November 30, 2014

DISIEMBRE 8, 2014



SARITA
6 Paskua Manen, Perlas
   Romel A. Pascua
12 Sabong
   Fredelito L. Lazo

NOBELA
24 Dagiti Kulalanti ti Arapaap (11)
     Juan S.P. Hidalgo, Jr.
28 Upa ken Kawitan (3)
     Estela A. Bisquera-Guerrero

DANIW
19 Agbalin Manen a Paset Dagiti Bituen
     Cles B. Rambaud
25 Dul-os
      Ronnie E. Aguinaldo
48 Dandaniw a Para Ubbing
     Eduard G. Britos/ Jan Justin C. Rodriguez

SALAYSAY
38 Ania ti Serbi ti Bakawan?
      Armando D. Diga
16 Ania, Boying, Nagsaksakay ti Tao iti Dinosaur?
      Joel B. Manuel
40 Nasamay nga Abuno ti Tubbog ti Aragan
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
20 Aritosan (112)
22 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
30 Okeyka, Apong
32 TIPS
35 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
36 Kosina Ilokana
42 Padasem Daytoy, Kailian
46 Haytek!

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 4 Tao, Lugar, Pasamak
 9 Ania, Aya, ti Dallot?
10 F. Sionil Jose: Puon ken Inspirasion
15 Maikapat a Pasalip ALVIYA iti Sarita
18 Salip iti Sarita a Para Ubbing ti 13th RFAAFIL
26 Siled ti Kararag
27 Agbiag ni Baboy!
29 Txtm8
31 Kinapateg ti Kultura: Saan Koma a Sabong ti Dila Laeng
33 Ti Gasatmo Ita a Lawas
34 Ammuem Pay Dagitoy
37 Kitkitaem Ngem Dimo Makita?

November 23, 2014

Kalawaan a Plantasion ti Organiko a Kape, Addan iti Piddig, Ilocos Norte



KALAWAAN A PLANTASION TI ORGANIKO A KAPE, ADDAN ITI PIDDIG, ILOCOS NORTE. No saan a basi, yawatandakanto iti kape dagiti taga-Piddig gapu ta mayus-usuaten ti agarup sangaribu ket pito gasut (1,700) nga ektaria a plantasion iti kape— 1,130 ektaria a para iti Robusta ken Barako nga agpada a kape iti patag idinto a 560 ektaria ti para iti Arabica a kape iti nangato a lugar a maimula iti Sitio Lammin iti Barangay Dupitac, kangatuan ken kalamiisan a paset ti nasao nga ili. Iti agdama, nakaimuladan iti mapan a 15,000 a patubo a sumagmamano kadagitoy ti manipud iti Piddig upland coffee nursery (ngato). Manamnama nga ad-adda pay a maitag-ay ti ekonomia ti Piddig ken ti probinsia ti Ilocos Norte babaen ti pannakayam-ammo dagiti dekalidad a produkto manipud iti kape. Itay laeng kallabes, naangay ti kaunaan a Regional Convergence Meeting nga inatendaran dagiti miembro ti Technical Working Group a buklen dagiti nagduduma nga ahensia ti gobierno a mangsupsuporta iti daytoy a proyekto babaen ti liderato ti gobierno munisipal ti Piddig nga idauluan ni Mayor Eduardo “Eddie” Guillen. Segun kadagiti ekonomista, dakkel a negosio ti kape iti Filipinas gapu ta iti tunggal tawen, agarup 85 porsiento a kasapulan a kape iti pagilian wenno agarup 138 a milion a kilo nga agbalor iti P6-bilion ti ang-angkatentayo pay iti Vietnam. (Leilanie G. Adriano)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 1, 2014  a bilang.)

Manamnama a bumassit itan ti agsigarilio gapu iti ‘graphical warnings’

Mangnamnama dagiti ‘health advocates’ a bumassitton ti agsigarilio ken bumassitto metten ti bilang dagiti matmatay iti pagilian a maigapu kadagiti sakit a mainaig iti panagsigarilio apaman a mairuar iti merkado dagiti sigarilio nga addaan iti ladawan dagiti paketeda a mangipakita iti mapagteng dagiti agsigsigarilio.

“Nasamsamay dagiti makapabuteng a ladawan ngem ti mabasa laeng a panglapped iti panagsigarilio,” kinuna ni Patricia B. Miranda, pannakabagi ti health think tank a HealthJustice Philippines.

Maibatay iti ASEAN Tobacco Control Atlas 2013, maikadua ti Filipinas kadagiti pagilian iti Asia a kaaduan iti agsigsigarilio, ken adda 240 a matmatay iti inaldaw gapu kadagiti sakit a mainaig iti panagsigarilio.

Mayayon iti Graphic Health Warnings (GHW) Law a pinirmaan ni Presidente Aquino idi pay Hulio 2014 ti inkapilitan a pannakailanad dagiti makapabuteng a ladawan kadagiti pakete dagiti sigarilio.

Mairaman kadagitoy dagiti ladawan dagiti tattao nga agsagsagaba iti stroke, emphysema, kanser iti ngiwat, gangrene, impotence, kanser iti tengnged, kanser iti karabukob, agraman premature birth ken nalag-an a timbang dagiti maladaga nga impasngay dagiti babbai nga agsigsigarilio.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 1, 2014 a bilang.)

