Binigat a Zumba

BINIGAT A ZUMBA. Naipakadawyanen kadagiti taga-Siudad ti Baguio a naayat iti ehersisio ti binigat a zumba iti Burnham Park.  Bayat ti panagsala ken panangkompasda iti tokar babaen ti panangiwardas ti pannakalider, di met agressat ti panag-jogging wenno panagpagnapagna dagiti senior citizen, estudiante, ken dadduma pay a naayat iti ehersisio iti aglikmut ti nalatak a parke. (VIRGILIO D. DOMALOY)


(Naipablaak iti Nobiembre 6, 2017 a bilang.)

Museo kadagiti ili, mapaadda koma, kuna ni Briones

Ginutigot ni Department of Education (DepEd) Secretary Leonor Magtolis Briones dagiti local government units (LGUs) ken dadduma pay a maseknan a mangipatakderda iti museo kadagiti lokalidadda para kadagiti amin nga agad-adal iti pagilian.

Kuna ni Briones iti bitlana bayat ti seremonia ti pannakailagip ti pannakaileppas ti National Museum of Natural History (NMNH) itay Septiembre 30 nga arapaapna nga amin koma a 27-milion nga agad-adal ket maikkanda iti gundaway a mangbisita iti naisangsangayan a pasdek (ti National Museum). Dinakamatna ti nasao a pasdek a kas napintas ken makaparukbab.

Nagyaman met ni Briones iti saan a panagsingsingir iti entrance fee ti museo ken iti panagbalbalin daytoy a kangrunaan a sentro ti edukasion, siensia, ken kultura.

Kunana a naisangsangayan a banag kadagiti ubbing a maimatangan ken masdaawda kadagiti painting ni Juan Luna, ken makitada dagiti eskultura, ken dagiti pisikal nga ebidensia ti napalabastayo a Filipino.

Kangrunaan a pangawis ti NMNH ti estruktura a “Tree of Life” a naaramid iti sarming ken aluminum a nangakkub iti sibubukel nga arubayan, ken iti “Paradise” ni Ramon Orlina.

Dagiti met koleksion ti museo, kas kadagiti eksibit iti botania ken zoolohia, maibilang a saan a pormal a nayon ti maadal iti klasrum, kas mayayon iti pannakayimplimenter ti napasayat a kurikulum ti DepEd— ti K to 12 Basic Education Program ngem kuna ni Briones a dakkel ti maitulong dagitoy para iti naan-anay a pannakamuli dagiti ubbing.

Maysa laeng ti DepEd kadagiti institusion a tumultulong iti NMNH. Karaman pay kadagiti tumultulong ti Pilipinas Shell Foundation, Bloombery Cultural Foundation, Inc., Phinma Group, Ayala Corporation, Hyundai Asia Resources, Inc., BDO Unibank, Inc., Megaworld Foundation, Inc., Sun Life Philippines Foundation, Inc., Ramon and Milagros del Rosario family, First Philippine Holdings Corporation, PLDT SMART Foundation, Inc., Zuellig Family, Jesus V. Del Rosario Foundation, Inc., Mercury Drug Corporation, SGV Foundation, Inc., ken Museum Foundation of the Philippines, Inc.


(Naipablaak iti Nobiembre 6, 2017 a bilang.)

Tips a pangpasalun-at iti panunot manipud iti DOH

Nangipaulog ti Department of Health (DOH) itay nabiit kadagiti tips a pangontra iti stress tapno matulongan dagiti umili a mangmantener ken mangitandudo iti nasalun-at a panunot.

Kuna ti DOH a pangur-urayan daytoy iti pannakaanamong iti Kongreso ti gakat maipapan iti salun-at ti panunot (mental health).

Umuna, masapul a maam-ammo ti bukod a bagi wenno mapatan-ay ti kababalin a mangamiris iti pampanunot, rikna ken kababalin ti tunggal maysa tapno ad-adda pay a maam-ammo ti maysa a tao ti bukodna a bagi.

Kuna ti ahensia a no naun-uneg ti pannakaammom iti bagim wenno pannakaarisitmo iti bukodmo a rikna, ken silulukatka kadagiti padas iti biag, ad-adda met a makaadaptar kadagiti panagbalbaliw nga umisu kenka.

Napateg met ti panagyiskediul wenno panangimaton a nasayaat iti oras ken adda met koma tiempo a para iti siesta, tapno manamnama a magun-od dagiti kalkalikaguman ken makarelaks ti bagi ken panunot.

Ti siesta ket iriridep wenno apagbiit a panaginana tapno “ma-recharge ti bateria.” Babaen daytoy, ad-adu pay ti magapuanan.

Makaikkat met iti depression ken makapadur-as iti panagtalek iti bagi ti panagdengngeg iti musika, idinto a ti masahe, paksiatenna ti stress, palukayenna dagiti piskel ken alay-ayanna dagiti sakit ti ulo ken parikut iti pannaturog.

Masapul met ti panagwatwat tapno mapalukayan dagiti piskel ken maparittuok dagiti susuop. Babaen itoy, manayonan ti bagi iti suplay nga oksiheno.

