Ay, Dimmur-astayon!

Manipud iti Editor

Ay, Dimmur-astayon!

ADDA idi panawen a kadagiti laeng dadakkel a siudad, kas koma iti Kamanilaan, ti ‘yan dagiti water refilling station. Saan a nakakaskasdaaw dayta ta ammotayo met a kadagiti siudad ti ayan dagiti pabrika nga agisarsarua kadagiti makasabidong a kemikal a kunada a nangsabidong metten iti water table wenno danum iti uneg ti daga a mabalin pay a kunnoten dagiti poso artesiano malaksid pay iti pammutbuteng a saan a natalged ti danum nga aggapu iti Nawasa wenno MWSS isu nga awan kas iti gumatang iti purified drinking water (nadalusan a danum).

Ngem kadagitoyen a tiempo, uray metten kadagiti babassit nga ili, nagbalin metten nga uso ti panaginum iti purified drinking water a nalatlatak iti awagna a mineral water, uray saan met a mineral water.

Apayen? Wen, a, ta kadagitoy a lugar, a kas met iti amin a lugar iti ruar ti Kamanilaan a pagtatalonan, saan met a nain-intonaran ti laingtayo nga agaramat kadagiti komersial a ganagan ken pestisidio— iti nagan ti dakdakkel nga apit, ken pagyamanantayo iti gaget dagiti kompania nga aglako kadagitoy kunada a kasapulan iti panagtalon idinto a naginad met ti suporta a mai-ited iti pannakaparnuay dagiti natalged koma a pagpaadu iti apit.

Idi nagpukaw dagiti bisukol, leddeg kada birabid saantay nga inkankano tangay dimmakkel ti apittayo, adda met sangkabassit a paglakuantayo nga igatangtayo iti delata a sardinas (bay-am ditan no mackerel) a sukat ti nagpukaw a birabid a nagimas a mabugguong.

Ita ta nasabidongan dagiti bubontayo, ginundawayan met dagiti negosiante ket nagipatakderdan iti water refilling station. Ala, hanabale ta addan sa pay met naglakuantayo iti irik nga igatangtayo iti danum. Bay-amon daydi nasam-it a danum a mainum iti bubon.

Daytoy a pasamak (pannakasabidong ti amin-amin gapu iti nagan ti “panagdur-as”), mapaspasamak iti sibubukel a lubong. Nasabidonganen ti sibubukel a lubong. Ngem asino nga agpayso ti pudpudno a dimmur-as?

Dagiti laeng sumagmamano a tattao nga akinkukua kadagiti dakdakkel a kompania nga agar-aramid kadagiti komersial a pestisidio ken ganagan, dagiti agar-aramid kadagiti adu a gadgets ken appliances kada lugan nga agkasapulan iti adu nga enerhia iti pannakaaramidda, ken aminen nga agparpartuat iti kasapulan wenno kampay-idi-kasapulan dagiti tattao nga iti pannakapaltuadda, sinabidonganda dagiti kadandanuman, daga ken angin a langlang-abentayo—wenno datayo a mismo.

Wen, saan la ketdi a dagiti gagangay nga umili ti nangbuttaw iti ozone layer no di ket dagiti nababaknang a tattao nga akinkukua kadagiti adu a paktoria a naibunong iti adu a suli ti lubong.
Ket idinto nga agpapaimas dagiti akinkukua kadagitoy a paktoria kadagiti bukodda nga isla idiay Caribbean, ay, ket addatayo a kakaasi a mangur-urnong itan iti igatang iti delata a sardinas ken “mineral water” ta awan metten makurimesan a dalag kada leddeg idiay puttot ken nasam-it a danum a matako idiay bubon.

Ngem hanabale, a, ta dimmur-astayon.

--Cles B. Rambaud

(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 19, 2011 a bilang.)