Literatura a para ubbing, maitandudo iti Maika-48 nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila

Kas pannakipasetna iti programa ti gobierno mainaig iti pannakaisuro dagiti ubbing iti nakayanakanda a pagsasao, tampok iti pannakarambak ti Maika-48 nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila, gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Kamanilaan, ti literatura a para ubbing.

Mayalnag iti nasao a pasken ti maysa a libro a nakatiponan dagiti napili a kapipintasan a kabukbukodan a sarita a para ubbing a kas paset ti Pablaakan, programa iti serye ti panagipablak ti GMM.

Naawis a kangrunaan nga agsarita ni Liwliwa Malabed, Ilokana nga autor dagiti sarita a para ubbing iti Filipino ken Ingles.

Iti nasao a programa, maipabuya dagiti nadumaduma a kannawidan a musika ken panagidaniw saan laeng dagiti Ilokano no di pay ket dagiti dadduma a puli iti Amianan.

Paset ti pannakarambak ti anibersario ti gunglo ti panangrambakna metten iti Paskua a panagtao ni Apo Jesucristo. Manamnama pay a maiwaras ti kopia ti Saluyot, ti napagungar a pagiwarnak ti GMM, iti nasao a pasken.

Addaan iti tema a “Ni Gumiliano a kas Mangiwanwan iti Kurditan Ilokano,” maangay ti nasao a pasken iti Child Jesus College (iti Bagong Silang, Caloocan City) nga imatonan ni Bucaneg ken Balagtas awardee Jose A. Bragado inton Dis. 7, 2014, mangrugi iti alas nuebe iti bigat.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 1, 2014 a bilang.)

Adda Akem ti Amin iti Pannakasaluad ti Bukodtayo a Lengguahe

Ni LEONORA R. MELCHOR ti Siudad ti Batac

MAKAPARAGSAK dagiti maar-aramid ita a seminar maipanggep iti lengguahe ken literatura iti Ilokano a pagat-atendaran dagiti mangisursuro ken estudiante, kas koma iti naangay iti Sta. Teresita, Cagayan ken iti Marag Valley babaen ti panangilungalong ti GUMIL Cagayan, ti seminar a naangay iti Siudad ti Ilagan babaen ti tulong ti Bannawag, ken ti kaudian, ti naaangay a “Pangasaan” iti Banna National High School a nagatendaran dagiti estudiante iti hayskul manipud iti nadumaduma nga ili iti daya ti probinsia ti Ilocos Norte.

Sakbay ketdi dagitoy, dakamatek met dagiti seminar iti lengguahe ken literatura nga inang-angay ti GUMIL Ilocos Norte a para kadagiti mangisursuro iti elementaria (a nagat-atendaran met ‘toy numo, banag a nakalukatan dagiti matak iti kinapudno a maysaak met gayam kadagiti awan ammona idi maipanggep iti umno nga ispeling dagiti balikas nga Ilokano).

Makaparagsak, kunak, ta saan laengen a maiturong dagiti kakastoy a seminar kadagiti mannurat no di pay ket kadagiti mannursuro nga estudiante—ta no am-amirisen, dakkel met ti akemda, nangruna dagiti mangisursuro, iti pannakasaluad ken pannakapabaknang ti lengguahe ken literaturatayo.

Lalo pay makaparagsak ti nabasak a saan laeng a dagiti mangisursuro ti maaw-awisen a dumardar-ay kadagitoy nga aktibidad. Kas iti napasamak iti Sta. Teresita, Cagayan ken iti Marag Valley (Apayao), nagatendar pay dagiti opisial dagiti konseho ti barangay!

Mainaig iti daytoy, dakamatek pay dagiti gannuat ti GUMIL La Union ken SPADE a mangang-angay met kadagiti kastoy a seminar – a pagat-atendaran pay dagiti empleado dagiti nadumaduma nga opisina ti gobierno iti La Union.

Pammaneknek ngarud daytoy nga adda akemtayo amin iti pannakasaluad ti kabukbukodantayo a pagsasao. Agasem no amintayo koma, ammotayon ti husto nga ispeling ken uray payen grammar ti bukodtayo a pagsasao ken makapagsao ken makapasurattayo a nasayud babaen iti daytoy a lengguahe, a saan ket nga ipampamaysatayo ti mangad-adal kadagiti ganggannaet a lengguahe, nangruna unay ti Ingles.

Patiek itan a biddut ti kunkunada nga apay nga adalentayo pay laeng ti Ilokano ket ammotayo metten. Kadagiti naat-atendarak a seminar, natakuatak a siak a mismo, agkurang ti ammok maipanggep iti bukodko a lengguahe.

Nasayaat la unay no maitultuloy dagitoy nga aktibidad.--O


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 1, 2014 a bilang iti seksion a "Ti Makunami".)

November 20, 2014

Literatura a para ubbing, maitandudo iti Maika-48 nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila

Kas pannakipasetna iti programa ti gobierno mainaig iti pannakaisuro dagiti ubbing iti nakayanakanda a pagsasao, tampok iti pannakarambak ti Maika-48 nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila, gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Kamanilaan, ti literatura a para ubbing.