Wayawayaan met ti isem ti stress ken pakalmaenna ti tao, malaksid a paragsaken ken palapsatenna ti tao.

Kasta met a mapaksiat ti stress babaen ti pannakiraman kadagiti aktibidad a mainaig iti espiritualidad; mangipaay iti oras a para iti pannakinaig ken ni Apo Dios.

Makiraman met kadagiti isport kas iti basketball, tennis, kdpy. tapno makarelaks ti panunot.

Inaprobaran itay nabiit ti Komite iti Salun-at ti Kamara ti gakat nga agpanggep a mangipaay iti komprehensibo a nailian a programa iti pannakaaywan ti salun-at ti panunot (mental health) ken ti pannakayabel wenno pannakairamanna kadagiti kangrunaan a health care delivery system iti pagilian.


(Naipablaak iti Nobiembre 6, 2017 a bilang.)

NOBIEMBRE 6, 2017

SARITA
 4 Ti Lubong ni Anastasia
    Ronelyn B. Ramones

NOBELA
10 Oplan Maharlika (43)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Yuri (11)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Iti Lagip ti Maysa a Mannaniw
   Jaime M. Agpalo
17 Panagsubli
    Bayani M. Gabriel
47 Daniw a Para Ubbing
      Ileen M. Piornato

SALAYSAY
18 Papanan ti Kararua ti Pimmusay?
      Fernando B. Sanchez
26 Napintas a Panguartaan ti Panagmula iti Guapple
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (60)
38 Don Clavio de Ylocos (63)
41 Miks & Tiks

KOLUM
14 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
21 Saludsodem ken ni Apo Hues
22 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Biag ni Ilokano
8 Komusta ti Mulayo a ”Bannawag Diamond Jubilee Tree”?
11 Netizone
15 Tao, Lugar, Pasamak
16 Ni Tina ken ti Penpalna
17 Siled ti Kararag
20 Di Nakappapati Ngem Pudno
23 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

Panagkalap iti Palileng

PANAGKALAP ITI PALILENG. Luklukiben dagitoy taga-Musimut, Kabugao, Apayao dagiti bato iti paset ti maysa a sanga ti Karayan Sicapo a pinaatiananda babaen ti panangsarep wenno panangipaturongda iti agus ti karayan iti sabali a sangana. Lagdaw, kappi, tilapia, mori ngem ad-adu a palileng (akinkanawan a ladawan) ti nakalapanda. (Dexter M. Fabito)


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 30, 2017 a bilang.)

Panagyaman

Agyaman ti Pamilia Diaz kadagiti amin a simmaranay ken nakipagladingit iti ipupusay ni Manuel S. Diaz, 78, mannurat ti Bannawag a tubo iti Nagsaag, San Manuel Pangasinan, idi Oktubre 4, 2017.

Impaay ti GUMIL Filipinas kenkuana ti kangatuan a pammadayaw a para kadagiti mannurat nga Ilokano, ti Pedro Bucaneg Award, idi 2000, mabigbig ni MSD a mannurat iti ababa a sarita iti Ilokano a pakairamanan ti “Ti Kalgaw, ti Libut ken ti Sangabotelia a Tudo” ken iti sarita iti English a pakairamanan ti “Rice for the Moon;” impatarusna met iti Ilokano ti “America is in the Heart” a nobela ni Carlos Bulosan; ken nobelista babaen ti nobela a “Paraiso a Papel.”

Nagturpos ni Mang Moling, awagna iti barangayda, iti Bachelor of Literature iti University of Sto. Tomas, nagserbi iti gobierno iti aganay a 32 a tawen a pakairamanan ti panagpaayna nga OIC Director ti Philippine Information Agency, Region I, San Fernando City, La Union a nagretiruanna idi 2001. Nagpaay pay a Punong Barangay ti Nagsaag (2002-2007), malaglagip iti panangilungalongna iti pannakaipasdek dagiti street light iti kadaklan a paset ti barangay.

Inulilana ni Wilfredo “Alan,” maysa a nurse, bugbugtong nga anakda iti daydi Maestra Estefania Lacerna Diaz, umuna a kapisi ti pusona, ti Mabini, Gamu, Isabela; ni Rowena Sicam Diaz a manugangna (agdama nga OFW idiay Hong Kong) nga ina da Steffie ken Clouie nga appokona; ni Mrs. Felicidad Diaz Torres, kakaisuna a sibibiag a kabsatna; ken ni Mrs. Eufemia Lopez-Diaz, agdama a kaingungotna.

Naitabon iti Laya Memorial Park, Guiset Sur, San Manuel, Pangasinan idi Oktubre 12, 2017, kalpasan ti pannakaaramid ti necrological service iti covered court ti Nagsaag Elementary School ken kalpasan ti funeral service iti Assembly of God Church iti Nagsaag nga indauluan ni Pastor Teoddy Piscador. (Prescillano N. Bermudez).


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 30, 2017 a bilang.)

