Adtoy dagiti erbal nga agas wenno makaagas a mula nga irekrekomendar ti Departmento ti Salun-at (DoH):
Subusob wenno sambong (Blumea balsamifera). Am-ammo daytoy a nasamay nga agas ti bato iti bekkel (kidney), ken sugat. Makatulong pay iti pannakaagas ti reuma, panateng, uyek, ken pangontra iti panagtakki ken turtog (spasm). Nalatak daytoy a diuretic (pagpaisbo) a para iti hypertension. Kontrolenna pay ti uric acid iti bagi. Maibatay iti panagadal, makatulong pay daytoy a mangitantan iti panagpa-dialysis.
Andadasi wenno akapulko (Cassia alata). Nasamay nga agas ti tinea infection, kagat ti insekto, kurad, eczema, scabies ken panagbubudo.
Paria (Momordica charantia). Maysa a klase ti nateng, mabalin a pagagas kontra iti diabetes, hemorrhoids, uyek, siram wenno luptak.
Bawang (Alium sativum). Malaksid a napateg iti kosina a kas rekado, napateg pay iti bagi a kas pangontra iti impeksion, ken mangkissay iti lebel ti kolesterol. Napateg pay ti akemna iti pannakaibaba ti presion ti dara ken pakiredenna ti resistensia (immune system).
Bayabas wenno Bayawas (Psidum guajava). Naimas a prutas ken makatulong iti bagi a kas erbal nga agas para iti sugat, ken makapasalun-at iti bagis. Addaan ti bulongna iti saguday a pangkontra iti bakteria ken alerdyi ket apagisu la unay no maitapal iti sugat.
Dangla wenno lagundi (Vitex negundo). Nasamay daytoy a pangtellay iti uyek, panateng, ken gurigor. Am-ammo pay nga agas ti angkit (asthma), pharyngitis, reuma, dyspepsia, letteg, ken panagtakki. Kadawyan a ramen dagiti syrup ken kapsula kontra uyek ti dangla.
Tartaraok wenno niyog-niyogan (Quisqualis indica L.). Mapagbiddutan daytoy a lanut a niog. Kinapudnona, maysa daytoy nga agas a mangpaksiat kadagiti parasitiko iti bagis. Nalatak pay nga agas ti ulser, sakit ti ulo, diarrhea, gurigor ken nasakit a yiisbo ken adda pay report a nasamay daytoy kontra iti kanser.
Buyokbuyok wenno tsaang gubat (Ehretia microphylla). Am-ammo kas “atap a tsa” iti lubong ti erbal, mausar daytoy nga agas dagiti alerdyi iti kudil a kas iti eczema, scabies, ken panagbubudo kalpasan ti panagpasngay. Mabalin pay nga usaren nga agas ti di unay nakaro a psoriasis.
Linlinnaaw wenno pansit-pansitan/ulasimang bato (Peperomia pellucida). Nabileg daytoy nga agas ti arthritis ken gout. Segun iti sariugma, agas pay iti panagpanaas ti mata, nangato a presion ti dara ken parikut iti bekkel (kidney). Gagangay a masida wenno maaramid a salad.
Herba buena (Clinopodium douglasii). Nalatak a peppermint ken analgesic wenno pagikkat iti panaas wenno sakit gapu iti reuma ken gout, kasta met iti sakit ti tian ken ti ngipen. Mabalin nga aramiden a tsa.
Marunggay (Moringa oleifera). Mabalin nga isagpaw iti tinola a manok, wenno bukbukel; mabalin pay a salad. Maibilang a superfood kadagiti Filipino, nasamay a pagpaadu iti tubbog ti suso ti agpaspasuso nga ina. Nabaknang ti bulongna iti phosphorus ken iron. Addaan kadagiti saguday a napigsa nga antioxidant ken anti-inflammatory. Nagimet iti vitamin A, potassium, calcium, ken vitamin C.
Maragatas wenno tawa-tawa (Euphoria hirta). Epektibo nga agas ti dengue fever. Mantenerenna ti upper respiratory ken nayonanna ti bilang ti blood platelet. Pakiredenna pay ti resistensia (immune system).
Banaba (Lagerstroemia speciosa). Agas ti diabetes ken sakit ti bekkel (kidney), kasta met iti nakaro a panaglukmeg (obesity), ken nangato a gurigor. Segun iti sariugma, nausar ti banaba a mangtiped iti panagtabbel, panagletteg ti bekkel (kidney inflammation), ken parikut iti panagisbo.
(Naipablaak iti Bannawag, Septiembre 4, 2017 a bilang.)
