'Wishing Tree'

‘WISHING TREE.’ Namurumoran daytoy duduogan a kayo ti baliti iti papel de banko— adda pay sumagmamano a doliar ken sensilio a naipaipit ken naiputipot kadagiti sanga ken ramutna. Masarakan daytoy a kayo iti igid ti nailian a kalsada iti Sitio Dirique, Davila, Pasuquin, Ilocos Norte. Maysa a balikbayan ti nangbuniag iti daytoy a ‘wishing tree’ idi Hunio 2017 ket maysamaysa metten dagiti simmaruno a nagipaipit iti kuarta ken dadduma pay nga atang. Ag-wish-ka iti kayatmo sa mangipaipitka met iti papel de banko wenno sensilio iti ramut ti kayo—ket pumudnonto kano ti kidkiddawem. (Leilanie G. Adriano)

(Naipablaak iti Enero 1, 2018 a bilang.)

Mannalon ken mangngalap, magutigot nga agnegosio

Panggep ti gobierno a makaisayangkat iti ad-adu pay a ‘job fair’ a mabalin a pakasarakan dagiti umili iti trabaho iti daytoy a tawen tapno maksayan ti parikut iti kinaawan ti trabaho iti pagilian.

Kinuna ni Department of Labor and Employment Secretary Silvestre Bello III a malaksid iti trabaho, panggep pay ti turay, babaen ti DOLE, a pagbalinen a negosiante dagiti ad-adu pay a mannalon iti away babaen dagiti serye ti ‘fairs’ a “Trabaho, Negosyo, Kabuhayan (TNK)” tapno mapadur-as ti panagbiag dagitoy.

Pagtinnulongan nga isayangkat ti DOLE ken Department of Trade and Industry (DTI) ti TNK.

Iti agdama, adda agarup 1.4-milion a mannalon iti pagilian ti dakkel ti pagkurkurangan ti matgedanda, segun iti Labor Force Survey (LFS) ti Philippine Statistic Authority (PSA).

(Naipablaak iti Bannawag, Enero 1, 2018 a bilang.)

Tallo a Libro

TALLO A LIBRO. Iggem dagiti autor dagiti libroda a nayalnag bayat ti pannakarambak ti Maika-51 nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila itay Disiembre 16, 2017 iti pagtaengan da dati a Bannawag Editor-in-Chief Dionisio S. Bulong ken Eden Cachola-Bulong iti Novaliches, Quezon City. Dagiti libro (agpakanawan): Panangsapul iti Puraw a Kabalio a nobela ni Ariel Sotelo Tabag, Dagiti Salaysay nga Ilokano a koleksion dagiti salaysay ni Neyo Mario E. Valdez, ken Paksuy a chapbook ti koleksion dagiti dandaniw iti Ilokano ken Ingles ni Roy Vadil Aragon. Para kadagiti interesado a gumatang iti kopia dagiti libro, agorder iti 0917-697-8854 (Tabag), 0977-141-7901 (Valdez), 0927-794-2327 (Aragon). (Rinetrato ni Leonardo S. Fagaragan)

(Naipablaak iti Enero 1, 2018 a bilang.)

Reporma iti buis, badiet iti 2018, pinirmaan ni Duterte

Pinirmaan ni Presidente Rodrigo Duterte itay Disiembre 19, 2017 tapno agbalin a linteg ti reporma iti buis, ken ti tinawen a badiet a para iti 2018 nga aggatad iti P3.767-trilion.

Maibatay iti nasao a linteg nga am-ammo a kas Tax Reform for Acceleration and Inclusion (Train), saan a mabuisan ti umuna a P250,000 a tinawen a maganar; a kayatna a sawen, dagiti agsusueldo iti P21,000 iti binulan, saandan nga agbayad iti buis para iti nateggedanda. Kasta met a naingato iti 90,000 pisos ti gatad ti saan a mabuisan a 13th month pay ken dadduma pay a bonus.

Maibatay iti rekord ti Bureau of Internal Revenue, mapan a 6.8-milion wenno 90 porsiento ti 7.5-milion nga agbubuis ti saanen nga agbayad iti buis mangrugi iti 2018, nasursurok pay ngem triple iti agdama a 2-milion nga exempted iti buis a gumangganar iti minimum.

Tapno masukatan met ti pukaw iti masingir a buis, masapul met nga agbayad dagiti Filipino iti excise tax kadagiti napasam-it a mainum, ken nangatngato pay nga excise tax iti petroleum, lugan, tabako, panagminas ken karbon (coal).

Maipataw ti 6 a pisos a buis kadagiti mainum nga addaan iti pagsinam-it a caloric ken non-caloric, idinto a 12 a pisos ti buis kadagiti mainum a nagusar iti nangato ti fructose-na a corn syrup.

Mangrugi iti 2018, mabaliwan ti excise tax ti LPG (1 pisos), diesel fuel (2.50 a pisos), ken regular ken unleaded premium gasoline (7 a pisos manipud iti agdama a 4.35 a pisos).

Agdoble met ti excise tax (uppat a porsiento manipud iti dua a porsiento) dagiti lugan nga agbalor iti 600,000 a pisos; 10 porsiento kadagiti 600,000 a pisos agingga iti maysa a milion a pisos; 20 porsiento kadagiti agpateg iti maysa agingga iti uppat a milion; ken 50 a porsiento kadagiti aggatad iti nanginngina ngem 4 a milion a pisos.

Saan met nga agbayad iti nayon a buis (excise tax) dagiti elektroniko ken pick-up a lugan idinto nga agbuis iti kagudua ti presiona dagiti haybrid a lugan, iti kalikagum a maitandudo ti nadaldalus a transportasion.

Agdoble met manipud iti dua a porsiento ti excise tax dagiti amin a non-metallic mineral ken amin a maala iti quarry, ken amin a metal a mineral, karaman ti copper, gold, ken chromite.

Ninayonan pay ti TRAIN ti nayon a buis (excise tax) para iti karbon (coal) manipud iti 10 a pisos iti kada metriko tonelada, mapan iti 50 a pisos iti kada metriko tonelada iti umuna a tawen ti pannakayimplimentarna; sa 100 a pisos iti maikadua a tawen; ken 150 a pisos iti maikatlo ken sumarsaruno pay a tawen.

Naingato met ti excise tax ti tabako— manipud iti agdama a 30 a pisos, agbalin a 32.50 a pisos iti Enero agingga iti Hunio 2018; 35 a pisos iti Hulio agingga iti Disiembre 2018 agingga iti 2019; 37.50 a pisos manipud 2020 agingga iti 2021; 40 a pisos manipud iti 2022 agingga iti 2023; ken four percent annual indexation manipud 2023 ken kadagiti sumarsarunonto pay a tawen.

Inaprobaran ti Senado ken Kamara ti nasao a panagbalbaliw iti panagbuis idi Disiembre 13, 2017.

Kabayatanna, nangilatang met ti 2018 General Appropriations Act iti 3.767-trilion a pisos a gastuen ti gobierno manipud iti Enero 1 agingga iti Disiembre 31, 2018.

Nangatngato ti 2018 budget iti 12.4 a porsiento ngem ti 3.35-trilion pisos a badiet iti 2017. Dakkel a paset daytoy ti mapan iti Department of Education, a makaala iti 553.313-bilion a pisos, nangatngato ngem iti badietna iti 2017 a mapan a 543.186-bilion a pisos.

Makaawat met iti dadakkel nga alokasion dagiti sabsabali nga ahensia a kas iti Department of Interior and Local Government (170.8-bilion a pisos), Department of National Defense (149.7-bilion a pisos), ken Department of Social Welfare and Development (141.8-bilion a pisos).

(Naipablaak iti Bannawag, Enero 1, 2018 a bilang.)

ENERO 1, 2018

SARITA
 4 Ti Baro a Tawen ni Amang
     Juan Al. Asuncion
12 Ti Narra, ti Bagyo, Ken ti Sagut
     A. Sanchez Encarnacion

NOBELA
8 Oplan Maharlika (51)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (19)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Saan a Kalendario
    Mighty C. Rasing
23 Maris-Rosas a Tsinelas
     Daniel L. Nesperos
47 Daniw a Para Ubbing
     Ariel S. Tabag

SALAYSAY
16 Intayon Idiay Coron!
     Rony Hopeman S. De Leon
26 Isilpom iti Tarong ti Imulam a Kamatis
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Miks & Tiks
37 Sweet Jazmine (68)
40 Don Clavio de Ylocos (71)

KOLUM
14 Biag ni Ilokano
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
19 Saludsodem ken ni Apo Hues
21 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
18 Ti Sekreto ti Naragsak a Biag
20 Siled ti Kararag
22 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop
46 Sarita a Para Ubbing

Nadumaduma a Produkto Manipud iti Kawayan, Mula iti Baybay, Ken Daddduma Pay

NADUMADUMA A PRODUKTO MANIPUD ITI KAWAYAN, MULA ITI BAYBAY (SEAWEEDS) ken dadduma pay ti nakadispley iti kaunaan a Bamboo-Seaweeds Fiesta ken dadduma pay iti covered court ti Mariano Marcos State University iti Siudad ti Batac a nakipartisiparan dagiti nadumaduma a mannalon, negosiante, agsuksukisok, estudiante ken dadduma pay nga agessem iti agrikultura. Babaen ti panangipakita kadagitoy a kabaruanan a teknolohia manipud kadagiti nagduduma nga ahensia ti gobierno, manamnama a gundawayan met daytoy ti publiko tapno sumayaat ti panagbiag. Iti agdama, ti kawayan ken seaweeds ti sentro daytoy a piesta gapu iti adu a pakausaranna saan laeng a kas taraon wenno ramit iti balay. Mabalin pay a kangrunaan a ramen ti kosmetiko, abono ken dadduma pay nga industria no maproseso dagitoy. (Leilanie G. Adriano)

(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 25, 2017 a bilang.)

Baak a Bugnay Wine

BAAK A BUGNAY WINE. Ipakpakita ni Dr. Bielmaju Waley ti Adams, Ilocos Norte ti maysa kadagiti produktoda a bugnay wine a naaramid pay idi 2010. Segun kenkuana, agbalor iti PhP5,000 agpangato ti presio dagitoy nabaakanen nga urnongda nga arak nga agarup maysa a litro ti maysa. Adda met dagiti produktoda a naaramid idi 2011 agingga iti agdama. Makita dagitoy a produkto iti Inuwayan Farms iti nasao nga ili. Malaksid iti bugnay wine, adda pay partuatda a rosel wine malaksid kadagiti mulada a langkuas (turmeric), mint, kakaw, ken strawberries. (Aileen R. Rambaud)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 25, 2017 a bilang.)