Libro a para ubbing ni Gaspar, nayalnag

Nayalnag itay nabiit ti The Legend of Cagayan River, ti maikadua a libro a para ubbing ni Anna Liza Madayag Gaspar, mannurat ti Bannawag. Inladawan ni Glednford Lumbao ken naimaldit iti Ingles ken Filipino, impablaak daytoy ti Kahel Press, ti maysa nga imprint ti Saint Matthews Publishing Corp.

Kas kuna ni Prof. Michael Charleston “Xiao” Chua, maysa a historiador ken mannursuro iti De La Salle University, saan nga istoria idi un-unana a panawen ti The Legend of the Cagayan River no di ket maysa laeng a partuat ti panunot ti maysa a mannurat iti agdama a kaputotan.

Innayonna a nupay innala ni Gaspar ti arte ti sarsarita idi ugma, inkabilna daytoy iti nasional nga agpang; nga imbes a pakaseknan laeng koma ti manmano a grupo daytoy a sarita, nagbalin ketdi, iti adu a wagas, a maysa a sarita a para iti pagilian a tumulong a mangbukel iti kinaasinotayo.

Kadagiti interesado a maaddaan iti kopia ti libro, kontaken ti autor iti 0925 552 5277 wenno ag-e-mail iti annalizagaspar@gmail.com.


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 30, 2017 a bilang.)

P10-milion, nayon a pondo dagiti SUC

Dakkel a tulong kadagiti state colleges and universities (SUCs) ti nayon a P10-milion a para iti capital outlay ti tunggal maysa kadagitoy iti tawen 2018.

Kas kuna ni Sen. Sonny Angara, mausar daytoy a paggatang kadagiti ramit a para iti panagsagana iti pannakayimplementar ti linteg iti Universal Access to Quality Tertiary Education.

Segun ken ni Angara, kalikagumanda a masigurado a saan laeng a maaddaan dagiti SUCs iti umdas a badiet tapno mayimplementar ti libre a tuision, no di pay ket maponduan ti pannakayimplementar dagiti maipangpangruna a protekto iti impraestruktura ken pannakapasayaat dagiti ramit tapno ad-adda pay a maipaay dagitoy ti dekalidad nga edukasion.


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 30, 2017 a bilang.)

Visa, saan a kasapulan dagiti mapan iti Taiwan

Saanen a masapul dagiti Filipino ti visa tapno makastrekda iti Taiwan, gapu man iti negosio wenno gapu ta kayatda laeng ti agpasiar, no la ketdi saanda nga agpaut iti Taiwan iti nasursurok ngem 14 nga aldaw. nga agplamplano a bumisita iti Taiwan Kas impakaammo ti Taiwan Economic and Cultural Office (TECO) iti Manila, mangrugi ti visa-free nga iseserrek iti Taiwan itoy a Nobiembre 1 ken agpaut daytoy a pribilehio kadagiti Filipino agingga iti Hulio 31, 2018, kas pamadasan. Paset daytoy ti “New Southbound Policy” ti Taiwan tapno mapasayaat pay ti relasion ti Taiwan ken ti Filipinas.

Malaksid iti ibibisita ken negosio, sakup pay ti visa-free dagiti Filipino a kayatna ti mapan iti Taiwan tapno bisitaenda ti kabagianda sadiay wenno dumar-ayda iti taripnong wenno pasken.

Dagiti kasapulan tapno makapan dagiti Filipino iti Taiwan a saanen a nasken ti panangalada iti visa: masapul a ti pasaporteda, mabalin pay a mausar agingga iti innem a bulan manipud iti petsa ti iseserrekda iti Taiwan, addaanda iti round-trip ticket iti eroplano, pammaneknek ti kaadda ti akomodasionda iti hotel, ken awananda iti criminal record.

Kas subad daytoy nga inaramid ti Taiwan, kiniddaw ti Taiwan iti gobierno ti Filipinas, babaen ti Manila Economic Cultural Office (MECO), a makastrek koma met dagiti Taiwanese iti Filipinas a saanen a nasken ti visa.


(Naipablaak iti Oktubre 30, 2017 a bilang.)

OKTUBRE 30, 2017

SARITA

 4 Siak ti Interpreteryo
    Lilia Quindoza Santiago
12 No Sina… Sina!
     John Nolar

NOBELA
8 Oplan Maharlika (42)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (10)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
9 Dagiti Maregmeg ti Oktubre Beinte Nuebe
   Arnold Pascual Jose
29 Alimpatok
    Roy V. Aragon
47 Daniw a Para Ubbing
     Diana Sagario-Macalos

SALAYSAY
16 Intayon Idiay Anuplig Falls!
     Leilanie G. Adriano
18 Ni Louie ken ti Sinapsapulna
a Puon ti Bullalayaw
      D.S. Bulong
26 Natalged a Taraon Dagiti GM a Mula
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (59)
38 Don Clavio de Ylocos (62)
41 Miks & Tiks

KOLUM
 6 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
14 Biag ni Ilokano
20 Siled ti Kararag
21 Dear Doc
22 Panangisuro iti Panagsurat Kadagiti Ubbing
23 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

'Share the Road'

‘SHARE THE ROAD.’ Nalawa ken atiddog daytoy a kabarbaro a kalsada nga aw-awaganda iti bypass road manipud iti Barangay Buyon, Bacarra a sumalpot iti Airport Road, Cabungaan, Laoag City. Pinonduan daytoy iti Deparment of Public Works and Highways (DPWH) tapno maalay-ayan ti trapiko iti Siudad ti Laoag. Gapu ta maar-aramid pay laeng ti atiddog a rangtay a tuloy (Part II) daytoy a proyekto, kaay-ayo met dagiti siklista wenno dagiti naayat iti bisikleta a kas iti daytoy nga ubing a mangpampanurnor iti kabarbaro a kalsada. (Leilanie G. Adriano)

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 23, 2017 a bilang.)

