Kalpasan ti Panagdaklis iti Maysa a Bigat iti Caroan, Gonzaga, Cagayan

KALPASAN TI PANAGDAKLIS ITI MAYSA A BIGAT ITI CAROAN, GONZAGA, CAGAYAN. Kalpasan ti no mano oras a panagguyguyod dagiti mannaklis iti tali ti dakkel ken atiddog nga iket a naiwayat iti baybay, a binayabay dagiti lampitaw, naisangladda met laeng ti nadaklisanda ket iti pannakaitangkarangna iti kadaratan, naluktan ti agpispissuolan nga iket ket napili ken nadasigdasig dagiti ikan maibatay iti kadakkel ken klaseda. Kaaduanna a dagiti dadakkel a maala a kas iti angrat ken pargo ken dadduma pay, alaen dagiti dagiti komprador ti ikan tapno mailako iti ili wenno maisursor. Dagiti met babbabassit a kas iti bilis ken kaaduanna ket bulong-unas wenno espada, malaksid iti kompraen dagiti komersiante, mabingbingay a para kadagiti nakipagguyod. Sabali laeng met ti bingay ti agpadaklis wenno akinkuakua iti iket, lampitaw, ken dadduma pay. Naragsak ti panagdaklis, no naanuska a gumuyod a maisangol a sumekkad iti kadaratan iti agingga tallo wenno uppat nga oras, addanto met mabingaymo a sidam wenno kilawem nga ibulon iti hiniebra wenno layaw. (ROY V. ARAGON)

(Naipablaak iti Abril 16-30, 2021 a bilang.

Kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti e-Edition, mapan iti ania man kadagitoy a link:

Press Reader: https://bit.ly/2GjO1fK
Magzter: https://bit.ly/2HuG4EO

Para iti naimaldit a kopia, kauman ni Boy Balanag iti CP Number 0916 269 2390

Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)

Saan a panagusar iti papel de banko, sensilio, OK iti turay

Pabor ti turay ti Filipinas iti singasing a saanen a panagusar iti kuarta a papel de banko ken sensilio wenno cash, kas sungbat ti pannakalapped ti panagwaras dagiti sakit a kas iti COVID-19, ken iti di maliklikan a panagbaliw ti taray ti panawen. 

Maibatay iti maysa a surbey, naammuan a 21 a pagilian ti pabor a didan agaramat iti cash, a pakairamanan ti Filipinas, a makainem iti ranggo. 

Kadagitoy a pagilian, umuna ti India iti 79% a suporta, sarunuan ti Malaysia (65%), United Arab Emirates (63%), Indonesia (63%), Vietnam (60%), Singapore (56%), Italia (52%), Filipinas (52%), Thailand (51%), ken Taiwan (48%). 

Kuna ni Presidential spokesperson Harry Roque a daytoy a ranggo, pammaneknek a nakasaganatayon a saan nga agusar iti cash gapu ta pagaammo a ti panagiggemti kuarta, maysa kadagiti kangruna a rason ti napartak a panagwaras ti coronavirus. 

Nupay awan ti tiempo a naikeddeng no kaano a saanen nga agusar iti cash, nakasaganan ti Filipinas a saan nga agusar iti sensilio ta itay nabiit, kuna ni Benjamin Diokno, gobernador ti Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP), a masapul a matungpal daytoy iti 2025. 

Nangadaptaren ti BSP iti National Quick Response (QR) Code Standard a para kadagiti digital a transaksion, ket manamnama a sumurot metten dagiti sabsabali a banko ken kompania pinansial. Ti nasao nga standard, manamnama a paaduenna dagiti panagbayad a saanen a nasken nga agkikita dagiti tattao.

(Naipablaak iti Abril 16-30, 2021 a bilang.

Kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti e-Edition, mapan iti ania man kadagitoy a link:

Press Reader: https://bit.ly/2GjO1fK
Magzter: https://bit.ly/2HuG4EO

Para iti naimaldit a kopia, kauman ni Boy Balanag iti CP Number 0916 269 2390

Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)

Nasamay Kadi ti Ivermectin Kontra iti COVID-19?