DISIEMBRE 25, 2017

SARITA
 4 Ti Paskua ni Doktor Calangacang
     Joel B. Manuel
12 Mago iti Kasiitan
     Pelagio A. Alcantara

NOBELA
8 Oplan Maharlika (50)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (18)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Adda Bituen a Bagnos
   Ariel S. Tabag
17 Burburtia ti Paskua
   Benjamin P. Pacris
47 Daniw a Para Ubbing
   Adoracion B. Madarang

SALAYSAY
14 Panagserbi ti Anag ti Paskua
    Fr. Melchor Baided Palomares
16 Ti Sagut a Diakto Malipatan
      Remedios S. Tabelisma-Aguillon
26 Kastoy ti Nasamay a Panagpaadu iti An-annak ti Tilapia
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (66)
38 Don Clavio de Ylocos (70)
41 Miks & Tiks

KOLUM
18 Biag ni Ilokano
19 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
21 Saludsodem ken ni Apo Hues
23 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
20 Siled ti Kararag
22 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

Salip iti Daniw ti 4th Saniata Prize, silulukat agingga iti Enero 15

Salip daytoy iti panagsurat iti daniw iti lengguahe nga Ilokano, panggep ti Saniata Prize ti agbalin a maysa kadagiti paratignay dagiti mannaniw nga Ilokano nga agparnuay kadagiti baro a langa ti daniw nga Ilokano kabayatan met ti panangbigbigda kadagiti kannawidan a porma ti daniw nga Ilokano.

Narugian iti 2015, tinawen daytoy a pasalip ti Saniata Prize. Maipaayan iti pammadayaw a Hall of Fame ti makayalat iti tallo nga Umuna a Gunggona.

Dagiti Pagalagadan:

1. Maysa laeng a daniw ti idatag. Saan a makedngan ti tema, porma wenno kaatiddog ti isalip.

2. Masapul nga orihinal, di pay naipablaak, wenno saan a naipatarus manipud iti sabali a lengguahe ti isalip a daniw. No matakuatan a nabalusingsing daytoy a pagannurotan, maibabawi ti gunggona ket maparitanto metten a makisalip ti autor iti ania man a pasalip ti Saniata Prize.

3. Deadline ti panagidatag: Enero 15, 2018 (nayalud-od manipud iti Disiembre 15, 2017). Ipatulod babaen ti e-mail ti pakisalip iti asseng.tabag@gmail.com iti subject a “4th Saniata Prize.”

4. Masapul nga agusar iti nagan iti pluma (pen name) ti mannaniw. Iraman ketdi iti e-mail ti kompleto a nagan, numero iti selpon, ken adres ti pagtaengan wenno opisina.

5. Dagiti premio: 1st Prize: Php2,500.00; 2nd Prize: Php 2,000; 3rd Prize: Php1,500.00.

6. Mapadayawan dagiti mangabak iti okasion nga angayen ti isponsor ti Saniata Prize.

7. Makipagtagikua ti Saniata Prize kadagiti mangabak a daniw ket awan sungsungbatanna kadagiti mannaniw no bilang usarenna dagitoy iti ania man a wagas a kas iti pannakaipabuya, pannakaipablaak iti magasin wenno libro, ken pannakaipaskil iti social media. Agtalinaed ketdi ti copyright iti autor wenno mannaniw.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 15, 2017 a bilang.)

Panagawat iti aplikante a fellow iti 8th Pasnaan, agingga iti Enero 18

Agawat ti GUMIL Filipinas (GF), ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken iti ballasiw-taaw, kadagiti aplikante a fellow iti 8th Pasnaan Ilokano Writers’ Workshop (Pasnaan 8) agingga iti Enero 18, 2018, saan ket nga agingga iti Disiembre 15, 2017, kas immuna a naipakaammo.

Manamnama a maangay ti 8th Pasnaan inton Pebrero iti maysa nga unibersidad iti Ilocos Sur.

Masapul a mangidatag ti tunggal aplikante, babaen ti e-mail, iti portfolio ti ania man kadagiti sumaganad: (a) uppat a daniw; (b) dua nga ababa a sarita, (c) uppat a daniw a para ubbing, (d) dua a sarita a para ubbing, (e) dua a personal a salaysay. Masapul a nakasurat iti Ilokano dagiti nadakamat a sinurat ken addaan iti title page a nakailanadan ti nagan iti pluma ken linaonna (table of contents). Masapul a nakasurat ti nasao a portfolio iti Word format.

Malukonan dagiti manuskrito iti sabali a Word file a naglaon iti pudno a nagan ti autor, adres, pakakontakan a numero, email address, ababa a pakasaritaan ti biag (bionote) ken kabaruan nga ID picture, ken may-email iti gumil.filipinas@gmail.com; usaren ti paulo (subject) a “Pasnaan 8.”

Sangapulo a fellow ti mapili a maipaayanto iti libre nga akomodasion.

Para iti ad-adu pay nga impormasion, umawag wenno ag-text iti 0977 141 7901 (NME Valdez) wenno ag-e-mail iti gumil.filipinas@gmail.com. (Pasnaan 8 Secretariat)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 15, 2017 a bilang.)

Pagay a naandur iti ‘climate change,’ maibalakad nga imula dagiti mannalon

Ibalbalakad ti gobierno a dagiti koma barayti ti pagay a naandur iti panagbaliw ti panawen ti imula dagiti mannalon tapno di maapektaran ti kaadu ti apitda.

Iti agdama, kuna ti gobierno a nakapatanoren ti Philippine Rice Research Institute (PhilRice) iti 14 a barayti ti pagay a manamnama a makasaranget iti panagbaliw ti panawen (climate change).

Kinuna Roel Suralta, dadaulo ti Crop Biotechnology Center ti Department of Agriculture (DA), a pagsayaatan pay dagiti nasao a barayti, ad-adu iti 35 porsiento ti maapit no maidilig kadagiti agdama a barayti.

Karaman kadagiti barayti a naparnuay ti PhilRice ti Submarino 1 a makalasat iti pannakairaremna iti danum iti uneg ti dua a lawas. Sabali pay Tubigan 7 ken Tubigan 3 nga addaan met laeng iti kastoy a saguday.

Adda pay dagiti barayti ti pagay a naparnuay ti PhilRice a makaandur iti tikag ken iti lan-ak a gapuanan ti layus.


(Naipablaak iti Disiembre 18, 2017 a bilang.)

Ubbing a nabakunaan iti kontra denggue, siputan ti DepEd

Kinuna ti Department of Education (DepEd) itay Disiembre 2 a siputanna ti kasasaad dagiti ubbing nga agbasbasa a nairaman iti programa iti panagbakuna ti gobierno, kalpasan ti damag a makadangran ti bakuna kontra iti dengue a managan iti Dengvaxia kadagiti ubbing a nabakunaan a di pay nagsakit iti dengue fever.

Kinuna ni Health Secretary Francisco Duque III nga agingga iti Nobiembre 2017, mapan a 733,713 nga ubbing nga agtawen iti 9 agpangato ti nabakunaanen (umuna a dosis) ti National Capital Region, Central Luzon, ken Calabarzon.

Narugian ti programa iti panagbakuna kontra iti dengue idi Abril 2016 babaen ken ni agpapaay idi a Health Secretary Janette Garin iti babaen ti administrasion ni nag-Presidente Noynoy Aquino.

Bimtak ti kontrobersia iti programa iti panagbakuna kontra iti dengue nga agbalor iti 3.5-bilion pisos kalpasan nga inako ti Sanofi Pasteur (kompania ti parmaseutika) a maibatay iti baro a panagadal nga epektibo laeng ti bakuna a Dengvaxia kadagiti tattao a kinapeten ti dengue sakbay ti pannakabakunada, ngem agpeggad dagiti saan pay a kinapet ti dengue.


(Naipablaak iti Disiembre 18, 2017 a bilang.)

Plantasion ti Rosel iti Adams, Ilocos Norte

PLANTASION TI ROSEL ITI ADAMS, ILOCOS NORTE. Ni Mrs. Clarita Bayyeng ti Adams bayat ti panagpurpurosna kadagiti bunga ti rosel a maproseso a rosel wine. Iti Ingles, maawagan daytoy iti roselle (Hibiscus sabdariffa) ken nupay naggapu daytoy iti Central ken West Africa, agbiag met daytoy iti nadumaduma a paset ti lubong. Malaksid a maproseso a makan ti bungana daytoy a mula a kabagian ti kayanga, maar-aramid pay ti ukis ti kayona a tali wenno ikamen.  (Aileen R. Rambaud)


(Naipablaak iti Disiembre 18, 2017 a bilang.)

Seminar-Workshop, angayen ti Center for Ilokano Studies & Museum ti UNP

Angayen ti Center for Ilokano Studies & Museum, University of Northern Philippines, ti Ilokano Literary Seminar-Workshop iti pannakitinnulong ti GUMIL Filipinas-UNP Chapter.

Maangay ti nasao a seminar-workshop iti College of Criminal Justice Education Function Hall (3rd floor CCJE building) itoy a Disiembre 14-15, 2017, mangrugi iti alas otso iti bigat, babaen ti panagidaulo ni Dr. Eleanor R. Belizar, baro a  direktor ti nasao nga opisina.

Panggep ti nasao a seminar-workshop nga ipasagepsep kadagiti agad-adal ken mannursuro ti panagayat ken naun-uneg a pannakaawat iti pagsasao nga Ilokano, ken panagadal ti Ilokano grammar nangruna iti panagsurat. Ti tema daytoy a seminar: "Literatura Ilokana: Kinapateg ken Kinangayed.”

Yawis ti Center for Ilokano Studies ken ti GUMIL-UNP Chapter kadagiti agngayangay nga agbalin a mannurat ken kadagiti amin nga interesado iti panagsurat ken iti lengguahe ti idadar-ayda iti nasao a seminar. Agbayad ti tunggal umatendar iti registration fee a P200 a para iti seminar kit, pamedped ken pangaldaw.  (Alma C. Somera)


(Naipablaak iti Disiembre 18, 2017 a bilang.)

Nobela a “Salibadiok,” nailibro

Nayalnag itay nabiit ti Salibadiok a libro ni Mindo N. Aquino iti JVs Grille, Resort & Restaurant, Echague, Isabela. Daytoy ti “Salibadiok” a nobela ti autor a naipablaak iti Bannawag idi 2003.

Indauluan ni Baldovino Ab. Valdez, retirado nga Asst. Regional Director ti DILG, nagpaay a presidente ti Gunglo dagiti Mannurat nga Ilokano (GUMIL) iti Isabela ken agdama a presidente ti Sanggir dagiti Ilokano nga Awardee-Writers (SILAW), Inc., ti pannakayalnag ti libro.

Dimmar-ay pay iti nasao a pasken dagiti lokal a kameng ti media nga impanguluan da Benz Selmo, editor ti The Patriot iti Santiago City; Roland Colobong, publisher/editor ti Northeast Journal; ken, Edwin Valmonte, reporter, ti Maddela, Quirino.