Gudbay iti sapatos a nangato ti takonna

Gapu iti salun-at ken kinatalged, imbilin ti Department of Labor and Employment (DOLE) a saanen a mabalin a piliten dagiti kompania dagiti mangmanggedna nga agaruat iti sapatos nga at-atiddog ngem maysa a pulgada ti takonna, malaksid no agdisnudo dagitoy.

Nayetnag itay Septiembre 24, naipaulog ti bilin gapu iti panagreklamo ti uppat a babbai iti nasao a departamento.

Manamnama a maragsakan itan dagiti mangmangged kadagiti shop, flight attendants, ken dadduma pay a propesional a masapul nga agtakder iti nabayag gapu iti daytoy a pammilin.

Segun iti DOLE, ti panagsapatos iti nangato ti takonna ken agtakder iti mabayag, mabalin a pakaigapuan ti panagbukno dagiti saka ken panagsakit dagiti piskel ken delikado pay ti ipaayna a presion kadagiti susuop.

Segun ken ni Alan Tanjusay a pannakangiwat ti Associated Labor Unions, ti panagsapatos iti nangato ti takonna ket maysa a kita ti torture, maysa a klase ti oppression ken panangadipen gapu iti sakit nga ipalay daytoy iti walo agingga iti 10 nga oras. Innayon pay daytoy a maysa a kita ti sexism gapu iti pammati a nasekseksi dagiti babbai nga agsuot iti high heel. Ti adatna, agsagsagaba met dagiti babbai.

Imbilin pay ti departamento a masapul a mangipaay dagiti kompania kadagiti mangmangged nga agtakder iti nabayag iti tiempo tapno makainana wenno tugaw tapno maksayan ti oras a panagtakder wenno panagpagnapagnada.

Mapapati a ti Filipinas ti immuna a nangibilin iti nailian a pannakaipagel ti high heel.

Itay Abril, nangipaulog met ti British Columbia a probinsia iti Canada iti kapadana a bilin.

Iti isu met laeng a bulan, tinungday ti gobierno ti UK ti rekomendasion manipud kadagiti agpampanday-linteg daytoy a mangipaulog iti kapadana a bilin.


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 23, 2017 a bilang.)

Salip iti Daniw ti Gabriela Prize, naluktan

Naluktan itay nabiit ti Gabriela Prize (Premio Gabriela) babaen ti Umuna a Salip iti Daniw iti panggep a makatakuat iti naiduma a daniw nga Ilokano.

Dagiti Pagalagadan:

1. Silulukat ti salip iti amin nga agsursurat iti daniw nga Ilokano. Narugian ti salip idi Agosto 30, 2017 ken maigibus inton Agosto 30, 2018. Insponsoran daytoy ti Gabriela Press Productions.

2. Maysa a koleksion dagiti daniw ti idatag. Lima a daniw ti mangbukel iti koleksion. Nawaya ti mannaniw iti kayatna a tema, porma, ken kaatiddog dagiti isalipna a daniw ngem maikkan iti pateg dagiti daniw a mailaksid iti nakairuaman a tradisional a daniw wenno panagdaniw. Mabalin ti agidatag kadagiti experimental wenno conceptual a daniw. Mabalin pay a virtual a lugar ti ayan ti isalip, kas iti naiprograma wenno nabukel iti web, partuat ti randomizer, kdp. (No kastoy ti pakisalip, mabalin a URL wenno hyperlink laeng ti idatag a no adda iti blog wenno sabali pay a website, masapul a saan pay a naka-public no di ket private pay laeng ket maikkan ti Gabriela Prize secretariat iti password tapno makastrek.)

3. Orihinal, bukod a pinutar wenno in-conceptualize ti isalip a dandaniw. Ti matakuatan a nagkopia (no nangabak), maibabawi ti premiona ket dinton mabalin a makisalip iti Gabriela Prize ken iti ania man a pasalip nga iprodius ti Gabriela Press Productions. Masapul met a di pay naipablaak, di pay naiposte a publiko iti web ken social media, ti pakisalip.

4. Deadline ti panagidatag iti pakisalip: Abril 30, 2018. Ipatulod iti gabriela.prize@gmail.com iti subject nga “Umuna a Gabriela Prize.” Saan nga ipan ti nagan wenno penname iti pakisalip. Mangipakuyog iti text file a nakailanadan ti pudno ken kompleto a nagan, numero iti selpon, email address, link ti FB account, adres ti pagtaengan/opisina, ken ababa a bionote.

