Awan Anus, Awan Kalap

AWAN ANUS, AWAN KALAP. Daytoy ti pammati ti maysa a mangngalap bayat ti panagbanniitna iti igid iti baybay a sakupen ti Barangay Bateria, San Esteban, Ilocos Sur. (Danny B. Antalan)

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 7, 2011 a bilang.)

Kale-kalesa, Binting Maysa!

KALE-KALESA, BINTING MAYSA! Paradaan dagiti kalesa iti sidiran ti merkado publiko ti Siudad ti Laoag. Nupay ad-addan a traysikel wenno dyipni ti maipaspasada kadagiti ili ken siudad, adda pay laeng met dagiti sumagmamano a kalesa uray kadagiti siudad a kas iti Laoag, Vigan ken Tuguegarao. (Roy V. Aragon)

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 7, 2011 a bilang.)

Populasion ti lubong, nagbalinen a 7 bilion

Napanen a 7 bilion ti populasion ti lubong, ken nagtalinaed met ti Asia a kas taeng ti 60 porsiento nga umili iti lubong, kas maibatay iti 2011 State of the World Population report ti United Nations Population Fund (UNFPA).

Iti nasao a report, nagtalinaed met ti Filipinas a kas maika-12 a kaaduan iti tao a pagilian iti lubong iti populasionna a 94.9 milion idinto a nagtalinaed met ti China a kas kaaduan iti populasion (1.35 bilion), sumaruno ti India (1.24 bilion).

Nupay kasta, kuna ti report a mabalin nga ad-adunton ti populasion ti India ngem ti China inton 2025 iti mapattapatta a 1.46 bilion a populasion ti India a maidilig iti 1.39 bilion iti China iti nasao a tawen.

Inlawlawag met ti report a nadanon ti P7 bilion a populasion ti lubong iti agtapos ti Oktubre 2011.

“Napateg unay ti isyu iti populasion iti sangkatawan ken iti lubong. Ngem daytoy ti nalawag a sanguentayo: ti kalawa ti espasio a pagnaedantayo,” kinuna ni Ugochi Daniels, UNFPA country representative iti panagsaritana iti pannakairuar ti report mainaig iti populasion ti lubong a naangay iti historic landmark Manila Hotel.

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 7, 2011 a bilang.)

DTI, bantayanna dagiti Christmas light

Naiget a bambantayan ti Department of Trade and Industry ti kalidad dagiti Christmas light ken dadduma pay a dekorasion a saan a pimmasa iti quality standard ti nasao a departamento.

Segun ken ni DTI Secretary Gregory Domingo, Communications and News Exchange Forum, rinugianen ti departamento ti nagmonitor kadagiti kalidad ti Christmas light.

Mangiruar ti DTI iti listaan dagiti brand a pimmasa iti inspeksionda ket palpalagipanda ti publiko a rebbengna nga agannadda iti panagusar kadagiti produkto a saan a naglasat iti proseso ti inspeksionda.

Maiwayat daytoy tapno maliklikan dagiti uram ken dadduma pay nga insidente gapu iti depektibo a waya ti koriente.

“Kadagiti aggatgatang, siguraduenyo nga addaan iti marka nga Import Commodity Clearance (ICC) dagiti silaw ken dekorasion a para Paskua,” kinuna daytoy.

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 7, 2011 a bilang.)

BANNAWAG, Nobiembre 7, 2011

SARITA
4 Lahar
Norberto D. Bumanglag, Jr.
Imbatona ti botelia a nangbeltak iti danum a nangalun-on met iti maysa a napait a lagip…

12 Cadena de Amor
Cles B. Rambaud
Asino kadi ti pudno a makatukod iti kaipapanan ti ayat uray iti labes ni patay no di laeng dagiti pudno a maseknan?



NOBELA
16 Dagiti Bituen iti Imatangda (2)
Jose A. Bragado
Kasanon no idiborsionto met ni Melchor? Nagsidduker.

34 El Guapito (41)
Dionisio S. Bulong
“Ammom, swithart, dagiti lallakay a nuang pagaayatna ti agarab iti naganus a ruot uray agsuyotda kalpasanna.”

DANIW
6 Ita nga Aldaw
Djuna R. Alcantara

18 Ti Napaludasak
Arnold C. Baxa

22 Ditoy Libingan ng mga Bayani
Noli S. Dumlao
Ditoy Libingan ng mga Bayani
agsala met dagiti busbusi iti baet dagiti krus
a nataratar a nayurit iti batogmi.
Iti ngatuenmi a langit,
situtured latta salsallapingaw nga agkanta,
iti baet dagiti paningping ti AK47.
Dakami dagiti natay
sibibiag sumagmamano a tawen laeng
nariknami met ti linnaaw iti parbangon
nadigoskami met iti bimmalitok a lawag
ti lumlumnek nga init iti Manila Bay
sadiay, nagbatok dagiti kakaduami iti tahong
pagpapigsada nga aggaud iti dragon boat
ta narangranga dagiti mestiso ngem dakami.
Nakilumbakami a naglangoy
kadagiti agwaras a langis ken basura
kaskam’ la agdardaras nga agpundo
sadiay Corregidor a pakaipasulianmi.

Nagayat ken paayat
Ita, addakamin ditoy Libingan ng mga Bayani.

Ibaklaymo man met koma
ti napaypayso a gubat iti kabusor
kinaawan-adal, kinapanglaw, kinaganggannaet iti bukod a daga.
Sika a gayyem ken kaadalan dagiti baknang a minero
a makasapul iti teritorio inwalinda ni Tentorio
mangpapatay kadagiti padi
isuda a mangisaksakit iti nakaparsuaan
daan kanon dagiti Lumad iti tawidda a daga.
Iti agtigtigerger nga imam, yawatmi ti AK47
kukuam nga itag-ay
no pugsatem ti pammati iti kadagupanmi a naipatli
dikamto maturog nupay naudatalkamin
ta dinto makatalna dagiti busbusi
nga agsala iti gayebgeb ti agmatuon
ditoy Libingan ng mga Bayani.

24 Biag ni Lam-ang (2)
Bersion ni Leopoldo Y. Yabes

SALAYSAY
7 Ay, Mabutengak a Matay, Kunam?
Fr. Danny R. Laeda
“…No matnag (ti bukel ti trigo) iti daga ket matay, agbiagto ket agbunganto iti adu.”

8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (9)
Hues Joven F. Costales (Ret.)
Ti Kaso Dagiti Nabartek nga Agkabsat:
Pudno unay a ti panagbartek, maysa a kinamaag…

10 Kasano Met ti Agpasina iti Hawaii?
Gladys Menor
Ti maysa kadagiti pakaigidiatan dagiti Filipino kadagiti dadduma a puli isu ti kaadu dagiti makipagrikna no adda sumina…

20 Ket Nagpakita Manen Dagiti Al-alia
Fernando B. Sanchez
Pudno nga adda al-alia, kuna ti autor. No apay, ilawlawagna dayta…

40 Agkettelka iti Kuarta iti Mulam a Saluyot
Reynaldo E. Andres
Saluyot laeng, dimo kunkuna. Ta dakkel a kuarta ti maitedna kenka… no ammom nga itiempo ti agmula.

