February 27, 2018
Pugon ti Tabako
PUGON TI TABAKO. Gagangay manen a buya iti Ilokos dagiti pugon ti tabako, kas iti nailadawan, a pakalutuan dagiti tabako a birhinia sakbay a mapardo ken mailako. Naala ti ladawan iti Brgy. Puritac, Pinili, Ilocos Norte, maysa kadagiti barangay iti nasao a probinsia a pakaimulmulaan met ti tabako a birhinia ken pakaigapuan met ti kaadda ti bingay ti Ilocos Norte a pondo manipud iti buis ti tabako, kas sagudayen ti Republic Act 7171 (An Act to Promote the Development of the Farmers in the Virginia Tobacco-Producing Provinces). Sagudayen ti linteg a mailasin ti 15 a porsiento ti maukkon a buis dagiti sigarilio a mapartuat iti pagilian a pakaaramatan ti tabako a birhinia sa maibunong kadagiti kualipikado a benepisiario a probinsia. (Aileen R. Rambaud)
(Naipablaak iti Bannawag iti Marso 5, 2018 a bilang.)
February 25, 2018
UNP, sangailienna ti Pasnaan 8 inton Marso 9-11
Sangailien ti University of Northern Philippines iti Vigan City, Ilocos Sur ti Pasnaan 8, ti workshop dagiti mannurat nga Ilokano, iti daytoy Marso 9-11.
Babaen ti pannakitinnulong pay ti National Commission for Culture and the Arts (NCCA), Bannawag magazine, ken GUMIL Ilocos Sur, isayangkat daytoy ti GUMIL Filipinas, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti uneg ken ruar ti pagilian.
Kabayatanna, maipakaammo iti kabiitan a panawen ti nagan dagiti napili a fellow iti Daniw, Daniw a Para Ubbing, Ababa a Sarita, ken Sarita a Para Ubbing.
Maarisit met dagitoy a sinurat babaen dagiti sumaganad a mannurat, editor ken kritiko nga Ilokano nga agpaay a panelist: Cles B. Rambaud, Juan Al. Asuncion, Joel B. Manuel, Daniel L. Nesperos, Neyo Mario E. Valdez, Sherma E. Benosa, Aileen R. Rambaud, ken Junley Lorenzana Lazaga.
Manamnama met iti panagtugaw a panelist ti sumagmamano a propesor ken mannursuro manipud iti UNP.
Agpaay a Workshop Director ni Neyo Mario E. Valdez ken kameng met iti Pasnaan 8 Secretariat da Sherma E. Benosa, Roy V. Aragon, Dr. Freddie Pa. Masuli, Anna Liza M. Gaspar ken Ariel S. Tabag; ni GF President Vilmer V. Viloria ti consultant.
Kabayatanna, mayawat iti umuna nga aldaw (Marso 9) ti Pasnaan 8 ti Sertipiko ti Pammadayaw ken ni Ria Rebolledo ti Baguio City a napili nga Outstanding Fellow ti Pasnaan 7.
Iti agarup tinawen a pannakaisaysayangkatna manipud 2010, mabigbigen ti Pasnaan a pakatenneban ti pluma dagiti agdadamo a mannurat, ken pakaiwardasan ti kapanagan ti Literatura ken Lengguahe nga Ilokano a manamnama a takuaten ken daliasatenda. (Pasnaan 8 Secretariat)
(Naipablaak iti Marso 5, 2018 a bilang.)
Babaen ti pannakitinnulong pay ti National Commission for Culture and the Arts (NCCA), Bannawag magazine, ken GUMIL Ilocos Sur, isayangkat daytoy ti GUMIL Filipinas, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti uneg ken ruar ti pagilian.
Kabayatanna, maipakaammo iti kabiitan a panawen ti nagan dagiti napili a fellow iti Daniw, Daniw a Para Ubbing, Ababa a Sarita, ken Sarita a Para Ubbing.
Maarisit met dagitoy a sinurat babaen dagiti sumaganad a mannurat, editor ken kritiko nga Ilokano nga agpaay a panelist: Cles B. Rambaud, Juan Al. Asuncion, Joel B. Manuel, Daniel L. Nesperos, Neyo Mario E. Valdez, Sherma E. Benosa, Aileen R. Rambaud, ken Junley Lorenzana Lazaga.
Manamnama met iti panagtugaw a panelist ti sumagmamano a propesor ken mannursuro manipud iti UNP.
Agpaay a Workshop Director ni Neyo Mario E. Valdez ken kameng met iti Pasnaan 8 Secretariat da Sherma E. Benosa, Roy V. Aragon, Dr. Freddie Pa. Masuli, Anna Liza M. Gaspar ken Ariel S. Tabag; ni GF President Vilmer V. Viloria ti consultant.
