May 30, 2015

Patani ti Pidigan



PATANI TI PIDIGAN. Nakaramankayon iti napablad a nagango a bukel ti patani (pulomingko)? Naimas a kas met la iti napablad a bukel ti bitsuelas, utong, kardis kdp. Aglalo no masagpawan iti pata ti baboy wenno tinuno a karne ti kamanokan sa malaokan iti rangaw ti paria, wenno marunggay. Manmano a masarakan kadagiti tiendaan ti nagango a bukel ti patani ta kadawyan a 'tay naganus ti adda. Iti Narvacan, Ilocos Sur, no aldaw ti tienda iti Domingo, adda aglako iti sinako a pusi a patani a naggapu pay idiay Pidigan, Abra a kas iti bambantayan daytoy a nagaget nga ina. Sangagasut a pisos ti sangasalup, wenno no sangasidaan laeng, mabalinmo ti gumatang iti pasar ti sangagantilia a P25. (Roy V. Aragon)

(Naipablaak iti Bannawag, Hunio 8, 2015 a bilang.)

Tulong a pinansial kadagiti estudiante iti kolehio, OK iti Senado

Inanamongan ti Senado itay lawasna iti maikatlo ken maudi a pannakaibasana ti gakat a mangikalawa iti scholarship program ti gobierno babaen ti panangtedna iti tulong a pinansial kadagiti nakurapay ngem maiparbeng nga estudiante agingga iti malpasda ti napilida a kurso iti man pribado wenno publiko a kolehio wenno unibersidad.

Kinuna ni Senate President Pro Tempore Ralph Recto nga ipaay ti Senate Bill 2679 (Unified Student Financial Assistance System for Tertiary Education wenno UniFAST Act) dagiti nadumaduma a tulong kadagiti estudiante tapno maturposda dagiti kursoda a kas iti student loans, subsidized tuition wenno libre pay ketdi a tuision para kadagiti nakurapay ngem masirib nga estudiante.

Adalen pay maminsan dagiti bicameral conference committees ti Senado ken ti Kamara (House of Representatives) ti napagkaysa a gakat sakbay nga aprobaranda ken kalpasanna, papirmaandanto ken ni Presidente Aquino tapno agbalin a linteg.

Maysa kadagiti naiserrek nga enmienda iti napagkaysa a gakat ti probision nga awan ti asino man nga estudiante a naaprobaran a maikkan iti tulong ti saan a makapagtuloy iti kolehio gapu iti kaawan ti pondo.

Nainayon iti nasao nga enmienda a dagiti tallo a kangatuan a graduado kadagiti amin a public high schools ti maikkan iti prioridad a maipayan iti student loan.

Apaman met a makalpas ti estudiante iti kolehio ken addan trabahona, mabalinna metten a rugian a bayadan nga in-inut ti utangna.


(Naipablaak iti Bannawag, Hunio 8, 2015 a bilang.)

Miting ti GUMIL Metro Manila: Hunio 6

Maangay ti miting dagiti opisial ken kameng ti GUMIL Metro Manila, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Kamanilaan, itoy a Hunio 6, iti alas dose iti aldaw, babaen ti panagsangaili da agkaingungot a Martin ken Teresita Rochina iti pagtaengan dagitoy iti Rizal, Makati City.

Mapagpapatangan iti nasao a miting dagiti proyekto ti gunglo ken ti pannakaangay ti Maika-49 nga Anibersario ti GMM inton Disiembre 2015.

Para iti dadduma a saludsod, makiuman iti 0927 561 7827 (Aileen B. Serrano).


(Naipablaak iti Bannawag, Hunio 8, 2015 a bilang.)

Pasnaan 6, agawaten iti aplikasion

Agawaten ti GUMIL Filipinas (GF), ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas ken ballasiw-taw, kadagiti aplikante iti 6th Pasnaan Ilokano Writers Workshop (Pasnaan 6) a manamnama a maangay inton apagtapog ti Septiembre iti maysa a kolehio iti Ilokos.

Masapul a mangidatag ti tunggal aplikante, babaen ti e-mail, iti portfolio ti ania man kadagiti sumaganad: (a) uppat a daniw; (b) dua nga ababa a sarita, (c) uppat a daniw a para ubbing, (d) dua a sarita a para ubbing, (e) dua a non-fiction a salaysay, a naisurat iti Ilokano nga addaan iti title page a nakailanadan ti parbo a nagan ti mannurat ken linaonna (table of contents). Masapul a naka-Word format ti nasao a portfolio.

Amin a manuskrito, karamanna ti sabali a Word file a naglaon iti pudno a nagan ti autor, adres, pakakontakan a numero, e-mail address, ken ababa a pakasaritaan ti biag (bionote) ken 1 X 1 ID picture. May-e-mail amin nga aplikasion iti asseng.tabag@gmail.com ken usaren ti paulo (subject) a “Pasnaan 6.”

Sangapulo a fellow ti mapili, maibatay iti idatagda a portfolio. Kas fellow, awan ti nasken a bayadanda a makipasnaan.