Naisangayan a bisita ken nagsarita iti programa ni Dr. Dante M. Aquino, Research Director ti Isabela State University, Echague campus.

Nagatendar met ni Rogie C. Baysa, retirado a postmaster, sigud a presidente ti GUMIL Isabela, kameng ti Timpuyog Dagiti Mannurat iti Iluko iti Filipinas (TMIF) ken bise-presidente ti SILAW, Inc.

Nairaman pay kadagiti nagatendar dagiti sumagmamano nga empleado ti DENR iti San Isidro, Isabela, sigud a nagopisinaan ti autor a kas CENR Officer iti nasurok a 14 a tawen, ken dagiti estudiante ti Echague National High School nga indauluan ti adviser-da a ni Honorata V. Manrique-Pinto.

Kadagiti interesado nga agorder iti kopia ti Salibadiok, kontaken laeng ti autor iti email adress-na: aquinomind60@gmail.com wenno iti FB account daytoy.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 18, 2017 a bilang.)

DISIEMBRE 18, 2017

SARITA
 4 Meri Krismas, Abalayan!
    Hilario A. Espiritu, Jr.
12 Ti Testamento Idiay Bantay Sinai
     Francisco I. Ibe

NOBELA
8 Oplan Maharlika (49)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (17)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Ita a Disiembre, Saan nga Inton Abril
   Arnold C. Baxa
47 Daniw a Para Ubbing
   Anna Liza Madayag Gaspar

SALAYSAY
14 Laglagipentayo Koma Dagiti Ubbing
      Fernando B. Sanchez
16 Wow, Bolinao!
      Virgilio D. Domaloy
26 Agawidkan Ta Inka Agmula iti Tugi!
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (65)
38 Don Clavio de Ylocos (69)
41 Miks & Tiks

KOLUM
18 Biag ni Ilokano
19 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
21 Saludsodem ken ni Apo Hues
23 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
20 Siled ti Kararag
22 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

Fibercraft

FIBERCRAFT. Maawagan dagitoy nga eskultura a partuat ti fibercraft a kas suno ti panagkitikit. Dati a panagkitikit wenno wood carving ti negosio da agkabsat a Joel ken Gabriel Buyagao ti Ifugao ngem ita, addan puestoda iti fibercraft iti igid ti kalsada nasional iti Brgy. Agat, Sison, Pangasinan. Saan a kayo ti maaramat iti panagaramid iti fibercraft no di ket styrofoam a gatangenda iti Metro Manila wenno iti Bulacan. Napigsa daytoy a pamastrekan ta nangina dagitoy nga eskultura nga agpannuray iti kadakkelda. (Virgilio D. Domaloy)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 11, 2017 a bilang.)

Apit nga irik, immadu iti maika-3 a quarter

Impakaammo ti Department of Agriculture (DA) itay arinunos ti Nobiembre a ti yaadu ti apit nga irik ti kasayaatan a napasamak iti sektor ti agrikultura iti maika-3 a quarter ti 2017.

Kinuna ni Agriculture Secretary Emmanuel Piñol a nupay bimmassit ti bilang dagiti nataraken a manok ken nakalapan nga ikan iti maika-3 a quarter, dimmakkel met iti 14.17% ti apit nga irik.

Innayon nga awan ti rason a ngumina ti bagas gapu ta abunaw ti bagas a para iti pagilian.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 11, 2017 a bilang.)

Kayatmo ti maki-Pasnaan 8?

No ibilangmo pay laeng ti bagim nga agdadamo a mannurat iti Ilokano, padasem man ti agatendar iti workshop iti panagsurat iti Ilokano. Gundawayam ti panagawat pay laeng ti GUMIL Filipinas (GF), ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken iti ballasiw-taaw, kadagiti aplikante a fellow iti 8th Pasnaan Ilokano Writers’ Workshop (Pasnaan 8) a manamnama a maangay inton Pebrero iti maysa nga unibersidad iti Ilocos Sur.

Masapul a mangidatag ti tunggal aplikante, babaen ti e-mail, iti portfolio ti ania man kadagiti sumaganad: (a) uppat a daniw; (b) dua nga ababa a sarita, (c) uppat a daniw a para ubbing, (d) dua a sarita a para ubbing, (e) dua a personal a salaysay. Masapul a nakasurat iti Ilokano dagiti nadakamat a sinurat ken addaan iti title page a nakailanadan ti nagan iti pluma ken linaonna (table of contents). Masapul a nakasurat ti nasao a portfolio iti Word format.

Malukonan dagiti manuskrito iti sabali a Word file a naglaon iti pudno a nagan ti autor, adres, pakakontakan a numero, email address, ababa a pakasaritaan ti biag (bionote) ken kabaruan nga ID picture, ken may-email iti gumil.filipinas@gmail.com; usaren ti paulo (subject) a “Pasnaan 8.”

Sangapulo a fellow ti mapili a maipaayanto iti libre nga akomodasion.

Aggibus ti panagidatag iti aplikasion inton Disiembre 15, 2017. Para iti ad-adu pay nga impormasion, umawag wenno ag-text iti 0977 141 7901 (NME Valdez) wenno ag-e-mail iti gumil.filipinas@gmail.com. (Pasnaan 8 Secretariat)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 11, 2017 a bilang.)

“Bring home a friend” ita a Paskua, awis ni Teo

Kuna ti Department of Tourism (DOT) nga umno la unay ti pannakayalnag ti baro a programa a “Bring Home A Friend” (BHAF) iti panangrugi ti atiddog a tiempo ti Paskua ditoy Filipinas.

Programa ti DOT idi 1994, idi panawen ni Secretary Mina Gabor, ti BHAF ngem kinuna ni agdama a DOT Secretary Wanda Tulfo-Teo a napintas daytoy a programa a pangguyugoy kadagiti Filipino nga agawis kadagiti gagayyemda a ganggannaet nga umay bumisita iti Filipinas isu a biniagda ti BHAF.

Mabalin nga agnaed iti pagilian wenno iti ballasiw-taaw dagiti isponsor a Filipino, wenno dagiti agawis kadagiti umay bumisita iti pagilian.

Agpaut ti BHAF manipud iti Oktubre 15, 2017 agingga iti Abril 15, 2018. Mabalin met a mangabak iti premio dagiti isponsor a pakairamanan ti maysa a yunit iti condominium manipud iti Megaworld Corporation, kabarbaro a Toyota Vios, ken 200,000 a pisos ti balorna a gift certificate manipud iti Duty-Free Philippines idinto a dagiti ganggannaet a bisita, mabalinda ti mangabak iti round-trip nga international flight tiket ken tour packages iti Palawan, Cebu, ken Davao.

Tapno makarehistro, mapan iti Bring Home a Friend webpage iti babaen ti website ti DOT iti tourism.gov.ph. Mabalin met ti agrehistro kadagiti masungad nga aldaw kadagiti maipatakder a BHAF booth kadagiti napili nga internasional nga eropuerto iti Filipinas.

No ad-adu ti maawis a ganggannaet a bumisita iti pagilian, ad-adu met ti tiansa ti isponsor a mangabak iti premio.

Maibatay iti report ti Department of Foreign Affairs idi 2015, adda 9.1-milion a Filipino iti abrod. Nasurok a 3-milion ti agnaed iti Estados Unidos ti Amerika idinto a nasurok a 2-milion ti nakabase iti Tengnga a Daya (Middle East).


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 11, 2017 a bilang.)

Tallo a libro nga Ilokano, mayalnag inton Dis. 16

Mayalnag dagiti libro da Ariel S. Tabag, N.M.E. Valdez, ken Roy V. Aragon iti daytoy Disiembre 16, 2017 bayat ti Christmas Party ken pannakarambak ti Maika-51 nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Kamanilaan,  babaen ti panangsangaili ti Pamilia Bulong iti pagtaenganda iti Cadaing Village, Talipapa, Quezon City.

Yalnag ni Tabag ti Panangsapul iti Puraw a Kabalio, ti kaudian a nobelana a grantee ti 2013 National Book Development Board. Yalnag met ni Valdez, ti Dagiti Salaysay nga Ilokano, koleksion dagiti napili a salaysayna a naipablaak iti Bannawag. Agpada nga impablaak ti Saniata Publications dagiti dua a libro.

Yalnag met ni Roy V. Aragon ti Paksuy, ti kaunaan a chapbook iti dandaniw nga Ilokano iti babaen ti Gabriela Press.

Kadagiti interesado a maaddaan iti kopia dagiti nasao a libro, agteks iti 0917-697-8854 (Tabag), 0977-141-7901 (Valdez), ken 0927-794-2327 (Aragon).


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 11, 2017 a bilang.)

DISIEMBRE 11, 2017

SARITA
  4 Ti Pakasaritaan ti Karayan Cagayan
    Anna Liza Madayag Gaspar
12 Awanen ti Kas Kenka a Nabukelen
     Juan S.P. Hidalgo, Jr.

NOBELA
8 Oplan Maharlika (48)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (16)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Maysaak a Mangnganup
   Jobert M. Pacnis
20 Isublim Kaniak ti Kalman
    Amado I. Yoro
47 Daniw a Para Ubbing
     Marlyn Garcia-Del Rosario

SALAYSAY
16 Natalged ti Riknam No Addaka iti Vigan
     Eliseo B. Contillo
26 Tapno Adda Latta Pangalaan iti Bin-i a Pagay
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (64)
38 Don Clavio de Ylocos (68)
41 Miks & Tiks

KOLUM
14 Biag ni Ilokano
16 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
21 Saludsodem ken ni Apo Hues
23 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
18 Ti Bannawag ken Siak
19 Siled ti Kararag
22 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

Daing a Dekalidad

DAING A DEKALIDAD. Adu ti suki ni Manang Ester Hipolito ti Brgy. Damortis, Sto. Tomas, La Union, iti puestona a paglakuan iti daing a pusit, munamon, pingka (maawagan pay iti espada wenno bulong-unas), ken dadduma pay a daing, iti sango ti pagtaenganda iti krosing nga agpa-Dagupan, gapu ta garantisado a baro ken dekalidad. Iti met malem nga adda magatang a sadiwa ken kakalkalap a laki (pusit), munamon, bisugo, sapsap, pingka ken dadduma pay nga ikan, iti tiendaan ti Damortis nga adda laeng iti igid ti kalsada iti asideg. (Virgilio D. Domaloy)


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 4, 2017 a bilang.)

Organiko a panagtalon, inggunamgunam ni Villar

Ginutigot ni Sen. Cynthia Villar dagiti mannalon iti pagilian a rugiandan a suroten ti organiko a panagtalon ket gundawayanda ti yaadu dagiti pagilian nga agsapsapul kadagiti taraon a napataud babaen ti organiko a wagas.

