January 31, 2018

‘Online registration’ dagiti mapan iti Middle East, nasken nga annadan

Binallaagan ti Blas F. Ople Policy Center dagiti klinika ken ahensia iti panagrekrut kadagiti overseas Filipino workers (OFWs) a saanda koma a paallilaw iti ipakpakat ti Gulf Cooperation Council (GCC) Ministry of Health nga agsingsingir iti 10 a doliar a kas bayad iti online registration a para kadagiti aplikante nga OFW iti Middle East.

Kuna ni Susan Ople ti nasao a center a posible nga scam daytoy a mangbiktima kadagiti OFW.

Innayon ni Ople a no sumaren, gumanar daytoy GCC Ministry of Health iti di nababbaba ngem 222 a milion a pisos iti tinawen. Nangibaon ti Filipinas idi 2015 iti 333,671 a kabarbaro a mangmangged kadagiti pagilian a kameng ti GCC kas maibatay iti rekord ti Philippine Overseas Employment Administration (POEA).

Kuna pay ti Ople Center a dagiti OFW a mapan iti Middle East, masingirda iti nayon a 10 a doliara  kas bayad iti online registration a para iti preemployment medical examination. Mapagduaduaan no agpayso a ti GCC Ministry of Health ti mangipakpakat iti daytoy a rekisito.

Segun iti Department of Health (DOH) ti Filipinas, maibatay iti circular a naipaulog idi Disiembre 22, 2018, daytoy a sistema ti online registration ket mabalin a sabali pay a kita ti panangmonopolia iti health examination services kadagiti mangmangged a Filipino.

Segun pay iti nasao a DOH circular a pinirmaan ni Health Undersecretary Rolando Enrique Domingo a binalakadannan ti publiko ken dagiti klinika a para kadagiti OFW nga akreditado iti DOH nga ireportda ti ania man nga aktibidad a mainaig iti daytoy nga online registration scheme.

Segun met ken ni Ople, saan pay a binigbig ti POEA nga adda kastoy a mapaspasamak nga scheme.

Ginutigot pay ni Ople ti Department of Foreign Affairs a kompirmaren daytoy kadagiti pagilian iti Gulf nga agaw-awat kadagiti mangmangged a Filipino no inikkanda iti pammalubos ti GCC Ministry of Health nga agkolektar iti nasao a bayad para kadagitoy a pagilian.


(Naipablaak iti Pebrero 12, 2018 a bilang.)

PEBRERO 12 2018



SARITA
  4 Tallo Katukel a Balitok
   Teresita T. Ambalneg
12 Rugso
   Meliton Gal. Brillantes

NOBELA
8 Kapessat ti Bagis (5)
   Ariel S. Tabag
10 Yuri (25)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Silulukat Latta
   Remy N. Albano
47 Daniw a Para Ubbing
    Franklin D. Gorospe

SALAYSAY
16 “Siak ni Ligaya”
      Remedios S. Tabelisma-Aguillon
18 Dayta Kapisi ti Puso
     Fernando B. Sanchez
26 Iruamtayo ti Agapuy iti Giniling a Mais
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Miks & Tiks
37 Sweet Jazmine (74)
40 Don Clavio de Ylocos (77)

KOLUM
14 Biag ni Ilokano
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
19 Saludsodem ken ni Apo Hues
23 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Tao, Lugar, Pasamak
5 Ti Makunami
11 Netizone
19 Siled ti Kararag
20 “WOW Tuguegarao!”
22 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

January 29, 2018

Ilocos Norte



ILOCOS NORTE. Tapno ad-adda pay a mapadur-as ti agrikultura, maibumbunong dagiti nadumaduma a makinaria ken ramit iti panagtalon kadagiti zanjera wenno gunglo dagiti mannalon iti Ilocos Norte. Libre dagitoy nga iwarwaras ti gobierno babaen ti Department of Agriculture (DA). (Leilanie G. Adriano)


(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 5, 2018 a bilang.)

January 26, 2018

Binulan a 200 a pisos iti 10-M a benepisiario

Rugian ti Department of Social Welfare and Development ( DSWD) nga iwaras ti 200-pisos kada bulan iti 10-milion a benepisiario itoy maudi a paset ti Enero iti babaen ti unconditional cash transfer (UCT), kas paset ti Tax Reform for Acceleration and Inclusion (TRAIN) program.