Aggibus ti panagidatag iti aplikasion iti Hulio 15, 2015. Para iti ad-adu pay nga impormasion, umawag wenno ag-text iti 0921 602 1938 wenno ag-e-mail iti asseng.tabag@gmail.com. (Pasnaan 6 Secretariat)


(Naipablaak iti Bannawag, Hunio 8, 2015 a bilang.)

May 28, 2015

HUNIO 8, 2015



SARITA
6 Ni Catharina ken Dagiti Namaris a Bato ti Namacpacan
    Juan S.P. Hidalgo, Jr.

NOBELA
12 Operation: Drop Venus (16)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
16 Siak ni Precious (13)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
26 Panangsinga
      Jake F. Ilac
47 Dandaniw a Para Ubbing
     Roselyn C. Campano/Delfin P. Dumayas

SALAYSAY
10 Kayatmo ti Agbasa iti TESDA?
      Gregorio T. Amano
20 Bucay: Ti Sigud a Kabesera ti Abra
      Bernard G. Lumaoig
40 Dagitoy, a, ti Mani!
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
27 Gayang ni Lam-ang (87)
30 Aritosan (137)
32 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Dear Doc
22 Okeyka, Apong
23 TIPS
35 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
36 Kosina Ilokana
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 4 Tao, Lugar, Pasamak
17 Txtm8
18 Siled ti Kararag
19 Kasano ti Mapaggayyemmo da Aso ken Pusa?
24 Nalaing a Mannalon Dagitoy a Soldado
34 Ammuem Pay Dagitoy
37 Panangimaton iti Pagtaengan
38 Napananen Dagiti Bisukol?
39 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Idi Un-unana a Panawen

May 24, 2015

Siraragsak



SIRARAGSAK nga inaribungbongan dagiti agdakdaklis ken dagiti napan nakipagguyod iti daklis iti baybay ti Caroan, Gonzaga, Cagayan ti kaisangsang-at a bubo ti daklis. Masansan a maibingayan nga umuna dagiti nakipagguyod sakbay a mailako kadagiti komprador ti nakalap nga ikan. Munamon ken bilis ti kaaduanna a maal-ala dagiti mangngalap a kas iti adda iti ladawan. (Roselyn C. Campano)

(Naipablaak iti Bannawag, Hunio 1, 2015 a bilang.)

NBI Clearance, nagbalin a simple ti panangala

Iti panggepna a makatulong kadagiti umili a makaala a madagdagus ken iti nalaklaka a wagas kadagiti dokumento manipud iti gobierno, kinissayanen ti National Bureau of Investigation (NBI) dagiti addang iti pannakaproseso ti NBI Clearance.

Manipud iti 6 nga addang, kinuna ni NBI Director Virgilio Mendez a nagbalin a tallo nga addang laengen.

Mangrugi ti tallo-nga-addang a proseso iti 1. Online registration, appointment ken e-payment; 2. Photo capture and fingerprint biometrics; ken 3. Clearance printing.

Babaen ti online registration, appointment ken e-payment, kuna ni Director Mendez a maliklikanen ti atiddog a pila iti panangala iti NBI Clearance.

Mabalin ti ag-register online iti NBI Clearance website www.clearance.nbi.gov.ph. Kompletuen ti application form iti clearance website, mangala iti appointment date, sa kalpasanna, agbayad iti processing fee.

Para iti online banking, kinuna ni Mendez a dagiti kustomer nga addaan iti local internet banking access, mabalinda ti agbayad online babaen ti panangusarda iti real-time debit iti account-da iti: BDO, BPI, Metrobank, RCBC, Unionbank, UCPB, Chinabank, PNB, Maybank, Sterling Bank ken Eastwest Bank.

Wenno mabalin met nga agbayad dagiti aplikante iti Bayad Center ken LBC wenno iti Robinsons Department Store.

Adda payen tie-up ti NBI iti Globe telecom para iti mobile payment.

Iti aldaw ti appointment, kuna ni Mendez a mabalin a mapan ti aplikante iti ania man kadagiti 72 nga NBI clearance processing centers iti sapasap a pagilian para iti Photo Capture ken Fingerprint Biometrics ken Clearance Printing.

(Naipablaak iti Bannawag, Hunio 1, 2015 a bilang.)

Panagsapata dagiti baro nga opisial ti GHK: Hulio 1

Agsapata dagiti kappili nga opisial ti GUMIL Hong Kong inton Hulio 1, 2015 iti Wanchai, Hong Kong iti panangannong ni Estela Bisquera-Guerrero, nobelista ti Bannawag ken auditor ti GUMIL Filipinas.

Dagiti napili nga opisial nga agtakem iti dua a tawen (2015-2017):  Analyn S. Domingo (presidente), Shalymar Pascua-Cuadra (bise-presidente), Rosalie Albano Barnachea (sekretaria), Rizalena Hufana Solis (tesorera), Nernie Daquioag (auditor), Jenyvie Madamba (business manager), ken Grace Divina Hidalgo (P.R.O.).