Kangrunaan a nagkiddawan ni Villar iti tulong ti National Organic Agriculture Program (NOAP) tapno mapadur-as ti panageksport kadagiti organiko a produkto iti agrikultura ken mapasayaat dagiti produkto dagiti mannalon a para iti merkado iti ASEAN a kas kuna, ‘aglawa’ iti 2.3-trilion a doliar.

Ti NOAP ti maysa kadagiti kangrunaan a mangitantandudo iti organiko a panagtalon iti Filipinas. Sakupen pay daytoy ti pannakailako dagiti apit a napataud babaen ti organiko a panagtalon, ti pannakapaadu ti apit, ken pannakapasayaat ti kabaelan dagiti mannalon iti tay-ak ti organiko a panagtalon.

Kuna ni Villar a lima a porsiento iti kataltalonan ti Filipinas ti target a mapagbalin nga organiko itay napan a tawen ngem agingga ita, adda pay laeng iti tallo a porsiento. Kinunana ketdi nga addan dagiti probinsia a mangipampamuspusan tapno magteng daytoy a tarigagay.

Dinakamat pay daytoy a gapu iti saan a nasayaat a wagas ti panagtalon a kas iti sobra a panagusar kadagiti kemikal, immaboten iti 38 porsiento ti nadidigra kadagiti pagtatalonan.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 4, 2017 a bilang.)

Babbai iti pagilian, mabalindan ti mangala iti kontraseptibo iti DOH

Mabalinen a mapan mangala dagiti inna iti kontraseptibo kadagiti health center, local government unit, ken uray kadagiti gunglo sibiko, kas kuna ti Department of Health.

Mainaig daytoy iti kuna ni Health Secretary Francisco Duque III a panangibabawin ti Korte Suprema iti agdua-tawenen a temporary restraining order iti resolusion ti Food and Drug Administration’s (FDA) a nangsertipikar sakbayna iti 51 kontraseptibo a saan a pangregreg iti sikog (non-abortifacients).

Ngarud, kuna ni Duque a mabalinen a maisayangkat a mamimpinsan ti RPRH Law wenno Responsible Parenthood and Reproductive Health Law

Innayon pay daytoy a mabalinen nga inayon ti DOH dagiti agas a kontraseptibo kadagiti programa iti panagplano iti pamilia.


(Naipablaak iti Bannawag, Disiembre 4, 2017 a bilang.)

DISIEMBRE 4, 2017

SARITA
 4 An-annong
    Estela A. Bisquera-Guerrero
12 Bileg
     Rogelio A. Aquino

NOBELA
8 Oplan Maharlika (47)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (15)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Ita a Rabii
   Bayani M. Gabriel
47 Daniw a Para Ubbing
   Marlyn Garcia-Del Rosario

SALAYSAY
14 Isaganam ti Pusom a Pakaipasngayanto ni Apo Jesus
    Fr. Melchor B. Palomares
16 Nasalun-at ti Nalungpo nga Ubing?
    Virginia A. Duldulao, Ph.D.
26 Paksiaten Dagitoy a Sakit ken Peste ti Papaya
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (65)
38 Don Clavio de Ylocos (67)
41 Miks & Tiks

KOLUM
18 Biag ni Ilokano
19 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
21 Saludsodem ken ni Apo Hues
23 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
20 Siled ti Kararag
22 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

“It's More Fun in Philippine Farms,” inyalnag ti DOT

Kalpasan ti panangipromotda kadagiti baybay ken dadduma pay a nalalatak a disso, inyalnag itay nabiit ti Department of Tourism, iti pannakitinnulong dagiti dadduma pay nga ahensia ti gobierno, ti “It's More Fun in Philippine Farms.”

Panggep ti programa nga itandudo ti farm tourism, nga aglatlataken kadagiti turista ken biahero.

Indauluan da Tourism Secretary Wanda Teo, AAMBIS-OWA representative Sharon Garin, ken Senador Cynthia Villar ti pannakayalnag ti nasao a programa.

Kuna met ni DOT Undersecretary Frederick Alegre a manipud pay idi un-unana, am-ammon ti Filipinas a kas agrikultura a pagilian. Naruay ti kannawidantayo kadagiti palagip a paset daytoy ti agrikultura, kangrunaanna dagiti klasiko a kanta a kas iti “Bahay Kubo” ken “Magtanim Ay Di Biro.”

Idinto a nadakamat iti “Bahay Kubo” ti kinaragsak iti panagpatanor iti nateng iti arubayan, iladawan met ti “”Magtanim Ay Di Biro” ti kinatuok ti trabaho a panagtalon. Innayon ni Alegre a gapu iti  modernisasion, panawenen tapno masuktan ti ladawan ti panagtalon a kas natuok a trabaho.

Dinakamat met ni Alegre nga addan dagiti disso a para iti farm tourism iti pagilian, ket masapul laeng a maitudo no yan dagitoy. Kuna daytoy a makium-umandan kadagiti katinnulongda para iti pondo ken kapanunotan dagitoy tapno ad-adda pay a mapadur-as daytoy a gannuat.

Kinuna met ni Sen. Cynthia Villar, autor iti Farm Tourism Development Act, a naragsak ta impangag ti DOT ti kalikagum a mairaman dagiti farm a maidiaya a bisitaen dagiti biahero. Maragsakan ti senador nga aglatlataken ti farm tourism ket mangnamnama a magutigot dagiti agtutubo nga agadal iti maipapan iti panag-farm, ken makaidiaya iti ad-adu pay a maganar dagiti mannalon.

Malaksid iti DOT, adda pay ti interim Farm Tourism Development Board a mangpataray iti programa a buklen dagiti pannakabagi ti Department of Agriculture (DA), Department of Trade and Industry (DTI), ken ti pribado a sektor.


(Naipablaak iti Nobiembre 27, 2017 a bilang.)

Pinikpikan

PINIKPIKAN. No makasidsidaka iti pinikpikan a manok wenno pato, maysa a nalatak a luto iti Cordillera Region, saanen a masapul a sika a mismo ti mangpikpik ("killing me softly" kunada ta in-inut a patpatitem iti bassit a bislak wenno ruting ti bagi ti manok, banag a dildillawen ti dadduma nangruna dagiti animal welfare advocates) iti partiem a manok wenno pato. No addaka ti Siudad ti Baguio, adda lako a napikpikan a manok wenno pato iti merkado publiko ti siudad, naparti payen ken nategteg, kas iti tagilako daytoy nagaget a balasitang iti puestoda iti meat section ti tiendaan. Naimas a malauya ti napikpikan a manok wenno pato, nananam ti digona ta nagbalay ti dara iti lasag. Naramraman manen no malaokan iti etag wenno naasinan ken naipalag a karne ti baboy, ken adda pay laokna a bunga ken uggot ti sayote (nateng a nalatak met laeng iti Cordillera). (Roy V. Aragon)


(Naipablaak iti Nobiembre 27, 2017 a bilang.)

Agpuonan iti Overseas Filipino Bank, kuna ti DOLE

Ginutigot ti Department of Labor and Employment (DOLE) dagiti  overseas Filipino workers (OFWs) nga agpuonanda iti Overseas Filipino Bank (OFB) ken gundawayanda dagiti serbisio nga ididiayada gapu ta makipagtagikuada met iti nasao a banko.

Nabukel ti OFB babaen ti Executive Order (EO) No. 44 a pinirmaan ni Presidente Rodrigo Duterte itay nabiit. 

Kuna ni DOLE Secretary Silvestre Bello III a kas sekretario ti nasao a departamento ken kas sagudayen ti bilin ehekutibo, mabalin daytoy ti manginominar iti agtugaw iti hunta direktiba ti banko— maysa a mangibagi iti DOLE, maysa pay a mangibagi iti OWWA, ken maysa pay a mangibagi kadagiti Filipino a nakabase iti abrod. Mabalin met a manayonan ti pannakabagi dagiti OFWs babaen ti panaggatang iti ad-adu a shares a mangipalubos kadakuada a mangiggem iti dua wenno tallo a puesto iti hunta direktiba.

Gapu iti nasao a banko, kuna ni Bello a mapalag-an ti kasasaad dagiti minilion a Filipino nga agtrabtrabaho iti abrod babaen ti naurnos, natalged ken nalaka a serbisio iti panagremit malaksid nga adda pay managansiada.

Innayon ni Bello a napatung-edda ni Land Bank President Alex Buenaventura a ti interes laeng dagiti utang (loan) ket mapan a 2.5 a porsiento iti tinawen. Dakkel a banag daytoy no idilig kadagiti sabsabali a banko.

Kuna ni Bello a maipasdek dagiti sanga ti OFB kadagiti amin nga opisina ti Philippine Overseas Labor Administration.

Saan laeng a para kadagiti OFW ti banko ta agserbi pay daytoy a mangipaay kadagiti produkto ken serbisio iti pinansial nga umisu kadagiti kasapulan dagiti amin a Filipino iti abrod, ken ipangrunana ti mangipaay iti dekalidad ken naurnos a serbisio iti panagremit wenno panagipatulod dagiti OFW iti kuarta kadagiti ipatpategda iti Filipinas.

Babaen ti nadakamat nga EO, pagbalinen ti Land Bank of the Philippines (LBP) ti Philippine Postal Savings Bank (PPSB) a kas OFB.


(Naipablaak iti Nobiembre 27, 2017 a bilang.)

Aggibus iti Enero 15, 2018: Salip iti Sarita ti 20th AMMAFLA

Ipalagip ti Secretariat ti AMMA Foundation Literary Awards (AMMAFLA) nga agingga laeng iti Enero 15, 2018 ti panagawatna kadagiti entry para iti Salip iti Sarita ti Maika-20 nga AMMAFLA.

Nairanta ti pasalip ti AMMAFLA kadagiti agdadamo a mannurat iti Ilokano a “kas pangaron iti reggetda a mangpatadem pay iti plumada.”

Kas kadagiti sarita a nangabaken iti pasalip ti AMMAFLA, mairamanto met a mailibro dagiti sarita a mangabak iti daytoy nga edision ti AMMAFLA, kas kinuna dagiti mangimaton iti AMMAFLA a da Amado ken Gloria Yoro, Francisco ken Aurora Ponce, ken Alfredo ken Cherry Quibol (agpapada nga agindegen iti Hawaii).

Inruar ti AMMAFLA ti librona a Dagiti Premiado a Sarita (1997-2014) iti kombension ti GUMIL Filipinas, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken iti ballasiw-taaw, idi 2015. Naipalaon iti nasao nga antolohia dagiti nangabak a sarita iti AMMAFLA sipud narugian ti salip idi 1997 agingga iti 2014.

Dagiti pagannurotan ti maika-20 nga edision ti salip.

1. Aggibus ti salip iti Enero 15, 2018.

2. Agpaay laeng ti salip kadagiti agdadamo a mannurat iti Ilokano. Iti daytoy a salip, maibilang nga agdadamo ti mannurat no awan pay ti naipablaak a saritana iti Bannawag. No adda man, di koma nasursurok ngem tallo ti naipablaakna agingga iti Mayo 15, 2016 a bilang ti nasao a magasin.