5. Dagiti gunggona: Umuna a Premio: PhP5,000; Maikadua a Premio: PhP3,000; ken Maikatlo a Premio: PhP1,000. Adda sertipiko dagiti mangabak. Mapadayawanto met iti Hall of Fame ti mannurat a mangabak iti lima nga Umuna a Premio. Mabalin a makissayan wenno manayonan ti magunggonaan no ikeddeng dagiti hurado. Saan met a mabaliwan ti pangngeddeng dagiti hurado malaksid no adda nangabak a naglabsing.

6. Maipakaammo iti publiko ti kinaasino dagiti nangabak inton Agosto 30, 2018 nga isu met ti aldaw a pannakapadayaw ken pannakaited ti premioda. Itoy nga umuna a Gabriela Prize, virtual ti awarding ket mapasamak iti Internet, kangrunaan iti social media. Addanto maluktan a Facebook Event Page ti pasalip ket sadiay a mapadaanan, maammuan ken mapadayawan dagiti nangabak. Maipatulodto met ti gunggona dagiti nangabak babaen ti courier.

7. Maipablaak a chapbook dagiti nangabak a daniw agraman ababa a makuna dagiti hurado. Maigiddan a mayalnag ti chapbook inton Agosto 30, 2018 ket may-upload ti digital a version (PDF) daytoy a mabasa ti publiko. Maikkanto met iti printed a kopia ti chapbook dagiti nangabak. 

8. Makipagtagikua ti Gabriela Press Productions kadagiti mangabak a daniw ket addaan karbengan a mangaramat kadagitoy iti ania man a wagas (kas iti pannakaipablaak a chapbook a libre a mabasa wenno ma-download iti Internet) nga awan sungsungbatanna kadagiti autor. Agtalinaed ketdi ti copyright iti autor.

9. Para iti dadduma pay nga impormasion, agsurat iti gabriela.prize@gmail.com wenno ag-PM iti FB page ti Gabriela Press Productions iti fb.com/GabrielaPressProductions. (RVA)


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 23, 2017 a bilang.)

OKTUBRE 23 2017

SARITA
 4 Dado
    Ariel S. Tabag
12 “Kasanoka, Abalayan?”
     Manuel S. Diaz

NOBELA
8 Oplan Maharlika (41)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (9)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
9 No Kamaten ti Kinatan-ok
   Mighty C. Rasing
47 Daniw a Para Ubbing
    Adoracion B. Madarang

SALAYSAY
16 Ania ti Ammom Kadagiti “Donia”?
     Virginia A. Duldulao, Ph.D.
18 Naidumduma ti Tabungaw ni Tata Teofilo
       Bernard G. Lumaoig
26 Ti Sweet Sorghum a Kas Sulnit ti Mais
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (58)
38 Don Clavio de Ylocos (61)
41 Miks & Tiks

KOLUM
 6 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
21 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
14 Biag ni Ilokano
20 Dayaw 2017: Pannakaitampok ti Namaris a Kannawidan Dagiti Nadumaduma a Komunidad Kultural
22 Siled ti Kararag
23 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

Mutia ti Baguio

MUTIA TI BAGUIO. Nabalangatan a kas Miss Baguio 2017 ni Karla Jane O’hara (maikapat manipud iti kanigid), nagturpos iti Bachelor of Arts in Communication iti Saint Loui’s University, iti coronation night a naangay iti Baguio Convention Center idi Septiembre 17. Napadayawan met da (agpakanawan) Miss Charity Krizell Solomon, 4th Runner-up Ma. Izabel Lamberth, Miss Tourism Judy Ann Caasi, Miss Liga ng Barangay Lyneree Montero, 1st Runner-up Divina Marie Villanueva, 2nd Runner-up Karen Marie Mabalo, ken 3rd Runner-up Marikit Manaois. Paset ti 108th Charter City anniversary celebration ti Siudad ti Baguio ti nasao a pannakapili ti Mutya ng Baguio. (Zaldy Comanda)


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 16, 2017 a bilang.)

Pension iti SSS, manayonan inton 2022

Ingato ti Social Security System (SSS) ti pension dagiti retirado a kameng daytoy inton 2022.

Kinuna ni SSS President Emmanuel Dooc a panggepda nga ipatungpal ti PhP1,000 a nayon ti pension sakbay a malpas ti termino ni Presidente Duterte.

Innayonna a manamnama nga agingga iti maysa a milion ti mainayon a kameng ta manamnama nga adu ti maipaayan iti trabaho iti babaen ti proyekto ti gobierno a “Build, Build, Build.”

Panggep pay ti SSS nga ilako ti sanikua daytoy nga aggatad iti PhP3.5-bilion a real estate agingga iti 2022 tapno ad-adda pay a mapaadu ti maganar ti ahensia.

Innayon ni Dooc a ngumato ti kontribusion dagiti kameng iti umay a tawen, nga agbalin a nasursurok ngem 12.5 a porsiento ti binulan a sueldo ti kontribusion para iti pension fund dagiti mangmangged manipud iti pribado a sektor; iti kasta, manayonan met ti pension dagiti retirado.