KOMIKS
26 Miks & Tiks
Umap-apal ni Dinis kadagiti padana nga ubbing ta adda lilongda a mapanda pasiaren ti tanemda idiay kamposanto. Idinto nga isuna, awan!
28 Dagiti Bannatiran iti Bantay Maoac-oacar (39)
30 Tres Muchos (20)

KOLUM
14 Dear Judge
Dear Judge,
Nagkasarkami ken baket iti sanguanan ti mayor ti ilida idi napan a tawen. Agtawenak laeng idi iti 19 ket awan ti pammalubos da tatang ken nanangko nga agkasarak, isu a binaliwan ti sekretaria ti mayor ti tawenko ket pinagbalinna a 25. Adda kadi bileg ti kasarmi?—Ronilo
(Mabasayo ti sungbat ni Judge Baclig iti Bannawag.)

19 Dear Doc
Maudi a paset ti sungbat iti surat ni Manong Idrong ti Cordon, Isabela a na-diagnose nga addaan iti kidney problem; nangato kano ti creatinine-na ket masapul a ma-dialysis. Salsaludsodenna no ania daytoy dialysis— ania ti aramidenna iti bagi; no adda komplikasionna. Ken no asidegen ti ipapatayna.

33 Okeyka, Apong
Sarsarita kadi laeng wenno pudno dagiti “napukaw a sibilisasion?
1. Ti Atlantis ti kaatapan kadagiti amin a napukaw a sibilisasion. Ti ammotayo maipanggep itoy napukaw a lubong ket manipud kadagiti sumagmamano a binatog kadagiti obra ni Plato. Agtultuloy ketdi nga umadu dagiti nakappapati a pammaneknek kadagiti mataktakuatan dagiti arkeologo iti puseg ti taaw. Iladladawan ngamin ti Atlantis ti maysa a Utopian a ladawan babaen kadagiti ar-arep-epen ni Plato iti sinuratna a The Republic— banag a pangibilangan daytoy a maya a mito wenno sarsarita laeng.
(Adda tuloyna iti Bannawag.)

36 TIPS
Addaanka iti ATM Card? Agannadka! Agannad iti modus operandi dagiti agtatakaw iti ATM Card. Kastoy ti aramidda: no pumanawkan a nangiruar iti kuartam iti ATM, adda umasideg kenka a mangibaga nga adda kuartam (mabalin a P1,000) a di inruar ti ATM ket tulongannaka kampay idi. Ibagana nga iserrekmo manen ti ATM card-mo sa iserrek wenno italmegmo ti PIN ti ATM card-mo. Dimo ammo, ngem mabalin a matakawna kenka ti ATM card-mo ken naikabesana metten ti PIN-mo.
(Mabasa iti Bannawag dagiti dadduma pay a tips nga inurnong ni Ma’am Eli.)

39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
Naangay itay nabiit, Kapid, ti maysa a kangatuan a pammigbig iti komunidad dagiti Filipino ditoy Hawaii─ti Parents of the Year 2011 nga inangay ti The Philippine Cultural Foundation of Hawaii (PCFH).
Iti panirigan dagiti opisial ti PCFH nga ipanguluan ni Ms. Maggie Pasion Domingo, awan ti makarimbaw iti napintas a pakasaritaan dagiti nagannak no di ti panangtubayda a nasayaat dagiti annakda tapno agbalinda a nakidser nga adigi ti pamilia ken ti pagilian iti masakbayan.
(Basaen ti tuloyna iti Bannawag.)

42 Padasem Daytoy, Kailian
Maminwalo a pakanenna dagiti bakana iti inaldaw…
Gapu iti dayta, adda dagitay baka a makaited iti 30 a litro a gatas iti kada aldaw, wenno nasursurok pay…

44 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
45 Beware of the Dog, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo
Teody: Alaek kano man ‘diay martiliomi, angkel, kuna ni tatang.
Sabas: Ne, sika daytan, Teody? Dakkelka metten, nakkong! Agbasbasaka?
Teody: Wen, angkel.
Sabas: Ania ti al-alaem?
Teody: Diay ngarud martiliomi, angkel.
--Dexter Marin Fabito

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
15 Tao, Lugar, Pasamak
17 Siled ti Kararag
23 Asino ti Mapabasol No Di Nakaruar ni Baby?
Nasakit daytoy a kinapudno—ngem adda makapaliday a pakainaigan ti kinakurapay iti edukasion…
35 Txtm8
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy

Ti Makunami Oktubre 31, 2011

Daydi FM

Maragsakanak man a nakabasa iti salaysay ni dati a Justice Manuel “Lolong” Lazaro (“Ni FM a Diyo Am-ammo,” Okt. 10) saan a gapu ta am-ammok ti autor ta agkarrubakami iti Laoag ngem gapu iti laingna a nangisalaysay iti pudpudno nga ugali, kababalin ken abilidad daydi Presidente Ferdinand E. Marcos.

Adda met diak malipatan nga aldaw--Ablan Day daydi ngem diak ammon a tawen. Narambakan daytoy iti Ablan Shrine iti Bonifacio Street, Laoag City. Nayon ti selebrasion ti pannakayawat dagiti premio dagiti nangabak iti GRAAFIL (salip iti panagsurat) nga imatonan idi ni Apo Prescillano N. Bermudez. Nagatendar idi daydi Manong Greg Laconsay (Editorial Director idi ti Liwayway Publishing, Inc.) ta naawis a maysa kadagiti mangyawat kadagiti premio. Gagangay nga agbati dagiti nagyawat iti premio kadagiti nairanta a tugaw iti entablado. Di pay napudotan ti tugawda no ar-arigen idi makangngegkami iti wanengweng ti sirena. Nabisngay dagiti dupudop a tao. Adda ni Presidente Marcos! Nakial-alamano kadagiti tattao iti pannagnana nga agturong iti entablado. Sumagmamano laeng ti guardiana. Iti pinagriknak, kasla daytay maysa a gagangay nga anak nga aggapu’t Manila a simmangpet a mangkablaaw iti agkasangay nga amana.

Anian nga apalko ta naalamano ni Manong Greg ti presidente ken dua wenno tallo laeng a tugaw ti baetda. Pampanunotek idi a no siak met ti adda idiay ayan ni Manong Greg, ania ngata ti aramidek? Nasiputak nga umis-isem lattan daydi Manong Greg nga immulog iti entablado tapno makapagtugaw met dagiti dadduma pay nga agkakangato nga opisial ti gobierno a mayat a mangsarabo iti presidente.
--Fernando C. Alonzo
Wahiawa, Hawaii

* * *

Saanak a Naballikog

Napaisemak iti reaksion ni Apo Hermigildo A. Viloria (Oktubre 3) iti patarus iti Iluko iti paulo ti nobela ni Apo Juan C. Laya a “His Native Soil” a “Daga a Nakayanakan” (Agosto 8). Segun ken ni Apo Viloria ti umisu a patarus ti “His Native Soil” ket “Bukod a Natibo a Daga” a saan ket a “Daga a Nakayanakan” a kas patarus ni Apo Prescillano N. Bermudez. Ta segun pay ken ni Apo Viloria ti “Daga a Nakayanakan” ket “Land of My (sic) Birth” iti Ingles. Iti kasta ngarud, kunana a, “Daytoy ket panangyaw-awan kadagiti Ilokano” ken “maysa a panangballikog….kadagiti umili iti Kailokuan, iti pagilian a Filipinas, ken iti ballasiw-taaw.”

Maamiris a ti patarus ni Apo Viloria a “Bukod a Natibo a Daga” ket literal a patarus ti paulo idinto a makita ti anagna wenno bugasna iti patarus ni Apo Bermudez. Inayonko ditoy a ti Ingles a balikas a “native” ket naggapu iti balikas a Latin a “natus” a kayatna a sawen “nayanak.” Ket nakunak: Ilokanoak ngem saanak met a nayaw-awan; umiliak iti pagilian a Filipinas ngem saanak met a naballikog.