Segun ken ni DSWD OIC Secretary Emmanuel Leyco, imbilin ti Kamara iti nasao nga ahensia nga ipakatda ti pannakaiwaras ti 200-pisos iti kada bulan a tulong kadagiti kakurapayan nga umili.

Iti 10-milion a benepisiario a kaamaan, 4.4 milion kadagitoy ti benepisiario ti Pantawid Pamilya, kas kuna ti DSWD.


(Naipablaak iti Pebrero 5, 2018 a bilang.)

Panagbalin a polis, di nasken ti katayag

Saanen a mairaman ti katayag (height) a kas pagrukodan iti pannakaawat nga agpaay iti Philippine National Police.

Impakaammo ni Napolcom Vice Chairman ken Executive Officer Atty. Rogelio T. Casurao itay nabiit nga epektibo daytoy manipud iti eksamen iti panagbalin a polis inton Abril 22, 2018.

Kinuna ni Casurao a nasken laeng a makipagili iti Filipinas, agtawen idi di nasursurok ngem 30, ken addaan iti bachelor’s degree ti  30 anios ti agpangpanggep nga agbalin a kameng ti PNP.

Impakaammo pay ni Casurao ti pannakalukaten ti On-Line Examination Application Scheduling System (OLEASS) iti www.napolcom.gov.ph ken www.napolcom-oleass.com a para iti PNP Entrance ken Promotional Examinations iti entero a pagilian.

Silulukat ti online application a para iti PNP Entrance exam manipud iti Enero 29, 2018 agingga iti Pebrero 2, 2018; iti Pebrero 5-9 para iti Police Officer (PO) exam; ken Pebrero 12-16 met para kadagiti eksamen a para iti Senior Police Officer (SPO), Inspector (INSP), ken Superintendent (SUPT).

Adtoy met dagiti bayadan, segun iti Napolcom: examination fee, P400 para iti PNP entrance exam ken Police Officer exam; P450 para iti Senior Police Officer exam; P500 para iti Police Inspector exam; ken P600 iti Police Superintendent exam.


(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 5, 2018 a bilang.)

Viaduct



VIADUCT. Tapno maliklikan ti nakaro a trapik iti nagbeddengan ti Pangasinan ken La Union nangruna kadagiti atiddog a bakasion (long weekends), napanunot ti DPWH ti mangipasdek iti alternatibo a rota a para kadagiti babassit a lugan (light vehicles) nga agpa-Baguio a magna iti Kennon Road. Sumalog ti viaduct iti ungto ti Rangtay Bued iti daya, taraigiden ti kalsada ti Karayan Bued a lumasat iti Brgy. Dungon, Sison ken kumamang iti Brgy. Camp 1, Rosario, La Union sa sumilpo iti Kennon Road. (Virgilio D. Domaloy)


(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 5, 2018 a bilang.)

January 25, 2018

PEBRERO 5, 2018



SARITA
 4 Ti Dalan nga Agpa-San Jose del Monte
     Juan Al. Asuncion
12 Angep
     Manuel S. Diaz

NOBELA
8 Kapessat ti Bagis (4)
   Ariel S. Tabag
10 Yuri (24)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Puraw a Supot
   Anna Liza Madayag Gaspar
20 Ditoy
    Fred A. Quibol
47 Daniw a Para Ubbing
    Diana Sagario-Macalos

SALAYSAY
22 Saan a Problema ti Kaawan ti Daga No Kayat ti Agmula
     Edgar S. Godin
26 Yad-adutayo Koma ti Mulatayo nga Anangka
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Miks & Tiks
37 Sweet Jazmine (73)
40 Don Clavio de Ylocos (76)

KOLUM
14 Biag ni Ilokano
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
17 Saludsodem ken ni Apo Hues
19 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Tao, Lugar, Pasamak
5 Ti Makunami
11 Netizone
16 Siled ti Kararag
18 Pasiarentayo ti Bantay Sleeping Beauty
21 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

January 21, 2018

Ubing Pay Ngem...



UBING PAY NGEM…  Ubing pay ni Abby ti Barangay Bungcag, Dingras, Ilocos Norte, ngem ammonan ti tumulong kadagiti aramid dagiti kabbalayna. Itoy a gundaway, sinublat ni Abby ti kartib nga iggem ni lolana ket isun ti nangituloy a nangkartib iti murdong dagiti nalingta a mais a mapanda ilako iti tiendaan. (Leilanie G. Adriano)


(Naipablaak iti Bannawag, Enero 29, 2018 a bilang.)