Dagiti direktor: Amalia S. Ramos, Mhaye Irish Aten-an, Fe Sumbad, Rhea Villanueva, Maritess Sabado, Gleidefelle Aquino, Analyn G. Almazan, ken Rowena Ruiz.

Mammagbaga: Ariel Sotelo Tabág, Estela Bisquera-Guerrero, Vilmer V. Viloria, Roy Vadil Aragon, ken Nexon D. Agcaoili nga umuna ken pasado a presidente ti gunglo.

Maiwayat met iti nasao a petsa ti lektiur iti literatura nga iwanwan met laeng ni Guerrero.

Para iti detalye mainaig iti lektiur ken panagkameng, kontaken ni Rosalie A. Barnachea iti +852 93860353. (Grace Divina Hidalgo)

(Naipablaak iti Bannawag, Hunio 1, 2015 a bilang.)


Libro ti dandaniw, nayalnag

Nayalnag itay Mayo 19, 2015 iti Conspiracy iti Quezon City ti Sa Ilalim ng Pilik a libro ti dandaniw ni Charles Bonoan Tuvilla, premiado a mannaniw a tubo iti Bangui, Ilocos Norte ken nagturpos iti Development Communication iti Mariano Marcos State University iti Siudad ti Batac.

Maysa daytoy kadagiti dua a libro nga impablaak ti Linangan sa Imahen, Retorika, at Anyo (LIRA). Ti Agua a koleksion met laeng iti dandaniw ni Enrique Villasis a kapada ni Tuvilla a kameng ti LIRA, ti maysa pay a nayalnag.

Sumagmamano kadagiti daniw iti agpada a libro ti nagunggonaan iti Maningning Miclat Foundation ken Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature.

Gunglo dagiti mannaniw a mangidurdur-as iti literatura ken lengguahe a Filipino ti LIRA. Ti Librong LIRA ti para pablaak a sanga ti gunglo.

Kadagiti interesado a maaddaan iti kopia dagiti nasao a libro, makiuman iti libronglira@gmail.com. (AST)

(Naipablaak iti Bannawag, Hunio 1, 2015 a bilang.)

May 21, 2015

HUNIO 1, 2015



SARITA
6 Ti Mannurat iti Rigel IV
    Joel B. Manuel

NOBELA
12 Operation: Drop Venus (15)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
16 Siak ni Precious (12)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
26 Nayallawat
      Vicente R. Raras
47 Dandaniw a Para Ubbing
      Benedicta T. Sanchez/Armando D. Diga

SALAYSAY
10 Iti Kadi Pribado Wenno Publiko a Pagadalan?
      Fernando B. Sanchez
20 Siguradoka Kadi iti Tomtomarem?
     Virginia A. Duldulao, Ph.D.
40 Naganar ti Murod No Kalgaw
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
27 Gayang ni Lam-ang (86)
30 Aritosan (136)
32 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Dear Doc
22 Tips
23 Haytek!
35 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
36 Kosina Ilokana
39 Okeyka, Apong
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 4 Tao, Lugar, Pasamak
17 Txtm8
18 Siled ti Kararag
19 Ay, Naimon Met ti Aso!
24 Nagrimat Dagiti Nasudi nga Ilokana!
34 Ammuem Pay Dagitoy
37 Ammom Met Laeng ti Agplantsa?
38 Awan Kas iti Naanus nga Ubing
45 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Idi Un-unana a Panawen

May 14, 2015

Aldaw ti Apit



ALDAW TI APIT. Makita dagiti “high value crops” nga apit ti mapan a 140 a mannalon manipud iti Barangay Santa Cecilia, Aringay, La Union kalpasan ti tallo a bulan a pannakipartisiparda iti Farmer Training Program ti SM Foundation babaen ti Harbest Agribusiness Corporation iti tulong ti lokal a gobierno ken ti Department of Agriculture. Naangay ti seremonia ti panagturpos dagiti mannalon idi Mayo 6 iti SM Baguio a nakaipaayan kadakuada ti certificate of training. Daytoy ti maika-87 a panagpagraduar ti SM Foundation kadagiti mannalon iti nadumaduma a paset ti pagilian. (Zaldy Comanda)

(Naipablaak iti Bannawag, Mayo 25, 2015 a bilang.)

Filipinas, maika-117 maipanggep iti kasasaad dagiti umilina, kuna ti UN

Nailista iti Human Development Report ti United Nations a kadagiti 187 a pagilian iti lubong, maika-117 ti Filipinas no maipanggep iti manamnama a kapaut ti panagbiag, salun-at, edukasion ken mateggedan dagiti umilina ti pagsasaritaan.

Umuna iti listaan, kas panagsasaganadda, ti Norway, Australia, Switzerland, Netherlands ken Estados Unidos.

Adda met iti kutit ti Niger, Democratic Republic of Congo, Central African Republic, Chad ken Sierra Leone.