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 16, 2017 a bilang.)

6 iti 10 a biktima kadagiti aksidente iti kalsada, nakalugan iti motor, kuna ti PSA

Tunggal tawen, mapattapatta a 1.2 a milion a tattao iti sangalubongan ti matmatay kadagiti aksidente iti kalsada.

Segun iti World Health Organization (WHO), adda iti nagbaetan ti 20 a milion ken 50 a milion a tattao a nupay nakalasat iti aksidente, kaaduan kadagitoy ti naaddaan iti disabilidad. Daytoy pay aksidente iti kalsada ti kangrunaan a pakaigapgapuan ti ipapatay dagiti agtawen iti 15 agingga iti 29.

Iti Filipinas, inrekord ti Philippine Statistics Authority a mapan a 10,012 ti natay idi 2015 gapu iti aksidente iti kalsada ken kaaduanna kadagitoy ti maigapu iti desgrasia iti motorsiklo ta mapan nga 6 iti 10 a biktima iti aksidente ti maigapu iti motorsiklo.

Dagitoy nga aksidente, saan laeng a pakapukawan iti kuarta dagiti biktima gapu iti nangina nga agas ken panagpalaing, no di pay ket mangibati iti ganna iti pisikal ken sikolohikal nga aspekto ti tao gapu iti nagpasaranna iti aksidente, kas kuna ti WHO.

No awan ti agtultuloy nga addang a mangtiped iti daytoy, innayon ti WHO a ti aksidente iti kalsada ti agbalin a maika-7 a kangrunaan a pakaigapgapuan ti ipapatay inton 2030.

Iti pagilian, kadagiti makalasat iti aksidente, gasgas iti kudil ti kadawyan a dunor, sumaruno ti sugat wenno pannakapigis ti lasag. Dagiti dadduma pay a klase ti dunor: pannakadangran dagiti urat, ken pannakatukkol wenno panagligasi ti tulang.

Iti aksidente iti motorsiklo, kadawyan a dagiti drayber ti biktima. Sumaruno  met ti inkalubbonna a pasahero.

Segun ken ni Dr. Bernadett Velasco, pangulo ti Philippine College of Emergency Medicine, masapul a kanayon nga adda first aid kit ti publiko a naglaon iti gasa, nadalus a lupot, alkohol, povidone iodine, ken teyp a pangasistir kadagiti nabiktima iti aksidente iti kalsada.

Saan met a garawen ti pasiente nga addaan iti nakaddidillaw a dunor. Urayen ti emergency response team wenno mangipan iti splint (pagpatibker) iti paset ti nadunor tapno masuportaran daytoy no bilang garawen ti biktima. Umawag iti 911 wenno ti lokal a numero ti emerhensia tapno mapakaammuan dagiti autoridad ken tapno pamalpalatpatanda iti aramidenda.


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 16, 2017 a bilang.)

Mangsangaili iti Dap-ayan 2018, maammuan iti GF meeting inton Nob. 4

Mabalin a maammuan no ania a provincial chapter ti GUMIL Filipinas ti mangsangaili iti Dap-ayan 2018, ti Maika-50 a Nailian a Kombension ti GUMIL Filipinas, bayat ti maika-3 a board meeting ti gunglo itoy a Nobiembre 4, 2017.

Maangay ti board meeting babaen ti panangsangaili ni GF Vice-President Remy N. Albano, agdama a Bise-Gobernador ti Apayao, iti pagtaenganda iti Dagupan, Luna, Apayao, kas impakaammo ni GF President Vilmer V. Viloria.

Maawis ngarud dagiti presidente wenno pannakabagi dagiti amin a chapter ti GUMIL Filipinas iti pagilian ken iti ballasiw-taaw, nga interesado a mangsangaili iti Dap-ayan 2018 a mangidatag kadagiti proposal-da.

Sakbayna, immun-unan nga impeksa ti GUMIL Cagayan ti interesna nga ag-host iti Dap-ayan 2018 iti kaudian a GF Board meeting a naangay iti Piddig, Ilocos Norte idi Septiembre 9.

Malaksid iti nailian a kombension iti Dap-ayan 2018, marambakanto pay ti maika-50 nga anibersario ti GUMIL Filipinas.

Para iti nayon nga impormasion ti meeting, ag-text ken ni Apo Albano iti 0928 607 3972, wenno ken ni GF Secretary-General Neyo Mario E. Valdez iti 0977 141 7901. (Freddie G. Lazaro)


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 16, 2017 a bilang.)