3. Siwawayawaya ti autor a mangpili iti topiko ti isalipna a sarita.

4. Agatiddog ti sarita iti 10-15 a panid iti short bond paper, naimakinilia, wenno saan, naikompiuter iti doble espasio (Times Roman Medium 12 pts. iti computer), ken adda espasio wenno margin a maysa a pulgada iti amin nga igid ti papel.

5. Maysa laeng a sarita ti mabalin nga isalip ti tunggal autor.

6. Nasken nga orihinal, di pay naipablaak wenno naadaw iti ania man a sinurat ti isalip. Nasken met a saan a naipatarus ti pakisalip manipud iti sabali a lengguahe ken nasken a bukod a putar ti autor ti pakisalipna. Saan met a maawat ti sarita a naisalip idin iti AMMAFLA wenno iti sabsabali pay a salip iti panagsurat iti sarita ken ti sarita a naidatag pay a kas entry iti sabali pay a salip iti panawen a pannakaangay daytoy a salip ti AMMAFLA nga agpaut manipud iti pannakalukat daytoy a salip agingga iti pannakapadayaw dagiti mannurat a nangabak iti daytoy a salip.

7. Ti parbo a nagan ti autor ti agparang a naganna a kas autor ti sarita. Ipatulod ti pakisalip iti uppat a nadalus a kopia ken pakuyogan iti narikpan a sobre a naglaon iti pudno ken parbo a nagan ti autor, paulo ti pakisalip, kaudian a ladawan ken ababa a pakasaritaan ti biag ti autor, adres ti agdama a pagnaedan, agraman email address ken numero ti selpon wenno telepono a mabalin a pakakontakan iti autor. Iti rabaw ti sobre, isurat ti paulo ti sarita ken parbo a nagan ti autor.

8. Ipatulod ti pakisalip babaen ti koreo wenno personal nga idatag iti daytoy nga adres: Short Story Writing Contest, 20th AMMAFLA, c/o Bannawag, Manila Bulletin Publishing Corp., Muralla corner Recoletos Sts., Intramuros, 1002 Manila. Nasken a maawat ti Bannawag ti pakisalip iti di naladladaw ngem iti Enero 15, 2018. Saan a mairaman iti salip ti entry a maawat kalpasan dayta a petsa.

9. Dagiti gunggona: Umuna a Gunggona, P10,000.00; Maikadua, P8,500.00; ken Maikatlo, P7,000.00. Maipaayan pay dagiti mangabak iti sertipiko ti pammadayaw. Adda met karbengan dagiti hurado a mangkissay iti bilang dagiti mangabak no awan ti makapatar iti bukodda a pagbatayan dagiti mangabak. Mabalinda met ti mangparnuay iti sabali wenno nayon a gunggona, no kasapulan.

10. Mapakaammuanto dagiti mangabak no kaano ken sadino ti pakapadayawanda. No met matakuatan a sinalungasing ti mangabak ti Pagannurotan Blng. 2 wenno ti Blng. 6, maibabawi ti premiona ken mapawilanton a makisalip iti ania man a pasalip ti AMMAFLA.


(Naipablaak iti Nobiembre 27, 2017 a bilang.)

NOBIEMBRE 27, 2017

SARITA
 4 Agabroden ni Baket
    Cecilio T. Teñoso
12 Ina
     Eden L. Cachola

NOBELA
8 Oplan Maharlika (46)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (14)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Panagkabsat
   Junley L. Lazaga
20 Padaya ken Ragragsak
   Jaime M. Agpalo, Jr.
34 2 a Soneto
    Honor Blanco Cabie
47 Daniw a Para Ubbing
     Diana Sagario-Macalos

SALAYSAY
14 Komustan ti Marcos Vs. Robredo?
     Neyo Mario E. Valdez
16 Intayon Idiay Tubajon!
      Remedios S. Tabelisma-Aguillon
19 Ni Lolo Artemio ti “Tali King” ti Ilokandia
      Leilanie G. Adriano
26 Naganar Met a Pamastrekan ti Kalamansi
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (63)
38 Don Clavio de Ylocos (66)
41 Miks & Tiks

KOLUM
21 Saludsodem ken ni Apo Hues
23 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
18 Siled ti Kararag
22 Dagiti Pagannurotan ti AMMAFLA 2018
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

Palagip iti Maika-7 a Salip iti Sarita ti ALVIYA

Ipalagip ti Secretariat ti ALVIYA Literary Foundation nga agpatingga ti Maikapito a Pasalip ALVIYA (2017-2018) iti Enero 31, 2018. Tinawen nga is-isponsoran daytoy ni Alex V. Yadao, maysa a patron ti Literatura Ilokana a tubo iti Libertad, Abulug, Cagayan ngem agdama nga agnanaed iti Siudad ti New York iti Estados Unidos. Imatonan met daytoy ni Dr. Freddie Pa. Masuli ti Cagayan State University ken iti pannakitinnulong ti GUMIL Cagayan.

Dagiti pagalagadan:

1. Agpatingga ti panagawat ti Secretariat kadagiti maisalip a sarita iti Enero 31, 2018.

2. Silulukat ti salip kadagiti amin nga agsursurat iti sarita nga Ilokano.

3. Nawaya ti makisalip a mangpili iti tema a kayatna a suraten.

4. Agatiddog ti pakisalip iti 15-25 a panid iti short bond paper, nai-computer (agusar iti Times New Roman, Font Size 12) iti doble espasio ken addaan iti maysa a pulgada a margin iti amin nga igid ti bondpaper.

5. Maysa laeng a sarita ti maipalubos nga isalip ti tunggal makisalip a mannurat.

6. Nasken a bukod a putar ti autor ti maisalip, saan pay a naipablaak iti ania man a magasin, ken saan a patarus manipud iti ania man a lengguahe.

7. Ti laeng parbo a nagan ti autor ti agparang iti manuskrito a maisalip. Mapakuyogan ketdi ti opisial nga entry iti maysa pay a dokumento a nakailanadan dagitoy: paulo ti sarita, parbo ken pudno a nagan ken kabibiag ti autor agraman numero a pakakontakan kenkuana.

8. Ipatulod dagiti dua a dokumento (sarita ken ti impormasion maipanggep iti autor) babaen ti electroniko a wagas (email) iti daytoy nga email account: freddie.padua.masuli@gmail.com.   Saanen a masapul pay ti nakaprinta a kopia.

9. Nasken a maipatulod iti Secretariat dagiti dua a dokumento iti saan a naladladaw ngem alas-11:59 ti Enero 31, 2018 (oras iti Filipinas).

10. Saan a mabaliwan ti pangngeddeng dagiti hurado malaksid no maduktalan a nasalungasing ti Pagannurotan Bilang 6. Dinto metten mapalubosan ti autor a makisalip pay kadagiti sumarsaruno a pasalip ti ALVIYA.

11. Makipagtagikua ti ALVIYA Literary Foundation kadagiti mangabak a sarita nupay adda karbengan ti autor iti copyright daytoy. Maaddaan pay ti agpasalip iti karbengan a mangipablaak kadagitoy mangabak a sarita iti ania man a wagas a kayatna karamanen iti elektroniko ken tradisional a wagas ti panagipablaak.

12. Dagiti Gungona : First Prize: P15,000.00; Second Prize: P10,000.00, Third Prize: P5,000.00; ken dua a panglinglingay a premio a sag-P2,000.00. Maipaayanto met dagiti mangabak iti sertipiko ti pammigbig.

13. Maiwaragawag dagiti mangabak a sarita iti di naladladaw ngem iti umuna a lawas ti Abril 2018 ken mayawatto dagiti premio bayat ti tinawen a Nailian a Kombension ti GUMIL Filipinas.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 20, 2017 a bilang.)

Miracle Fruit

MIRACLE FRUIT. Naayatan a nangiggem iti bunga ti Miracle Tree ni Jenny Vi Irorita, maysa a mannursuro iti Gonzaga South Central School, idi makitana daytoy iti ilalabasda iti kalsada iti Lal-lo, Cagayan. Calabash Tree wenno Crescentia cujete ti awag iti daytoy a kayo ngem ad-adda nga am-ammo ditoy Filipinas a kas Miracle Tree. Adu ti mangibagbaga nga adu ti maagasan ti bunga daytoy karaman ti kanser. Maragadi ti bunga ti Miracle Tree gapu ta natangken ti ukisna sa makarus ti nagunegna. Kalpasanna, maipaburek, masagat, sa maipainum. Iti Central ken South America ti pakasarakan iti adu a Calabash Tree ta sadiay ti nagtaudan daytoy a kayo. Idiay Mexico, maus-usar sadiay a paginuman wenno malukong ti sabut daytoy. (Roselyn C. Campano)

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 20, 2017 a bilang.)

Agrikultura iti PH, maparang-ay koma tapno di pumanaw dagiti mannalon

Ginutigot ti Food and Agriculture Organization (FAO) ti United Nations ti gobierno ti Filipinas a parang-ayenna koma ti agrikulturana babaen ti pannakaipaay ti umdas a puonan ken dadduma pay a kasapulan dagiti agnaed kadagiti away; iti kasta, malapdan ti ipapanaw dagiti mannalon a mapan mangged iti ballasiw-taaw.

Kinuna ni José Luis Fernández, pannakabagi ti FAO iti Filipinas, a ti ipapanaw dagiti mannalon ti maysa kadagiti isyu a rumbeng koma a risuten ti gobierno ti Filipinas nangruna kadagiti lugar a pagrarairaan ti kinakurapay ken gubat.

Iti pannakarambak ti World Food Week itay nabiit, kinuna ni Fernandez nga iti nabayagen a tiempo, maipangpangrunan iti panagtintinnulong ti Department of Agriculture (DA) ken ti FAO maipapan iti panagpuonan para iti pannakapadur-as dagiti away ken iti pannakaipanamnama ti kaadda ti umdas a suplay ti taraon.

Kunana a karaman ditoy ti pannakapaadu ti apit kadagiti talon, pannakaisubli ti pagbiagan kalpasan ti didigra, pannakatarabay dagiti tattao a maaddaan iti kabaelan (skills) malaksid iti panagtalon tapno manayonan ti pagbiaganda, pannakaisuro kadagiti mannalon iti kabaelan nga agnegosio, ken pannakaipasdek dagiti sistema tapno maidanonda iti merkado dagiti produktoda. 

Ngem kuna daytoy nga adu pay ti nasken a maaramid tapno maparnuay ti oportunidad para kadagiti pamilia kadagiti away tapno agtalinaedda iti away ken dumur-asda iti mismo nga awayda.

Mangnamnama ketdi ti FAO a kabaelan ti gobierno ti Filipinas nga ipakat dagiti nasken a maaramid tapno mapaadu ti apit.