Iti pannakailistana a maika-117, nairagup ti Filipinas kadagiti pagilian nga adda iti sakup ti “medium human development.” Kakadua ti Filipinas itoy a grupo dagiti padana a pagilian nga adda iti Southeast Asia a kas iti Vietnam, Timore Leste, Cambodia ken Laos ken dagiti dadduma pay a pagilian a pakaibilangan ti Egypt, Paraguay, Gabon, Bolivia, El Salvador, Uzbekistan, South Africa, Syria ken Iraq.

Adayo ti nangitarayan ti Malaysia ken Thailand iti Filipinas, maika-62 ken maika-89, kas panagsaganadda, ken naibilang dagitoy iti grupo a “high human development.”

Iti panangilawlawag ni ekonomista Mahbub ul Haq, maysa kadagiti nanginaw iti Human Development Report, iti kayat a sawen ti listaan, kinunana a ti kangrunaan a panggep ti panagrang-ay, isu ti pannakaipaay kadagiti umili kadagiti nasken a kasapulanda. Ngem agparparang nga adda dagiti gobierno a makumikom iti panangragpatda iti irarang-ay ti pagilianda ngem nalipatanda met nga iburay dayta a kinarang-ay kadagiti umili.

(Naipablaak iti Bannawag, Mayo 25, 2015 a bilang.)

Alvarez, Umuna iti Pasalip ALVIYA

Ni Johmar Rosario Alvarez, maysa a mannursuro ken agnaed iti Mabuttal East, Ballesteros, Cagayan  ti nangyawid iti Umuna a Premio ti Maikapat a Pasalip ALVIYA iti Sarita nga es-esponsoran ni Alex Vicente Yadao, pilantropo a tuboti Libertad, Abulug, Cagayan ken agnanaed iti New York City. Impangabak ni Alvarez  ti saritana nga “Atap nga Orkidia”.

Dagiti dadduma pay a nangabak: Maikadua a Gunggona ni Roy Vadil Aragon,  premiado a mannurat, freelance editor, agipatpatarus ken blogger para iti putarna a “DagitiSuni”;

Maikatlo a Gunggona, Vilmer V. Viloria, dati a broadcaster-journalist, agdama a Board Member ti Probinsia ti Cagayan ken tubo iti Tamboli, Allacapan, Cagayan babaen ti saritana a “Ni Martin”;

Umuna a Pangliwliwa a Gunggona met ni Errol L. Abrew, maysa nga editor ken taga-Caba, La Union babaen ti saritana nga “Angkuan Naunawan, iti Negosio ti Rebolusion”;

Maikadua a Pangliwliwa a Gunggona, Fernando B. Sanchez, retirado a Superbisor ti DepEd ken residente ti San Nicolas,  Pangasinan para iti sarita nga “Earthbound”; ken,

Maikatlo a Pangliwliwa a Gunggona, Benjamin P. Pacris, Provincial Manager ti PIA-Ilocos Sur ken agnanaed iti Vigan City para itisaritana nga “Anniniwan ti Rehas.”

Napadayawan dagiti nangabak a mannurat idi Abril 18, 2015 BAYAT ti Maika-47 a Nailian a Kombension ti GUMIL Filipinas iti Sala B, Balay Expo Centro, Araneta Center, Cubao, Quezon City.

Ti Pasalip ALVIYA iti Sarita ket tinawen a pasalip iti panagsurat iti sarita para kadagiti amin nga agsursurat iti Ilokano ken nairanta a makitinnulong kadagiti dadduma pay a gannuat iti pannakasaluad ken pannakapapigsa pay ti lengguahe ken literatura ni Ilokano. Tartarawidwidan daytoy ni Dr. Freddie Pa. Masuli, maysa met laeng a mannurat ken edukador iti Cagayan State University ken tubo iti Libertad, Abulug, Cagayan.

(Naipablaak iti Bannawag, Mayo 25, 2015 a bilang.)

Eleksion ti GIS inton Mayo 30

Angayen ti GUMIL Ilocos Sur ti eleksionna iti Siudad ti Vigan inton Mayo 30, 2015 a panaggibus ti panagtakem dagiti agdama nga opisialna. Maigiddanto ti pannakayalnag ti Anibersario 50 a libro ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti probinsia a nabangon idi Oktubre 4, 1964 babaen ti liderato daydi Dios-ti-aluadna a Pelagio A. Alcantara, mabigbig a pundador ken umuna a presidentena.

Sakbayna, adda maangay nga espesial a miting ti Hunta ti GIS iti Heritage Village inton Mayo 20, 3 PM, a pakatinongan ti pakaangayan ti eleksion ken dadduma pay a mainaig a pakaseknan ti Hunta.