Awan kas iti baro nga impormasion a mabalinmo nga ibasura wenno awaten a kas baro nga ammo. Kas koma kadagiti natakuatan a maaramidan ti Ivermectin iti COVID-19. Sakbayna, naammuan a dagiti 19 a pagilian iti Africa nga adda iti babaen ti African Programme for Onchocerciasis Control (APOC) ti kabassitan iti nakapet iti SARS-COV2 iti sibubukel a lubong (https://ncov2019.live/data/africa). Dagitoy nadakamat a pagilian ti impaayan ti World Health Organization (WHO) iti Ivermectin a kas agas ken panglapped iti sakit a managan iti River Blindness a gapuanan ti ariet nga Onchocerca volvulus (https://www.who.int/blindness/partnerships/APOC/en/).  Gapu iti napaneknekan a kinasamay ti Ivermectin, naitultuloy ti pannakaited daytoy kadagiti nadakamat a pagilian. Maibatay kadagiti panagipadas tapno maammuan ti kinasamay, kinatalged ken no kasano ti kaadu ti dosis a maited iti pasiente, napaneknekan ti kinaepektibo ti Ivermectin kadagiti kinapet ti nasao a sakit (https://ivmmeta.com/). Ar-aramaten met ti East Virginia Medical School ti Ivermectin kadagiti amin nga addang iti pannakaagas ken pannakalapped ti COVID-19 (https://www.evms.edu/.../EVMS_Critical_Care_COVID-19...). 

Naammuan kadagiti panagadal nga adda 6 a maaramidan ti Ivermectin iti pannakalapped ken pannakaagas ti COVID-19: 

1. Lapdan ti Ivermectin ti panangserrek ti bayrus iti selula ti bagi a panggepna a rauten uray payen nakastreken daytoy iti ngiwat, agong, wenno dagiti mata. Kumpet ti agas iti rutong – corona— ti protina (spike protein), a manglapped iti daytoy a kumpet met iti ACE-2 receptors iti rabaw dagiti selula ket ngarud agtalinaed a nakalukat dagiti receptor (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32871846/). Kas  iti maysa a tulbek a namalamalan iti timmangkenen nga epoxy, saanen a maiserrek iti seradura wenno iti tutulbekan. Mairaman a parmeken ti Ivermectin  dagiti tumtumpuar nga strain a nagbaliw dagiti rutong ti protinada a mabalin a mangpukaw iti bileg dagiti agdama a bakuna. Maigidiat kadagiti bakuna, palugodan ti Ivermectin ti bagi nga agparnuay kadagiti pannakasoldadona (antibodies) a manggubat iti ania man a tumpuar a baro nga spike protein  (https://www.who.int/.../featu.../detail/how-do-vaccines-work).  

2. Uray payen nakastrek ti bayrus iti selula, lapdan ti Ivermectin ti yuuneg pay ti bayrus ket serkenna ti nukleus (pannakalaem ti selula) tapno kontrolenna daytoy ken pasardengenna ti pananggubat ti bagi kadagiti bayrus. Daytoy ti gapuna nga iti rugrugina, awan ti marikna dagiti pasiente a karkarna iti bagida. Tumipon ti Ivermectin iti Importin α/β1 heterodimer protein nga aramaten ti bayrus a kas luganna a sumrek iti control center ti selula—ti nukleus daytoy (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22417684/). 

3. Lapdan ti Ivermectin ti panagpaadu ti bayrus. Daytoy met laeng ti gapuna nga anti-cancer daytoy (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5835698/).  

4. Lapdan ti Ivermectin ti pannakapaadda ti makunkuna a Cytokine Storm a kas resulta ti COVID-19 a makaigapu iti panagdanum ti bara (ARDS) ken mangatakar kadagiti selula a pannakasoldado ti bagi nga adda kadagiti napateg a lalaem a mangibunga iti pannakadangran no di man pannakapasardeng ti panagtrabaho dagitoy, agingga nga ibungana ti ipapatay. Ngem ania kadi ti cytokine storm? Isu daytoy ti pannakairuar dagiti adu molekula a managan iti cytokines a mangpakapsut iti naturalesa ti bagi, a mangibunga iti kunatayo a multisystem organ failure (saanen a panagtrabaho dagiti lalaem ti bagi) ken ipapatay. Iti SARS-COV-2, ti Cytokine Storm ti mangigapu iti panagubo dagiti pluido a mapan kadagiti bara a makaigapu iti di pannakastrek ti oksiheno kadagiti bara. Maibilang ti Ivermectin a kas immuno-modulator a manglapped iti pannakapasamak daytoy makunkuna a cytokine storm (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19109745/).  

5. Maysa kadagiti nakabutbuteng nga aramid ti SARS-COV-2 infection ket ti panamagbalinna iti dara a napalet unay ken ti panangserrana kadagiti urat a pagtarayan ti dara ket gapu iti daytoy, saan met a maidanon ti oksiheno a kasapulan dagiti selula. Usaren ti SARS-COV-2 infection ti protein receptor CD147 nga adda kadagiti selula ti nalabaga a paset ti dara (red blood cells) tapno agbalin a napalet ti dara ken mangibunga iti pannakaserra dagiti urat a pagtarayan ti dara (blood vessels). Ikabassit ti Ivermectin ti posibilidad a pannakapasamak ti pannakaserra dagiti urat a pagtarayan ti dara ken panagtutukel ti dara a gapuanan ti CD147 (https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3636557) 