Maibatay iti panagadal a naipablaak itay nabiit, kuna ti FAO nga iti laksid ti kaadda ti rebelion ken dadduma a problema iti urnos ken talna iti Filipinas iti dua a napalabas a dekada, nabaelan ti Filipinas nga inkabassit ti bilang dagiti malnourished nga ubbing iti pakabuklan ti populasionna.


(Naipablaak iti Nobiembre 20, 2017 a bilang.)

Sultip kontra droga ken pannakarames

Nangirusat ti Council for the Welfare of Children (CWC) iti kampania nga agpanggep a mangyadayo kadagiti ubbing iti droga ken dadduma pay a kita ti kinaranggas.

Iti pannakayalnag ti maika-25 a tinawen a pannakarambak ti National Children’s Month (NCM) itay Nobiembre 6, kiniddaw ti CWC ken dagiti katinnulong daytoy ti pannakipartisipar ti publiko iti proyekto daytoy a “Pito, Bata, Pito! A Call 4 Help” (C4H). Ti tema ti National Children's Month para itoy a tawen: “Bata: Iligtas sa Droga!”

Kuna ni CWC Executive Director Mitzi Cajayon-Uy a ti nasayaat iti sultip (pito iti Tagalog), mausar ti biktima ta di makapagpatulong ti umel kas pagarigan marames. Agserbi ti sultip a kas pagilasinan iti agkasapulan iti tulong ta no adda agsasaruno a sultip, mabalin nga adda karkarna a mapaspasamak.

Paset ti kampania ti pannakaur-or ti donasion nga igatang iti maysa a milion a sultip a maited kadagiti ubbing iti sibubukel a pagilian bayat ti tiempo ti Paskua.

Innayon ni Cajayon-Uy nga ikalkalikagumda met a maisubli dagiti child protection unit iti tunggal barangay tapno maipanamnama a maammuan dagiti ubbing dagiti karbenganda iti baet dagiti operasion dagiti autoridad kontra iti droga.


(Naipablaak iti Nobiembre 20, 2017 a bilang.)

Dua nga antolohia, isagsagana ti GMM

Dua a libro ti isagsagana ita ti GUMIL Metro Manila, maysa nga antolohia dagiti sarita a para ubbing, ken maysa nga antolohia dagiti daniw iti Ingles.

Da Cles B. Rambaud, editor ti Bannawag, ken Ariel S. Tabag, Poetry Editor ti Bannawag, ti agpaay nga editor ti umuna nga antolohia; ni met Bucaneg Awardee Honor Blanco Cabie ti editor ti maikadua a libro. Manamnama a mairuar dagitoy a libro iti 2018.

Dagiti kameng ti GUMIL Metro Manila, aktibo wenno saan, ken uray dagiti dati a kameng no la ketdi regularda a kameng ti GUMIL Filipinas, ti maawis a mangidatag kadagiti sinuratda.

Iti sarita a para ubbing, maysa agingga iti dua ti idatag. Iti daniw, tallo agingga iti lima. Mabalin ti agidatag iti daniw a nasurat iti Ilokano (maipatarusto). No naipablaaken ti sinurat, ilanad ti nakaipablaakanna ken petsa ti pannakaipablaakna.

Mapakuyogan dagiti sinurat iti pakasaritaan ti biag ti autor (saan nga at-atiddog ngem maysa wenno dua a parapo) ken pakuyogan iti kaudian a retrato iti 'jpeg' a file format.

Ipatulod babaen ti email dagiti sinurat a sarita iti clesrambaud@gmail.com wenno asseng.tabag@gmail.com, ken daniw iti poetn.peasant@yahoo.com. Masapul a maawat dagiti sinurat iti di naladladaw ngem Enero 31, 2018. Para iti detalye, makiuman kadagiti editor babaen dagiti email address iti ngato.

(Naipablaak iti Nobiembre 20, 2017 a bilang.)

NOBIEMBRE 20, 2017

SARITA
  4 Nenita
    Arnold C. Baxa
12 Sangapirgis a Dungngo
    Prudencio C. Andrion


NOBELA
8 Oplan Maharlika (45)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (13)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Agpinnaludipta Latta
   Leonardo Tejano
47 Daniw a Para Ubbing
    Adoracion B. Madarang

SALAYSAY
14 “‘Lo-Diyes! ‘Lo-Diyes!”
     Rene B. Ragunton
26 Agtarakenka iti “Ariwawa”
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (61)
38 Don Clavio de Ylocos (64)
41 Miks & Tiks

KOLUM
16 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
19 Saludsodem ken ni Apo Hues
21 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
17 Siled ti Kararag
18 Dagiti Agad-adal nga Ubbing ken ti Bannawag
20 ‘Tay Kurso a Bokasional ti Alaem, Nakkong!
22 Dagiti Pagannurotan ti ALVIYA 2018
23 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

Ukay-ukay iti Night Market

UKAY-UKAY ITI NIGHT MARKET. Naragsak dagitoy a tindera ti ukay-ukay a mangpadpadaan kadagiti kustomerda iti puestoda iti sigud a nakaipasdekan ti Bayanihan Hotel iti Siudad ti Baguio nga adda laeng iti asideg ti Burnham Park.  Am-ammo ti Siudad ti Saleng a kas Ukay-ukay Capital of the Philippines. Daydaywen dagiti aggatang ti rinabii a night market iti Harrison Road a pakagatangan kadagiti napipintas ken nalaka nga aruaten. (VIRGILIO D. DOMALOY)


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 13, 2017 a bilang.)

Mannursuro, nasken nga ammoda ti umno a panagiggem iti kuarta

Sakbay pay a mangrugida nga agtrabaho kalpasan a makastrekda iti trabaho, guyugoyenen dagiti agpapautang iti kuarta dagiti titser kadagiti para publiko a pagadalan agingga a maruamda ken mailumlomda iti utang.

Daytoy ti rason a kuna ni Department of Education (DepEd) Secretary Leonor Briones a masapul a masursuruan dagiti titser maipapan iti umno a panagiggem iti kuarta.

Dinakamat ni Briones nga iti agdama, agdagup ti utang dagiti titser manipud kadagiti lehitimo nga agpapautang iti mapan a P170-bilion.

Kinuna ni Briones nga idi mangrugi iti trabahona iti DepEd idi 2016, mapan a P120-bilion ti dagup ti utang dagiti titser. Kalpasan ti makatawen, ngimmato iti 42 a porsiento ti utang dagitoy.

Mainaig itoy, kinuna ni Briones nga indiaya ti Prudence Foundation, malaksid pay dagiti sabsabali nga institusion, ti tulongna kadagiti titser tapno masursuruan dagitoy iti umno a panangimatonda iti sueldoda.

Innayon ni Briones nga addan naiwayat a panagadal maipapan iti panagutang ken pannagasto dagiti titser tapno maitudo ti ramut ti problema iti kuarta dagiti titser.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 13, 2017 a bilang.)

Agannad iti trabaho iti ‘third country,’ kuna ti POEA

Binalakadan ti Philippine Overseas Employment Administration (POEA) dagiti mangmangged a Filipino nga adda iti sabali a pagilian nga agannadda koma iti panagawatda iti diaya a trabaho.

Mainaig daytoy kadagiti naawat a report ti POEA nga adda dagiti Filipino a household service workers (HSWs) iti Hong Kong, Singapore ken Cyprus a maaw-awis nga umakar kadagiti sabali a pagilian kas iti Dubai, Mongolia, Turkey ken Russia ngem naduktalanda a saan unay a nasayaat ti kasasaad ti panagtrabaho ket wenno nakarkaro pay gapu ta peke dagiti dadduma a maididiaya a trabaho.

Kaaduanna a ganggannaet dagiti recruiter manipud kadagiti third country nga addaan kadagiti kakadua a Filipino.

Kas proteksion, masapul a siguraduen ti aplikante nga addaan iti umisu a working permit, visa ken kontrata nga aprobado ti Philippine Overseas Labor Office (POLO) ken naproseso iti POEA, sakbay a pumanawda a mapan iti third country.

Maibilang a third country ti papanan ti Filipino no rummuar daytoy manipud iti pagilian a nairanta a pagtrabahuanna (second country) idi pimmanaw iti Filipinas.


(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 13, 2017 a bilang.)

NOBIEMBRE 13, 2017

SARITA
 4 Ni Rapit, ti Mannanakaw
    Rolando A. Seguro, Jr.
14 Iti Sakaanan ti Tanem
      Leonardo Q. Belen

NOBELA
10 Oplan Maharlika (44)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Yuri (12)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Am-ammonakanto Latta
   Corazon F. Quiamas
47 Daniw a Para Ubbing
     Marlyn Garcia-Del Rosario

SALAYSAY
26 Nabunga Dagitoy a Pipino
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (61)
38 Don Clavio de Ylocos (64)
41 Miks & Tiks

KOLUM
17 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
21 Saludsodem ken ni Apo Hues
22 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
8 Komusta ti Mulayo a ”Bannawag @ 80 Commemorative Tree”?
11 Netizone
16 Biag ni Ilokano
18 Ti Bannawag ken Siak
19 Siled ti Kararag
20 Pasiarenyo Met ti Baler!
23 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

Binigat a Zumba

BINIGAT A ZUMBA. Naipakadawyanen kadagiti taga-Siudad ti Baguio a naayat iti ehersisio ti binigat a zumba iti Burnham Park.  Bayat ti panagsala ken panangkompasda iti tokar babaen ti panangiwardas ti pannakalider, di met agressat ti panag-jogging wenno panagpagnapagna dagiti senior citizen, estudiante, ken dadduma pay a naayat iti ehersisio iti aglikmut ti nalatak a parke. (VIRGILIO D. DOMALOY)


(Naipablaak iti Nobiembre 6, 2017 a bilang.)

Museo kadagiti ili, mapaadda koma, kuna ni Briones

Ginutigot ni Department of Education (DepEd) Secretary Leonor Magtolis Briones dagiti local government units (LGUs) ken dadduma pay a maseknan a mangipatakderda iti museo kadagiti lokalidadda para kadagiti amin nga agad-adal iti pagilian.

Kuna ni Briones iti bitlana bayat ti seremonia ti pannakailagip ti pannakaileppas ti National Museum of Natural History (NMNH) itay Septiembre 30 nga arapaapna nga amin koma a 27-milion nga agad-adal ket maikkanda iti gundaway a mangbisita iti naisangsangayan a pasdek (ti National Museum). Dinakamatna ti nasao a pasdek a kas napintas ken makaparukbab.

Nagyaman met ni Briones iti saan a panagsingsingir iti entrance fee ti museo ken iti panagbalbalin daytoy a kangrunaan a sentro ti edukasion, siensia, ken kultura.

Kunana a naisangsangayan a banag kadagiti ubbing a maimatangan ken masdaawda kadagiti painting ni Juan Luna, ken makitada dagiti eskultura, ken dagiti pisikal nga ebidensia ti napalabastayo a Filipino.