Mayalnag iti nasao a pasken ti maysa a libro a nakatiponan dagiti napili a kapipintasan a kabukbukodan a sarita a para ubbing a kas paset ti Pablaakan, programa iti serye ti panagipablak ti GMM.

Naawis a kangrunaan nga agsarita ni Liwliwa Malabed, Ilokana nga autor dagiti sarita a para ubbing iti Filipino ken Ingles.

Iti nasao a programa, maipabuya dagiti nadumaduma a kannawidan a musika ken panagidaniw saan laeng dagiti Ilokano no di pay ket dagiti dadduma a puli iti Amianan.

Paset ti pannakarambak ti anibersario ti gunglo ti panangrambakna metten iti Paskua a panagtao ni Apo Jesucristo. Manamnama pay a maiwaras ti kopia ti Saluyot, ti napagungar a pagiwarnak ti GMM, iti nasao a pasken.

Addaan iti tema a “Ni Gumiliano a kas Mangiwanwan iti Kurditan Ilokano,” maangay ti nasao a pasken iti Child Jesus College (iti Bagong Silang, Caloocan City) nga imatonan ni Bucaneg ken Balagtas awardee Jose A. Bragado inton Dis. 7, 2014, mangrugi iti alas nuebe iti bigat.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 1, 2014 a bilang.)

DISIEMBRE 1, 2014



SARITA
6 Santol ni Fred
    Estela A. Bisquera-Guerrero
12 Kas iti Maysa a Ganggannaet
     Guillermo R. Andaya

NOBELA
26 Dagiti Kulalanti ti Arapaap (10)
     Juan S.P. Hidalgo, Jr.
30 Upa ken Kawitan (2)
     Estela A. Bisquera-Guerrero

DANIW
27 Logos
      Roy V. Aragon
48 Dandaniw a Para Ubbing
     Zita N. Fagaragan/ Ronnie E. Aguinaldo

SALAYSAY
10 Ammom Kadi nga Isaganaan ti Masakbayan?
    Virginia A. Duldulao, Ph.D.
40 Nasamay nga Abuno ti Digo ti Niog
    Reynaldo E. Andres

KOMIKS
17 Gayang ni Lam-ang (62)
20 Aritosan (111)
22 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
16 Dear Doc
34 TIPS
32 Okeyka, Apong
37 Hawaii Column
38 Kosina Ilokana
42 Padasem Daytoy, Kailian
46 Haytek!

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 4 Tao, Lugar, Pasamak
15 Tugaw ni Lolo…
24 Pangasaan
28 Siled ti Kararag
29 Aso Vs. Pusa, Apay, Aya?
31 Txtm8
33 Napnapananen Dagiti Ubbing a Manakem?
35 Ti Gasatmo Ita a Lawas
36 Ammuem Pay Dagitoy
39 Hay, Wara!

November 15, 2014

Manipud Kadagiti Editor: Aglakoka, Maipromotka

Ni CLES B. RAMBAUD/Editor

Teacher I pay la ni baket ket, ne, singkuentanan. Bareng agbalinto metten a Teacher II.

NAKIGTOTAK iti dayta a bigat ta nagadu ketdin a kurkurantong ni baket a mapan a mangisuro. Kasla daytay katugangan a baket a gimmura iti pakikabkabbalayanna nga anak ken manugangna ket agbakuiten.

“Apay dagitoy loslosion kada bangbanglo a bitbitmo ita?” diak nagawidan a sinaludsod bayat a pinadasko a binitbit ti plastik a supot. Nagdagsenen!

“Aglakoak man met idiay eskuela kalpasan ti klase. Bareng maipromotak metten!” kinunana. Teacher I pay la ni baket idinto a sumagpaten a singkuentana.

“Maipromot?” naibbatak la ket ngarud ti bitbitko ket nawara dagiti nagtutuon a kaserola a nayon dagiti kargana. “Maipromotka nga aglakolako? Nakakitaam met iti kastan?”

“Dayta ti rigatna kenka ta taga-media-ka ngem kanayon a maudika iti damag,” kinuna ni baket. “Dimo kadi nabuya iti telebision wenno nabasa iti newspaper ti napasamak iti maysa a taga-MMDA nga aglaklako iti tupig iti kalsada? Nakauniporme pay! Ket nairekomendan a maipromot!”

Ah! Malagipkon.

Isu daytay agtraptrapik nga MMDA nga adda motorsiklona dita Caloocan City. Katawenan ni baket. No day off-na kano, aglaklako kadagiti kankanen a kas iti tinupig kadagiti motorista.

Ngem kasano nga ibagana a day off-na no nakauniporme met nga aglaklako? Usarna pay ti motorsiklona ta kameng ngarud pay ti MMDA Motorcycle Unit? Ket ag-counter flow pay no kua tapno sabtenna dagiti lakuanna a drayber kada pasahero?