Kabayatanna, mayawat iti umuna nga aldaw (Marso 9) ti Pasnaan 8 ti Sertipiko ti Pammadayaw ken ni Ria Rebolledo ti Baguio City a napili nga Outstanding Fellow ti Pasnaan 7.
Iti agarup tinawen a pannakaisaysayangkatna manipud 2010, mabigbigen ti Pasnaan a pakatenneban ti pluma dagiti agdadamo a mannurat, ken pakaiwardasan ti kapanagan ti Literatura ken Lengguahe nga Ilokano a manamnama a takuaten ken daliasatenda. (Pasnaan 8 Secretariat)
(Naipablaak iti Marso 5, 2018 a bilang.)
“Bigas ng Masa,” inyalnag ti DA
Inyalnag ti Department of Agriculture (DA) itay katengngaan ti Pebrero ti programa a “Bigas ng Masa” tapno maatur ti duduoganen nga anomalia iti panangkontrol dagiti negosiante iti suplay ti tagilako a taraon.
Bayat ti nasao a programa, nailako laeng ti komersial a bagas iti 38 a pisos ti kada kilo. Kinuna ni DA Secretary Manny Piñol a rugi daytoy ti nailian a programa a direkta a mamagkonektar kadagiti mannalon ken konsiumer.
Kalpasan ti programa, dinillaw ni Piñol dagiti grupo a mangiwarwaras iti palso a damag nga adda panagkurang ti bagas iti pagilian.
Kuna daytoy nga inamirisen ti DA, International Rice Research Institute, ken ti Philippine Rice Research Institute ti apit ti pagilian a bagas. Nagtutunos dagitoy tallo nga ahensia a 96 porsiento nga adda umdas a bagas a para iti pagilian.
Kuna daytoy a ti apit ti Filipinas iti 2017 ket 19.4 a milion a metrika tonelada. Iti pakasaritaan ti pagilian, daytoy ti kangatuan nga apit. Ti met pempen a para iti umuna a quarter ti 2018 ket umdas a para iti 96 nga aldaw.
Pinabasol ni Piñol dagiti negosiante (middlemen) nga agiwarwaras iti palso a damag maipapan iti panagkurkurang iti bagas. Kunana a kontrolado ngamin dagitoy ti pannakaibiahe dagiti taraon manipud iti talon a mapan iti merkado.
Isu ti gapuna a nairusat ti programa a “Bigas ng Masa”.
Kuna pay ni Piñol a nasayaat ti panggep ti National Food Authority, ngem iti tay-ak ti alokasion kadagiti rehion, adda dagiti gundaway a ti nalaklaka nga NFA a bagas ket mailako kadagiti mapabpaboran a negosiante.
Impalgak met ni Agriculture Undersecretary Ariel Cayanan nga addan resolusion ti NFA Council a mang-audit iti panaggatang ken panagiwaras iti bagas ti nasao nga ahensia.
(Naipablaak iti Marso 5, 2018 a bilang.)
Bayat ti nasao a programa, nailako laeng ti komersial a bagas iti 38 a pisos ti kada kilo. Kinuna ni DA Secretary Manny Piñol a rugi daytoy ti nailian a programa a direkta a mamagkonektar kadagiti mannalon ken konsiumer.
Kalpasan ti programa, dinillaw ni Piñol dagiti grupo a mangiwarwaras iti palso a damag nga adda panagkurang ti bagas iti pagilian.
Kuna daytoy nga inamirisen ti DA, International Rice Research Institute, ken ti Philippine Rice Research Institute ti apit ti pagilian a bagas. Nagtutunos dagitoy tallo nga ahensia a 96 porsiento nga adda umdas a bagas a para iti pagilian.
Kuna daytoy a ti apit ti Filipinas iti 2017 ket 19.4 a milion a metrika tonelada. Iti pakasaritaan ti pagilian, daytoy ti kangatuan nga apit. Ti met pempen a para iti umuna a quarter ti 2018 ket umdas a para iti 96 nga aldaw.
Pinabasol ni Piñol dagiti negosiante (middlemen) nga agiwarwaras iti palso a damag maipapan iti panagkurkurang iti bagas. Kunana a kontrolado ngamin dagitoy ti pannakaibiahe dagiti taraon manipud iti talon a mapan iti merkado.
Isu ti gapuna a nairusat ti programa a “Bigas ng Masa”.
