokos, adu ti nangpalubos kenkuana. Adu pay ti kimmuyog iti laksid ti sayangguseng a tinnagen ti armada ti Filipinas ti eroplano a nakailugananna. Dayta ti maysa a mangipamatmat, Kapid, nga adu ti nakasagana a matay iti sidongna wenno gapu kenkuana.
Adu ti naldaangan idi madamag dagiti taga-Hawaii a saan a mapalubosan a maitabon daydi Apo Marcos iti Libingan ng mga Bayani. Adu ti nagtanupra iti pannakailaksid ti karbenganna a kas maysa a bannuar. Ngem kas iti naipatigmaan iti amin, anusan ken ibturan ti pangngeddeng dagiti agdama a turayen ti pagilian.
Nupay kasta, Kapid, itay Oktubre, imbatad ni Presidente Benigno S. Aquino III a saanna a palubosan ti pannakaitanem daydi Presidente Marcos iti Libingan ng mga Bayani wenno ti pannakaited kenkuana ti naan-anay a pammadayaw-militar bayat ti kaaddana iti takem.
Iti daytoy a pangeddeng ni Aquino, Kapid, narikpanen ti namnama a maitanem ni Apo Marcos a kas maikanada iti maysa a bannuar; kasla makapleng a gurruod a nangbuak iti natalnan a panagbiag dagiti Ilokano. Iti radio ken kadagiti paguummongan, nagbalin daytoy a kapudotan a topiko, nangruna kadagiti natataengan a nailasag kadakuadan ti panagayat ken panagtamedda idi daydi Presidente Marcos.
Kadagiti radio, naidir-i ti kinatan-ok daydi Pangulo nga anak ken patanor ti Kailokuan. Naggaallabat dagiti kapanunotan. Naipeksa ti luksawda iti agdama a gobierno ti Filipinas. Ket idi Oktubre 29, kapid, iti sardam idiay Jesse’s Café, naguummong dagiti Ilokano ket nabuangay ti Marcos for Peace Movement (MPM). Ti panagem dayta a bunggoy: maidupag ken ni Presidente Aquino, babaen ti nainkappiaan a wagas, ti pannakabigbig daydi Presidente Marcos a kas maysa a bannuar ken maitabon a maipaay kenkuana ti amin a pammadayaw manipud iti Armada ti Filipinas. Naipatulod dayta a kiddaw iti Presidente babaen ti Konsulada iti Honolulu.
Kabayatanna, agisagsagana met idi ti Konsulada iti maysa a padaya a pangsangaili ken ni Aquino a dumar-ay iti APEC a maangay iti Hawaii. Iti dayta a padaya a maipaay ken ni Presidente Aquino, impasimudaag dagiti sumagmamano a kameng ti MPM ti itatabunoda.
Malaksid iti dayta, naiwaragawag metten ti pannakaangay ti maysa a rally a buklen ti MPM iti aldaw ti Sabado, maysa nga aldaw sakbay ti padaya.
Ket nagbalin a burburtia, Kapid, ti pannakaipasdek ti MPM, ti rally nga angayenda, ken ti itatabuno dagitoy iti padaya a naawagan iti “Alay sa Pangulo” wenno daton ken ni Aquino.
(Adda tuloyna)
42 Padasem Daytoy, Kailian
Kayatmo Kadi ti Agtaraken iti Kalding a Kas Negosio?/ Ay, saan nga umdas ti adu a kuarta tapno mairugim ti ganggandatem a dakkel a proyekto iti kalding.
(Basaen ti sibubukel a salaysay iti Bannawag.)
44 Ading Kosinera
Padasenyo man daytoy!
Torta a Patola with Cheese
Dagiti ramen:
1 bukel a patola (kabatiti wenno bilidan), naiw-iwa iti babassit
½ tasa nga arina
3 bukel nga itlog, nabatil
4 kangipen a bawang, dekdeken
1 bukel a sibuyas, galipen iti napino
½ kutsarita nga asin
1/8 kutsarita a pimienta
4 kutsara a keso, tunawen
Manteka
Panangisagana:
1. Paglalaoken amin dagiti ramen malaksid ti keso.
2. Templaen iti asin ken pimienta.
3. Mangala iti napaglalaok a ramen sa ikabil iti kalalainganna iti kadakkel a platito.
4. Pagbukelen a pormaen.
5. Iprito iti naipapudot a manteka agingga a lumabaga.
6. Adawen ken idasar a napudot.
(Siempre, adda pay nayonna a sabsabali a potahe iti Bannawag.)
PAGLINGLINGAYAN
45 Sewing All Available, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo
DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
Agbiag da Papait
Kada Pallang!
Nayonak man ti listaan ni Dr. Rotor kadagiti natalged a nateng -- ta di mapaspasuyotan iti insektisidio (Nakapuotkan iti Mapaspasuyotan a Marunggay?, Nob. 21): samsamping (kumpitis, kuna ti dadduma), alukon, rabong, pannalayapen, ariwat, papait., kamangeg, aba, tartarabang, padpadol.