Kangrunaan a pangawis ti NMNH ti estruktura a “Tree of Life” a naaramid iti sarming ken aluminum a nangakkub iti sibubukel nga arubayan, ken iti “Paradise” ni Ramon Orlina.

Dagiti met koleksion ti museo, kas kadagiti eksibit iti botania ken zoolohia, maibilang a saan a pormal a nayon ti maadal iti klasrum, kas mayayon iti pannakayimplimenter ti napasayat a kurikulum ti DepEd— ti K to 12 Basic Education Program ngem kuna ni Briones a dakkel ti maitulong dagitoy para iti naan-anay a pannakamuli dagiti ubbing.

Maysa laeng ti DepEd kadagiti institusion a tumultulong iti NMNH. Karaman pay kadagiti tumultulong ti Pilipinas Shell Foundation, Bloombery Cultural Foundation, Inc., Phinma Group, Ayala Corporation, Hyundai Asia Resources, Inc., BDO Unibank, Inc., Megaworld Foundation, Inc., Sun Life Philippines Foundation, Inc., Ramon and Milagros del Rosario family, First Philippine Holdings Corporation, PLDT SMART Foundation, Inc., Zuellig Family, Jesus V. Del Rosario Foundation, Inc., Mercury Drug Corporation, SGV Foundation, Inc., ken Museum Foundation of the Philippines, Inc.


(Naipablaak iti Nobiembre 6, 2017 a bilang.)

Tips a pangpasalun-at iti panunot manipud iti DOH

Nangipaulog ti Department of Health (DOH) itay nabiit kadagiti tips a pangontra iti stress tapno matulongan dagiti umili a mangmantener ken mangitandudo iti nasalun-at a panunot.

Kuna ti DOH a pangur-urayan daytoy iti pannakaanamong iti Kongreso ti gakat maipapan iti salun-at ti panunot (mental health).

Umuna, masapul a maam-ammo ti bukod a bagi wenno mapatan-ay ti kababalin a mangamiris iti pampanunot, rikna ken kababalin ti tunggal maysa tapno ad-adda pay a maam-ammo ti maysa a tao ti bukodna a bagi.

Kuna ti ahensia a no naun-uneg ti pannakaammom iti bagim wenno pannakaarisitmo iti bukodmo a rikna, ken silulukatka kadagiti padas iti biag, ad-adda met a makaadaptar kadagiti panagbalbaliw nga umisu kenka.

Napateg met ti panagyiskediul wenno panangimaton a nasayaat iti oras ken adda met koma tiempo a para iti siesta, tapno manamnama a magun-od dagiti kalkalikaguman ken makarelaks ti bagi ken panunot.

Ti siesta ket iriridep wenno apagbiit a panaginana tapno “ma-recharge ti bateria.” Babaen daytoy, ad-adu pay ti magapuanan.

Makaikkat met iti depression ken makapadur-as iti panagtalek iti bagi ti panagdengngeg iti musika, idinto a ti masahe, paksiatenna ti stress, palukayenna dagiti piskel ken alay-ayanna dagiti sakit ti ulo ken parikut iti pannaturog.

Masapul met ti panagwatwat tapno mapalukayan dagiti piskel ken maparittuok dagiti susuop. Babaen itoy, manayonan ti bagi iti suplay nga oksiheno.

Wayawayaan met ti isem ti stress ken pakalmaenna ti tao, malaksid a paragsaken ken palapsatenna ti tao.

Kasta met a mapaksiat ti stress babaen ti pannakiraman kadagiti aktibidad a mainaig iti espiritualidad; mangipaay iti oras a para iti pannakinaig ken ni Apo Dios.

Makiraman met kadagiti isport kas iti basketball, tennis, kdpy. tapno makarelaks ti panunot.

Inaprobaran itay nabiit ti Komite iti Salun-at ti Kamara ti gakat nga agpanggep a mangipaay iti komprehensibo a nailian a programa iti pannakaaywan ti salun-at ti panunot (mental health) ken ti pannakayabel wenno pannakairamanna kadagiti kangrunaan a health care delivery system iti pagilian.


(Naipablaak iti Nobiembre 6, 2017 a bilang.)

NOBIEMBRE 6, 2017

SARITA
 4 Ti Lubong ni Anastasia
    Ronelyn B. Ramones

NOBELA
10 Oplan Maharlika (43)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
12 Yuri (11)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
6 Iti Lagip ti Maysa a Mannaniw
   Jaime M. Agpalo
17 Panagsubli
    Bayani M. Gabriel
47 Daniw a Para Ubbing
      Ileen M. Piornato

SALAYSAY
18 Papanan ti Kararua ti Pimmusay?
      Fernando B. Sanchez
26 Napintas a Panguartaan ti Panagmula iti Guapple
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (60)
38 Don Clavio de Ylocos (63)
41 Miks & Tiks

KOLUM
14 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
21 Saludsodem ken ni Apo Hues
22 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Biag ni Ilokano
8 Komusta ti Mulayo a ”Bannawag Diamond Jubilee Tree”?
11 Netizone
15 Tao, Lugar, Pasamak
16 Ni Tina ken ti Penpalna
17 Siled ti Kararag
20 Di Nakappapati Ngem Pudno
23 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

Panagkalap iti Palileng

PANAGKALAP ITI PALILENG. Luklukiben dagitoy taga-Musimut, Kabugao, Apayao dagiti bato iti paset ti maysa a sanga ti Karayan Sicapo a pinaatiananda babaen ti panangsarep wenno panangipaturongda iti agus ti karayan iti sabali a sangana. Lagdaw, kappi, tilapia, mori ngem ad-adu a palileng (akinkanawan a ladawan) ti nakalapanda. (Dexter M. Fabito)


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 30, 2017 a bilang.)

Panagyaman

Agyaman ti Pamilia Diaz kadagiti amin a simmaranay ken nakipagladingit iti ipupusay ni Manuel S. Diaz, 78, mannurat ti Bannawag a tubo iti Nagsaag, San Manuel Pangasinan, idi Oktubre 4, 2017.

Impaay ti GUMIL Filipinas kenkuana ti kangatuan a pammadayaw a para kadagiti mannurat nga Ilokano, ti Pedro Bucaneg Award, idi 2000, mabigbig ni MSD a mannurat iti ababa a sarita iti Ilokano a pakairamanan ti “Ti Kalgaw, ti Libut ken ti Sangabotelia a Tudo” ken iti sarita iti English a pakairamanan ti “Rice for the Moon;” impatarusna met iti Ilokano ti “America is in the Heart” a nobela ni Carlos Bulosan; ken nobelista babaen ti nobela a “Paraiso a Papel.”

Nagturpos ni Mang Moling, awagna iti barangayda, iti Bachelor of Literature iti University of Sto. Tomas, nagserbi iti gobierno iti aganay a 32 a tawen a pakairamanan ti panagpaayna nga OIC Director ti Philippine Information Agency, Region I, San Fernando City, La Union a nagretiruanna idi 2001. Nagpaay pay a Punong Barangay ti Nagsaag (2002-2007), malaglagip iti panangilungalongna iti pannakaipasdek dagiti street light iti kadaklan a paset ti barangay.

Inulilana ni Wilfredo “Alan,” maysa a nurse, bugbugtong nga anakda iti daydi Maestra Estefania Lacerna Diaz, umuna a kapisi ti pusona, ti Mabini, Gamu, Isabela; ni Rowena Sicam Diaz a manugangna (agdama nga OFW idiay Hong Kong) nga ina da Steffie ken Clouie nga appokona; ni Mrs. Felicidad Diaz Torres, kakaisuna a sibibiag a kabsatna; ken ni Mrs. Eufemia Lopez-Diaz, agdama a kaingungotna.

Naitabon iti Laya Memorial Park, Guiset Sur, San Manuel, Pangasinan idi Oktubre 12, 2017, kalpasan ti pannakaaramid ti necrological service iti covered court ti Nagsaag Elementary School ken kalpasan ti funeral service iti Assembly of God Church iti Nagsaag nga indauluan ni Pastor Teoddy Piscador. (Prescillano N. Bermudez).


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 30, 2017 a bilang.)

Libro a para ubbing ni Gaspar, nayalnag

Nayalnag itay nabiit ti The Legend of Cagayan River, ti maikadua a libro a para ubbing ni Anna Liza Madayag Gaspar, mannurat ti Bannawag. Inladawan ni Glednford Lumbao ken naimaldit iti Ingles ken Filipino, impablaak daytoy ti Kahel Press, ti maysa nga imprint ti Saint Matthews Publishing Corp.

Kas kuna ni Prof. Michael Charleston “Xiao” Chua, maysa a historiador ken mannursuro iti De La Salle University, saan nga istoria idi un-unana a panawen ti The Legend of the Cagayan River no di ket maysa laeng a partuat ti panunot ti maysa a mannurat iti agdama a kaputotan.

Innayonna a nupay innala ni Gaspar ti arte ti sarsarita idi ugma, inkabilna daytoy iti nasional nga agpang; nga imbes a pakaseknan laeng koma ti manmano a grupo daytoy a sarita, nagbalin ketdi, iti adu a wagas, a maysa a sarita a para iti pagilian a tumulong a mangbukel iti kinaasinotayo.

Kadagiti interesado a maaddaan iti kopia ti libro, kontaken ti autor iti 0925 552 5277 wenno ag-e-mail iti annalizagaspar@gmail.com.


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 30, 2017 a bilang.)

P10-milion, nayon a pondo dagiti SUC

Dakkel a tulong kadagiti state colleges and universities (SUCs) ti nayon a P10-milion a para iti capital outlay ti tunggal maysa kadagitoy iti tawen 2018.

Kas kuna ni Sen. Sonny Angara, mausar daytoy a paggatang kadagiti ramit a para iti panagsagana iti pannakayimplementar ti linteg iti Universal Access to Quality Tertiary Education.

Segun ken ni Angara, kalikagumanda a masigurado a saan laeng a maaddaan dagiti SUCs iti umdas a badiet tapno mayimplementar ti libre a tuision, no di pay ket maponduan ti pannakayimplementar dagiti maipangpangruna a protekto iti impraestruktura ken pannakapasayaat dagiti ramit tapno ad-adda pay a maipaay dagitoy ti dekalidad nga edukasion.


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 30, 2017 a bilang.)

Visa, saan a kasapulan dagiti mapan iti Taiwan

Saanen a masapul dagiti Filipino ti visa tapno makastrekda iti Taiwan, gapu man iti negosio wenno gapu ta kayatda laeng ti agpasiar, no la ketdi saanda nga agpaut iti Taiwan iti nasursurok ngem 14 nga aldaw. nga agplamplano a bumisita iti Taiwan Kas impakaammo ti Taiwan Economic and Cultural Office (TECO) iti Manila, mangrugi ti visa-free nga iseserrek iti Taiwan itoy a Nobiembre 1 ken agpaut daytoy a pribilehio kadagiti Filipino agingga iti Hulio 31, 2018, kas pamadasan. Paset daytoy ti “New Southbound Policy” ti Taiwan tapno mapasayaat pay ti relasion ti Taiwan ken ti Filipinas.