Kuna pay ni Piñol a nasayaat ti panggep ti National Food Authority, ngem iti tay-ak ti alokasion kadagiti rehion, adda dagiti gundaway a ti nalaklaka nga NFA a bagas ket mailako kadagiti mapabpaboran a negosiante.
Impalgak met ni Agriculture Undersecretary Ariel Cayanan nga addan resolusion ti NFA Council a mang-audit iti panaggatang ken panagiwaras iti bagas ti nasao nga ahensia.
(Naipablaak iti Marso 5, 2018 a bilang.)
February 22, 2018
MARSO 5, 2018
SARITA
4 Bakir
Andres B. Somera
12 Dagiti Umisem iti Rigat
Esmenio Galera
NOBELA
8 Kapessat ti Bagis (8)
Ariel S. Tabag
10 Yuri (28)
Virginia A. Duldulao
DANIW
6 Dagiti Suli
Ria Rebolledo
47 Daniw a Para Ubbing
Joel N. Dafun
SALAYSAY
16 “Disturb Me, Lord”
Fr. Franklin D. Gorospe
22 Sibibiag ti Industria ti Tagapulot iti Pozorrubio
Virgilio D. Domaloy
26 Wen, Atanud, Agmulatayo Koma Met iti Granada!
Reynaldo E. Andres
KOMIKS
35 Miks & Tiks
37 Sweet Jazmine (77)
40 Don Clavio de Ylocos (80)
KOLUM
14 Biag ni Ilokano
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
19 Saludsodem ken ni Apo Hues
21 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera
PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
DADDUMA PAY
2 Tao, Lugar, Pasamak
5 Ti Makunami
11 Netizone
18 Siled ti Kararag
20 Ti Tarakenko ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop
Sitaw
SITAW. Ni Apo Filomeno Madrid ken dagiti adalanna bayat ti panangipakalatkatna kadagiti pole bean wenno sitaw iti Barangay Bungcag, Dingras, Ilocos Norte. ‘Pole sitaw’ ti awag daytoy a nateng gapu ta kasapulan a maipakalatkat iti poste a bikal (klase ti kawayan) ngem gapu iti kinakurangen ti bikal, agus-usaren dagiti mannalon iti Dingras iti plastic straw. (Leilanie G. Adriano)
(Naipablaak iti Bannawag iti Pebrero 26, 2018 a bilang.)
February 20, 2018
Estudiante iti Grade 12, aglasat iti assessment test iti daytoy a Marso
Nakaiskediul a mangala iti assessment test dagiti estudiante iti Grade 12 kadagiti para publiko ken pribado a pagadalan tapno matingiting ti dinur-asan ti panagadalda ken no nagun-odda met laeng dagiti kasapulan nga ammo a kas maibatay iti yanda a tukad ti panagadal.
Babaen ti DepEd Memorandum No. 14 series of 2018, kuna ni Education Secretary Leonor Briones, nga isayangkat ti Departamento ti Basic Education Exit Assessment (BEEA) para iti School Year (SY) 2017-2018 iti daytoy Marso, babaen ti Bureau of Education Assessment (BEA) iti pannnakitinnulong dagiti tattao dagiti schools división ken eskuela iti sekundaria.
Innayon ni Briones a ti pannakaiwayat ti BEEA ti kaunaan a pakaarisitan dagiti estudiante iti Grade 12 ti K to 12.
Kuna pay ni Briones a panggep pay ti BEEA a maarisit ti kinaepektibo ken kinasayud ti pannakaipaay ti serbisio ti edukasion babaen ti panangusar iti resulta ti eksamen a kas pagrukodan. Agbalin ngarud daytoy a pagbasaran iti pannakapasayaat ti kurikulum, pannakaipaay ti serbisio iti edukasion, pannakaarisit para iti pannakarepaso dagiti pagalagadan ken pannakabukel dagiti baro a pagalagadan, no adda man.
Impalagip ni Briones nga iti SY 2016-2017, naisayangkat iti Filipinas iti kaunaan a gundaway ti Senior High School (SHS) curriculum a kas paset ti K to 12 Basic Education Program.
Iti daytoy met SY 2017-2018, manamnama nga agturpos dagiti umuna a batch a nagun-odda dagiti nasken nga adal ken kabaelan iti maika-21 a siglo a kas iti panagrisut iti problema (problem solving), pannakaammo kadagiti impormasion, ken kritikal a panagpanunot.
(Naipablaak iti Pebrero 26, 2018 a bilang.)