6. Paaduen ti Ivermectin ti pannakapartuat ti Interferon ken pasayaatenna ti epekto dagitoy. Dagiti Interferons ket kasla bala nga ipugso ti immune system (wenno bukod a kabaelan ti bagi a mangparmek kadagiti sakit) ket dagitoy ti mangpatay kadagiti bayrus a kas iti SARS-COV-2 apaman a makastrekda iti bagi. Ngem no adu unay dagiti bayrus kontra kadagiti selula a pannakasoldado ti bagi, dagiti nakalasat a dimmarup a bayrus, kumpetda kadagiti panggepda a serken a selula ti bagi ket usarenda dagitoy iti panagpaaduda ken tapno mastrekda pay dagiti dadduma a selula ti bagi. Napaliiw nga immadu ti bilang dagiti Interferon ken simmayaat ti panagtrabaho dagitoy kadagiti pasiente nga agsagsagaba iti Onchocerciasis wenno River Blindness a naikkan iti agas nga Ivermectin (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7930742/).

(Impatarus ni Cles B. Rambaud manipud iti teksto daytoy iti Ingles nga imbinglay ni Dr. Virginia A. Duldulao, mannurat ti Bannawag.)

ABRIL 16-30, 2021

SARITA 
2 Dear Diary ni Jefferson A. Apolonio 
8 Mangliwengliweng ni Gregorio C. Laconsay

NOBELA 
10 Ti Puga (28) ni Norberto D. Bumanglag, Jr. 
20 Sangaaruy-oy a Batek (16) ni Teresita B. Tingonong-Ambalneg 
24 Young Dreamers Club (8) ni Estela A. Bisquera-Guerrero 
42 Gil-ayab (13) ni Arsenio T. Ramel, Jr.

DANIW 
41 Dungon ni Marlon A. Rodrigo 
47 Kalgaw ni Sherwin T. De Peralta 
63 Daniw a Para Ubbing ni Adoracion B. Madarang

SALAYSAY 
14 Adda iti Cagayan ti Kaduogan a Tao iti Filipinas ni Jim P. Domingo 
32 Kastoykami Ditoy Laos ni Vicente Palcong 
54 Kasapulantayo ti Adu nga Anangka ni Reynaldo E. Andres

KOMIKS 
34 Miks & Tiks 
36 No Duaduaem Pay (9) ni A.S. Tabag

KOLUM 
4 Saludsodem ken ni Apo Hues 
6 No Adda Sigsigloten, Adda Met Warwaren 
18 Biag ni Ilokano 
19 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii 
23 Okeyka, Apong 
27 Dear Doc 
53 Dear Ikit 
56 Ading Kosinera 
57 Tips

PAGLINGLINGAYAN 
60 Showbiz
63 Agkatawa ti Mayat 
64 Sinniriban 
64 Sapukas-2 
64 Sudoku

DADDUMA PAY 
12 Ti Makunami 
16 Nakabambannogka iti Panagriknam? 
17 Siled ti Kararag 
22 Netizone 
30 Tao, Lugar, Pasamak 
48 Idi Un-unana a Panawen 
50 Ti Tarakenmo ken Sika 
51 Panangimaton iti Pagtaengan 
58 Ammuem Pay Dagitoy 
59 Ti Gasatmo 
62 Manipud iti Social Media 

(Kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti e-Edition, mapan iti ania man kadagitoy a link:

Press Reader: https://bit.ly/2GjO1fK

Magzter: https://bit.ly/2HuG4EO

Para iti naimaldit a kopia, kauman ni Boy Balanag iti CP Number 0916 269 2390

Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)

PASNAAN 10, workshop dagiti mannurat nga Ilokano: Abril 24-25

Matuloy met laengen ti Pasnaan 10, ti workshop dagiti mannurat nga Ilokano, a maangay babaen ti virtual teleconferencing iti daytoy nga Abril 24-25, 2021, a kas paset ti panangrambak ti GUMIL Filipinas iti Bulan ti Literatura dagiti Ilokano ken ti Nailian a Literatura.

Nabayag a naitantan ti workshop, a sangailien koma ti Apayao State College iti San Isidro, Apayao idi Marso 2020, gapu iti lockdown a pinarnuay ti COVID-19. 

Dagiti Fellow ti Pasnaan 10:

Daniw: Jurelle G. Cortez ti Tamurong 2nd, Candon City; Clarence V. Agpuldo ti Pudtol, Apayao; Geraldine M. Baysa Pudtol, Apayao; Bong Bong Agregado ti Dipilat, Vintar Ilocos Norte; ken Deo M. Ramos ti Bangued, Abra.

Daniw a Para Ubbing: Rosie M. Castro ti Anonas, Uradaneta City; Allan C. Gobrin ti Emilia, Pudtol, Apayao; ken Melecia C. Bascos ti Bactad East, Urdaneta City, Pangasinan.