Dagiti kakadua ni Angco a lider ti GIS nga aggibus metten ti panagtakemda: Danilo B. Antalan, bise-presidente; Jerry B. A. Malamion, sekretario; Mercedes T. Llanes, tesorera; Aurelia T. Tadena, kabadangan a tesorera; Rodolfo R. Tabaco, auditor; Mancielito S. Tacadena, PRO; Charlie Pinto, Solomon Benitez, Virgilio Naungayan, Rodie Taan, Rizaldy Rosario, Cathy Tenoso, Edwin Ruiz, Lydia Liclican, agpapada a direktor; Ben Pacris, Arsenio Cortez ken Dr. Estrella Soria, mamagbaga.

(Naipablaak iti Bannawag, Mayo 25, 2015 a bilang.)

May 13, 2015

MAYO 25, 2015



SARITA
6 Resureksion
   Rhea D. Berroy

NOBELA
12 Operation: Drop Venus (14)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
16 Siak ni Precious (11)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
9 Sayonara
   Dumay Solinggay
47 Dandaniw a Para Ubbing
     Nick Harold R. Gajonera/Hilario A. Espiritu, Jr.

SALAYSAY
10 Ania ti Stem Cell Therapy?
     Virginia A. Duldulao, Ph.D.
24 Ditay Koma Met Liplipatan Dagiti Kakabsattayo nga Agta
     Aileen R. Rambaud
40 Bio-organic a Ganagan Manipud iti Usang ti Nasam-it a Bukakaw
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
27 Gayang ni Lam-ang (85)
30 Aritosan (135)
32 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Dear Doc
22 Tips
23 Haytek!
26 Okeyka, Apong
35 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
36 Kosina Ilokana
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 4 Tao, Lugar, Pasamak
17 Txtm8
18 Siled ti Kararag
19 Agurok Kadi ti Pusam?
20 Adda Pay La Gayam Kas Kadakuada
21 Halili-Cruz School of Ballet, Tallopulon ti Tawenna!
34 Ammuem Pay Dagitoy
37 Kasano a Paksiaten Dagiti Lawwalawwa iti Uneg ti Balay?
38 Ania, Awan Manen ni Bantor?
39 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Idi Un-unana a Panawen

May 11, 2015

Bilog a Para Itulod



BILOG A PARA ITULOD. Naurnos a naigalut dagitoy a bilog iti pantalan ti San Vicente, Sta. Ana, Cagayan. Dagitoy ti ar-arkilaen dagiti lokal ken ganggannaet a turista nga agpasiar kadagiti nadumaduma nga aplaya ken isla ti Sta.Ana, Cagayan a kas iti Nangaramoan ken Anguib Beach wenno iti Palaui Island nga ayan ti Cape Engaño ken Siwangag Cove. Mapan a P500-P3,500 ti arkila ti tunggal bilog agbatay iti kaadu, kaadayo, wenno kayat dagiti turista a papanan. Daddadakkel dagitoy ngem dagiti bilog nga us-usaren dagiti residente iti panagkalapda ken addaan dagitoy iti dua a makina. Kameng dagitoy ti Palaui-San Vicente Motorboats Association wenno PASAMOBA. (Roselyn C. Campano)

(Naipablaak iti Bannawag, Mayo 18, 2015 a bilang.)

Ad-adu a Filipino ti mangibaga a nakurapayda

Limapulo ket maysa a porsiento kadagiti Filipino ti mangibilang iti bagida a “nakurapay,” kas maibatay iti surbey nga inwayat ti Social Weather Stations (SWS) idi Marso 2015.

Arigna awan ti pakaigidiatan ti resulta daytoy a surbey a naiwayat iti sibubukel a pagilian iti umuna a tallo a bulan ti tawen iti 52 a porsiento a nairekord iti immun-una a surbey nga inwayat ti SWS idi Disiembre 2014.

Immuna a naipablaak ti resulta ti 2016 first-quarter survey iti Business World iti bilang daytoy iti Mayo 5.

Naammuan ketdi iti surbey a bimmassit ti bilang dagiti umili iti Kamanilaan a nagkuna a nakurapayda iti 12 a porsiento (43 a porsiento iti Dis. 2014, 31 a porsiento iti Marso 2015).
Nupay kasta, immadu met iti Kabisayaan, manipud iti 65 a porsiento iti 70 a porsiento; iti Mindanao, manipud iti 60 a porsiento iti 62 a porsiento; idinto nga iti dadduma pay a paset ti Luzon, manipud iti 45 a porsiento iti 44 a porsiento.

(Naipablaak iti Bannawag, Mayo 18, 2015 a bilang.)

Artem a Silit' Sairo



ARTEM A SILIT' SAIRO. Kadawyan a pangpaimas iti kaan ni Ilokano ti panangpettakna iti sili, wenno pagsawsawanna, iti sidaenna. Ita, maysa metten a negosio ti panaglako iti artem a sili a kas makita kadagiti pagtagilakuan iti highway ti Bagabag, Nueva Vizcaya. Mailaklako iti P30-P80 ti maysa (agbatay iti kadakkel ti botelia). (Jobert M. Pacnis)

(Naipablaak iti Mayo 18, 2015 a bilang.)