Babaen ti DepEd Memorandum No. 14 series of 2018, kuna ni Education Secretary Leonor Briones, nga isayangkat ti Departamento ti Basic Education Exit Assessment (BEEA) para iti School Year (SY) 2017-2018 iti daytoy Marso, babaen ti Bureau of Education Assessment (BEA) iti pannnakitinnulong dagiti tattao dagiti schools división ken eskuela iti sekundaria.
Innayon ni Briones a ti pannakaiwayat ti BEEA ti kaunaan a pakaarisitan dagiti estudiante iti Grade 12 ti K to 12.
Kuna pay ni Briones a panggep pay ti BEEA a maarisit ti kinaepektibo ken kinasayud ti pannakaipaay ti serbisio ti edukasion babaen ti panangusar iti resulta ti eksamen a kas pagrukodan. Agbalin ngarud daytoy a pagbasaran iti pannakapasayaat ti kurikulum, pannakaipaay ti serbisio iti edukasion, pannakaarisit para iti pannakarepaso dagiti pagalagadan ken pannakabukel dagiti baro a pagalagadan, no adda man.
Impalagip ni Briones nga iti SY 2016-2017, naisayangkat iti Filipinas iti kaunaan a gundaway ti Senior High School (SHS) curriculum a kas paset ti K to 12 Basic Education Program.
Iti daytoy met SY 2017-2018, manamnama nga agturpos dagiti umuna a batch a nagun-odda dagiti nasken nga adal ken kabaelan iti maika-21 a siglo a kas iti panagrisut iti problema (problem solving), pannakaammo kadagiti impormasion, ken kritikal a panagpanunot.
(Naipablaak iti Pebrero 26, 2018 a bilang.)
February 18, 2018
Kuwait, mapasungbat; mapagawid amin a Filipino nga adda iti nasao a pagilian
Nasken a sungbatan ti Kuwait ti nagpasaran a pannakaabuso dagiti overseas Filipino workers (OFW) bayat ti kaaddada iti nasao a pagilian, kas kinuna ni Presidential Spokesman Harry Roque.
Innayon ni Roque a no di makaipaay ti Kuwait iti solusion dagiti parikut dagiti biktima nga OFW, mabalin a maikamang daytoy iti maysa nga internasional nga autoridad.
Sakbayna, sinidir ni Presidente Rodrigo Duterte ti Kuwait iti panangmaltratona kadagiti ganggannaet a mangmangged kalpasan ti pannakatakuat ti kaadda ti bangkay ti maysa a Filipina iti uneg ti freezer iti maysa nga apartment sadiay nasurok a makatawen kalpasan a nabakantean ti nasao a pagnaedan.
Kinuna ni Duterte a nakakaskasdaaw a kalpasan ti panagsagrap dagiti Filipino iti kinaranggas ken pannakapapatay, nagtalinaed a naulimek ti gobierno ti Kuwait. Nagduadua la ket ngarud ti Presidente iti kultura ken kababalin dagiti taga-Kuwait.
Gapu iti daytoy, impaulog ti gobierno ti Filipinas ti total ban kadagiti OFW iti Kuwait, ken naibilin ti pannakapagawid iti Filipinas dagiti Filipino nga adda iti nasao a pagilian.
(Naipablaak iti Pebrero 26, 2018 a bilang.)
Innayon ni Roque a no di makaipaay ti Kuwait iti solusion dagiti parikut dagiti biktima nga OFW, mabalin a maikamang daytoy iti maysa nga internasional nga autoridad.
Sakbayna, sinidir ni Presidente Rodrigo Duterte ti Kuwait iti panangmaltratona kadagiti ganggannaet a mangmangged kalpasan ti pannakatakuat ti kaadda ti bangkay ti maysa a Filipina iti uneg ti freezer iti maysa nga apartment sadiay nasurok a makatawen kalpasan a nabakantean ti nasao a pagnaedan.
Kinuna ni Duterte a nakakaskasdaaw a kalpasan ti panagsagrap dagiti Filipino iti kinaranggas ken pannakapapatay, nagtalinaed a naulimek ti gobierno ti Kuwait. Nagduadua la ket ngarud ti Presidente iti kultura ken kababalin dagiti taga-Kuwait.
Gapu iti daytoy, impaulog ti gobierno ti Filipinas ti total ban kadagiti OFW iti Kuwait, ken naibilin ti pannakapagawid iti Filipinas dagiti Filipino nga adda iti nasao a pagilian.
(Naipablaak iti Pebrero 26, 2018 a bilang.)