January 19, 2018

Sanofi, isublina ti 1.4-bilion a pisos a bayad ti saan a nausar a Dengvaxia

Immannugot ti kompania iti parmaseutika a Sanofi Pasteur nga isublina ti 1.4-bilion a pisos a bayad ti saan a nausar a Dengvaxia, kas panangtungpal iti dawat ti  Department of Health (DoH).

Segun iti pakaammo a naipatulod iti prensa iti katengngaan ti Enero, kuna ti Sanofi a bayadanna dagiti bakuna a saan a nausar iti programa ti gobierno iti panagbakuna.

Linawlawagan ketdi ti kompania a ti yaannugotda iti dawat ti DoH, dina kayat a sawen a mapagduaduaan ti kalidad ken kinatalged ti bakunada.

Mangnamnama ketdi ti Sanofi Pasteur a daytoy a pangngeddengda, dalan para iti nawaywaya ken nataltalged a pannakitinnulongda iti DoH tapno marisut ti negatibo a panagkita maipapan iti bakuna kontra iti dengue iti Filipinas.

Mamati ti Sanofi Pasteur a daytoy a panagkita ket gapu iti saan a panagkikinnaawatan maipanggep kadagiti benepisio ken risgo a mainaig iti bakuna kontra iti dengue ken kinakurang ti impormasion ti publiko, nangruna dagiti nagannak dagiti nabakunaan nga ubbing, a positibo latta ti pakabuklan a benepisio iti panagbakuna kontra iti dengue kadagiti pagilian a pagrarairaan ti dengue a kas iti Filipinas.


(Naipablaak iti Bannawag, Enero 29, 2018 a bilang.)

Kuna ti DepEd: Mannursuro, maparaburan babaen ti TRAIN

Mairaman dagiti mannursuro kadagiti para publiko nga eskuela kadagiti maparaburan iti programa iti reporma iti buis ti gobierno, kas kuna ti Department of Education (DepEd).

Iti pannakaipakat ti Tax Reform for Acceleration and Inclusion (TRAIN) ken ti maikatlo a bansada (tranche) ti salary standardization law, kuna ti DepEd nga umawat dagiti mannursuro iti nayon a sueldo a di nababbaba ngem PHP2,700 iti binulan.

Impalagip daytoy a dagiti mangrugrugi a mannursuro iti para publiko nga eskuela nga addaaan iti Salary Grade 11, umaw-awatda iti PHP17,220.86 iti binulan, agraman ti personnel economic relief allowance (PERA). Ngem babaen ti baro a programa iti buis, dagitoy met laeng a mannursuro, mangyawiddan iti PHP20,012.89 (agraman ti PERA) manipud iti daytoy a bulan (Enero 2018).

Dinakamat pay ti departamento a nagbalin metten a PHP3,500 ti chalk allowance dagiti mannursuro manipud iti PHP2,500; ti clothing allowance, nagbalinen a P6,000 manipud iti P5,000.


(Naipablaak iti Bannawag, Enero 29, 2018 a bilang.)

January 17, 2018

ENERO 29, 2018



SARITA
 4 Awan Forever
    Rolando A. Seguro, Jr.
12 Rimat iti Kasipngetan
     Genaro R. Sumaoang

NOBELA
8 Kapessat ti Bagis (3)
   Ariel S. Tabag
10 Yuri (23)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 2 a Soneto
   Honor Blanco Cabie
23 Agdan
     Eliza Milagros A. Rivera
47 Daniw a Para Ubbing
     Adoracion B. Madarang

SALAYSAY
16 Karayan Viray: Agingga iti Kaano a Masaluadan?
     Felix M. Eslava, Jr.
26 Mapaadum Latta ti Apitmo nga Irik
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Miks & Tiks
37 Sweet Jazmine (72)
40 Don Clavio de Ylocos (75)

KOLUM
14 Biag ni Ilokano
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
19 Saludsodem ken ni Apo Hues
21 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Tao, Lugar, Pasamak
5 Ti Makunami
11 Netizone
18 Siled ti Kararag
20 Pasiarentayo Man ti Datdatlag a Gukayab ti Sumaguing
22 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop
46 Sarita a Para Ubbing