Gapu ta nai-Facebook, nai-YouTube kada nai-Twitter nga aglaklako iti kankanen (ken imbaga met dagiti netizen a maysa a nadayaw nga aramid ti ar-aramidenna), pinaayaban ni MMDA Chairman Francis Tolentino iti opisinana. ‘Diay met traffic enforcer, agtigtigerger iti nerbiosna a napan ta ammona la ketdi a madi ti ar-aramidenna. Ta no saan, apay nga agtigtigerger?

Ngem, ne, dinakdakulap pay ni Tolentino ket dinaydayawna pay iti “kinapudno ken kinapanagparnuayna”!

Inladawan pay ni Tolentino a daytoy a traffic enforcer, napintas a pagwadan dagiti padana a traffic enforcer ta imbes nga agdadawat kadagiti drayber, aglako laengen iti kankanen.

Isu a diakto masdaaw no adu a traffic enforcer iti Kamanilaan ti nakauniporme nga aglaklako iti ikan kada nateng kadagiti kalkalsada. Agunipormeda, a, ta kas kuna ni Fernando Gonzales (nagan ti traffic enforcer), uray day off-na, aguniporme nga aglako tapno maguyugoyna dagiti tattao a gumatang kenkuana.

Hm, mayat sa nga agpayso.

“Ket aglakokanto met a nakauniporme?” kunak koma ken ni baket ngem awan met gayamen.

Kasla makitkitak lattan ni baketko, piman, nga apaman a mabatingting ti kampanilia ti eskuelada inton malem a mangipakdaar iti panaggibusen ti klase, mapanna lakuan dagiti nagannak dagiti pupils-na nga agur-uray iti asideg ti ruangan. Gapu ta nakauniporme (mangiparangarang iti autoridadna a kas maestra), ag-“three gives” wenno umutangto met dagiti nagannak iti lakona.

Hay, bareng mai-YouTube kada mai-FB met ni baket (napintas met gayam ti FB, ania?) ta ibaganto metten ni Apo Prinsipal ken ni baket nga isagananan dagiti papelesna ta irekomendana nga agbalinen a Teacher II.--O


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 24, 2014 a bilang.)

November 14, 2014

Koriente Manipud iti Angin



KORIENTE MANIPUD ITI ANGIN. Dagitoy a higante a paligpalig a masarakan iti Burgos, Ilocos Norte ti manamnama a mangted iti koriente kadagiti minilion a pagtaengan iti tunggal tawen. Malaksid kadagiti immuna a turbina ti windmill a naipaunor iti igid ti baybay ti Bangui, Ilocos Norte babaen ti Northwind Development Corporation a kangrunaan nga imatmatonan dagiti Ayala, nangrugi metten nga agandar dagiti 50 a paligpalig nga addaan iti kapasidad a 150-megawatt a naimuntar iti kabambantayan a paset ti Burgos, Ilocos Norte nga impasdek ti Energy Development Corporation (EDC) babaen dagiti negosiante a Lopez. Amin a maukkon a koriente babaen dagitoy a turbina ti angin, mailako iti Wholesale Electric Spot Market (WESM) sa gatangen met laeng dagiti power distributor wenno kooperatiba ti koriente ket maiserbi kadagiti kabalbalayan nga agkasapulan iti koriente. Ti koriente manipud angin ti maysa kadagiti itantandudo dagiti opisial iti Ilocos Norte a mangmangted iti pagtrabahuan kadagiti Ilokano ken dadduma pay a pagimbagan a proyekto babaen ti panagbayad dagitoy a kompania iti buis.
Iti agdama, ti Burgos wind farm ti maibilang a kadakkelan a pasdek ti negosio iti Ilocos Norte ken kadakkelan a planta ti angin iti entero a Southeast Asia. Agbalor daytoy iti $450-milion ken adda pay nainayon a $315 a milion para iti agtultuloy nga operasion ti nasao a pasilidad. (Leilanie G. Adriano)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 24, 2014 a bilang.)

Gapu kadagiti illegal nga online recruiter: Diaya a trabaho iti Canada ken Australia, agannadkayo--POEA

Binallaagan ti Philippine Overseas Employment Administration (POEA) dagiti agsapsapul iti trabaho iti Canada ken Australia nangruna dagiti nurse ken kapadada a healthworkers nga agannadda koma kadagiti illegal nga online recruiter.

Impalgak ni POEA Administrator Hans Cacdac a maysa kadagiti annadanda ti Ysaac and Associates, nga addaanen iti 14,000 likes iti networking site a Facebook, ta agrekrekrut daytoy idinto nga awan met ti naalana a pammalubos manipud iti POEA.

Kinuna ni Cacdac nga iti website ti nasao nga online recruiter, ibagbaga daytoy a kabaelanna ti agipatulod kadagiti nurse ken caregiver, agraman dagiti katurturposda, dagiti saan a board passer ken awan padasda.

Nupay kasta, kuna ni Cacdac a nasken nga agbayad dagiti aplikante iti P3,800 iti kanito nga agaplayda.

Tapno maliklikan ti pannakaallilaw, kuna ni Cacdac a kitaen koma nga umuna ti aplikante iti POEA website no lisensiado ken autorisado ti recruitment agency a pagaplikaranna nga agipatulod kadagiti mangmangged iti ballasiw-taaw.