February 15, 2018
PEBRERO 26, 2018
SARITA
4 Paway
Roselyn C. Campano
12 Hospital
Samuel F. Corpuz
NOBELA
8 Kapessat ti Bagis (7)
Ariel S. Tabag
10 Yuri (27)
Virginia A. Duldulao
DANIW
6 Taguob
Ariel S. Tabag
20 Dallang ti Balang nga Itik iti Sumipnget
Rufino Re. Boadilla
47 Daniw a Para Ubbing
Adoracion B. Madarang
SALAYSAY
16 ‘Toy Bimmalitok a Dawa
Virginia A. Duldulao, Ph.D.
22 Makainutka iti Abono iti Daytoy nga Alep-ep
Fidelino R. Cabantac
26 Maagasanna Amin a Sakit?
Reynaldo E. Andres
KOMIKS
35 Miks & Tiks
37 Sweet Jazmine (76)
40 Don Clavio de Ylocos (79)
KOLUM
14 Biag ni Ilokano
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
19 Saludsodem ken ni Apo Hues
21 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera
PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
DADDUMA PAY
2 Tao, Lugar, Pasamak
5 Ti Makunami
11 Netizone
18 Siled ti Kararag
23 Ti Tarakenko ken Sika
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Hay, Internet!
34 Panangimaton iti Pagtaengan
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Dagiti Pabula ni Aesop
February 13, 2018
Karayan Badoc
KARAYAN BADOC. Maysa a buya ti Karayan Badoc (Badoc River) ti Badoc, Ilocos Norte, ili a puon da agkabsat a bannuar Hen. Antonio Luna ken pintor a Juan Luna, ken maudi nga ili ti Ilocos Norte iti abagatan a dumna iti Sinait, ti akin-amianan met nga ili ti Ilocos Sur. (Rinetrato ni Lemwel Duldulao)
(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 19, 2018 a bilang.)
Adda umdas a suplay a bagas ti pagilian, kuna ti Malakanyang
Impanamnama ti Malakanyang itay lawasna nga adda umdas a suplay a bagas ti pagilian iti laksid ti report nga agkurkurang daytoy.
Kinuna ni Spokesman Harry Roque a segun ken ni Secretary to the Cabinet Leoncio Evasco, agpapaay pay a chairman ti National Food Authority Council, nga adda nakasagana nga angkaten ti pagilian a 250,000 tonelada metrika a bagas tapno masigurado nga adda umdas a suplay a bagas kadagiti tiendaan.
Adda dagiti report iti kallabes a ti panagkurang ti suplay ti bagas ti NFA ti nangpangina iti bagas ken pannakapilit dagiti nakurapay a Filipino a gumatang iti nanginngina a klase ti bagas.
Inlawlawag met ni Sen. Cynthia Villar, chairman ti komite iti Senado iti agrikultura, a bimmassit ti suplay a bagas nga NFA ta impatulod ti NFA ti adu a lebbenna kadagiti lugar a dinalapus ti kalamidad ken gubat.
Iti agdama, agkurkurang ti Filipinas iti apit a pagay isu a kasapulan nga agangkat iti mapan a 500,000 a tonelada metrika a bagas iti tinawen.
(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 19, 2018 a bilang.)
Kinuna ni Spokesman Harry Roque a segun ken ni Secretary to the Cabinet Leoncio Evasco, agpapaay pay a chairman ti National Food Authority Council, nga adda nakasagana nga angkaten ti pagilian a 250,000 tonelada metrika a bagas tapno masigurado nga adda umdas a suplay a bagas kadagiti tiendaan.
Adda dagiti report iti kallabes a ti panagkurang ti suplay ti bagas ti NFA ti nangpangina iti bagas ken pannakapilit dagiti nakurapay a Filipino a gumatang iti nanginngina a klase ti bagas.
Inlawlawag met ni Sen. Cynthia Villar, chairman ti komite iti Senado iti agrikultura, a bimmassit ti suplay a bagas nga NFA ta impatulod ti NFA ti adu a lebbenna kadagiti lugar a dinalapus ti kalamidad ken gubat.
Iti agdama, agkurkurang ti Filipinas iti apit a pagay isu a kasapulan nga agangkat iti mapan a 500,000 a tonelada metrika a bagas iti tinawen.
(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 19, 2018 a bilang.)
February 9, 2018
Maika-50 a tawenna, rambakan ti GUMIL Filipinas iti Sta. Ana, Cagayan
Rambakan ti Gunglo Dagiti Mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken iti Ballasiw-Taaw (GUMIL Filipinas) ti maika-50 nga anibersario bayat ti Dap-ayan 28, ti agtallo nga aldaw a kombension ti gunglo.
Maangay ti kombension ti GF inton Abril 20-23 iti Moonlite Paradise Resort, Dugo-San Vicente Road, Barangay Zinungan, Santa Ana, Cagayan iti panangsangaili ti GUMIL Cagayan.