January 14, 2018

Parabur ti Apayao



PARABUR TI APAYAO. Agarup tallo ket kagudua a kadapan daytoy nga igat wenno mapan nga uppat a kilo ti kadagsenna. Segun ken ni Julius Agustin, maysa a fireman iti ili a Pudtol, Apayao, naala daytoy iti nalamiis ken nalit-aw a Karayan Maton. Idi un-unana, naruar pay laeng dagiti igat a makalapan kadagiti karayan iti Pudtol ngem gapu iti panagraira ti ilegal a panagkalap a kas iti panagusar iti koriente wenno dinamita kadagiti napalpalabas a tawen, bimmasiten ti makalapan. Gapu itoy, naiget ita ti pannakasiput dagiti ilegal nga agkalkalap tapno umadu ti lames iti karayan. (Leilanie G. Adriano)


(Naipablaak iti Enero 22, 2018 a bilang ti Bannawag.)

Mario A. Albalos Library, maluktan inton Pebrero 2

BIBLIOTEKA NI AYAT. Daytoy ti Mario A. Albalos Library
iti Cabaroan-Cabalangegan Elementary School iti Siudad
ti Vigan a pormal a maluktan inton Pebrero 2, 2018
bayat ti “Kannawidan Festival” ken pannakarambak
ti maika-200 a panagtawen ti Ilocos Sur.

Pormal a mayam-ammo iti publiko inton Pebrero 2 ti nabiit pay a nabangon a biblioteka iti Siudad ti Vigan a naipanagan iti maysa kadagiti mabigbig a mannurat nga Ilokano a patanor ti siudad, daydi Dios-ti-aluadna a Mario Abinsay Albalos.

Am-ammo pay a kas “Biblioteka ni Ayat,” mainaugoraran ti Mario A. Albalos Library a masarakan iti Cabaroan-Cabalangegan Elementary School bayat met ti pannakarambak ti “Kannawidan Festival ken maika-200 a panagtawen ti Ilocos Sur.

Tubo iti Cabaroan, Siudad ti Vigan ken nagturpos met iti elementaria iti CCES idi 1960 daydi MAA.

Mabigbig ni MAA a kas nalaing a mannurat iti ababa a sarita, nobela, daniw, salaysay ken kanta iti English, Filipino ken nangnangruna iti Ilokano. Nangab-abaken kadagiti nadumaduma a salip iti panagsuratan.

Iti panagkamengna iti US Navy, nagbalin a makipagili iti Amerika nga iti Hawaii ti pinilina a nagnaedan. Iti kaaddana iti nasao nga estado, binangonda ken kasinsinna a ni dati a Kongresista Felipe Abinsay Jr., ti Ilocos Surian’s Association of Hawaii tapno maaddaanda iti bileg a mangilaban kadagiti kalintegan ken pagimbaganda iti isla.

Gapu iti panangidaulona kadagiti kadaraanna iti Hawaii ken iti naidumduma a gapuananna iti gimong, impaay kenkuana ti gobierno ti America idi 1979 ti “Thomas Jeferson  Award,” kaunaan a Filipino a nakagun-od iti prestihioso a pammadayaw.

Ni Jenny Alcausin, agdama a nurse iti California, U.S.A., tubo iti Vigan met laeng ken mangibilang ken ni MAA a kas “first love” ti timmulong iti pannakabangon ti “Biblioteka ni Ayat.”

Manamnama nga itoy a biblioteka nga angayen ti GUMIL Ilocos Sur dagiti seminar-workshop iti panagsurat iti daniw, ababa a sarita, daniw ken salaysay para kadagiti agdadamo a mannurat, estudiante ken kameng ti media tapno ad-adda pay nga agrangpaya ti Literatura Ilokana. (Ben P. Pacris)


(Naipablaak iti Enero 22, 2018 a bilang ti Bannawag.)


 

January 13, 2018

DTI, mangnamnama a maikadakkel ti malakuan ti PHP iti ganggannaet

Mangnamnama ti Department of Trade and Industry (DTI) a masurokan, no dina man mapagtalinaed ti idudur-as ti tay-ak ti panageksport ti Filipinas iti daytoy 2018.

Kinuna ni DTI Secretary Ramon Lopez nga ad-adda a dumakkel ti malako ti pagilian iti ganggannaet iti daytoy 2018 gapu iti naikadakkel met a puonan a para iti panagpataud kadagiti mayeksport a tagilako ken serbisio.

Dinakamat ni Lopez a mangpadur-as iti panageksport ti manamnama a panaggatang ti China ken Russia iti Filipinas kadagiti produkto iti agrikultura.

