Naparpardas ti ingangato ti baybay no idilig iti napalabas a 2,800 a tawen gapu iti ibabara ti lubong, kas kuna ti maysa a kabaruan a panagadal.
Maysa nga internasional a grupo dagiti sientista a nangiwayat iti panagadal iti nadumaduma a paset ti lubong maipanggep iti ingangato-ibababa ti lebel ti baybay ti nagkuna nga agingga idi 1880s ken iti pannakairubuat ti industrialisasion ti lubong, ti kapardasan a ngimmatuan ti baybay ket mapan a 1 agingga iti 1.5 a pulgada iti uneg ti 100 a tawen. Ngem iti maika-20 a siglo, ngimmato dagiti baybay iti sangalubongan iti 5.5 a pulgada ket manipud met idi 1993, napattapattan a ngumato dagiti baybay iti12 a pulgada iti tunggal 100 a tawen.
Iti pay dua nga agsabali a panagadal a naipablaak iti journal a Proceedings of the National Academy of Sciences, kunana nga inton 2100, mabalin a ngimmatonton dagiti baybay iti 11 agingga iti 52 a pulgada.
Kuna ni Bob Kopp, earth and planetary sciences professor iti Rutgers ken kangrunaan nga autor ti panagadal, a maigapu daytoy nga ingangato ti baybay iti ibabara ti lubong gapu iti panagusar iti fossil fuel (coal, gasolina, kdp.). Iti ibabara ti lubong, in-inut a matunaw dagiti yelo a nangkalupkop iti nadumaduma a paset ti lubong a mangigubuay met iti ingangato ti lebel dagiti baybay.
Kuna dagiti sientista a dakkel a problema ti igubuay ti ingangato ti baybay kas iti pannakapasamak dagiti bumangkag a narungsot a dalluyon no kasta nga agbagyo.
(Naipablaak iti Bannawag, Marso 7, 2016 a bilang.)
No comments:
Post a Comment