Ni JIM P. DOMINGO
Nagbalin pay daytoy a rangtay tapno agkaykaysa dagiti Ilokano
ken tapno makikaykaysa kadagiti dadduma puli a makaawat iti lengguahe nga Ilokano…
Wen, pitopulo ket siamen ti Bannawag. Saan nga ang-angaw ti kaunday dayta a panawen ta nakipinnaut ti Bannawag kadagiti adu a pagiwarnak ken pagbasaan, saan laeng nga iti entero a pagilian, no di pay ket kadagiti dadduma a pagilian iti Asia.
Maysa laengen a tawen ti palabsen ken maysanton nga octogenarian ti Bannawag!
No sublian dagiti naglabas a 79 a tawen, mautob a napateg unay ti akem ti Bannawag iti pannakaitandudo ti panagrang-ay, ken iti pannakataginayon ken panamagkaykaysa iti kultura, saan laeng a dagiti Ilokano, no di ket pay agraman dagiti dadduma a puli iti Amianan a mangar-aramat iti Ilokano a kas pagsasao.
Maysa ti Amianan a Luzon a maibilbilang a makunkuna a “museo a lugar” iti pagilian gapu kadagiti adu ken nagduduma a katutubo nga agnanaed iti daytoy a disso. Ngem iti laksid ti kaadu dagiti nariingan a pagsasao iti daytoy a deppaar ti pagilian, ti Ilokano wenno ti pagsasao nga Iloko wenno Iluko ti maar-aramat a lingua franca wenno kangrunaan a pagsasao tapno agkakaawatan dagiti lumugar.
Ilokano ti ar-aramaten dagiti nagduduma a puli iti Cordillera tapno agkakaawatanda. Kasta met laeng iti Tanap ti Cagayan. Tapno agkaawatan da Bugkalot ken Ibanag, wenno da Aeta ken Itawes, agaramatda iti lengguahe nga Ilokano.
Gapu iti kanayon a pannakaaramatna, nagbalin ti Ilokano a maysa kadagiti kararang-ayan a pagsasao iti pagilian. No padasen a patugotan ti pakasaritaan dagiti nagduduma a pagsasao iti pagilian, mautob a ti Ilokano ti maysa kadagiti kauurnosan a pagsasao ken napasnek ti pannakataginayon, pannaitandudo ken pannakapabaknangna.
Ngem no adda man kangrunaan a mangipingpinget iti pannakataginayon ken panaglatak ti lengguahe nga Ilokano, awan sabali no saan a ti Bannawag, ti kangrunaan ken internasional a magasin dagiti Ilokano.
Nalabit nga awan iti panunot dagiti nanginaw iti Bannawag nga agbalin a napateg nga akem ti magasin ti panagserbina iti puli ni Ilokano.
Ngem iti panaglabas dagiti adu a tawen, natakuatan laengen dagiti agpalpaliiw a naiturong iti di mapagduaduaan a panagserbi ti magasin kadagiti Ilokano ken amin nga agsasao iti lengguahe nga Ilokano.
Agpayso a maysa a panggep ti tunggal warnakan ti makapagpaay iti komunidad ngem naidumduma ti panagpaay ti Bannawag kadagiti agbasbasa ta nagbalin pay a rangtay daytoy tapno agkaykaysa dagiti Ilokano ken tapno makikaykaysa kadagiti dadduma puli a makaawat iti lengguahe nga Ilokano.
Pinagkinnaawatan ti Bannawag dagiti agaaddayo iti pagnaedanna, pinagkaykaysana dagiti tattao iti baet iti panagduduma ti interesda a kas iti relihion, pammati iti politika, kultura ken dadduma pay a pagesman.
Adu a tattao, bunggoy ken komunidad ti pinagkaykaysa ken pinabileg ti magasin gapu kadagiti ipabpablaakna.
Kas nasapsapa a nadakamat, nalatak ti Amianan kadagiti adu ken nagduduma a kultura ken relihion. Iti kaadu dagiti nagduduma a puli, pagsasao, ken relihion iti maysa a lugar, dakkel met ti posibilidad ti panagririnnisiris dagiti ideolohida. Kadawyan a mapasamak daytoy ta uray iti agassideg a purok wenno agkakaarruba, adda pay dagiti mapaspasamak a panagsisina ken panagsisinnupiat dagiti kamengna. Ngem kasla saan a nadmadlaw dagitoy a diperensia ta saan man laeng a naiparparipirip kadagiti panid ti Bannawag.
Kinapudnona, ti Bannawag ti kangrunaan a nangdamdamili iti naidumduma a galad dagiti Ilokano. Ti magasin ti nangiladladawan ken nangitantan-ok kadagiti makaay-ayo a tagipatgen a rumbeng nga ikutan ti tunggal tao.
Maysa pay dagiti napalpaliiw nga impingpinget ti magasin ti panangsaluadna iti pagsasao ken puli ni Ilokano. Itantandudona pay ti wayawaya, pannakaawat ken kaawan ti ilimlimed iti nagduduma a tay-ak a pakaseknan dagiti umili.
Ti Bannawag ti nagpapaay a pammaregta tapno maipateg ni Ilokano ti kina-Ilokanona, maipasindayagna dagiti galadna ken tapno raemen dagiti dadduma a puli ni Ilokano.
Kadagiti napalabas a tawen, kangrunaan nga inlunglungalong ti Bannawag dagiti napapateg a tawid kultural ken dagiti arapaap ni Ilokano iti dakdakkel a ladawan ti panagrang-ay ti pagilian ken dagiti karit ti globalisasion.
Saan a mailibak nga adda met dagiti nagkamtudan ti magasin iti napalabas a pitopulo ket siam a tawen. Tapno maibaklay ti maysa a warnakan ti napudpudno nga akemna, maipasungalngal daytoy kadagiti narigat ken negatibo a situasion ngem nalasatan amin ti Bannawag dagitoy.
Ngem uray no kasta, mamati dagiti mangtartarawidwid iti daytoy a magasin, ken uray dagiti amin a maseknan iti natan-ok a panggep ti magasin, nga adu ken nalawa pay dagiti siled tapno mapasayaat daytoy ken tapno ad-adda a mananam dagiti agbasbasa dagiti naindaklan a padas ti pannakailawlawag, pannakaawat, ken panagdur-as.
Iti pakasaritaan ti lubong, simbolo ti numero a sangapulo iti pammasingked, linteg ken responsibilidad. Iti Biblia, nadakamat ti numero a 10 iti 242 a daras. Nadakamat met ti maikasangapulo (10th) iti 79 a daras.
Sapay koma ta pasingkedan ti tunggal Ilokano ti kinapateg ti linteg ken responsibilidad iti maminsangapulo a 79 a daras a kas panangitan-ok iti Bannawag iti maika-79 a tawenna.
Naragsak a panagkasangaymo, Bannawag! Sapay koma ta umatiddog pay ti panagbiagmo!--O
(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 28, 2013 a bilang.)
No comments:
Post a Comment