Segun iti rekord ti Philippine Statistics Authority (PSA), dimmakkel met ti naglakuan ti Filipinas iti European Union kadagiti umuna a 10 a bulan ti napalabas a tawen iti 33.5 porsiento wenno nagbalin a USD7.8-bilion manipud iti USD5.9-bilion idi 2016.

Kuna pay ni Lopez nga iti pannakaikalawa ti Generalized System of Preferences (GSP) nga impaay ti United States, mabalinen a mailako dagiti produkto ti Filipinas a duty-free, banag a makatulong met iti pannakapadur-as ti tay-ak ti panageksport ti Filipinas.

Segun ken ni Lopez, agsapsapul pay ti pagilian kadagiti dadduma pay a pagilian a paglakuanna bayat ti panangpatpatan-ay kadagiti produkto iti agrikultura, muebles, lupot, ken dagiti produkto iti tay-ak ti panagdisenio.


(Naipablaak iti Enero 22, 2018 a bilang.)

Field trip, ipalubos manen ti DepEd


Ipalubos manen ti Department of Education (DepEd) ti field trip kadagiti eskuela ken dadduma pay nga aktibidad iti ruar ti kampus para kadagiti eskuela a para publiko ken pribado.

Pinirmaan ni Education Secretary Leonor Briones ti DepEd Order Number 66, series of 2017, a nakailistaan ti tallo a pagalagadan a masapul a suroten dagiti eskuela para iti co-curricular ken extracurricular nga aktibidad iti ruar ti kampus, kas kadagiti sumaganad:

• Siguraduen a napateg daytoy ken mayannatup kadagiti educational competencies ti kurikulum ti Kindergarten-to-12 ken iti pannakapatan-ay ti panagbalin a lider dagiti agad-adal;

• Itandudo dagiti annuroten iti pannakasalakib ti ubing tapno awan ti uray maysa nga ubing a madangran iti uray ania a wagas;

• Suroten dagiti annuroten iti kinatalged ken seguridad para iti amin a partisipante sakbay, bayat ken kalpasan ti akbitidad.

Nay-upload ti order iti website ti DepEd idi Disiembre 27, 2017.

Maipalagip nga imparit ti DepEd ti field trip kadagiti eskuela manipud idi Pebrero 2017 gapu iti aksidente iti bus a nakatayan ti 15 nga estudiante ti Bestlink College a mapan ag-field trip.

Imparit met ti Commission on Higher Education (CHED) field trip kadagiti kolehio ken unibersidad ti gobierno gapu iti nasao nga aksidente. Pinalubosan ketdi manen ti CHED ti nasao nga aktibidad idi Agosto 2017.


(Naipablaak iti Enero 22, 2018 a bilang.)

January 10, 2018

ENERO 22, 2018



SARITA
 4 Idiay Fuga
   Virgilio C. Batobato, Jr.
12 Sipnget iti Suli ti Lubong
     Donel B. Pacis

NOBELA
8 Kapessat ti Bagis (2)
   Ariel S. Tabag
10 Yuri (22)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Lid(ay)em
    Perlas A. Dacuag
23 Napo
     Francisco T. Ponce
47 Daniw a Para Ubbing
      Franklin D. Gorospe

SALAYSAY
16 Ditoy Mindanao: Adda Met Sunflower Farm
     Remedios S. Tabelisma-Aguillon
26 Nasamay a Pagpatay iti Ruot ti Suka
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Miks & Tiks
37 Sweet Jazmine (71)
40 Don Clavio de Ylocos (74)

KOLUM
14 Biag ni Ilokano
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
19 Saludsodem ken ni Apo Hues
21 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
3 Tao, Lugar, Pasamak
5 Petmalu
11 Netizone
18 Siled ti Kararag
20 Kaano a Rumbeng a Maigatangan ti Ubing iti Selpon?
22 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop
46 Sarita a Para Ubbing

January 9, 2018

Modelo nga Eco-Friendly nga Eskuela



MODELO NGA ECO-FRIENDLY NGA ESKUELA. Nagduduma a mula a nateng ken masetas ti naipalawlaw iti Solsona Nationa High School iti Brgy. Manalpac, Solsona, Ilocos Norte. Kas modelo a pagadalan iti entero a Rehion 1 iti pannakatagiben ti aglawlaw, kayat nga ipakita dagiti mannursuro ken agad-adal dagiti sumagmamano nga alternatibo a pamuspusan no kasano a mai-recycle dagiti plastik a bambanag ken dadduma pay a basura ket mapagbalin dagitoy a makaay-ayo iti mata, salun-at, ken aglawlaw. (Leilanie G. Adriano)


(Naipablaak iti Enero 15, 2018 a bilang ti Bannawag.)