Malaksid iti ibibisita ken negosio, sakup pay ti visa-free dagiti Filipino a kayatna ti mapan iti Taiwan tapno bisitaenda ti kabagianda sadiay wenno dumar-ayda iti taripnong wenno pasken.

Dagiti kasapulan tapno makapan dagiti Filipino iti Taiwan a saanen a nasken ti panangalada iti visa: masapul a ti pasaporteda, mabalin pay a mausar agingga iti innem a bulan manipud iti petsa ti iseserrekda iti Taiwan, addaanda iti round-trip ticket iti eroplano, pammaneknek ti kaadda ti akomodasionda iti hotel, ken awananda iti criminal record.

Kas subad daytoy nga inaramid ti Taiwan, kiniddaw ti Taiwan iti gobierno ti Filipinas, babaen ti Manila Economic Cultural Office (MECO), a makastrek koma met dagiti Taiwanese iti Filipinas a saanen a nasken ti visa.


(Naipablaak iti Oktubre 30, 2017 a bilang.)

OKTUBRE 30, 2017

SARITA

 4 Siak ti Interpreteryo
    Lilia Quindoza Santiago
12 No Sina… Sina!
     John Nolar

NOBELA
8 Oplan Maharlika (42)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (10)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
9 Dagiti Maregmeg ti Oktubre Beinte Nuebe
   Arnold Pascual Jose
29 Alimpatok
    Roy V. Aragon
47 Daniw a Para Ubbing
     Diana Sagario-Macalos

SALAYSAY
16 Intayon Idiay Anuplig Falls!
     Leilanie G. Adriano
18 Ni Louie ken ti Sinapsapulna
a Puon ti Bullalayaw
      D.S. Bulong
26 Natalged a Taraon Dagiti GM a Mula
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (59)
38 Don Clavio de Ylocos (62)
41 Miks & Tiks

KOLUM
 6 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
14 Biag ni Ilokano
20 Siled ti Kararag
21 Dear Doc
22 Panangisuro iti Panagsurat Kadagiti Ubbing
23 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop

'Share the Road'

‘SHARE THE ROAD.’ Nalawa ken atiddog daytoy a kabarbaro a kalsada nga aw-awaganda iti bypass road manipud iti Barangay Buyon, Bacarra a sumalpot iti Airport Road, Cabungaan, Laoag City. Pinonduan daytoy iti Deparment of Public Works and Highways (DPWH) tapno maalay-ayan ti trapiko iti Siudad ti Laoag. Gapu ta maar-aramid pay laeng ti atiddog a rangtay a tuloy (Part II) daytoy a proyekto, kaay-ayo met dagiti siklista wenno dagiti naayat iti bisikleta a kas iti daytoy nga ubing a mangpampanurnor iti kabarbaro a kalsada. (Leilanie G. Adriano)

(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 23, 2017 a bilang.)

Gudbay iti sapatos a nangato ti takonna

Gapu iti salun-at ken kinatalged, imbilin ti Department of Labor and Employment (DOLE) a saanen a mabalin a piliten dagiti kompania dagiti mangmanggedna nga agaruat iti sapatos nga at-atiddog ngem maysa a pulgada ti takonna, malaksid no agdisnudo dagitoy.

Nayetnag itay Septiembre 24, naipaulog ti bilin gapu iti panagreklamo ti uppat a babbai iti nasao a departamento.

Manamnama a maragsakan itan dagiti mangmangged kadagiti shop, flight attendants, ken dadduma pay a propesional a masapul nga agtakder iti nabayag gapu iti daytoy a pammilin.

Segun iti DOLE, ti panagsapatos iti nangato ti takonna ken agtakder iti mabayag, mabalin a pakaigapuan ti panagbukno dagiti saka ken panagsakit dagiti piskel ken delikado pay ti ipaayna a presion kadagiti susuop.

Segun ken ni Alan Tanjusay a pannakangiwat ti Associated Labor Unions, ti panagsapatos iti nangato ti takonna ket maysa a kita ti torture, maysa a klase ti oppression ken panangadipen gapu iti sakit nga ipalay daytoy iti walo agingga iti 10 nga oras. Innayon pay daytoy a maysa a kita ti sexism gapu iti pammati a nasekseksi dagiti babbai nga agsuot iti high heel. Ti adatna, agsagsagaba met dagiti babbai.

Imbilin pay ti departamento a masapul a mangipaay dagiti kompania kadagiti mangmangged nga agtakder iti nabayag iti tiempo tapno makainana wenno tugaw tapno maksayan ti oras a panagtakder wenno panagpagnapagnada.

Mapapati a ti Filipinas ti immuna a nangibilin iti nailian a pannakaipagel ti high heel.

Itay Abril, nangipaulog met ti British Columbia a probinsia iti Canada iti kapadana a bilin.

Iti isu met laeng a bulan, tinungday ti gobierno ti UK ti rekomendasion manipud kadagiti agpampanday-linteg daytoy a mangipaulog iti kapadana a bilin.


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 23, 2017 a bilang.)

Salip iti Daniw ti Gabriela Prize, naluktan

Naluktan itay nabiit ti Gabriela Prize (Premio Gabriela) babaen ti Umuna a Salip iti Daniw iti panggep a makatakuat iti naiduma a daniw nga Ilokano.

Dagiti Pagalagadan:

1. Silulukat ti salip iti amin nga agsursurat iti daniw nga Ilokano. Narugian ti salip idi Agosto 30, 2017 ken maigibus inton Agosto 30, 2018. Insponsoran daytoy ti Gabriela Press Productions.

2. Maysa a koleksion dagiti daniw ti idatag. Lima a daniw ti mangbukel iti koleksion. Nawaya ti mannaniw iti kayatna a tema, porma, ken kaatiddog dagiti isalipna a daniw ngem maikkan iti pateg dagiti daniw a mailaksid iti nakairuaman a tradisional a daniw wenno panagdaniw. Mabalin ti agidatag kadagiti experimental wenno conceptual a daniw. Mabalin pay a virtual a lugar ti ayan ti isalip, kas iti naiprograma wenno nabukel iti web, partuat ti randomizer, kdp. (No kastoy ti pakisalip, mabalin a URL wenno hyperlink laeng ti idatag a no adda iti blog wenno sabali pay a website, masapul a saan pay a naka-public no di ket private pay laeng ket maikkan ti Gabriela Prize secretariat iti password tapno makastrek.)

3. Orihinal, bukod a pinutar wenno in-conceptualize ti isalip a dandaniw. Ti matakuatan a nagkopia (no nangabak), maibabawi ti premiona ket dinton mabalin a makisalip iti Gabriela Prize ken iti ania man a pasalip nga iprodius ti Gabriela Press Productions. Masapul met a di pay naipablaak, di pay naiposte a publiko iti web ken social media, ti pakisalip.

4. Deadline ti panagidatag iti pakisalip: Abril 30, 2018. Ipatulod iti gabriela.prize@gmail.com iti subject nga “Umuna a Gabriela Prize.” Saan nga ipan ti nagan wenno penname iti pakisalip. Mangipakuyog iti text file a nakailanadan ti pudno ken kompleto a nagan, numero iti selpon, email address, link ti FB account, adres ti pagtaengan/opisina, ken ababa a bionote.

5. Dagiti gunggona: Umuna a Premio: PhP5,000; Maikadua a Premio: PhP3,000; ken Maikatlo a Premio: PhP1,000. Adda sertipiko dagiti mangabak. Mapadayawanto met iti Hall of Fame ti mannurat a mangabak iti lima nga Umuna a Premio. Mabalin a makissayan wenno manayonan ti magunggonaan no ikeddeng dagiti hurado. Saan met a mabaliwan ti pangngeddeng dagiti hurado malaksid no adda nangabak a naglabsing.

6. Maipakaammo iti publiko ti kinaasino dagiti nangabak inton Agosto 30, 2018 nga isu met ti aldaw a pannakapadayaw ken pannakaited ti premioda. Itoy nga umuna a Gabriela Prize, virtual ti awarding ket mapasamak iti Internet, kangrunaan iti social media. Addanto maluktan a Facebook Event Page ti pasalip ket sadiay a mapadaanan, maammuan ken mapadayawan dagiti nangabak. Maipatulodto met ti gunggona dagiti nangabak babaen ti courier.

7. Maipablaak a chapbook dagiti nangabak a daniw agraman ababa a makuna dagiti hurado. Maigiddan a mayalnag ti chapbook inton Agosto 30, 2018 ket may-upload ti digital a version (PDF) daytoy a mabasa ti publiko. Maikkanto met iti printed a kopia ti chapbook dagiti nangabak. 

8. Makipagtagikua ti Gabriela Press Productions kadagiti mangabak a daniw ket addaan karbengan a mangaramat kadagitoy iti ania man a wagas (kas iti pannakaipablaak a chapbook a libre a mabasa wenno ma-download iti Internet) nga awan sungsungbatanna kadagiti autor. Agtalinaed ketdi ti copyright iti autor.

9. Para iti dadduma pay nga impormasion, agsurat iti gabriela.prize@gmail.com wenno ag-PM iti FB page ti Gabriela Press Productions iti fb.com/GabrielaPressProductions. (RVA)


(Naipablaak iti Bannawag, Oktubre 23, 2017 a bilang.)

OKTUBRE 23 2017

SARITA
 4 Dado
    Ariel S. Tabag
12 “Kasanoka, Abalayan?”
     Manuel S. Diaz

NOBELA
8 Oplan Maharlika (41)
    Norberto D. Bumanglag, Jr.
10 Yuri (9)
    Virginia A. Duldulao

DANIW
9 No Kamaten ti Kinatan-ok
   Mighty C. Rasing
47 Daniw a Para Ubbing
    Adoracion B. Madarang

SALAYSAY
16 Ania ti Ammom Kadagiti “Donia”?
     Virginia A. Duldulao, Ph.D.
18 Naidumduma ti Tabungaw ni Tata Teofilo
       Bernard G. Lumaoig
26 Ti Sweet Sorghum a Kas Sulnit ti Mais
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
35 Sweet Jazmine (58)
38 Don Clavio de Ylocos (61)
41 Miks & Tiks

KOLUM
 6 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
21 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku

DADDUMA PAY
2 Ti Makunami
3 Tao, Lugar, Pasamak
11 Netizone
14 Biag ni Ilokano
20 Dayaw 2017: Pannakaitampok ti Namaris a Kannawidan Dagiti Nadumaduma a Komunidad Kultural
22 Siled ti Kararag
23 Ti Tarakenmo ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop