Sarita ni ARIEL S. TABAG
”No nagbalinak koma ngamin lattan a kas kadakayo… mannalon… agkitkitikit…”
GAPU ta sangkarengreng ni Abril ti panagaramidda iti Christmas tree, insardeng ni Tata Andring ti kitkitikitanna a pagattao a rebulto ni San Jose Labrador ket napan nangpukan iti dayta a malem iti nasurok a pagattao a kandaruma iti igid ti baybay iti Caniogan, ti akin-amianan a bario ti ilida a Santa Teresita a dildilpatan ti baybay. Uray ta makalawas pay sa mangrugi ti Misa de Gallo a kuna ni Fr. Andrea Mazorelli a kura parokoda a pannakaaramat ti nasao a rebulto. Mayabay kano iti kakasla tao ti kadadakkelna a kitikit met laeng— naikitikit kadagiti napalabas a tawen— a rebulto da Santa Maria ken Maladaga a Jesus. Maipamaysanan ti agkitikit ta napagapasna metten ti sangkaballing a pagayna. Inton Enero laengen nga agmula iti sukat dagiti pinukanna a kayo a kitikitanna iti arsadanan ti turod a kusayan ti taltalonenna. Tinagibenna daytoy a disso ta uray idi ubbing pay dagiti putotna, inkeddengna a ditoy ti pagalaanna iti kitikitanna. Adu ngamin ti dungon, ballatinaw, sablot ken santol ditoy.
Kuna ti apokona, ni Abril, a nakaaramidda kanon iti Christmas tree iti sumsumrekanna a Day Care Center ket addan daytoy iti sango ti barangay hall ti barioda a Villa. Pudno a sumagduduan nga agsapa a nalabsanna daytoy iti ipapanna igagatang iti pandesal iti sentro— pambaranna no kua a mangwatwat kadagiti susuopna. Kalalainganna iti kadakkel ti Christmas tree a plastik a nalabit ginatangda iti dapon sa kinalupkopanda iti silengsileng ti sigarilio ken sinab-itanda kadagiti plastik met laeng a sinanbituen, sinanplaneta, sinanprutas ken no ania pay dita nga imbitbitinda. Ket kuna ti ubing a kuna kano ni mamna nga Elizabeth a masapul nga adda met kasta kadagiti balbalayda. Isu metten ti sangkarengreng ti ubing iti lola daytoy.
Binulod ni Tata Andring ti kuliglig ti adingenna a ni Tata Ceferino ket isu ti nangikargaanna iti kandaruma. Naibayagda ken Joseph a kaanakanna a nangikarga ta kakaasida a nangan-annad iti dida pannakasiit. Nagtaktakder laeng ni Abril iti abay ti kuliglig. Ken imbes a buyaen koma daytoy ti panangikargada ken Joseph iti kandaruma ket maray-aw a kas gagangay iti ubing, nakasango ketdi daytoy iti amianan nga ayan ti dumaranudor a baybay a kasla awan bibiangna iti aglawlawna.
“Inkay laengen mangala iti bayyabas,” kinuna ni Nana Letang itay agrubuatda ngem insungbatna a manmano laeng ti sanga ti bayyabas isu a napimpintas ti kandaruma. “Salingsingakto,” innayonna ta ninamnamana nga isumaria ti asawana ti kinasiit ti kandaruma.
Inton malpas ngamin ti Paskua, nalaklaka laeng a pagsungrodna ti kandaruma ngem iti bayyabas nga adda baybayagna a magango.
Panakkelen ti innalada. Nataytayag ngem iti lima kadapan ken innem a pulgada a takderna. Inrantana dayta tapno uray kaskasano, umilet manen ti salasda. Manipud naipalawada ti bunggalo a balayda, isu metten ti kaawan dagiti tallo a putotna: adda ni Alejandro Junior wenno Ace nga ama ni Abril idiay Manila; adda idiay Saudi ni Albert nga inheniero nga adien daytoy; naikamang met ni Madele a maestra a buridek idiay Kabisayaan. Ket kaykayat ni Tata Andring a nailet tapno saan a maisursurot ti kaungganna no kua iti kinakalawakaw ti salasda.
Napia koma no kas kadagiti dadduma nga ubbing nga aliwegweg ni Abril. Daytay koma nay masualitna amin nga alikamen iti balayda. Daytay bugkawanda koma met nga an-anawaen tapno adda met tagari iti balayda malaksid iti panekpek ti paet ken martiliona, a nakairuamanna nga usaren nga agkitikit, iti kamarin iti likudan ti balayda bayat ti panagkitikitna.