--Bernardino Leaño Failma
Linomot, Jones, Isabela

Balikutsakayo Dita!

BALIKUTSA. Maibilbilag dagitoy kaar-aramid a balikutsa, maysa a sinam-it a naaramid manipud iti bennal (tubbog ti unas). Mailaklako dagitoy iti igid ti highway ti ili a Sta. Maria, Ilocos Sur a pakasarakan ti nalalawa pay laeng a kaunasan iti probinsia. (Ladawan:Dante Tacata/Teksto: Mancielito S. Tacadena)

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 31, 2011 a bilang.)

Layus iti Cagayan, basol ti Magat Dam, kuna ni Ed Lara

Rumbeng a ti Magat Dam iti Ramon, Isabela ti mapasungbat iti pannakalayus dagiti lugar iti akimbaba a paset ti Karayan Cagayan a pakairamanan ti Amianan nga Isabela ken ti sibubukel a probinsia ti Cagayan.

Daytoy ti kinuna ni dati a Gobernador ti Cagayan Edgar Ramones Lara maipanggep iti rinibu a metro kubiko a danum a kellaat a binulosan ti penned a nangigubuay iti ad-adu pay a danum a naiburuang iti bimsog la ngaruden a karayan a gapu met ti panaglipias daytoy ken nanglayusanna kadagiti komunidad iti agsumbangir a paset ti karayan.

“Kontraenmi ti pakaammo dagiti autoridad ti Magat a nagkuna a saanda a basol ti napasamak a layus a nangdidigra iti Cagayan a nagkunaanda a 25 porsiento laeng ti kadagupan ti danum ti naggapu iti penned idinto a 75 porsiento ti naggapu manipud kdagiti nadumaduma a sanga ti Karayan Cagayan,” kinuna ni Lara iti maysa a pakaammo nga impatulodna iti Bannawag.

Innayon ni Lara a ti danum nga aggapu kadagiti sanga ti Karayan Cagayan a maiturong iti Karayan Cagayan, nagayusda a kas maibatay iti linteg ti Nakaparsuaan. Iti sabali a bangir, kinunana a ti ibagbaga ti Magat Dam a 25 porsiento a dagup ti danum nga imbulosna iti Karayan Cagayan ket naiburuang iti dagup a 5,500 agingga iti 7,500 a metro kubiko iti kada segundo. Daytoy a kellaat a pannakaibulos ti kastoy ti kaaduna a danum manipud iti penned ti di nabaelan ti karayan a gapu met ti panaglipias daytoy, kas kinuna ni Lara.

Innayon ni Lara a saan a kuestion ti pannakaibulos ti danum manipud iti Magat Dam no madanon daytoy ti nangatngato ngem 193 metro ta mabalin a masawang ti penned ken mangibunga iti nakaro a layus.

Ngem gapu ta kayat dagiti mangimatmaton iti penned a madanon ti rumbeng a kangato ti danum tapno makapagserbi a nasayaat ti penned, ur-urayenda a madanon daytoy ti 193 metro a kangato sakbay a rugianda ti agibulos iti danum—a saan koma a rumbeng ta addaan met ti dam kadagiti metro (Water Inflow Meters) a naipuesto sakbay ti penned a pakakitaan iti kaadu ti danum a maur-urnong iti dam.

Bayat ti napalabas a Bagyo Pedring, nadanonen ti Magat Dam ti 194 metro a “kritikal a kaadalemna” idi rugian dagiti mangimatmaton iti Magat Dam ti agibulos iti danum iti kaadu a 5,000 metro kubiko iti kada segundo idinto nga iti sabali a bangir, sumangkaadu met a danum ti agturong iti penned, kas kinuna ni Lara.

“No nagpaliiw koma a nasayaat dagiti manedier ti Magat Dam ken inusarda dagiti datos manipud kadagiti Water Inflow Meters, naammuanda koma sakbayna no kasano ti kaadu ti danum a sumsumrek iti penned tapno naikeddengda met sakbayna no kasano ti kaadu ti danum a palusposanda iti penned a saan ketdi nga inur-urayda a madanon ti delikado unay a kaadu ti danum iti penned sa nagibulosda,” kinuna ni Lara.

Gapu met itoy, kinuna ni Lara nga iti inaramid dagiti manedier ti Magat Dam, mapasungbatda pay ketdi koma iti kinamanagliwayda no di man iti binilion a pisos ti pategna nga apit a napukaw malaksid kadagiti biag a naisakripisio.

Mainaig itoy, kiniddaw ni Lara ti pannakaipakat dagiti addang tapno dinton maulit ti napasamak. No saan, kinuna ni Lara nga agtultuloyto latta nga agsagaba dagiti umili gapu iti pukawda a sanikua ken apit nangruna iti kaawan kaes-eskanna a pannakapukaw ti adu a biag.

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 31, 2011 a bilang.)

Baro nga ITR form, nairuaren

Inruaren ti Bureau of Internal Revenue (BIR) ti baro nga income tax return (ITR) form nga usaren dagiti indibidual a taxpayer a makaaw-awat iti sueldo ken dagiti addaan iti mixed earning (naglalaok a nagganaran) para iti panagidatag iti 2011 tax return itoy umay a tawen.

Napabaro met uray ti ITR form para kadagiti corporate taxpayer (BIR Form 1702).

Naibatay dagiti baro a pormulario iti Revenue Memorandum Circular No. 40-2011 nga inruar itay nabiit ni BIR Commissioner Kim S. Jacinto-Henares.

Immadu met ti panid dagiti baro nga ITR form ta nagbalinen a tallo ti dati a maysa a panid.

Dagiti met addaan iti ”mixed income,” agusardan iti lima manipud iti dati a tallo.

Dagiti corporate taxpayer, agusardan iti uppat manipud iti tallo a panid.

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 31, 2011 a bilang.)

GMM Meeting : Nob. 13

Maangay ti general membership meeting ti GUMIL Metro Manila inton Nob. 13, 2008, Domingo, 10 A.M. iti Lot 5, Block 75, Blue Boz St., Rizal, 1200 Makati City iti panangsangaili da agkaingungot a Martin ken Teresita Rochina, kas impakaammo ni Retirado a Judge Vivencio S. Baclig, presidente ti gunglo.

Mapagpapatangan iti miting ti pannakarambak ti Maika-46 nga Anibersario ken Christmas Program ti GUMIL Metro Manila, ken dadduma pay a proyekto ti gunglo. (Ma. Rose A. Cabie)

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 31, 2011 a bilang.)

BANNAWAG Oktubre 31, 2011

SARITA
4 Saddam/ Ariel S. Tabag
Idi pay, ti palimed nga uk-ukopan ti tunggal maysa kadakuada, tumungtungraraw ti ipusna…

NOBELA
16 Dagiti Bituen iti Imatangda (1)/ Jose A. Bragado
Adayo pay iti kuartoda, makitanan dagiti agaaribungbong nga ubbing ken mamaestra iti ridaw ti kuarto.