Sarita: Gladys Mae A. Alejandro ti Barangay 10, Banna, Ilocos Norte; ken Marcelino Francisco D. Santos ti Calangcuasan, Salcedo, Ilocos Sur.

Sarita a Para Ubbing: Melinda R. Bacani ti San Vicente Cetral, Urdaneta City; ken

Salaysay: Wilmer M. Laaguen ti Alfonso, Gregorio del Pilar, Ilocos Sur.

Maipaayto met ken ni Rene Boy Abiva, premiado a mannaniw ken nakaipablaaken iti sumagmamano a libro iti daniw, ti pammadayaw nga Outstanding Fellow ti napalabas a Pasnaan 9.

Naawis nga aglektiur da Cles B. Rambaud (daniw a para ubbing), Ariel S. Tabag (sarita), Anna Liza M. Gaspar (sarita a para ubbing), ken Junley L. Lazaga (creative nonfiction), ken Rene Boy Abiva (panagsurat iti daniw).

Agserbi metten a kameng ti panel dagiti nailanad a lektiurer, ken kaduada dagiti dadduma pay a kameng a da Juan Al. Asuncion, Joel B. Manuel, Daniel L. Nesperos,  Estela Bisquera-Guerrero, ken Ria Rebolledo. Agpaay a Workshop Director ni Neyo E. Valdez.  

(Kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti e-Edition, mapan iti ania man kadagitoy a link:

Press Reader: https://bit.ly/2GjO1fK
Magzter: https://bit.ly/2HuG4EO

Para iti naimaldit a kopia, kauman ni Boy Balanag iti CP Number 0916 269 2390

Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)

Alukon

ALUKON. Pagtintinnulongan da agina a Rose M. Simon (nakatugaw) ken Judith S. Pacnis ti Brgy. Ammubuan, Ballesteros, Cagayan (nakaiggem iti naitimba nga alukon) a natnatngen ti naalada nga alukon (Allaeanthus glaber). Naimas ti alukon a madengdeng, mapakbet ken mailaok iti buridibod. Iti tiendaan ti Ballesteros, mapan a P100 ti sangakilo nga alukon. (JOBERT M. PACNIS)

(Naipablaak iti Abril 1-15, 2021 a bilang. Kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti e-Edition, mapan iti ania man kadagitoy a link:

Press Reader: https://bit.ly/2GjO1fK
Magzter: https://bit.ly/2HuG4EO

Para iti naimaldit a kopia, kauman ni Boy Balanag iti CP Number 0916 269 2390

Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)

DA, binigbigna dagiti babbai iti agri-fishery iti Women’s Month

Nakipagrambak ti Department of Agriculture (DA) iti sangapagilian iti pannakaselebrar ti 2021 National Women’s Month (Marso) nga addaan iti tema a “Juana Laban sa Pandemya: Kaya!”

“Ti tema ti selebrasiontayo iparangarangna ti dakkel nga akem dagiti babbai iti panamagbalin nga industrialisado ken globally competitive ti agrikultura a mangitunda iti ibabangon ti ekonomiatayo a naapektaran ti pandemia,” kinuna ni Agriculture Secretary William Dar iti seremonia ti panangrugi ti selebrasion idi Marso 8 a panangpaliiw ti sangalubongan iti International Women’s Day.

Iti panagsaritana, inlawlawagna pay ti maipapan iti programa ti Agricultural Credit Policy Council’s (ACPC) a “Financial Assistance for Women in Agriculture and Fisheries” wenno “AgriPinay” a mangidiaya iti pautang kadagiti babbai a mayat nga agnegosio.

“Bigbigentayo nga ad-adu dagiti babbai nga adda ita iti sektor ti agrikultura. Ngarud, ituloy koma ti opisina ti GAD (Gender and Development) ken ti GESI (Gender Equality and Social Inclusion) ti trabahoda a mangisuro kadagiti babbai tapno agbalinda a saan laeng a kas gagangay a partisipante no di ket kas mangidaulo,” kinuna ni Dar.

Ginuyugoy pay ni Dar ti tunggal Filipino a makipaset iti panagpataud iti taraon a kas mayataday iti “Plant, Plant, Plant” nga umbrella program ti DA. (Rudy B. Contillo)

(Naipablaak iti Abril 1-15, 2021 a bilang. Kadagiti kayatna ti ag-subscribe iti e-Edition, mapan iti ania man kadagitoy a link:

Press Reader: https://bit.ly/2GjO1fK
Magzter: https://bit.ly/2HuG4EO

Para iti naimaldit a kopia, kauman ni Boy Balanag iti CP Number 0916 269 2390

Laglagipenyo koma, kakailian, nga i-like daytoy FB Page ti Bannawag Magazine. Dios ti agngina.)