(Naipablaak iti Bannawag 24, 2014 a bilang.)

6-milion a senior citizen, paraburan idan ti PhilHealth

Amin a senior citizen ita iti pagilian, automatikon a kamengda ti Philippine Health Insurance Corp. (PhilHealth); gapu itoy, sagrapenda metten dagiti parabur nga ipapaay ti PhilHealth kadagiti amin a kamengna.

Maigapu daytoy iti panangpirman ni Presidente Benigno S. Aquino III iti baro a linteg a mainaig iti daytoy.

Kinuna ni Senate President Pro Tempore Ralph Recto a nasken laeng a mangipakita iti senior citizen iti Identification Card wenno pammaneknek nga agtawen daytoy iti 60 agpangato, kas mayayon iti Akta Republika 1046 nga am-ammmo pay a kas “An Act Providing for the Mandatory PhilHealth Coverage for All Senior Citizens, Amending for the Purpose RA 7431, as Amended by RA 9944, Otherwise Known as the ‘Expanded Senior Citizens Act of 2010.’”

Mapattapatta nga iti agdama, agdagupen iti 6.1 a milion dagiti senior citizen iti pagilian.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 24, 2014 a bilang.)

November 12, 2014

NOBIEMBRE 24, 2014



SARITA
6 Dagiti Dumadara iti Purok Nagukritan
    Joel B. Manuel

NOBELA
26 Dagiti Kulalanti ti Arapaap (9)
     Juan S.P. Hidalgo, Jr.
30 Upa ken Kawitan (1)
     Estela Bisquera-Guerrero

DANIW
27 Ti Naisar-ong
     Jake F. Ilac
32 Kalpasan ti Nepnep, Adda Maipinta
     Vicente R. Raras
48 Dandaniw a Para Ubbing
      Johmar R. Alvarez/ Rex T. Aquino

SALAYSAY
12 Saganaantayo ti El Niño
    Neyo Mario E. Valdez
40 Naganar a Wagas ti Panagpakan iti Baboy
    Reynaldo E. Andres

KOMIKS
17 Gayang ni Lam-ang (60)
20 Aritosan (109)
22 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
16 Dear Doc
34 TIPS
37 Okeyka, Apong
38 Kosina Ilokana
42 Padasem Daytoy, Kailian
46 Haytek!

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 4 Tao, Lugar, Pasamak
 9 Manipud Kadagiti Editor
10 Saan a Mabalin ti Birngas Lattan iti Adu nga Ilokano
15 Awan ti Kas iti Mangisursuro a Nasayaat ti Ugalina
24 Ket Naimula iti Ilagan Dagiti “Kayo ti Panagkaykaysa ken Panagyaman”
28 Siled ti Kararag
29 Di Nasken iti Aso no Napobre Wenno Nabaknang ti Amona
31 Txtm8
33 Kasano nga Iliklikmo ti Anakmo iti Bullying?
35 Ti Gasatmo Ita a Lawas
36 Ammuem Pay Dagitoy
39 Ikkan Dagiti Ubbing iti Regular a Trabahoda

Manipud Kadagiti Editor: No Apay a Diak Kayat ti Facebook

Ni CLES B. RAMBAUD
Editor

“Hay, awan kas kadagiti tawen sakbay ti Facebook; ti biag, natalinaay.” 

MAYSAAK kadagiti manmano ngatan a parsua ditoy lubong nga awan Facebook account-na. Adda pay ngamin dagiti am-ammok nga ubbing nga arigna dida pay ammo ti laud ken daya ket addan Facebook accountda, kas ibagbaga met laeng da mommy ken daddy-da. Binaliwanda kano laeng ti tawen dagiti annakda tapno makualipikadoda a maaddaan iti Facebook. Ne, saan met gayam nga asino ditan ti adda Facebook account-na.

Kinapudnona, nagbayag a naawatak no ania dayta Facebook. Naimbag ta naanus ni baketko a nangipaawat kaniak no ania daytoy. Wen, a, adda met Facebook account ni baketko. No makariing, tarayenna a luktan ti FB account-na iti tabletna sa ipostena: “Thank you, Lord, at nagising ako!” Sa mulmulenglenganna ti screen; agur-uray iti mangi-like (Daytoy gayam “like” ipakitana no adu ti nanggusto iti impostena. Ket dayta “imposte”… hm, ammoyo met ngatan, a.) No adda dagus a mangi-like, dayta, makitungtongen (makitungtong babaen ti panag-reply-na; adda pay “muaah-muaahh”-na. (No kasta, adda met dagiti padana a pagriinganda ti manglukat iti FB-da!) Inton sumangpet iti malem manipud idiay eskuela a pangisuruanna, ammok lattan a naragsakto a sumangpet no adut’ nangi-like iti impostena wenno kadagiti impostena. No bassit, napalo a mirduotna.

No dadduma, no daytay aglutoak (ta siak ngarud ti paraluto), sakbay a mangankami, piktiurenna ti masida, uray met laeng inabraw a tarong, sa darasenna manen nga iposte iti FB-na. “Ang aming ulam ngayon! Nagsasawa na ako sa litson. Dinengdeng naman pag may time!” (Ket no tunggal Paskua laeng a makaraman iti litson, no Christmas party ti GUMIL Metro Manila!). Ket nagadunto metten ti mangi-like. Naragsakto metten a mangan.