January 5, 2018

Segun iti surbey: Filipinas, maika-3 a karagsakan a pagilian iti lubong

Ti Filipinas ti maikatlo a karagsakan a pagilian iti lubong iti 2017, kas ipakita ti surbey ti Gallup International Association (GIA).

Naduktalan ti 41st Annual Global End of the Year Survey ti Gallup International a 86 a porsiento kadagiti Filipino ti agkuna a naragsakda kontra iti dua a porsiento laeng a kimmontra wenno addaan iti iskor a +84. Sangapulo porsiento met ti saan a makaikeddeng no naragsak wenno saanda a naragsak.

Kas reaksion iti resulta ti surbey, kinuna ni Presidential Communications Secretary Martin Andanar a siguraduen ti administrasion ni Duterte nga umad-adunto pay dagiti makita a rason tapno ibaga dagiti Filipino a naragsakda.

Kinuna ni Andanar a kadagiti umay a bulan ken tawen, determinado ti administrasion a mangipaay kadagiti napatpatak a pundasion ti kinaragsak babaen ti nadur-as nga ekonomia, epektibo a panagituray, ken agtultuloy a panagari ti kappia ken hustisia.

Idi 2016, nagtabla ti Filipinas ken China iti maikadua a puesto iti iskor a +79.

Iti 2017, ti manen Fiji (+92) ti karagsakan a lugar iti lubong, manipud iti 55 a pagilian a nasurbey. Ti met Colombia (+87) ti maikadua.

Dadduma pay a karaman iti Top 10 a kararagsakan a pagilian: Mexico (+82); Vietnam (+77); Kazakhstan (+74); Papua New Guinea (+74); Indonesia (+68); India (+64); Argentina ken ti Netherlands (+64).

Iti sabali a bangir, sinukatan ti Iran ti Iraq a kas kalidayan a pagilian iti lubong iti 2017 iti babaen ti iskor a +5.

Mapan a 53,769 a tattao iti lubong ti nainterbiu. Tunggal pagilian, mapan a 1,000 a babai ken lallaki ti nausar a sampol a nainterbiu babaen ti rupanrupa ken telepono wenno online.


(Naipablaak iti Enero 15, 2018 a bilang.)

Palpalibang, kayat ti DOH a maiparit a mamimpinsan

Kalpasan ti pannakasarabo ti baro a tawen, impakaammo ni Department of Health (DOH) Secretary Francisco Duque III a panggep ti departamentoda nga irekomendar ken ni Presidente Rodrigo Duterte nga ibilin daytoy ti mamimpinsan a pannakaiparit ti panagusar iti palpalibang (rebentador ken kapadana) iti pagilian.

Kinuna ni Duque a ti panangpirma ni Duterte iti Executive Order No. 28 a mangiparit kadagiti palpalibang kadagiti pribado a residensia ken pannakaipalubos laeng daytoy kadagiti naikeddeng a lugar ket maysa nga addang a mabalin a mangitunda iti pannakaiparit a mamimpinsan dagiti palpalibang.

Nupay kasta, kuna ni Duque a maawatan la ketdi ti Presidente ti epekto daytoy iti biang dagiti aglaklako iti palpalibang. No bilang ta maipakat ti mamimpinsan a pannakaiparit ti palpalibang, masapul a mangidiaya ti DOH ken ti Department of Labor and Employment iti alternatibo a pamastrekan dagiti agar-aramid ken aglaklako kadagiti palpalibang.

Manipud iti Disiembre 21, 2017 agingga iti Enero 1, 2018, nakairekord ti DOH iti 191 a kaso ti pannakadunor mainaig iti palpalibang, a kaaduan kadagitoy ti adda iti National Capital Region. Basbassit ketdi daytoy a bilang no idilig kadagiti nadangran kadagiti napalpalabas a tawen.


(Naipablaak iti Enero 15, 2018 a bilang.)