OKTUBRE 16 2017

SARITA
 4 Ladawan
    Roy V. Aragon
12 Naumbi Dagiti Darikmat
     Bienvenido C. Cabras

NOBELA
8 Oplan Maharlika (40)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (8)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
9 Nagpadara ti Init Idiay Puro Camiguin
   Ronnie E. Aguinaldo
47 Daniw a Para Ubbing
   Marlyn Garcia-Del Rosario

SALAYSAY
16 Arsagidkayo Unay, Apo!
      Neyo Mario E. Valdez
18 Bagnet ti Narvacan, Kaiimasan
      Eliseo B. Contillo
26 Tapno Maalaw ti Industria ti Balat
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (57)
38 Don Clavio de Ylocos (60)
41 Miks & Tiks

KOLUM
 6 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
21 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
14 Biag ni Ilokano
20 Siled ti Kararag
22 Pannakaisuro ti Nutrision, Saanen nga Agpatingga iti Pisarra
23 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

PhP40-B a badiet ti libre nga edukasion iti kolehio, nailatang

Inlatang ti Kamara ti 40-bilion a pisos a para iti libre nga edukasion iti kolehio iti umay a tawen iti nasurok a sangagasut nga state universities and colleges (SUCs) ken eskuela a pumpunduan ti lokal a gobierno.

Kas kuna ni Diputado ti Davao City Karlo Nograles, chairman ti appropriations committee, naawid ti 30-bilion a pisos ti nasao nga 40-bilion a pisos manipud iti school building a programa ti Departamento ti Edukasion (DepEd).

Segun ken ni Nograles, nayakar ti pondo dagiti proyekto iti pasdek ti eskuela nga addaan iti problema iti lugar a pakaipatakderan ket naipan iti pondo a para iti libre nga edukasion iti kolehio.

Innayon ni Nograles a nangawid pay ti komite iti 6-bilion a pisos manipud kadagiti programa iti scholarship ti Commission on Higher Education (CHED) ken  SUCs idinto a ti 3-bilion pisos, naawid met manipud iti Department of Transportation ken ti 1-bilion pisos, naawid manipud iti Department of Information and Communications Technology.

Daytoy  gakat a 40-bilion a pisos a badiet, sakupenna ti libre a tuision ken gastos iti miscellaneous dagiti amin nga SUC kasta met dagiti kolehio ken unibersidad kadagiti lokal a gobierno nga akreditado iti CHED. Sakupen pay daytoy ti libre a teknikal ken bokasional nga edukasion nga ididiaya dagiti tech-vocational school nga adda iti babaen tii Technical Education and Skills Development Authority (TESDA).

Inwayat ti komite ni Nograles ti panagyakar iti pondo sakbay a naipinal ti Kamara ti bersion daytoy ti gakat iti 3.8-trillion a pisos a nailian a badiet a para iti 2018.

Pinirmaan ni Presidente Duterte ti libre nga edukasion iti kolehio uray ammona nga awan ti madadaan a pondo a para iti daytoy. Impabaklayna ketdi ti parikut kadagiti agpampanday-linteg, a nagkunaanna nga ammo met dagitoy nga awan ti pondo idi inaprobaranda ti programa.

Mangnamnama ni Nograles a maaprobaran ti gakat iti maikatlo ken maudi a paannakaibasana sa maipatulod iti Senado.

Target dagiti agpampanday-linteg ti Nobiembre 15 a petsa a panangpirma ni Presidente Duterte iti nadakamat a gakat iti badiet tapno agbalin a linteg.


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 9, 2017 a bilang.)

Panagrissing iti Caroan

PANAGRISSING ITI CAROAN. Agturturongen dagitoy a mangngalap manipud iti Caroan, Gonzaga, Cagayan iti pagpakatanda iti tanggar a pagalada iti rissing wenno an-annak ti rasa (wenno arasa). Maysa daytoy kadagiti pagsapulan dagiti agindeg iti Caroan. (Roselyn C. Campano)


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 9, 2017 a bilang.)

GUMIL Filipinas, agawaten iti manuskrito a para iti Pasnaan 8

Agawaten ti GUMIL Filipinas (GF), ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken iti ballasiw-taaw, kadagiti aplikante a fellow iti 8th Pasnaan Ilokano Writers’ Workshop (Pasnaan 8) a manamnama a maangay inton Pebrero iti maysa nga unibersidad iti Ilocos Sur. 

Masapul a mangidatag ti tunggal aplikante babaen ti e-mail iti portfolio ti ania man kadagiti sumaganad: (a) uppat a daniw; (b) dua nga ababa a sarita, (c) uppat a daniw a para ubbing, (d) dua a sarita a para ubbing, (e) dua a personal a salaysay. Masapul a nakasurat iti Ilokano dagiti nadakamat a sinurat ken addaan iti title page a nakailanadan ti nagan iti pluma ken linaonna (table of contents). Masapul a nakasurat ti nasao a portfolio iti Word format.

Malukonan dagiti manuskrito iti sabali a Word file a naglaon iti pudno a nagan ti autor, adres, pakakontakan a numero, e-mail address, ababa a pakasaritaan ti biag (bionote) ken kabaruan nga ID picture, ken may-e-mail iti gumil.filipinas@gmail.com; usaren ti paulo (subject) a “Pasnaan 8.”

Sangapulo a fellow ti mapili a maipaayanto iti libre nga akomodasion.

Aggibus ti panagidatag iti aplikasion inton Disiembre 15, 2017. Para iti ad-adu pay nga impormasion, umawag wenno ag-text iti 0977 141 7901 (NME Valdez) wenno ag-e-mail iti gumil.filipinas@gmail.com. (Pasnaan 8 Secretariat)


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 9, 2017 a bilang.)