May 7, 2015

MAYO 18, 2015



SARITA
6 Lungboy
   Marichel E. Suguitan

NOBELA
12 Operation: Drop Venus (13)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
16 Siak ni Precious (10)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
9 Awanen Dagiti Daniw iti Barukongko
   Francisco T. Ponce
47 Dandaniw a Para Ubbing
   Jimmy R. Agustin/Allan C. Gobrin

SALAYSAY
10 Iti Lubong ti Plastik
     Virginia A. Duldulao, Ph.D.
40 Kayatmo a Paamiris ti Dagam?
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
27 Gayang ni Lam-ang (84)
30 Aritosan (134)
32 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Dear Doc
22 Tips
23 Okeyka, Apong
35 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
36 Kosina Ilokana
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 4 Tao, Lugar, Pasamak
17 Txtm8
18 Siled ti Kararag
19 Natalged Met Laeng ti Balayyo Kadagiti Tarakenyo nga Ayup?
20 Kampeon Latta ni Pacquiao!
24 Ti Akem ni Gumiliano iti Kagimongan Dagiti Ilokano (2)
26 Ti Kinapateg ti Moderno a Teknolohia iti Panagisuro
34 Ammuem Pay Dagitoy
37 Dagiti Usar ti Agua Oksihenada a Nalabit Dimo Pay Ammo
38 Addan Instant Pinakbet
39 Ti Gasatmo Ita a Lawas
46 Idi Un-unana a Panawen

May 2, 2015

"More Fun In Banaue"



“MORE FUN IN BANAUE.” Dagiti nakabaag a kumikitikit nga agpipinnalumba kadagiti aramidda nga scooter ken kariton a naaramid iti kayo a mangat-atrakar kadagiti bisita, lokal man wenno ganggannaet. Manipud iti Upper Viewpoint, agpasalog dagiti aglulumba agingga iti poblasion ti Benguet iti kaadayo a 7.2 a kilometro ket umab-abot ti peggesda iti 50 a kilometro iti tunggal oras. Nagbalinen ti lumba iti wooden scooter a kas maysa kadagiti tampok ti Imbayah Festival ti Banaue, Ifugao. (Zaldy Comanda)

(Naipablaak iti Bannawag, Mayo 11, 2015 a bilang.)

PH, umuna iti rehion a talken dagiti negosiante

Kadagupan dagiti pagilian a kameng ti Association of Southeast Asian Nations (ASEAN), ti Filipinas ti umuna iti listaan a talken dagiti negosiante ken patienda a pagrukbosan dagiti negosio kadagiti masungad a bulan.

Mainaig daytoy iti resulta ti sangalubongan a surbey a nakipartisiparan ti nasurok a 2,600 a lider iti negosio.

Naitampok ti resulta ti surbey iti Grant Thornton International Business Report (IBR), maysa nga agtinawen a panagadal a pakaammuan iti manamnama a masakbayan ti nasurok a 10,000 a negosio iti 36 a pagilian.

Nairuar ti resulta itay lawasna babaen ti audit, tax, advisory ken outsourcing services firm Punongbayan & Araullo (P&A), kameng ti Grant Thorton iti Filipinas.

Nadakamat pay iti surbey a 86 a porsiento kadagiti lider ti negosio iti Filipinas, 2 a porsiento ti bimmabaanna no maidilig itay napan a tawen, ti mangnamnama iti isasayaat ti ekonomia ti Filipinas iti masungad a 12 a bulan.

Daytoy nangato a grado nga inted dagiti negosiante a Filipino, iti laksid ti 2 a porsiento a bimmabaanna, ti nangitan-ok iti Filipinas a kas numero uno kadagiti amin a pagilian a kameng ti ASEAN no panagtalek dagiti negosiante ti pagsasaritaan.

Nupay kasta, inagapad ketdi ti mapan a 37 a porsiento kadagiti negosiante ti panagkurkurang ti skilled workforce a mabalin a mangtungday iti idudur-as ti ekonomia.

(Naipablaak iti Bannawag, Mayo 11, 2015 a bilang.)


Nalatak a dibuhista, sangaili iti Tungtongan 5 ti GMM

Maysa a nalatak a dibuhista wenno ilustrador ti naawis a maysa kadagiti aglektiur iti maika-5 a “Tungtongan,” ti serye ti lektiur ti GUMIL Metro Manila, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Kamanilaan, a naisangrat a para kadagiti kameng ti gunglo ken asino man nga agngayangay a mannurat nga Ilokano.

Maiwayat ti Tungtongan 5 a pagsaritaanto ni Blanca Fuentes, ilustrador ti nailibro a komiks a para ubbing a “Hagdan/Agdan,” inton Mayo 17, 2015, 9 A.M., iti Child Jesus College, Caloocan City, babaen ti panagsangaili da Bannawag Editor Cles B. Rambaud ken Dr. Jossie B. Rambaud.