Nasayaat koma no adda dagiti mannalon a mangipamaysa nga agmula kadagiti nateng wenno mula a paggapuan ti taraon a saan a nasken a mapaspasuyotan. Siak koma, a, ngem ti met laeng mabalin a pagmulaak ket dagiti lata a nagawangan iti pintura.
--Leo S. Fagaragan
Siudad ti Caloocan
7 Manipud iti Editor
“Padapadakam’
a Siraragsak”
Asino ti di makaam-ammo ken ni Imee R. Marcos? Itayagna man ti imana.
Siempre, awan ti mangitayag.
Wen, a, ta mangrugi itoy a lawas, makaduatayon ditoy Bannawag ni Manang Imee, a nairana a gobernador ita ti Ilocos Norte, ken nabayag metten a kolumnista iti maysa a diario iti Kamanilaan.
Nairanta a marugian daytoy kolum ‘toy ipagpampannakkeltayo nga anak ti Amianan (kitaen madamdama iti panid 10) kalpasan ti panagkasangayna idi Nob. 12 —siempre, tapno ad-adda pay nga agbalin a nakalalagip ti panangirugina nga agsurat para iti Bannawag.
Ket gapu ta nadakamattayo met laeng ti panagkasangay ni Manang Imee (a kas kayatna a pangawagtayo kenkuana ditoy Bannawag), malagipmi met ita ti kanta a para iti agkasangay a makankanta no kasta nga adda agkasangay iti Ilocos Norte.
Ket gapu ta daytoy laeng ti kanta nga Ilokano a para iti agkasangay, saan metten a nakakaskasdaaw no uray dagiti taga-sabsabali a probinsia nga ayan dagiti pada nga Ilokano, kayatda metten a kantaen daytoy a “birthday song” a putar ti Ilocos Norte.
Kinapudnona, iti di pay unay nabayag, impadamag kadakami ni Manong Tony Antonio, dati a Provincial Editor ti Manila Bulletin a tubo iti Piddig, Ilocos Norte ngem agnaed itan idiay Michigan, U.S.A., a kinantada daytoy iti panagkasangay ti maysa a gayyemda – a tinabunuan dagiti pupuraw. Tapno maawatan ti kaaduan ti kayat a sawen ti kanta, binunongan ni Manong Tony dagiti dimmar-ay iti naisurat a patarus daytoy iti Ingles, ket kabayatanna, makankanta ti “Padapadakam’” iti Ilokano.
Nadumaduma dagiti bersion ti kanta. Adda Laoag version, Sarrat kada Piddig version. Isu met laeng ti ayugna; adda laeng nainayon/naikissay a sumagmamano a linia wenno nabaliwan a balikas (depende iti bersion) ngem ti anagna, isu met laeng.
Ibinglaymi man kadakayo ti maysa a bersion— ti bersion ti Pinili (I.N.) nga impadigo ni kumakanta ken mannurat met laeng iti Bannawag, Ludy Ely F. Bravo:
Padapadakam’ a siraragsak
A kumablaaw mangipaduyakyak
Ta nagtengan ti aldaw a pannakayanak
Ni (nagan ti agkasangay) a napnuan gasat.
Balangat a naurnos dagiti sabsabong
Nga umaymi kenka isaad dita ulom (adda mapan mangisaad iti korona iti agkasangay)
Kasta met a yawatmi kenka
‘Toy naindayawan unay a palma (adda mangyawat iti palma wenno sabsabong iti agkasangay).
Sapay iti Dios ta ilayonna koma
‘Ta salun-atmo, biag ken regta
Ken ‘ta pintasmo a nagpaiduma
Nga ap-apalan dagiti kas kenka.
Ti melodiana? Sarungkaranyo man ketdi ti http://www.youtube.com/watch?v=SLTt9QUlqnQ.
Kas kuna dagiti nagatendar iti birthday ni Manang Imee, nakanta met ti “Padapadakam.’”
Wen, a. Saan a kompleto ti panagkasangay iti Ilocos Norte no di makanta ti “Padapadakam’”!
Ket gapu ta saankami met a nakaatendar, isu a kankantaen ita dagiti taga-Editorial ti Bannawag daytoy para ken ni Manang Imee. Ken kas pangabrasa ti Bannawag kenkuana, ken dagiti amin nga agbasbasa iti Bannawag, iti panagbalinnan a paset ti Bannawag family.
Padapadakam’ a siraragsak, Manang Imee!
--Cles B. Rambaud
15 Tao, Lugar, Pasamak
17 Siled ti Kararag
20 “Sangalitro a Silaw”
23 Ania, Baut Manen ti Pinamigatmo?
35 Txtm8
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy
No comments:
Post a Comment