Palagip Kadagiti Agdadamo a Mannurat: Salip iti Sarita ti 20th AMMAFLA

Agawat ti Secretariat ti AMMA Foundation Literary Awards (AMMAFLA) kadagiti entry para iti Salip iti Sarita ti Maika-20 nga AMMAFLA agingga iti Enero 15, 2018.

Nairanta ti pasalip ti AMMAFLA kadagiti agdadamo a mannurat iti Ilokano a “kas pangaron iti reggetda a mangpatadem pay iti plumada.”

Kas kadagiti sarita a nangabaken iti pasalip ti AMMAFLA, mairamanto met a mailibro dagiti sarita a mangabak iti daytoy nga edision ti AMMAFLA, kas kinuna dagiti mangimaton iti AMMAFLA a da Amado ken Gloria Yoro, Francisco ken Aurora Ponce, ken Alfredo ken Cherry Quibol (agpapada nga agindegen iti Hawaii).

Inruar ti AMMAFLA ti librona a Dagiti Premiado a Sarita (1997-2014) iti kombension ti GUMIL Filipinas, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken iti ballasiw-taaw, idi 2015. Naipalaon iti nasao nga antolohia dagiti nangabak a sarita iti AMMAFLA sipud narugian ti salip idi 1997 agingga iti 2014.

Dagiti pagannurotan ti maika-20 nga edision ti salip.

1. Aggibus ti salip iti Enero 15, 2017.

2. Agpaay laeng ti salip kadagiti agdadamo a mannurat iti Ilokano. Iti daytoy a salip, maibilang nga agdadamo ti mannurat no awan pay ti naipablaak a saritana iti Bannawag. No adda man, di koma nasursurok ngem tallo ti naipablaakna agingga iti Mayo 15, 2016 a bilang ti nasao a magasin.

3. Siwawayawaya ti autor a mangpili iti topiko ti isalipna a sarita.

4. Agatiddog ti sarita iti 10-15 a panid iti short bond paper, naimakinilia, wenno saan, naikompiuter iti doble espasio (Times Roman Medium 12 pts. iti computer), ken adda espasio wenno margin a maysa a pulgada iti amin nga igid ti papel.

5. Maysa laeng a sarita ti mabalin nga isalip ti tunggal autor.

6. Nasken nga orihinal, di pay naipablaak wenno naadaw iti ania man a sinurat ti isalip. Nasken met a saan a naipatarus ti pakisalip manipud iti sabali a lengguahe ken nasken a bukod a putar ti autor ti pakisalipna. Saan met a maawat ti sarita a naisalip idin iti AMMAFLA wenno iti sabsabali pay a salip iti panagsurat iti sarita ken ti sarita a naidatag pay a kas entry iti sabali pay a salip iti panawen a pannakaangay daytoy a salip ti AMMAFLA nga agpaut manipud iti pannakalukat daytoy a salip agingga iti pannakapadayaw dagiti mannurat a nangabak iti daytoy a salip.

7. Ti parbo a nagan ti autor ti agparang a naganna a kas autor ti sarita. Ipatulod ti pakisalip iti uppat a nadalus a kopia ken pakuyogan iti narikpan a sobre a naglaon iti pudno ken parbo a nagan ti autor, paulo ti pakisalip, kaudian a ladawan ken ababa a pakasaritaan ti biag ti autor, adres ti agdama a pagnaedan, agraman e-mail address ken numero ti selpon wenno telepono a mabalin a pakakontakan iti autor. Iti rabaw ti sobre, isurat ti paulo ti sarita ken parbo a nagan ti autor.

8. Ipatulod ti pakisalip babaen ti koreo wenno personal nga idatag iti daytoy nga adres: Short Story Writing Contest, 20th AMMAFLA, c/o Bannawag, Manila Bulletin Publishing Corp., Muralla corner Recoletos Sts., Intramuros, 1002 Manila. Nasken a maawat ti Bannawag ti pakisalip iti di naladladaw ngem iti Enero 15, 2018. Saan a mairaman iti salip ti entry a maawat kalpasan dayta a petsa.

9. Dagiti gunggona: Umuna a Gunggona, P10,000.00; Maikadua, P8,500.00; ken Maikatlo, P7,000.00. Maipaayan pay dagiti mangabak iti sertipiko ti pammadayaw. Adda met karbengan dagiti hurado a mangkissay iti bilang dagiti mangabak no awan ti makapatar iti bukodda a pagbatayan dagiti mangabak. Mabalinda met ti mangparnuay iti sabali wenno nayon a gunggona, no kasapulan.

10. Mapakaammuanto dagiti mangabak no kaano ken sadino ti pakapadayawanda. No met matakuatan a sinalungasing ti mangabak ti Pagannurotan Blng. 2 wenno ti Blng. 6, maibabawi ti premiona ken mapawilanton a makisalip iti ania man a pasalip ti AMMAFLA.

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 9, 2017 a bilang.)