Mairaman kadagiti agsarita iti nasao a Tungtongan da Sherma E. Benosa, autor ti “Hagdan/Agdan,” umuna a bilingual a komiks a para ubbing (Filipino ken Ilokano), ken Ariel S. Tabag.

Kadagiti saan a kameng ti GMM a kayatna ti dumar-ay iti Tungtongan, ag-text iti 0921 602 1938.

(Naipablaak iti Bannawag, Mayo 11, 2015 a bilang.)


Nesperos, Umuna iti Salip iti Daniw ti Puntanians of Italy

Inyalat ni  Daniel L. Nesperos ti San Nicolas, Ilocos Norte ti Umuna a Gunggona iti “On-the- Spot Poetry Contest on OFW’s” nga inesponsoran ti Puntanians of Italy bayat ti maika- 47 a GUMIL Filipinas National Convention a naangay iti Balay Expo iti Cubao, Quezon City idi Abril 18-19.

Immawat ni Nesperos, babaen ti daniwna a “Panagarasaw”, iti P2,000 ken ti Nabalitokan a Tawid, Antolohia Dagiti  Sarita Nga Ilokano. Ni met laeng Nesperos ti nangyalat iti Umuna a Gunggona iti  On-the-Spot a Salip iti Daniw maipapan kadagiti OFW itay napan a tawen.

Ni Jobert M. Pacnis ti Ballesteros, Cagayan ti nakagun-od iti Maikadua a Puesto (“Anak ti Talon,” P1,500 ken libro a Tawid); ken ni Errol Abrew ti Caba,  La Union ti nangabak iti Maikatlo a Puesto (“Umayak Manen Sumuknal,”P1,000 ken Tawid).

Consolation prizes: Jorge G. Placido ti GUMIL Ilocos Norte (“Barandilias,” nga immawat  iti P500 ken libro); Raquelito B. Cenal ti GUMIL Cagayan (“Segga,” P500 ken libro); ken Ronnie E. Aguinaldo ti GUMIL Cagayan (“Atab,” P500 ken libro nga indonar ni nobelista Manuel S. Diaz).

Dagiti isponsor: Mr. & Mrs. Artemio Raguindin ken Mr. & Mrs. Anselmo Racadio, opisial ti Puntanians (Sta. Catalina, Ilocos Sur) of Italy.

Dagiti naghurado: Roy V. Aragon, chairman; Benjamin P. Pacris, a nagserbi pay a project coordinator; ken Edilberto H. Angco, kameng. (Imelda Rivero/ PIA-1 Ilocos Sur)

(Naipablaak iti Mayo 11, 2015 a bilang.)

May 1, 2015

O, Addan Pelikula nga Ilokano, ‘Bagis!



WEN, ‘bagis, adda gayamen pelikula dagiti Ilokano nga ubbing!

Ammo kad’ met ni Ilokano ti agaramid iti pelikula, kunam? Ah, ket mariroka, ta itay laeng nabiit, iti GUMIL Filipinas Convention iti Cubao, nai-launch ti pelikula a “Naspak ‘Di Sangat’ Mangga!”

Indirehe ken im-produce daytoy ti maysa kadagiti beterano a mannurat ken edukador nga Ilokano a ni Joel B. Manuel, prinsipal iti Banna National High School (Banna NHS), Banna, Ilocos Norte.

“Ania met ta puro la Ingles ken Tagalog dagiti pelikulan, awan la ti Ilokanon!” kuna man ni ‘Bagis Joel idi mainterbiumi. “Ilokano mammet, uray kitong-kitong laeng!”

Isu a pinadasna kano ti nangiprodius. Saan kano nga indie film, rebel film kano ti awagna kadagiti pelikula iti lengguahe a saan nga Ingles wenno Tagalog.

Dagiti aktor ken aktresna: dagiti estudiantena iti Literature, Journalism and Performing Arts iti Banna NHS. Nagserbi a katulonganna iti produksion ni Rolando D. Tubera, kaduana a mannursuro ken mannurat iti nasao a pagadalan.

*     *    *

“Simple pay laeng ti sarita ngem ti napateg, addan pamalpalatpatan no kasano ti agaramid iti pelikula nga Ilokano,” innayon ni ‘Bagis Joel.

Kasta met ti narikna dagiti nagakem a da Jessie A. Bagcal, Nick Harold Gajonera, Josephine Paula Acedo, Niña Fatima Valenzuela, Raissa Mae C. Rañada,  Mark Anthony Pascual, Jeremy Asuncion, Jhelica Alegre, Rio Mark Sacatrapuz, Ria Gennette Gajonera, Jed Patrick Gajonera, Maynard Balinong, ken Theody Bruce Alexander U. Pascua ken Cherry Ann Ramos.

“Napateg a padas ti panagakemmi iti pelikula nga Ilokano, nagbalinkami a na-bravo,” kinuna ni Jessie A. Bagcal, nagakem a kas Lovejoy, maysa a bakla, iti nasao a pelikula.

“Narigat gayam ti agsiuting, adu a take!” kinuna met ni Niña Fatima Valenzuela a nagakem a kas Maymay.