Ngem saan. Nakatantanang daytoy nga ubing. Nakalanlanay nga aggargaraw. Dandani pay di agsao. Baien sa pay ketdi. “Saan, adi,” kuna ni Ma’am Elizabeth iti naminsan a panangsukonna iti apokona. “Dandani ngaminen agpitona. Dayta a tiempo nga agbirbirok iti wadan. Ket no ni Letang ti ad-adda a kaludonna, ay, ket adda posibilidadna nga agkastoy.” Nagmuestra ti nabaketan a balasang a maestra iti kasla agpaypayapay a kandidata iti Miss Sta. Teresita.
Timmarabang idi ni Tata Andring. Masael a makangngeg iti kasdiay. Ta awan met pay napuotanna nga uliteg wenno kaanakanna a baien.
“Sangkatugotko ngarud, ma’am,” kinunana. “Pasaray tuladennak met nga agkitikit. Ammona metten ti agsakay iti nuang. Ti agpalsiit iti kannaway. Makiapa met ngem din sa met dumanog…”
“Ket nasayaat, a, adi, no kasta,” kinuna ti maestra. “Kayatko a sawen, nasayaat no sika ti wadanna. Ta dagiti dinakamatmo, maaramid met uray ti baien. Uray babai pay ketdi, a. ”
Nagpakada idin. Amangan ket no sumro ti kuna ti baketna a kinasingpet-kitebna. Naulimek no naulimek. Manmano a sumimsim iti arak. Ngem no maprobokar, maituredna met ti mangikamat iti uray paet laeng no isu ti mairana nga iggemna. Saan met ketdi ngata a dumanon iti kasta aglalo ket nabaketan a maestra ni Ma’am Elizabeth. Ngem amangan no makaisao iti maestra iti di umno ket pagpipinnasaan dagiti nagtagisabong a dila dagiti kalugaranna.
Pabasolenna daytay battit a piano a ginatang ni baketna kadagitay agisursursor no apay a kasdiay ni Abril. Agmakatawenton daydiay. Kaay-ayo la unay ti ubing a talmetalmegan. Ket anian a lung-ayna no kasta nga agtokar. Nasursuro daytoy nga is-isuna ti agtalmetalmeg ta inggatangan met ni baketna kadagiti debateria idi a babattit a piano. Nga isu met ti tuladtuladenna ita. Sa dayta panagbuybuyana iti telebision. Kaay-ayona a buyaen dagiti kankanta. Sa laeng makasublat ni Tata Andring no kasta a makaturog ti ubing.
Saan a masdaaw iti kasta a siglaten daytoy ubing. Ta daydi ama ni Nana Letang, isu ti biolinista dagiti sarsuelista iti Santo Domingo, Ilocos Sur a puonda.
Ken kangrunaan daytoy ama ti ubing, ni Ace wenno Alejandro Junior nga inauna a putotna. Inkakaubingan ni Ace ti naggitgitara agingga nga isu payen ti ‘gistayan di nakaturturposan daytoy iti kolehio— nagbasa idiay Manila— gapu iti pannakaisungsongna iti banda. Kinapudnona, agingga ita isu pay laeng ti pakakumikoman ti barona. Ngem ketdi, agtrabaho itan iti maysa a recording company. Kuna ti anakna a templaen kano daytoy dagiti mairekord a kanta. Sagpaminsan kano met nga agtokar. Sa agsuratsurat. Ken kunkuna pay daytoy a tumulongtulong nga agaramid iti pelikula. “Buyaenmi man,” kuna idi ni Nana Letang ngem awan met maiparangna ta “indie” kano. Idiay kano laeng Manila a maipabuya.
Napasennaay. Idi pay laeng a saan nga umanamong iti dayta a nasumok ni Ace. Ania koma ita ti naited daytoy a pagimbaganna? Gaddil pay ketdi ti naala daytoy.
(Ne, addan sa ketdi im-impen ni Tata Andring iti putotna a ni Ace, aya, Kailian? Ammuem man no ania daytoy iti kompleto a bersionna iti Disiembre 12, 2011 a bilang ti Bannawag. Ngem no maanusam, padasem man a siripen ti blog ti autor iti pakarsoniasseng.blogspot.com ti kompleto nga elektroniko a bersionna.)
No comments:
Post a Comment