34 El Guapito (40)/ Dionisio S. Bulong
Sinorpresa ni Macario a sinarungkaran ni Minnie. Ket… ay!

DANIW
6 Nalipatan a Balikas/ Rosalie V. Calpito
Agmalmalem dagiti arasaas
Ta uray la mangngeg
Amin agingga kadagiti suli
Ti siudad: agingga iti tiendaan,
Munisipio
Uray ‘diay kombento

Mangngeg
Dagiti agsumbangir a ladingit
Lumned dagiti lagip
Agnanayon dagiti napusipos a rikna

Awan ngatan dagiti balikas
A mangpatibker
Kadagiti arasaas ti namnama

Makatitileng a mangngeg
‘Tay riaw a naladingit

Agsapsapulda pay latta
Iti balikas nga umanay
A mangitapaya
Kadagiti basol
A saan a naisurat
Iti manuskrito wenno libro.

18 Balong/ Jonathan B. Torricer
Daniwka a simmangbay
Ragsak di mailadawan ditoy kaunggan
Pirak dina magatadan isem, katawam
No kaay-ay-ayamna ni anghel a kasigud

Lima a kalgaw nga inur-uraydaka
Nagsublisubliak a nanguli
Iti agdan ti Lourdes Grotto
Tapno ti kararag idanonna koma iti langit
Dagiti dawatko.

Awan dumak iti mannaniw a nagpuypuyat
Kadagiti naladaw a rabii, nasapa a parbangon
Nakitulagak kadagiti balikas
Tinengngelko dagiti linabag
Immalditko ida iti barukong ni inam
Agingga a limtuadka
A maysa a daniw.

Ay, kukuakon ti lubong, Balong
Maysaakon a mannaniw!

22 3 a Daniw ti Labbet-Rikna/ Roy V. Aragon
i. temperantia
kaunaan a dugmam, piglat itan iti siko
ken tumeng, a naynay nga ukisan, pagdaraen
ti kaulpitan kadagiti bulan, nupay inarapaapko
met ti agnanayon a talingenngen iti laksid sidir:
nagkinnawil a batek, nagkinnawiwit a liput nagpanes
a sabado, kadkadua a di naibanga, di sumina, ibit
nga ibit, dinton maipalangit: agngatangata, agkatangkatang.
ket iti puoram a bangkayko, maipayugpogak a puling: aliaw
a mamagsidduker ti rakemek a dapo, dinto mailemmengan
pammales pait iti isem a nasam-it a nagtagisimat' allilaw,
nakatartarumamis a puris nakem, salugsog dapan ken dakulap:
suatenkanto met iti kaibatogam a siit, diakton agsangit,
kuak, wen, kukuak ti maudi nga isem, ilugitko ti saem.
(Basaen ti sibubukel a daniw iti Bannawag)

24 Biag ni Lam-ang (1)/ Bersion ni Leopoldo Y. Yabes
(Umuna a Paset)
O naslag a Dios Espiritu Santo
silawam Apo ‘toy panunotko
tapno makapudnoak iti panangipalawagko
iti pakasaritaan ti maysa a tao.

Idi panawen nga un-unana
adda dua nga agassawa
a nabiit pay ti panangawatda
iti matrimonio a nangina.

Iti pannagna dagiti aldaw
di nagbayag daytoy babain naginaw,
ta nadanonanen ti panagbungan
daydi sakramento nga inawatdan.

Nadumaduma a bungbungan
ti inna dita nasarsaramsam:
salamagi a marabamban,
pias ken daldaligan.
(Basaen ti tuloyna iti Bannawag.)

SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (8)/ Hues Joven F. Costales (Ret.)/ Ti Kaso Dagiti Dua nga Illegal Recruiter
Binueltaan ida dagiti inallilawda nga aplikante…

12 Agat-Sinuso Pay Laeng, Agmamanoken?/ Neyo Mario E. Valdez
Pagaayat dagiti nataengan a kameng ti sindikato ti agrekrut kadagiti menor de edad ta malaksid a naalibtak dagiti ubbing, kasla kuddot laeng ti pannusa kadagitoy no matiliwda.

20 ‘Maykayon, Luganantayo Dagiti Dalluyon!/ Djuna R. Alcantara
Itoy nga Oktubre 28-30, iti “Surfing Break 6” ti La Union, ur-urayennaka dagiti dalluyon…

40 Wen, Nasamay ti Uring a Kas Abuno/ Reynaldo E. Andres
Napintas la ngaruden ti uring ti kawayan a pagluto, napintas pay a nayon ti abuno tapno mapaadu ti apit.

KOMIKS
26 Miks & Tiks
Hm, simmangpet ni Asseng manipud idiay ”Cagay-an”!

28 Dagiti Bannatiran iti Bantay Maoac-oacar (38)
Apo, kinautibo dagiti Marungtao da Janus ken Sandra!

30 Tres Muchos (19)
Sapsapulen da Amin ken Tinang dagiti tallo nga annakda…

KOLUM
14 Dear Judge
Adda tinawid ni ikit a dua (2) kadisso a talon. Adda kadi kalintegan dagiti kakasinsinko (nga annak ni ikit) a dumawat iti binglayda uray sisibiag pay ni ikit? (Basaen ti sungbat ni ret. RTC Judge Vivencio S. Baclig iti Bannawag.)

19 Dear Doc
Nadakamattayo iti napalabas a bilang ti dua a klase ti dialysis, ti hemodialysis ken peritoneal dialysis.
Dagiti pagilasinan a masapulen ti dialysis ti pasiente iti chronic kidney problem:
(Basaen ti tuloyna iti Bannawag)

33 Okeyka, Apong
Ditay ipalubos nga agbalintayo met a “napukaw a sibilisasion.”

36 TIPS
Maysa ti panagbasabasa a makabannog kadagiti mata nangruna no di umdas ti lawag nga us-usarem. Makatulong ditoy ti flexible lamp a maiturong ti lawag ti silaw iti mismo a panid a basbasaen. Nasaysayaat met ‘tay nababa ti wattage-na ngem ‘tay nangato unay. Umdasen ‘tay 40 agingga iti 60-watt nga spotlight bulb. Nupay kasta, di koma agus-usar iti reading lamp iti kuarto nga awanen ti sabali pay a nakagangat a silaw. Ngamin no dakkel unay ti paggidiatan ti sipnget ken lawag iti kuarto, di agsarday dagiti mata a makibagbagay iti kasasaad ti lawag iti kuarto, banag a pakabannoganna. (LAURENCE G. BINGGAYEN, Bangag, Lal-lo, Cagayan)
(Basaen dagiti dadduma pay a tips nga inurnong ni Ma’am Eli)

39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
Ti Consul General ken ti Bannawag

42 Padasem Daytoy, Kailian
Itay napan nga Oktubre 15, naimbitarankami a kas miembro ti hurado iti Kamote Festival idiay Kampo Aguinaldo ti Armed Forces of the Philippines idiay Quezon City.
Inangay ngamin dagiti miembro ti AFP Officers Ladies Club ken ti Mama Sita Foundation daytoy maysa a festival. Kas paset ti festival, naaramid ti maysa a salip maipapan iti panagisagana wenno panagluto kadagiti nadumaduma a potahe a nakausaran ti kamote.
Narambak ti Kamote Festival a naangay idiay Daza Park Function Room. Adu ti nagatendar. Nasurok a 150 dagiti miembro dagiti gunglo dagiti assawa dagiti opisial ti AFP. Sabali pay dagiti inimbitaran ti Mama Sita Foundation a timmabuno met.
(Basaen ti tuloyna iti Bannawag.)