Masmasdaawak iti daytoy a maar-aramid.

Apay a no agriing ni baket, imbes a siak lattan ti pangipangngeganna iti, “Thank you, Lord, at nagising ako!” mapanna pay arig ipukkaw iti sangalubongan. Wenno ipakaammona pay iti sangakaarrubaan no ania ti sidami.

Adda pay ketdin atapko nga ibagbagana iti amin, babaen ti Facebook-na nga, “Talagang wala nang silbi ang asawa ko” ta apay a no agkikitakami kadagiti kamaestraanna ket kunkunada a, “Kung magsalita si Sir akala mo may binatbat pa.”

Isu a diak kayat daytoy Facebook. Awanen ti mailemmeng!

Mapiktiur ti amin sa mai-Facebook. No adda papanan, mai-Facebook. No makitam ni Johnny idiay Cavite, mai-Facebook.

Awanen ti makuna a “privacy.” Nagbalinen ti lubong a kasla “Bahay ni Kuya.” Kasla naka-CCTV amin a papanan.

Ken nagadu nga oras a kankanen dayta a Facebook. Ni laengen baketko ti pagarigan. Dinak payen masango a kasarita ta ti met tabletna ti katungtungtongna no malpasnan ti lesson plan wenno makaaramiden kadagiti teaching devices-na.

Sakbay a maturog, ipostena pay: “Sleep na ako!” a kasla ketdin nakapatpateg dayta nga imbagana ta no bassit ti ag-like, nakamirduot nga agsikig sa idayamudomna: “Makaammokayo iti biagyo!”

Ngem apay nga ammom a kasta ti iposposte ni baketmo, kunayo ngata? Wen, a, ta sipsiputak met ti ip-ipanna ta narigaten no ania met ti maitsistsisna maipanggep kadatao. Ket dayta pay ti maysa a diak pagayatan iti Facebook ta mairamraman datao a mapuypuyatan.

Hay, awan kas kadagiti tawen sakbay ti Facebook; ti biag, natalinaay. Makapanak iti kayatko a papanan. Ita, no ipakadak ken ni baketko a mapanko sarungkaran ni tatak (tatang iti dadduma) idiay Pinili, Ilocos Norte nga ilik, amangan no salangadennakto no sumangpetak. “Ania a Pinili ti ibagbagam? Apay ngarud nga adda naiposte ditoy Facebook a nakitana kano idiay Laguna?”--O


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 17, 2014 a bilang.)

Aw-asen Falls



AW-ASEN FALLS. Makita iti likudan dagitoy nga agiwarwarnak (kameng ti media) ken dagiti mangimatmaton iti turismo iti probinsia ti Ilocos Sur ti makapabang-ar buya ti Aw-asen Falls, maysa kadagiti kangatuan a dissuor iti Filipinas iti kangato daytoy a 120 a metro. Masarakan daytoy iti Brgy. Sto. Rosario, Sigay, Ilocos Sur, nasurok a maysa oras a sang-aten iti bantay manipud iti kalsada a pakadanonan ti lugan. (Ricardo Raguini)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 17, 2014 a bilang.)

November 10, 2014

Topnotchers



TOPNOTCHERS. Inyalat da Noralyn Fernandez Sacoco (kanigid), 20, tubo iti Nambaran, Bacarra, Ilocos Norte ken nagturpos iti Data Center College of the Philippines-Laoag City ti kangatuan a rating (89.40%) iti kalepleppas a 2014 Licensure Examination for Teachers (Elementary level). Kaduana iti ladawan (kanawan) ni Ivy Dancel Rosete, 20, tubo iti Barangay Morong, Badoc, Ilocos Norte ken nagturpos a cum laude iti Mariano Marcos State University-College of Education, Laoag City campus nga addaan iti 87.60% a rating wenno adda iti maikasiam a puesto. Segun iti Professional Regulation Commission (PRC) ken Board for Professional Teachers, agarup 35.74 a porsiento wenno 25,301 kadagupan dagiti 70, 786 a nageksamen ti nakaruar iti elementaria ket adda met 34.40 a porsiento wenno 26,767 kadagupan dagiti 77,803 a nageksamen iti sekundaria iti nakaruar iti LET a naisayangkat idi Agosto 17. Maibilang nga agdadamo (first timers) a nageksamen dagiti 21,649 a nakaruar iti elementaria ken 23,820 met iti sekundaria. (Leilanie G. Adriano)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 17, 2014 a bilang.)

November 9, 2014

‘Soft launching’ ti libro ni Cabie inton Dis. 4

Mayalnag ti kaudian a libro ni Honor Blanco Cabie, presidente ti GUMIL Filipinas (1995-1999), ti Challenge and Commitment, My Life As A Journalist iti Brookside Hills Seniors Multipurpose Civic Center, Brookside Hills, Cainta, Rizal inton Dis. 4.