January 3, 2018

ENERO 15, 2018



SARITA
 4 Nasudi
    Mercy Vergara-Yabes
12 Gilingan
    J. Ben Quimba

NOBELA
8 Kapessat ti Bagis (1)
   Ariel S. Tabag
10 Yuri (21)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Tallo a Rabii ken Maysa a Kari
    Roy V. Aragon
21 Daton
     Jake F. Ilac
47 Daniw a Para Ubbing
     Franklin D. Gorospe

SALAYSAY
22 Ti Kayo nga Agpateg iti Lima Gasut a Ribu
     Virgilio D. Domaloy
26 Agmulatayo Man iti Wheatgrass
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Miks & Tiks
37 Sweet Jazmine (70)
40 Don Clavio de Ylocos (73)

KOLUM
14 Biag ni Ilokano
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
17 Saludsodem ken ni Apo Hues
19 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
3 Tao, Lugar, Pasamak
5 No Apay a Rumbeng a Masaluadan Dagitoy a Nagukisan iti Kabibi
11 Netizone
16 Siled ti Kararag
18 Adda Met Maaramidam Tapno Di Kumaro ti Panagbara ti Lubong
20 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop
46 Sarita a Para Ubbing

Kasapulan ti pagilian, ipangruna ti DA iti 2018

Dagiti produkto a kasapulan a mismo ti pagilian ti ipangruna ti Department of Agriculture iti 2018, saan ket nga iturongna ti imatangna kadagiti ilako ti pagilian iti ballasiw-taaw.

Kinuna ni Agriculture Secretary Emmanuel Piñol a maysa a pagarigan ti produkto ti pagilian a kape. Kinunana a maitantandudo ti panagmula ti pagilian iti para eksport a kape idinto nga agang-angkat met ti pagilian iti kape.

“Dakkel ti merkado iti mismo a pagilian ket daytoy ti nalipatantayo,” kinuna ni Pinol, a kayatna a sawen, laklakuan ti Filipinas dagiti ganggannaet ngem nalipatanna a lakuan a mismo dagiti umilina.

Para iti 2018, kinuna ni Pinol nga iturong ti Department of Agriculture ti imatang daytoy iti produksion iti taraon, mekanisasion, programa iti panagpabulod ken iti 10-tawen a programa daytoy iti tay-ak ti dairy (gatas ti dingo).

Babaen daytoy, kinuna ni Piñol a manamnama a masungbatan ti dinakamat ni Presidente Duterte a mayuna koma a masupusopan dagiti masapsapul dagiti Filipino.

Mainaig pay itoy, kinuna ni Pinol nga itoy a tawen, maikabassit ti pannakipartisipar ti departamento kadagiti international marketing show.

Innayonna a no bilang adda sobra kadagiti produkto malaksid kadagiti kadawyan a mayek-eksport a kas iti saba, pinia, niog, ken mangga, isu pay laeng ti tiempo ti panaglako ti Filipinas iti ganggannaet.


(Naipablaak iti Enero 8, 2018 a bilang.)

Kaaduanna a Koreano ti bumisbisita iti Filipinas

Iti nasurok a lima a milion a turista manipud iti nadumaduma a suli ti lubong a bimmisita iti Filipinas manipud iti Enero agingga iti Oktubre 2016, kaaduan kadagitoy ti naggapu iti South Korea.

Iti rekord ti Department of Tourism (DOT), iti 5,474,310 a turista a simmangpet iti nasao a tiempo, 1,332,141 wenno 24.33 porsiento kadagitoy ti naggapu iti South Korea. Sumarsaruno dagiti Intsik iti bilangda a 810,807.

Ipakita pay ti rekord nga immadu iti 11.54 porsiento ti simmarungkar a turista iti pagilian no idilig iti isu met laeng a tiempo itay napan a tawen.

Kinuna ni Tourism Secretary Wanda Corazon Teo nga agtultuloy ti agresibo a panagitandudo ti departamento iti turismo.

Itay nabiit, inyalnag ti DOT ti “It’s More Fun in the Philippine Farms” ken ti panangbiagda ti “Bring Home a Friend” a programa a kas paset ti estratehia a manggun-od iti target a 12-milion a sumangpet a turista iti kada tawen inton 2022.


(Naipablaak iti Enero 8, 2018 a bilang.)