44 Ading Kosinera
Padigo ni Ading Mercy nga inadawna iti recipe book a Mga Lutuing Katutubong Gulay:
Native Chopsuey
Dagiti ramen:
¼ kg nga squid balls, pagguduaen
¼ kg a kikiam, pabaribar nga iwaen
5 kangipen a bawang, dekdeken
1 bukel a sibuyas, nagalip
2 pakete a hibe, paluknengen iti danum
½ bukel a tabungaw, nagalip
10 bukel a sitaw, putputden iti kalalainganna iti kadadakkel
10 bukel a pallang, naiw-iwa
10 kapuon a petsay, maputedputed iti babassit
1 bukel a carrots, nagalip
2 bukel a sili, naiw-iwa
Patis
Pimienta
Manteka
Panangisagana:
1. Iprito ti squid balls ken kikiam iti sumagmamano a minuto, ipaigid iti apagapaman.
2. Prituen ti bawang, sibuyas ken hibe.
3. Ipisok ti tabungaw, sitaw, sigarilias. Iluto iti lima a minuto.
4. Ipisok met ti petsay, carrots ken sili.
5. Ipisok ti naprito nga squid balls ken kikiam.
6. Templaen iti patis ken pimienta maibatay iti kayat a templa.
7. Adawen.
8. Idasar a napudot.
(Basaen ti nayonna a resipe iti Bannawag.)

PAGLINGLINGAYAN
45 Stepen, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
7 Kasanon No Awan ti Bannawag?
10 Sige, Rugitam Latta ti Karayan!
15 Tao, Lugar, Pasamak
17 Siled ti Kararag
23 Dayaw 2011: Naindaklan a Parambak Dagiti Kultura
35 Txtm8
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy

Iti Umay a Bilang…

*Umayen ni Lam-ang! Wen, adu la ketdi kadagiti agdama nga agbasbasa iti Bannawag ti di pay nakabasa iti sibubukel a pakasaritaan ti “Biag ni Lam-ang.” No nabasada man idin, mabalin a timmapoken iti lagipda dagiti pannakigasanggasat daytoy “superhero” dagiti Ilokano. Daytoy ti gapuna nga ipablaak manen ti Bannawag ti maysa kadagiti bersion daytoy nga epiko, a marugian iti umay a bilang.

*Marugian pay ti baro a nobela ni Jose A. Bragado, ti “Dagiti Bituen iti Imatangda.”

*Ken mabasayo ti “Saddam,” ti sarita a pinangyalat ni Ariel S. Tabag iti Umuna a Gunggona iti Salip iti Sarita iti Iluko (Ilokano) iti 61st Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature.

*Malaksid kadagitoy, dagiti salaysay, kolum, ken dadduma pay a pagaayatyo a basbasaen iti magasintayo!

Padaananyo!

Ti Makunami

Libre nga Anunsio?

Arigna apagsaltak pay laeng, nangrugin ti “commercial” iti sarita a “Nalaka Laeng No Kayat” ni Rolando A. Seguro, Jr. (Set. 26). Diak la ket ngarud ammon no ania ti birokek: “love story” wenno “product brand.” Napia koma no maymaysa a naiputputong a nayaw-awan a brand, ngem saan. Ket adda la ngarud saludsod a nagumok ditoy utekko – nagbayad ngata ‘diay kompania nga akinkukua iti produkto? Nagbayad ken ni autor ken/wenno ti magazine? No saan, ay, ket “free advertising” ket diak inimas ti nagipauneg. Ti makunak, imbes nga aginagan ti autor iti specific a brand, suoten ti kinamanagpartuat a bael a panangiladawan ti maysa a banag, nagruna iti paset a naratibo – naim-imas no kua. Pagarigan no nasanger a mainum, adda dita ti wine, gin, rhum, vodka, brandy, whisky – ket iladawan. Ngem no Jack Daniel’s, kuna ni mannurat, ay, ket sabalin ta research study dayta saan a fiction, kunak met no kua.
--Bernardo Leaño Failma
Linomot, Jones, Isabela

(Adda puntos ni Apo Failma maipanggep iti panagdakamat ti maysa nga autor iti brand name iti sinuratna a piksion. Ngem iti biang ti Bannawag, saan la ketdi a dadaelen ti piksionista ti pakasarsaritaan ti produkto, addaan daytoy iti karbengan nga agdakamat iti brand name iti sinuratna no makatulong daytoy iti pannakapaadda ti napimpintek a bagi ti nasao a sinurat. –Editor)

* * *

Marcos Shrine

Gapu iti dakkel a nagapuanan daydi Apo Marcos (gapu ta saanda a kayat a maitabon iti Libingan ng mga Bayani), nasaysayaat a mayaramidan laengen iti Shrine a pakaidulinanna iti asideg ti Fort Ilocandia wenno iti Malacañang of the North a masarakan iti bukodna a probinsia tapno sarsarungkaran dagiti mangipatpateg kenkuana ken agbalin a daydaywen dagiti turista nga aggapu kadagiti sabsabali a pagilian. Ta no iti Libingan ng mga Bayani, narigat a sarungkaran iti asino man a mayat a mangkita kenkuana.
--Felipe A. Bayani


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 24, 2011 a bilang.)

Guapple ti Bauang, La Union

GUAPPLE TI BAUANG, LA UNION. Isabsab-it ti tindera dagiti lakona a guapple iti puestona iti igid ti kalsada nasional iti Barangay Santiago, Bauang, La Union, tapno makita dagiti aglabas a motorista. Maysa ti Barangay Santiago kadagiti kaaduan iti mula a guapple iti nasao nga ili. (Zaldy Comanda)

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 24, 2011 a bilang.)

FM, di maitabon iti Libingan –PNoy

Saanto a maitabon ni dati a Presidente Marcos bayat ti kaadda ni Presidente Benigno S. Aquino III iti puesto.

Kinuna ti Pangulo itay lawasna a daytoy ngatan ti kakaruan a kita ti inhustisia para kadagiti biktima ti Martial Law no ipaayan ti pagilian iti pammadayaw ni Marcos babaen ti pannakaitabonna iti Libingan ng mga Bayani.

Dinakamat pay ti Pangulo, bayat ti media forum nga inangay ti Foreign Correspondents Association of the Philippines (FOCAP) iti Makati, nga adu pay a biktima ti Martial Law ti saan a naipaayan iti subad ti pannakaidadanesda.

Iti met biang ni Bise Presidente Jejomar C. Binay, kinunana a respetarenna ti desision ti Pangulo. Sakbayna, inrekomendana iti Pangulo ti pannakaipaay ti “military honors” ken ni Marcos ken maitabon daytoy iti probinsiana (Ilocos Norte)—banag a di met laeng pinaboran ti Pangulo.

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 24, 2011 a bilang.)

Ileppas ni Ryan Singson dagiti proyekto ti kabsatna

Ituloy ni Dip. Ryan Luis V. Singson (Umuna a Distrito, Ilocos Sur) dagiti proyekto a napanawan ti kabsatna, ni Ronald Singson, gapu iti panaglusulos daytoy a diputado a mangibagi iti Umuna a Distrito ti probinsia gapu iti pannakaidarumna iti Hong Kong.

Mairaman kadagiti ipangruna ni Dip. Ryan Singson, nangsukat iti kabsatna iti Kongreso, ti pannakapasayaat pay ti Banaoang Pump Irrigation nga inrugi ni dati a Dip. Salacnib Baterina nga intultuloy met ni dati a Dip. Ronald Singson.