Addaan iti tema a “GUMIL @50: Nabalitokan a Dawa, Narangpaya a Literatura,” manamnama a kadadakkelanto daytoy a panagtataripnong dagiti mannurat nga Ilokano nga aggapu iti nadumaduma a Kailokanuan iti ruar ken uneg ti pagilian, kas pangrambakda iti pormal a pannakaipasngay ti gunglo idi Oktubre 19, 1968 iti Siudad ti Baguio.
Maiwayatto ti pannakaipaay ti pammigbig/pammadayaw kadagiti Outstanding Gumiliano/Gumiliana ken dadduma pay nga indibidual a nangipaay iti dakkel a tulongda iti pannakapadur-as ti GUMIL, ken mannurat nga Ilokano a nangipaay iti dakkel a dinur-asan ti Literatura Ilokana.
Siinanama ni Vilmer V. Viloria, presidente ti GUMIL Filipinas ken agdama a bokal ti Cagayan, a maipakita dagiti kameng ti GUMIL ti kinadekket ti panagkakaduada a kameng ti gunglo, a nakatulong saan laeng ti panagdur-as ti GUMIL no di pay ket iti pannakapasantak ti literatura ken kultura dagiti Ilokano.
Para iti pre-registration ken dadduma pay a detalye maipapan iti idadar-ay, makiuman ken ni GUMIL Cagayan President Freddie Pa. Masuli (0955.728.0505) wenno ni GF Sekretario-Heneral Neyo E. Valdez (0977.141.7901). (Freddie G. Lazaro)
(Naipablaak iti Pebrero 19, 2018 a bilang.)
Maangay ti kombension ti GF inton Abril 20-23 iti Moonlite Paradise Resort, Dugo-San Vicente Road, Barangay Zinungan, Santa Ana, Cagayan iti panangsangaili ti GUMIL Cagayan.
Addaan iti tema a “GUMIL @50: Nabalitokan a Dawa, Narangpaya a Literatura,” manamnama a kadadakkelanto daytoy a panagtataripnong dagiti mannurat nga Ilokano nga aggapu iti nadumaduma a Kailokanuan iti ruar ken uneg ti pagilian, kas pangrambakda iti pormal a pannakaipasngay ti gunglo idi Oktubre 19, 1968 iti Siudad ti Baguio.
Maiwayatto ti pannakaipaay ti pammigbig/pammadayaw kadagiti Outstanding Gumiliano/Gumiliana ken dadduma pay nga indibidual a nangipaay iti dakkel a tulongda iti pannakapadur-as ti GUMIL, ken mannurat nga Ilokano a nangipaay iti dakkel a dinur-asan ti Literatura Ilokana.
Siinanama ni Vilmer V. Viloria, presidente ti GUMIL Filipinas ken agdama a bokal ti Cagayan, a maipakita dagiti kameng ti GUMIL ti kinadekket ti panagkakaduada a kameng ti gunglo, a nakatulong saan laeng ti panagdur-as ti GUMIL no di pay ket iti pannakapasantak ti literatura ken kultura dagiti Ilokano.
Para iti pre-registration ken dadduma pay a detalye maipapan iti idadar-ay, makiuman ken ni GUMIL Cagayan President Freddie Pa. Masuli (0955.728.0505) wenno ni GF Sekretario-Heneral Neyo E. Valdez (0977.141.7901). (Freddie G. Lazaro)
(Naipablaak iti Pebrero 19, 2018 a bilang.)
PEBRERO 19, 2018
SARITA
4 Ti Sikap ni Dr. Calangacang
Joel B. Manuel
12 Idi Isangpet ni Manong Leon ti Asawana
Manuel E. Arguilla
NOBELA
8 Kapessat ti Bagis (6)
Ariel S. Tabag
10 Yuri (26)
Virginia A. Duldulao
DANIW
6 Soledad
Roy V. Aragon
20 Iti Aldaw Dagiti Puso, Kayatko ti Maidasay
Romel A. Pascua
22 Panagkabaw
Francisco T. Ponce
34 Abut
Perlas A. Dacuag
47 Daniw a Para Ubbing
SALAYSAY
16 Ti Babai a Nakaluganak iti Bus
Rene B. Ragunton
18 Agtawenton iti 108 ni Lola Juanita
Villamor Visaya, Jr.