Ni Barangay San Isidro Chairman Felipe “Buboy” Sauro ti naisangsangayan a sangaili ken agbitla.
Kagiddan ti soft launching ti pannakaibunong, iti umuna a gundaway, ti The Brookside Times, quarterly newsletter para kadagiti taga-Brookside a pagpaayan nga editor ni Maria Rosa A. Cabie, agdama a direktor ti GUMIL Metro Manila.

Iladawan ti 6”x9” nga autobiographical book dagiti off-the-record a padas ni Cabie, premiado nga agiwarwarnak, kas international news agency journalist, broadcast ken newspaper news executive.
Mairaman ditoy dagiti pailiiwna a kas Senior Correspondent ti Reuters ditoy Filipinas ken Asia ken kas Producer, News Editor ken Documentary Writer ti Maharlika Brodcasting System, ken nadumaduma a pagiwarnak iti Metro Manila a pakaibilangan ti Malaya, The Manila Times, Manila Standard, Manila Chronicle ken Philippine Chronicle.

Associate professor iti undergraduate ken graduate level ti kolehio daytoy dati nga editor in chief ti SunStar News Service, ti wire service dagiti Sun.Star community newspapers, ken nagpaay pay a dati a public relations consultant ti Pepsi Philippines.

Iti agdama, consultant daytoy i-Pinili, Ilocos Norte iti PAENCOR Group of Publications ken iti Public Information Department ti City of San Juan Government Center.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 17, 2014 a bilang.)

November 8, 2014

Natured iti layus: Baro a barayti ti pagay a para iti Filipinas

Addan baro a barayti ti pagay a mayam-ammo iti Filipinas iti mabiit a manamnama a makatulong iti pannakapataud ti umdas a bagas a para iti pagilian.

Maawagan ti baro a barayti iti Submergence1, kinuna ni Agriculture Secretary Proceso Alcala, a nakired ti nasao a barayti iti layus, banag nga apagpagisu iti pagilian a masansan a malaylayus dagiti kataltalonanna.

Kinuna ni Alcala nga intudingda nga iti panawen ti administrasion ni Presidente Aquino a makapataud ti pagilian iti umdas a suplay ti bagas. Innayonna a naabotdan ti 96 a porsiento iti targetda ket dagiti laengen natural a kalamidad a kas iti layus ti manglaplapped iti pagilian tapno makapataud iti umdas a bagas.

Ni Dr. Robert Zeigler, direktor heneral ti International Rice Research Institute (IRRI), ti pormal a nangipakaammo iti kaadda ti nasao a barayti ti pagay bayat ti 4th International Rice Congress a naangay iti Bangkok, Thailand.

Kinuna ni Dr. Zeigler a naipasngay ti aw-awaganna ita iti “maikadua a Green Revolution” iti panangimula ti maysa a mannalon iti India iti baro a barayti ti pagay nga addaan iti hene nga inawaganda iti Submergence1—a mangpakired iti pagay kontra iti layus. Naitaneb ti pinagayan ti nasao a mannalon iti uneg ti 17 nga aldaw ngem nakaapit pay laeng iti 4.5 a tonelada (4,500 a kilo) iti tunggal ektaria—ti gagangay a kaadu ti maapit iti tunggal ektaria iti sangalubongan.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 17, 2014 a bilang.)

Taripnong dagiti mannurat iti Apayao, maangay

Maawis dagiti amin a mannurat, mannursuro ken asino man nga agiray iti lengguahe ken literatura nga Ilokano wenno uray ania a lengguahe iti Amianan iti maysa a taripnong iti Apayao DepEd Division Office iti ili ti Luna, Apayao inton Nobiembre 29, 2014, Sabado, babaen ti panangsangaili ni Board Member Remy Albano.

Mapagpapatangan iti nasao a taripnong ti pannakabangon ti maysa a gunglo tapno nasaysayud ti pannakitinnulong dagiti mannurat ken asino man a naayat iti lengguahe ken literatura iti programa nga MTB-MLE iti probinsia ti Apayao.

Iti nasao a taripnong, naawis ti idadar-ay dagiti mannurat nga Ilokano partikular dagiti kameng ti GUMIL Filipinas nga idauluan ni Arthur P. Urata, Sr. ken ti chapter daytoy iti Cagayan nga idauluan ni Dr. Freddie Pa. Masuli.

Para kadagiti interesado a dumar-ay iti nasao a taripnong, kontaken ni BM Remy Albano (09286073972).


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 17, 2014 a bilang)

Miting ti GF: Nob. 23

Maangay ti maika-7 a regular board meeting ti GUMIL Filipinas inton Nobiembre 23, 2014, Domingo, iti San Nicolas, Pangasinan iti pagtaengan da GUMIL Pangasinan President Fernando B. Sanchez iti Burgos St., babaen ti panangsangaili da Apo Sanchez ken ni kaingungotna a Benny Sanchez.

Maysa kadagiti kangrunaan a mataming iti miting ti pannakapili ti GUMIL chapter a mangsangaili iti sumaruno a kombension nasional ti GF inton Abril 2015. Mapagsasaritaan pay ti maipapan iti proposal a pannakabuangay ti maysa a baro a provincial chapter ti GUMIL.Maiganetget ti yaatendar amin nga opisial, mamagbaga, ken dagiti presidente dagiti aktibo a chapter.