Mapan itan a 5,000-8,000 a mannalon iti First District ti mapaspasayakan dagiti talonda. Nupay kasta, adda pay laeng dagiti ili a di madanon ti irigasion a kas iti Cabugao ken Sinait. Adda kano mabalin a a pangalaan iti padanum idiay Barbar, San Juan.

Mapagbalin met a moderno ti eropuerto iti Vigan tapno pumigsa ti industria ti turismo ti probinsia ken kabangibang. Mapaaddanto pay dagiti multicab wenno babassit a lugan a maibagay iti kalsada dagiti barangay a mabalin pay a mausar nga ambulansia malaksid a mapaaddanto pay dagiti babassit a trak dagiti bombero a makapagmaniobra kadagiti nailet a kalsada.

Malaksid kadagitoy, kinuna ti diputado a mapaaddanto pay dagiti napardas a lugan iti taaw nga agbantay kontra kadagiti agdindinamita.

Para iti salun-at, nangted ‘toy diputado iti dua gasut a ribu a pisos a pakauna a pundo ti panagpatsek-ap ken agas dagiti kadistrituanna iti Gabriela Silang Memorial Hospital. (D. S. Bulong ken Teddy P. Molina)

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 24, 2011 a bilang.)

Golden Jubilee ti INNS Class ‘61, maisagsagana

Maisagsagana ti Golden Jubilee ti Class ‘61 ti Ilocos Norte Normal School ( INNS) wenno Mariano Marcos State University Teacher Education (MMSU CTE) Laoag City itan babaen ti Pamuonan a Grupo (Core Group), babaen ti pannarabay da Dr. Eduardo T. Borja, dekano, ken Dr. Rosabel Acosta, office of Alumni Affairs Coordinator.

Maangay ti parambak inton Dis. 9 ken 10, 2011.

Segun iti Core Group, naipatulod metten ti surat para kadagiti kameng a naalan ti Core Group ti adresna. Mainaig itoy, maidawat iti asino man a kameng ti Class ‘61 a di pay nasarakan ti Core Group ti panangipaw-itda iti adres ken/wenno numero ti telepono wenno selpon wenno e-mail address iti asino man kada Dr. Onofrecia I. Ibarrra (Pacis, Sinait, Ilocos Sur; CP # 09163167285) 1961 Senior Class president ken Core Group Coordinator, ken Dr. Rosabel Acosta , MMSU CTE Alumni Affairs Coordinator.

Kameng ti INNS Class ’61 Core Group for Golden Jubilee da Atty. Arturo Baloaloa, Ms. Marjorie Taylan-Baquiran, Maximina Galabay-Guillermo, Teresita B. Santos, Emiliana Gallejos-Valencia, Loreta Agustin-Raquel, Leticia Pedro-Lorenzo, Genuine P. Somera, Teresita Zabala-Taño ken Onofrecia I. Ibarra.

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 24, 2011 a bilang.)

MMDA chief, idauluanna ti pannakayalnag ti libro a “Defensive Driving” ni L.Q. Belen

Naawis ni Metropolitan Manila Development Authority Chairman Francis N. Tolentino a kas Special Guest of Honor iti pannakayalnag ti “Defensive Driving,” maysa a handbook maipanggep iti panangliklik kadagiti aksidente iti kalsada.

Maangay ti book launching inton Oktubre 28, 2011, 4:00 p. m. iti Rembrandt Hotel, Tomas Morato St., Quezon City.

Naawis met nga umatendar dagiti mabigbig a motoring leaders.

Ni beterano nga agiwarwarnak Leonardo Q. Belen (nailadawan) ti nangsurat iti handbook, kas mayayon iti United Nations’ Decade of Action for Road Safety, 2011-2020, ken iti umasping road safety declaration ni Pres. Noynoy Aquino.

Iti sibubukel a lubong, tinawen a mapan a 13,000 ti matmatay kadagiti aksidente iti kalsada, malaksid iti 300 agingga iti 500 milion a tattao a madangdangran ken US$5 bilion ti pategna a sanikua ti madaddadael gapu kadagitoy nga aksidente, segun iti UN.

Agparparang met nga umad-adu dagiti aksidente iti kalsada iti Filipinas, kas ipakita dagiti report.

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 24, 2011 a bilang.)

BANNAWAG Oktubre 24, 2011

SARITA
4 Ayuno/ Juan Al. Asuncion/ Kunana idi: Bay-am a ti parikut ti agparikut kenka. Naammuanna: Kirogen gayam ti kinaawan a maisaang dayta a pammati…

NOBELA
16 Siit ti Apuy (5)/ Fernando B. Sanchez/ Pampanunotenna no agsubli laengen nga agtrabaho idiay Greece. Ngem igawgawid ti panaggitgiteb ti nabato a pispisna…
32 El Guapito (39)/ Dionisio S. Bulong/ “Kayatmo ngarud a sika koma ti bambantayanmi ita iti ospital? Ba, magastos, loko!”

DANIW
6 Kayaw ti Rabii
Rosalie Albano Barnachea
umap-apros ti bulan
ngayednat' imet
makasiram a matmat

inulsanna ti sipnget
ti aglemlemmeng
a kayaw ti rabii

ket ita maipasngay
baro a sardam
kawes aldaw uksoben

umis-isem nga angin
nangagek bagi
naglabus a kaltaang

ulit-uliten sam-it
a naglabasan
nagmisuot a kalman
18 Bagyo
Elizabeth M. Raquel
imbasnotmo ti ipusmo iti daga
intayokmo dagiti gargaret
nailuges dagiti apagrusing
a bin-i iti barukong ti daga

ay, pinaglangoynak met iti pitak
napirpirsay dagiti ul-ulsak a sanikua
diak napakadaan, addakan iti apagkirem
nabatiak nga agkutkutimermer
agmalmalanga

adda kad' pay nabati a lasbang iti aglawlaw?
nakarkaro payen ngem aragan daytoy lubong
a dinandaniwak, ay, diak maawatan
ti kinaranggasmo
imbatim ti di mapulsot a saibbek
dagiti amin a pinagsagabam a parsua.

ala, dikanton um-umay, pangngaasim
napnuanka iti kinaranggas ken kinagulib
nagsangitak ngem dinak intaltalek
nagpagunggan, kasla nakalusot a toro a baka
sinangdo, imbaddebaddekmo amin
imkisak iti napalalo ngem awan ti nangngegmo
ta maysakan nga agballa a linuganan
ti dakes a panggep ken kababalin

kunak ngarud nga ipakpakaasi
agsublikan iti lubong a kaikariam
dikan tumaltaliaw pay
ditoy lubongmi a linusdakmo.

SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (7)/ Hues Joven F. Costales (Ret.)/ Ti Kaso ti Aglaklako iti Droga/ Dina inako nga adda naaramid a transaksion. Iti sabali a pannao, pagparparangenna nga agparparbo dagiti taga-PDEA…
10 Ni Amang Luis, 105, Kalakayan iti Ilocos Sur/ Ben P. Pacris / “Agragsakka. Agaramidka iti nasayaat iti padam a tao. Iti kasta, saanka a maburibor.”
12 Linteg Ditoy, Linteg Dita!/ Neyo Mario E. Valdez/ No apay nga awan serserbina dagiti adu a linteg a pampandayen dagiti diputado ken senador…
20 Ti RIC ti Santa Ana ken ti Bannawag/ Gladys B. Ballares /Kas panangpasungad iti idadanon ti Bannawag iti maika-77 a panagtawenna, nangimula ti Rural Improvement Club ti Santa Ana iti “Bannawag @ 77 Tree”…
38 Nasken ti Maikadua a Green Revolution/ D. S. Bulong, Vilmer V. Viloria ken Roy V. Aragon/ Nakalaladingit a panunoten ngem imbes a dagiti mannalon ti aglako, adu pay laeng kadakuada ti mapan gumatang iti nateng iti tiendaan…
40 Kabaelam ti Agnegosio iti Kuditdit/ Reynaldo E. Andres/ Napintas a panguartaan ti panagpatanor iti kuditdit. Ngem nasaysayaat pay no ammom ti agaramid iti bin-i daytoy!

