Ditay Koma Ipalubos a Maitanem ti Dallot

Ditay Koma Ipalubos a Maitanem ti Dallot
Ni ANGELO 'ELOY' PADUA
iti kolumna a "Di Pay Naluto, Naibusen"
Bannawag, Agosto 1, 2011

IDI nabasak, Kabagis, daytoy salaysay ni Apo Editor Cles B. Rambaud maipanggep iti Hudhud dagiti Ifugao (“Aliguyun Aligu Aliguyunana…”, Bannawag, Hulio 18), dagus a nalagipko daydi maysa a lakay a naam-ammok idiay Pangasinan a kunada a nalaing nga agdallot.
Pinadas met daytoy a lakay ti nagdallot iti sanguananmi—kas kiniddaw dagiti dadduma a kakaduami.
Ket ania ti idaldallotna? masaludsodmo ngata, Kabagis. Ti “Biag ni Lam-ang,” kas nadakamat met laeng ni Apo Rambaud.
Wenno ita laeng a maamirisko a maipanggep ken ni Lam-ang ti indaldallotna ta malagipko itan a nangngegko idi ti nagan a Lam-ang iti dallotna.
Akuek, Kabagis, aleng-aleng laeng idi ti panangdengngegko iti sampol a dallot daydi a lakay.
Ita laeng met a naamirisko, Kabagis, kalpasan ti pannakabasak ti artikulo ni Apo Rambaud maipanggep iti Hudhud a rumbeng met koma nga ipategtayo ti dallot.
* * *
Nalabit, Kabagis, iti kaaduan a paset ti Kailokuan a kas iti probinsiami a Pangasinan, manmanon, no addada pay nabati, nga agdaldallot.
Mamatikami a karaman daytoy kadagiti kannawidantayo nga in-inuten nga itantanem ti moderno a panagbiag.
Saandan a makaadaptar iti agdama a henerasion a naayat iti naariwawa, napartak, narungbo a musika wenno kita ti entertainment.
* * *
Pagimbaganna, Kabagis, adda dagiti kakabagistayo a mannurat nga Ilokano a mangbibiag iti dallot.
Karaman ditan da Appo Mario Tejada, Joel B. Manuel, ken Avelina Fe Camacho— nga agpapada a taga-Ilocos Norte.
Kuna da Kakabagis Mario ken Fe, karamanda iti tignay a Daniw ken Basi a maysa a performing arts group, nga ipabpabuyada ti dallot iti nadumaduma a paset iti Kailokuan ken iti Tanap.
Ngem naminsan kano, saan a nakasurot ni Kabagis Fe iti ipapanda koma panagdallot ken Kabagis Mario iti maysa a parambak iti Isabela. Ket nagsolo ni Kabagis Mario. Dinallotna ti dallot a sinurat ti maysa a mabigbigbig a mannurat.
Ay, ta naturog kano ketdin dagiti estudiante iti haiskul iti Isabela!
* * *
Kuna met ni Kabagis Joel, Kabagis, nga us-usarenda iti Banna National High School a pagpapaayanna a prinsipal ti dallot a pangararag.
Wenno pangyam-ammo iti maysa nga agbitla.
Wenno no dadduma, isu pay ketdin ti bitla a mismo. Kasla koma dalla, Kabagis. Wenno dalbit. Wenno dallot a bitla.
Ay, ket ma-enjoy kano met dagiti agdengdengngeg!
* * *
Pampanunotenmi ita, Kabagis, nga agbiag ti maysa a kita ti kannawidan, musika man dayta wenno kita ti daniw wenno sala, no maramenan kadagiti banag a mayadaptar dagiti audience ti bagbagida. Wenno maka-relate-da.
Isu a no kayattayo nga adaptaren wenno taliawen dagiti agtutubo daytoy dallot, ania ngata no idallottayo ti agdama a kasasaadda?
Wenno ramenantayo ti dallot kadagiti instrumento a popular kadakuada?
Wenno iti sala wenno ayug a nalatak kadakuada?
Nabuyam kadin, Kabagis, ti panagdueto da Bono ti U2 ken Pavarotti? Maysa a rocker ken operatic singer, aya, Kabagis? Ay, ngem permi met a pinalpalakpakan ida dagiti agbuya.
Iti ababa a pannao, masapul siguro a bistiantayo met ti dallot iti aruaten a “malasin” ti agdama a henerasion.
Iti kasta, ti dallot, dinto maitanem. –O