Para iti dadduma pay nga impormasion, kontaken dagitoy a numero ti selpon: 0927-792-7913 (APU), 0908-383-3482 (FBS), wenno ag-email iti rvaragon@gmail.com, wenno ag-message iti fb.com/rvaragon.


(Naipablaak iti Nobiembre 17, 2014 a bilang.)

November 6, 2014

NOBIEMBRE 17, 2014



SARITA
6 Dagiti Aggayyem
    Aileen R. Rambaud

NOBELA
26 Dagiti Kulalanti ti Arapaap (8)
     Juan S.P. Hidalgo, Jr.
30 Bantay a Bato (33)
     Virginia A. Duldulao

DANIW
15 Daytoy Kapek
    Daniel L. Nesperos
27 Binnatog-tartarus
     Junley L. Lazaga
48 Dandaniw a Para Ubbing
     Charmaine Joy P. Sebastian/ Ronnie E. Aguinaldo

SALAYSAY
10 Masapul a Nakasaganatayo a Mangasak Kadagiti Di Madaldalanan a Disso
     Jim P. Domingo
12 Ania ti Masakbayan ti Papel a Libro?
    Neyo Mario E. Valdez
40 Adut’ Maapit Kadagitoy a Barayti ti Soya
    Reynaldo E. Andres

KOMIKS
17 Gayang ni Lam-ang (59)
20 Aritosan (108)
22 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
16 Dear Doc
32 Okeyka, Apong
34 TIPS
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
38 Kosina Ilokana
42 Padasem Daytoy, Kailian
46 Haytek!

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Sinniriban
47 Sapukas
47 Sudoku
47 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 4 Tao, Lugar, Pasamak
 9 Manipud Kadagiti Editor
24 Iti “Raniag Festival”: Rinay-aw ti GMA Kapuso Dagiti Ilokano
28 Siled ti Kararag
29 Am-ammom Met Laeng ti Pusam?
31 Txtm8
33 Kasdiay Gayam ti Dallot!
35 Ti Gasatmo Ita a Lawas
36 Ammuem Pay Dagitoy
39 “Ti Kasasayaatan, Para iti Bukodko a Pamilia…”

Hanging Bridge




HANGING BRIDGE. Babaen daytoy nadaeg nga agbibitin a rangtay a nangbeltak iti karayan, magteng ti maysa kadagiti tallo a barangay a mangbukel iti Marag Valley— ti Brgy. Cagandungan. Ti nasao a karayan ti sinurot dagidi dadduma a sibilian a biktima daydi riribuk iti nasao a disso idi dekada 80  a nangitunda kadakuada iti ili ti Pamplona, Cagayan. Nadalus ti karayan ken nabaknang kadagiti lames a maysa a pagtataudan ti kangrunaan a taraon dagiti lumugar. (Jobert M. Pacnis)

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 10, 2014 a bilang.)

November 2, 2014

Ag-upload iti sex video, maitudo ti NBI

Ballaag kadagiti agyap-upload kadagiti sex photo ken video: kabaelan ti National Bureau of Investigation (NBI) a sapulen ti tao nga immuna a nag-upload kadagitoy.

Mainaig ti nasao a ballaag iti kaso ni Camarines Norte Gov. Edgardo Tallado a naigayunggayong ita iti sex scandal gapu iti pannakaiwaras iti Internet dagiti sex photos ken video a kaduana ti mapapati a girlfriend-na.

Kinuna ni Justice Secretary Leila de Lima nga addaanen iti kapabilidad ti NBI Cybercrime Division a mangitudo iti lugar a damo a pakay-uplodan dagiti sex photos ken video.

Ngem tapno makapaggunay ti NBI, kinuna ni De Lima a masapul ti pannakaipila ti formal complaint iti opisinana wenno saan, iti mismo nga NBI – nga iti biang ni Gobernador Tallado, kinunana nga awan pay met ti naaw-awatna a reklamo manipud iti gobernador.

Dinakamat ni De Lima a maysa ti panag-upload kadagiti sex video kadagiti adu nga aramid a maikaniwas iti pannakausar ti information and communication technology ket mapatawan iti pannusa dagiti agaramid iti daytoy, kas sagudayen ti Akta Republika Blng. 10175.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 30, 2014 a bilang.)

Miting ti GMM: Nob. 9

Maangay ti miting ti GUMIL Metro Manila, gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Kamanilaan ken kabangibangna a probinsia, inton Nobiembre 9, 2014 iti panagsangaili da agkaingunot a Leo Fagaragan ken Dr. Zita N. Fagaragan iti pagtaenganda iti Kaunlaran Village, Caloocan City.

Mapagsasaritaan iti nasao a miting ti pannakarambak ti maika-48 nga anibersario ti gunglo inton Dis. 7, 2014 iti Child Jesus College, Caloocan City; ti proyekto daytoy a libro; ti pannakarambak ti maika-80 nga anibersario ti Bannawag; ken dadduma pay.

Para iti dadduma pay nga impormasion, ag-text iti 0927-561-7827 (ABS), wenno 0947-840-9844 (AST). (MCR)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 10, 2014 a bilang.)