KOMIKS
24 Miks & Tiks
26 Dagiti Bannatiran iti Bantay Maoac-oacar (38)
28 Tres Muchos (19)

KOLUM
14 Dear Judge/ Dear Judge,
Immutangak ken ni Komadre Belen iti dua gasut ken uppat a pulo ribu a pisos (P240,000.00). Adda pinirmaak a promissory note, ket nailanad sadiay a bayadak ti utangko, agraman ti tubo wenno interes a dua a porsiento (2%) iti tunggal bulan, babaen ti installment iti unos ti duapulo ket uppat (24) a bulan wenno dua (2) a tawen. Addada ig-iggamak a sangapulo ket siam (19) a resibo, ket iti tunggal resibo bigbigbigen ti nagpautang ti tunggal maysa kadagiti installment. Idi impakitak dagitoy ken ni Komadre Belen, nadlawna nga awan ti resibo para iti maika-9, maika-14 ken maika-20 nga installment. Iti kinapudnona, duapulo ket dua (22) nga installment ti nabayadakon, ta ti resibo a para iti maika-22 nga installment ket adda kamiak. Ti dakesna, singsingiren ni Komadre dagiti installment a maika-9, maika-14, maika-20, maika-23 ken maika-24. Adda kadi obligasionko a mangbayad iti maika-9, maika-14 ken maika-20 nga installment? --Berting
19 Dear Doc/ Tuloy ti sungbat iti surat ni Manong Idrong ti Cordon, Isabela a na-diagnose nga addaan iti kidney problem; nangato ti creatinine-na ket masapul a ma-dialysis. Salsaludsodenna no ania daytoy dialysis— ania ti aramidenna iti bagi; no adda komplikasionna. Ken no asidegen ti ipapatayna.
31 Okeyka, Apong/ Ania ti sepilio da apong? Sungbat: naata a sanga ti bayyabas (bayawas wenno bayabas).
Wen, pagsugigi ken pagingatda (toothpick) daytoy.
Kasano? Kagatem wenno taltalem ti maysa nga ungtona sa daytoy ti pagsugigim.
Addaan ti bayyabas iti natural nga antibiotiko a manglapped iti impeksion, ken anti-deodorant pay daytoy, banag a mangilawlawag no apay nga inar-aramid daytoy da apong—ken pagaammotayo met ti kinapudno a daytoy bassit a kayo agtubo iti uray sadino.
Usaren pay da apong nga agas iti lumteg a gugot babaen ti panagngalngalda iti rangaw wenno bulong ti bayabas. (Basaen ti pakabuklan ti sinurat iti Bannawag.)
34 TIPS/ Tapno maliklikam ti agsagaba iti bato iti kidney/ Pudno kadi a makainutka iti koriente babaen ti panagaramatmo iti screensaver?/ Silit’ sairo kontra gurigor.
37 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii/ Ammom No Ania ti Hospisio?
42 Padasem Daytoy, Kailian/ Umad-adu ti Agtaraken iti Karnero/ Paneknekan dagiti nakapadasen a nanamnam-ay ken dakdakkel ti mapastrek iti panagtaraken iti karnero ngem iti kalding…
44 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
45 Aay, Puwit Ko ‘Yan, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
15 Tao, Lugar, Pasamak
17 Siled ti Kararag
22 Ania Kad’ Ngamin Dayta, Ozone, Aya?
23 Hay, Makauma!
32 Txtm8
35 Ti Gasatmo Ita a Lawas
36 Ammuem Pay Dagitoy

Padaananyo Dagitoy!

*Mabasayo ti “Ayuno,” sarita a pinangyalat ni Juan Al. Asuncion iti Maika-2 a Gunggona iti Salip iti Sarita iti Ilokano (Iluko) iti 61st Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature.
*Iti Umuna a Bilang ti Bannawag iti Maika-77 a Tawenna a mapetsaan iti Oktubre 31, 2011, mabasayo met ti “Saddam,” sarita ni Ariel S. Tabag a pinangyalatna met iti Umuna a Gunggona iti nasao a Salip iti Sarita iti Ilokano (Iluko) iti Palanca Awards.
Ken iti isu met laeng a bilang, rugian ti Bannawag nga ipablaak, iti maikadua a gundaway, ti “Biag ni Lam-ang” a bersion ni Leopoldo Y. Yabes. Damo nga impablaak ti Bannawag ti nasao a bersion ti “Biag ni Lam-ang” idi 1971.

Sangakilo Man 'Ta Bangusmo, Adi!

SANGAKILO MAN 'TA BANGUSMO, ADI! Dua a mangngalap ti mangkarkaruas iti sumagmamano kadagiti pupokda a bangus tapno gatangen ti maysa a parokiano. Maysa daytoy kadagiti pagtaraknan iti bangus a naintar iti sabangan ti karayan iti Namuac, Sanchez Mira, Cagayan. (Teksto/Rinetrato ni Roy V. Aragon)

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 17, 2011 a bilang)

Daan a kuarta, agingga iti 2013

Iti panaggibus ti tawen 2013, dinton maaramat ti daan a kuarta ti Filipinas (ti New Design Series wenno NDS); mamimpinsanton a suktan dagiti kuarta nga addaan iti baro a disenio (ti New Generation Currency wenno NGC).

Opisial a nairuar dagiti kuarta nga NGC idi Disiembre itay napan a tawen ket panggep daytoy a disenio a suktan ti dadaan ti diseniona a kuarta, ti NDS.

Agpada a mausar ti NDS ken NGC agingga iti agtapos ti 2013 ket apaman a matapogan ti 2014, tinto laengen NGC ti mausar, kas naammuan iti Manila Bulletin, kabsat a pagiwarnak ti Bannawag.

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 17, 2011 a bilang)

Utang dagiti empleado iti GSIS, bayadan ti turay

Tapno mapasubli ti rinibu nga empleado ti gobierno a kaaduan kadagitoy ti titser dagiti benepisioda a kas kameng ti Government Service Insurance System (GSIS), bayadanen ti gobierno dagiti dida nabaybayadan nga utangda.

Agdagup iti P2.5 bilion ti inlatang ti turay a pagbayadna iti utang dagiti empleado ti gobierno ket aggapu daytoy iti Miscellaneous Personnel Benefits Fund iti babaen ti singasing a P1.816 trilion a nasional a badyet para iti 2012.

Agdagup iti P9 bilion ti rumbeng a bayadan ti gobierno iti GSIS, kas kuna ti Department of Budget and Management (DBM). Ibagian daytoy a gatad dagiti kontribusion dagiti empleado ti gobierno a kaaduanna ti titser a dida nabaybayadan iti GSIS agraman ti kontribusion a rumbeng met a bayadan ti gobierno.

Ngarud, ti P2.5 bilion a nailatang a pagbayad ti gobierno iti nasao nga utang ti pauna laeng a pagbayad ti gobierno. Ti mabati a P6.5 bilion ti in-inuten a bayadan ti gobierno iti uneg ti sumaruno a lima a tawen, kas kuna ti DBM.