26 Ad-adunton ti Maapitda
Reynaldo E. Andres
KOMIKS
35 Miks & Tiks
37 Sweet Jazmine (75)
40 Don Clavio de Ylocos (78)
KOLUM
14 Biag ni Ilokano
15 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
21 Saludsodem ken ni Apo Hues
23 Dear Doc
24 Padasem Daytoy, Kailian
28 Okeyka, Apong
30 Tips
31 Ading Kosinera
PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
47 Agkatawa ti Mayat
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
DADDUMA PAY
2 Tao, Lugar, Pasamak
5 Ti Makunami
11 Netizone
19 Siled ti Kararag
29 Idi Un-unana a Panawen
32 Ammuem Pay Dagitoy
33 Haytek!
43 Ti Gasatmo Ita a Lawas
45 Naisangsangayan nga Ili ti Adams
46 Dagiti Pabula ni Aesop
February 6, 2018
The Bannawag and the Development of the Official Ilokano Orthography
The Bannawag and the Development of the Official Ilokano Orthography
By CLES B. RAMBAUD
Imagine the English language with loose spelling rules and grammar. This was the Ilokano language even long after the turn of the 20th century. Relegated to the sidelines, there was no serious attempt to study the language.
The Ilocos, having been under the Spanish regime for more than 300 years, had their language written the way the Spanish clerics wanted it to be. Thus its Hispanized spelling.
It was only in 1956, when Ilokano editors, tired of the archaic spelling, “Ilokanized” the spelling and the letters “c, j, q, v, and z” became “k, h, k, b , and s” respectively. Following the orders of the then Surian ng Wikang Pambansa that the Ilokano language (and all Philippine languages with written literature for that matter) should be written like the Tagalog language (now Filipino), Ilokano editors even used the letter “y” and “w” in words which could have been written more simple if Ilokano writers could have their own way then. It took a year or two before they found out that the SWP order was not applicable to the Ilokano way of writing.
In the forefront of establishing a standardized Ilokano spelling and grammar is the Bannawag magazine. Founded in 1934, the magazine attracted—and continues to attract —the best in Ilokano writing. Bereft of support from the government, unlike that of the Tagalog language, it is not surprising that the editors of the magazine found themselves also as the arbiters of what is right or wrong in the Ilokano language. The Ilokano nation is as diverse as its many dialects and the editors of the Bannawag have to see it also that the language used in the magazine can be understood by the majority of the Ilokanos or by their perceived readers. This is one of the reasons staff members of the magazine, since its inception, have always come from different Ilokano-speaking provinces.
The Bannawag then, which became a vibrant marketplace of ideas, was able to develop a better Ilokano (language) in terms of spelling and grammar than what had been used up to the middle of the 20th century. Moreso, given the fact that one of its editors (Gregorio C. Laconsay of Pangasinan) came up with an Ilokano dictionary (published in the Bannawag in its on June 2, 1969 issue up to January 13, 1975), which up to this day is being used as a guide to Ilokano spelling.
But still, all was not well with the Ilokano orthography. Although the spelling used was now better than its predecessors, there was not yet a written set of spelling rules for writers to use as a guide and this needs also be official (official in the sense that an authoritative body, like the Komisyon sa Wikang Filipino--the SWP of yesteryears-- gives its imprimatur to it).
Years passed and came the time when the Department of Education (DepEd) was contemplating to implement the K-12 program where it will introduce the Mother Tongue-Based Multilingual Education (MTB-MLE), specifically in Kindergarten, Grades 1, 2 and 3. Thus, in the Ilokanospeaking provinces, teachers will use Ilokano as the medium of instruction from Kinder to Grade 3.
Sensing that a written Ilokano orthography will be needed in the writing of textbooks, a progressive-thinking commissioner of the Komisyon sa Wikang Filipino representing the Ilokano language asked the Bannawag to come up with a written Ilokano spelling guide – and the Tarabay iti Ortograpia ti Pagsasao nga Ilokano (Guide to Ilokano Orthography) was created and after a series of consultations with stakeholders, this was approved by the Komisyon sa Wikang Filipino in 2012. Said orthography is now the basis of the spelling of all Ilokano and reading materials issued or approved by the Department of Education. The Bannawag, with the support of its writers and all those who love the Ilokano language, takes great pride in this achievement.To Ilokanos, the approval of the Ilokano Orthography is a milestone in the development of the Ilokano language and in assuring that the language will continue to flourish inspite of the onslaught of seemingly more dominant cultures.
(Manila Bulletin, 118th Anniversary Special, February 2, 2018, page SS-38.)
February 4, 2018
200 a Tawenen ti Napalabas...