Panagsangat iti Pupok nga Ikan



PANAGSANGAT ITI PUPOK NGA IKAN. Tunggal agngudo ti tawen, maragragsakan dagiti mangngalap iti Caroan, Gonzaga, Cagayan a mangitakdang kadagiti pupokda manipud iti fish cage. Maysa kadakuada ni Mario Villanueva (nakaasul) a nagpupok iti tarakitok (talakitok) ken malaga nga isangsang-atna ken ti pamiliana (kas makita iti ladawan) tapno adda mailako aglalo ket kangina dagitoy nga ikan no kastoy a panawen. Kadagiti tiendaan ti ili ti Gonzaga ken Santa Teresita iti Cagayan, magatang iti 300 a pisos iti kada kilo ti tarakitok idinto a 380 a pisos met iti kada kilo ti malaga. (Roselyn C. Campano)

(Naipablaak iti Enero 8, 2018 a bilang.)

MMSU, maikapat a Top Performing Nursing School iti Filipinas

Ti Mariano Marcos State University (MMSU) iti Siudad ti Batac ti mabigbig ita a maikapat a kangrunaan nga unibersidad ken kolehio iti sapasap pagilian iti benneg ti Nursing gapu iti nagun-odna a napintas a resulta iti Nurse Licensure Examination (NLE) a naangay idi Nobiembre ita a tawen.

Uppat kadagiti 96 a nag-test iti NLE ti nairaman iti listaan dagiti sangapulo a nakagun-od iti kangatuan (top 10) a grado iti nasao nga eksaminasion. Kadagiti 96 a nag-test, 94 ti nakaruar a nakagun-odan met ti unibersidad iti overall rating a 97.92 a porsiento, nangatngato nga amang ngem iti 45.65 a porsiento a national passing rate.

Dagiti uppat a topnotchers: Quenna May S. Galicinao, No. 5 iti rating-na a 87.60 a porsiento, Angelu Gabrielle E. Castro, No. 8, 87 a porsiento; ken da Louis R. Cascayan, ken Lyca Faith S. Pasion, agpada a No. 9, 86.80 a porsiento.

Kinuna ni Dr. Manolita S. Crisostomo, dekana ti MMSU College of Health Sciences (CHS), a saan ketdi nga ita laeng ti pannakagun-od ti MMSU iti kastoy a pammadayaw ta nagbalin pay a maikadua a kangangatuan nga eskuela iti Nursing iti sapasap a pagilian kadagiti kallabes a tawen.

Iti sabali a bangir, inyalat ni Hazel H. Achuela ti maikasiam a puesto (No. 9) iti naangay nga Agriculturist Licensure Examination idi Nobiembre met laeng gapu iti nagun-odna a rating a 85.67 a porsiento. Nagturpos ni Achuela iti kurso a Bachelor of Science in Agriculture (major in Animal Science) itay laeng napan a tawen.

Maysa ni Achuela a kameng dagiti nakurapay a pamilia a maik-ikkan iti pinansial a tulong ti gobierno babaen ti programa nga Expanded Students’ Grants-in-Aid Program for Poverty Alleviation (ESGP-PA), wenno ad-adda nga ammo a 4Ps.

Bayat a tultulongan ti gobierno iti panagbasana, inyalat ti pamiliana ti umuna a gunggona (national champion) iti naangay a 2015 Search for the Huwarang Pantawid Pamilya gapu iti kinasariritna iti pagadalan.

Bayat pay ti panagbasana, imbagian ni Achuela ti MMSU iti naangay nga Asian Association of Agricultural Colleges and Universities (AAACU) Study Tour idiay Tokyo, Japan. (Reynaldo E. Andres)

(Naipablaak iti Enero 8, 2018 a bilang.)

January 2, 2018

ENERO 8, 2018



SARITA
 4 Aplaw Idiay Tengnga ti Taaw
    Boni A. Mendoza
12 Dua a Rupa ti Maysa a Pintor
      Jeremias A. Calixto

NOBELA
8 Oplan Maharlika (52)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (20)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Exhibit A
   Leonardo Tejano
21 Sagabasab
    Perlas A. Dacuag
47 Daniw a Para Ubbing
     Marlyn Garcia-Del Rosario

SALAYSAY
22 Kangrunaan nga Agmulmula iti Mais iti Pagilian
     Villamor C. Visaya, Jr.
26 Adu Met ti Maited ti Santol
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Miks & Tiks
37 Sweet Jazmine (69)
40 Don Clavio de Ylocos (72)

KOLUM
14 Biag ni Ilokano
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
17 Saludsodem ken ni Apo Hues
29 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
16 Siled ti Kararag
18 Ilokano ti Lengguahe nga Ar-aramaten ti DWPE
20 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop
46 Sarita a Para Ubbing