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 17, 2011 a bilang)

Halal, okey iti Departamento ti Agrikultura

Inaprobaranen ti Departamento ti Agrikultura babaen ken ni Sekretario Proceso J. Alcala ti nailian a pagbatayan iti halal tapno makastrek ti pagilian iti ag-US$3-trilion a merkado dagiti Muslim iti benneg ti taraon iti sangalubongan.

Ti pananganamong ni Alcala iti “halal standards for farm and fisheries” ti nanggibus iti proseso a narugian sumagmamano a tawenen ti napalabas mainaig iti pannakaaramid ti nailian a pagbatayan iti halal.

Nakipartisipar iti nasao a pannakaaramid ti pagbatayan saan laeng a dagiti Muslim a dadaulo iti relihion no di pay ket dagiti Muslim nga eksperto iti taraon ken dagiti mangipakpakat kadagiti paglintegan dagiti Muslim (Sharia law).

Sakupen ti halal, malaksid pay dagiti sabsabali, dagiti taraon a maipalubos nga ipauneg dagiti Muslim ken no kasano ti pannakaisagana dagitoy.

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 17, 2011 a bilang)

BANNAWAG Oktubre 17, 2011

SARITA
4 Ti Sikap ni SSgt. Ticticrubong/ Leonardo S. Fagaragan/ Nakitadan dagiti sapsapulenda a kabusor. Ket magagaran dagiti tao ni SSgt. Ticticrubong a nanguray iti sumaruno a bilin daytoy.
20 Sabali ni Benson, Sabali ni Miguel/ Ronelyn B. Ramones-Castillo/ Kastan sa a talaga no agayat ti maysa a tao, agbalin a bulsek ken tuleng.

NOBELA
16 Siit ti Apuy (4)/ Fernando B. Sanchez/ “Mangabakka man wenno saan, isu la nga isu. Ti nasken, impanmo amin a kabaelam a nakilaban.”
34 El Guapito (38)/ Dionisio S. Bulong/ Kinuddot ni Laila iti nalag-an ni Mandy sa tinangadna ti baro. Ngem kasla ketdin agmaymaysa iti lubong ni Mandy…

DANIW
6 Gatas/ Daniel L. Nesperos/
no natemplakon ti gatasmo
tumpaw iti mugingko ti labutab
ti panangis-isko a nalaing kadagiti boteliam
no namin-ano a binalnawak iti gripo
sa paburkak iti lima a minuto…
18 Daniw iti Kankanaey/ Charisse Acquisio
Naisuru-an sisya
ay mangkupin
sin kalaley ama na
ta adi madadael
ono magelgel.
22 Agdinnakulapkami Manen/ Jobert Ma. Pacnis
Ita man laengen nga agdinnakulapkami
Iti daytoy iit a sagad
Nalabit masdaaw
Iti kaunday ti panawen
A diak kinomusta
A diak kinarinnay-aw iti kada agsapa;
Ken siguro ita
Agsiddaaw latta
Iti kinalamiis ‘toy dakulap…

SALAYSAY
8 Gapu Ta Daytoy ti Linteg (6)/ Hues Joven F. Costales (Ret.)/ Pinatayna ti Kamalala ni Baketna/ Idi mapasamak ti krimen, kunana nga awan iti nakapasamakan ti krimen. Ngarud, saan nga isu ti akin-aramid iti krimen…
10 Kasano, Aya, a Mapasardengti Panagkusit?/ Laurence G. Binggayen/ NAGBALINEN a paset ti biag ti maysa a mangisursuro ti pannakatiltiliwna kadagiti adalanna nga agkuskusit wenno agkopkopia kadagiti aramid ti kaklaseanda. Ket dagiti kakastoy a pasamak ti mamagburek no kua iti dara ti maysa a mangisursuro. (Basaen ti sibubukel a salaysay iti Bannawag.)
12 Hay, Endo Manen!/ Neyo Mario E. Valdez/ No inkay mangan iti fastfood, wenno gumatang iti baro a bado iti paboritoyo a mall, agbalinkay koma a nasayaat kadagiti naisem nga empleado ta diyo la ammo ti bakbaklayenda a rigat…
24 Naimula ti “Kayo ti Tawid ni Ilokano” iti Bangag/ Lorena F. Espada/ Wen, agtultuloy ti proyekto ti Bannawag a panagmula iti “Kayo ti Tawid ni Ilokano”!
40 Ti Tarong a Di Iggesen ti Bungana/ Reynaldo E. Andres/ Natalged ken naimas a sidaen ti tao. Ngem kuidaw dagiti igges a mangkaan iti daytoy…

KOMIKS
26 Miks & Tiks/ Ket simmarungkar ni Turo a kasinsin ni El Balo iti Barangay Caaludigan…
28 Dagiti Bannatiran iti Bantay Maoac-oacar (38)
30 Tres Muchos (19)

KOLUM
14 Dear Judge/ Binulod ti maysa nga anakko ti kotse a naipundarni iti daydi nagawan nga asawak (a tatangna). Kalpasanna, napan nagtrabaho ti nasao nga anakko idiay abrod, ket imbatina ti lugan iti ikut ti asawana. Ania ti mabalinko nga aramiden tapno maalak ti lugan? –Caring ti Ilocos Sur
19 Dear Doc/ Maysaak a titser. Agtawenak iti 45 ket na-diagnose nga addaan iti kidney problem. Nangato kano ti creatinine-ko. Napalalo ti nerbiosko ta ngamin, lifetime kano ti panag-dialysis-kon. Ania kadi ti dialysis? Ania ti aramidenna iti bagi? Adda kadi komplikasionna? No saanak a ma-dialysis, adda kadi mapasamak kaniak? Asideg kadin ti ipapatayko? Adu ti salusod a mangburburibor iti utekko. Siguro, nasaysayaat no ilawlawagyo la koman tapno maawatak daytoy a maaramid kaniak Agyamanak la unay, doktor ken doktora, iti panagsungbatyo iti saludsodko. Dios ti agngina kadakayo ken kasta met ti pamiliayo. Napalalo la unay ti ragsakmi met ditoy komunidadmi ta addakayo nga agsursurat iti nalatak a kolumyo ditoy Bannawag ken naanus a mangilawlawag iti nadumaduma a saksakiten ti bagi. – Manong Idrong ti Cordon, Isabela
33 Okeyka, Apong/ Natibtibker dagiti ubbing iti away ngem iti siudad?
36 TIPS/ Adda sore throat-mo?/ Kayatmo ti di agkursing?/ Kayatmo nga agtalinaed ti kinasidap dagiti lapayagmo?
39 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii/ Mano ti sueldo dagiti nars iti America?
42 Padasem Daytoy, Kailian/ Adut’ Maapit iti Drip Irrigation
44 Ading Kosinera/ Kastoy ti agluto iti buko camote lumpia, buko banana turon ken macaroons.

PAGLINGLINGAYAN
45 Husband Day Care Center, Kdp.
46 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Aggarakgaktayo

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
15 Tao, Lugar, Pasamak
17 Siled ti Kararag
23 Ti Kayo a Nabileg a Pangontra iti Gita/ Kinagatka ti uleg? Aso? Amkem a kinapetnaka ti dengue fever? Padasem daytoy datdatlag a kayo…
35 Txtm8
37 Ti Gasatmo Ita a Lawas
38 Ammuem Pay Dagitoy