200 A TAWENEN TI NAPALABAS, maysa nga Spanish Royal Decree ti nanggudua iti probinsia a managan idi iti Ylocos ket nagbalin a probinsia ti Ilocos Norte ken Ilocos Sur. Kas paset ti pananglagip iti daytoy a pasamak, sangsangkamaysa dagiti Ilokano a mangrambak iti daytoy kinaidumduma ti puli ni Ilokano. Kas pakpakauna a selebrasion, naangay idi Enero 26 ti maysa a parada iti Siudad ti Laoag a nakipasetan ti agarup 7,000 a lumugar kadagiti 21 a munisipio ken dua a siudad ti Ilocos Norte. “Ania ti Maipagpannakkelmo a Kas Ilokano?” Daytoy ti tema ti selebrasion ket idi Pebrero 2, naangay ti maysa a cultural dance showdown wenno “Tan-ok ni Ilokano Festival of Festivals” a nakaipabuyaan dagiti nangayed a kultura ken pakasaritaan dagiti taga-Amianan. (Leilanie G. Adriano)
(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 12, 2018 a bilang.)
DOT, kayatna nga agbalin ti PH a kas ‘religious pilgrimage’ hub
Panggep ti Department of Tourism (DOT) a pagbalinen ti pagilian a destinasion para iti ‘religious pilgrimage’ babaen ti panangtarimaan ken panangpatanpay kadagiti historikal a sanktuario (shrine) ken daan a simbaan iti entero a pagilian.
Kuna ni Tourism Secretary Wanda Teo a ti plano a proyekto ket paset ti panagsagana iti pannakilagip inton 2021 ti maika-500 nga anibsersario ti isasanglad ni Ferdinand Magellan idiay Cebu.
Kuna pay ni Teo a nasayaat a destinasion ti Filipinas a para iti religious pilgrimage, saan laeng gapu kadagiti makaliwliwa a mabuya no di pay ket mapadasan a mismo dagiti tradision dagiti Filipino a namunganay sakbay pay ti idadateng dagiti Espaniol, ken napasimgat iti tiempo ti Kristianisasion ti pagilian.
Kuna ti DOT a pagarigan ti Sinulog iti Cebu City, atrakaren daytoy ti agarup dua milion a tao.
Kadagiti kakastoy nga aktibidad iti relihion, kuna ti DOT a mangipakita daytoy kadagiti potensial ti pagilian a makaawis iti ad-adu pay a bisita manipud kadagiti sabsabali a pagilian tapno mismo a maimatangan ken mapadasanda ti naisangsangayan a tradision, partikular ti naidumduma a panagdayaw ken debosion dagiti Filipino ken ni Apo Jesucristo.
Segun ken ni Teo a mapan a 6.6 a milion ti Katoliko iti Asia a mabalin a “merkado” ti turismo a mainaig iti relihion iti pagilian.
Kuna met ni DOT Faith Tourism director Marissa Diploma, makium-umandan kadagiti tour operators tapno makabukelda kadagiti “spiritual tour packages” a mangatrakar iti minilion a turista.
(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 12, 2018 a bilang.)
Kuna ni Tourism Secretary Wanda Teo a ti plano a proyekto ket paset ti panagsagana iti pannakilagip inton 2021 ti maika-500 nga anibsersario ti isasanglad ni Ferdinand Magellan idiay Cebu.
Kuna pay ni Teo a nasayaat a destinasion ti Filipinas a para iti religious pilgrimage, saan laeng gapu kadagiti makaliwliwa a mabuya no di pay ket mapadasan a mismo dagiti tradision dagiti Filipino a namunganay sakbay pay ti idadateng dagiti Espaniol, ken napasimgat iti tiempo ti Kristianisasion ti pagilian.
Kuna ti DOT a pagarigan ti Sinulog iti Cebu City, atrakaren daytoy ti agarup dua milion a tao.
Kadagiti kakastoy nga aktibidad iti relihion, kuna ti DOT a mangipakita daytoy kadagiti potensial ti pagilian a makaawis iti ad-adu pay a bisita manipud kadagiti sabsabali a pagilian tapno mismo a maimatangan ken mapadasanda ti naisangsangayan a tradision, partikular ti naidumduma a panagdayaw ken debosion dagiti Filipino ken ni Apo Jesucristo.
Segun ken ni Teo a mapan a 6.6 a milion ti Katoliko iti Asia a mabalin a “merkado” ti turismo a mainaig iti relihion iti pagilian.
Kuna met ni DOT Faith Tourism director Marissa Diploma, makium-umandan kadagiti tour operators tapno makabukelda kadagiti “spiritual tour packages” a mangatrakar iti minilion a turista.
(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 12, 2018 a bilang.)
Subscribe to:
Posts (Atom)