“Kuna ni Direk Joel, riknaenmi ti akmenmi, ket dayta, feel-mi met,” insarurong met da Nick Harold Gajonera ken Josephine Paula Acedo, dagiti agka-love team iti nasao a pelikula.

*     *    *

Na-shooting ti pelikula iti Brgy. Bugasi ken iti sentro ti Banna, Ilocos Norte babaen ti pannakausar ti bassit a binulodda a camcorder.

Mano ti budget-na? Immisem ni ‘Bagis Joel. Bassit-usit a pamerienda kadagiti ubbing nga aktor, inggatang iti pag-edit a software ken bayad ti CD tapno mapaadu ti kopiana. “No budget film” kano, ‘bagis.


*     *    *

Ania ti istoria ti pelikula, ‘bagis?

Dua a pamilia, maysa a nabaknang ken maysa a nakurapay daytoy, ‘bagis. Dagiti ubbing ti namnama ti pamilia, ket no agpursige dagitoy, agballigida ngem no agamay-amayda, awan papananna no di matippuog ti pamilia.

Ken idi binuyak, awan la ti sarday ti pugakgakko, ‘bagis! Nakaay-ayat!

*     *    *

Kuna ni ‘Bagis Joel a pagsursuruan laeng daytoy, ket iti masanguanan, mabalinto payen a mapartuat dagiti ad-adu pay a pelikula nga Ilokano. Plano ni ‘Bagis Joel nga iprodius ti “Oh, My Candida!” a nobelana ken ti saritana a “Desgrasiado” iti masanguanan. Agpada a naipablaak dagitoy iti Bannawag, ‘bagis.

Kabayatanna, adda pay isagsagana ni ‘Bagis Joel nga ababa a pakpakatawa a pelikula a rummuar iti mabiit, “Ti Kaldero ni Tata Kanuto.”

Kayatmo a buyaen ti pelikula dagiti ubbing nga Ilokano, ‘bagis? Teksam ni ‘Bagis Joel iti selponna a 09209770730 tapno agorderka iti kopia.—O

(Agpapaay a Presidente ti FAMAS, mabuya ni Kabagis Eloy kas host iti “Tsismax” iti Global News Network Cable Channel tunggal Biernes, alas sais iti sardam, ken adda replay-na kada Sabado iti alas nuebe  iti agsapa ken kada Huebes iti alas dose iti tengnga’t aldaw. Mabuya pay daytoy iti gnntv-asia.com.

Iti sabali a bangir, tunggal Sabado, iti alas nuebe agingga iti alas onse iti bigat, maang-angay iti Tiara Oriental Hotel, Makati City ti “Celebrity Hour,” panagtitipon dagiti celebrity iti agduduma a tay-ak a koberan ti media. No interesado nga ag-guest, ag-text wenno umawag iti 0932 242 7787.—AST)


(Naipablaak iti Bannawag, Mayo 11, 2015 a bilang iti kolum a "Di Pay Naluto, Naibusen" ni Angelo 'Eloy' Padua.)

MAYO 11, 2015



SARITA
6 Nakurang ti Maris ti Bullalayaw
   Rolando D. Tubera

NOBELA
12 Operation: Drop Venus (12)
     Norberto D. Bumanglag, Jr.
16 Siak ni Precious (9)
     Juan Al. Asuncion

DANIW
9 Kalgaw ita
   Isaganie S. Bermosa
47 Dandaniw a Para Ubbing
   Ronelyn B. Ramones/Jennilou G. Pigao

SALAYSAY
10 Pudno a Perlas Wenno Saan?
     Virginia A. Duldulao, Ph.D.
20 Isublitayo Koma ti Kinasagrado ti Santacruzan
     Gregorio T. Amano
40 Napateg ti Akem ti Copper-based Fungicide iti Salun-at ti Pagay
     Reynaldo E. Andres

KOMIKS
27 Gayang ni Lam-ang (83)
30 Aritosan (133)
32 Miks & Tiks

KOLUM
14 Saludsodem ken ni Apo Hues
15 Dear Doc
22 Tips
26 Haytek!
35 Kastoy, Kapid, Ditoy Hawaii
36 Kosina Ilokana
42 Padasem Daytoy, Kailian

PAGLINGLINGAYAN
44 Showbiz
48 Sinniriban
48 Sapukas
48 Sudoku
48 Agkatawa ti Mayat

DADDUMA PAY
 2 Ti Makunami
 4 Tao, Lugar, Pasamak
17 Txtm8
18 Siled ti Kararag
19 Kayatmo ti Maaddaan iti Aquarium?
23 Ti Akem ni Gumiliano iti Kagimongan Dagiti Ilokano
34 Ammuem Pay Dagitoy
37 Agaluadkayo, Dakayo a Kuton
38 Padasem ti Positibo a Panangdisiplina Kadagiti Ubbing
39 Okeyka, Apong
46 Idi Un-unana a Panawen